'tmm em , in m e m a n é t , & ego in e o , Joan VI. f y . riec
minfis admiranda , iimul & amplcxanda quæ fcquitur;:
S i c u t m e m if it v iv e n t P a t e r , & ego v i v o p ropter P u t
tendit in divinis ad produdlionem pevfbnarum ; led
non admittitur à modernis. Sic enim Pater ell in Filio,
quia communicat elfentiam quam habet primitùs,
6c foritaliter, producendo Filium , 8c non quod lit
perfedtior Filio, vel Filius kn perfedtior 3 fed hæcefl
produdtio ex proprietatc primi principii, lieut eft ex
proprietate Filii , quod recipiat à Pâtre totum quod
ell Pattis', feclula primitatc producendi naturali modo
r em \ & q u i m u n d n c a t m e , & ipfo v i v e t propter m e . y .
J-S. Dcniquc fubditllr : Qni mnndttcat hmc partem vivet
in eternttm. f . f s - E t quoniam alio tempore, ■ & loco
■ Çhriltus ait: In domo Patris mei manftones multà funt.
jo an .xiv .t. Etiterumdcdiligentife.: Et Pater meus, .
inquit dilioet cum & ad cum vmiemus, & mtmfmèm , Filium alteram : communicat nihflc
apt,deùmfîciemut. f . 13. , rafpedtaipiraaonisSpiritushnöiin
■■■■ Subdamns aliqua de lui juimodi'manfiohc, per quam
nofter Emanuel ( quod intcrpretatum cjl nobifcum ID eut)
Matth.i .13. manct in mandticivritejSc manducans'in eo.
Manfio in alio, præfupponitiÿîia. Sunt autem fecim-
dùm Grammaticos fédecim modi t f e n d i <»,qiios Philo-
-fophus rclhingit ad ofto,addunt aliqui nonuriv Sed
fub compcndio dicamus quod êflè in alio màxitnè
pertnanfionem,- dicitduo. Dicit fcr.im diftinâionem
aliquam, quia nihil ununi penittis fine quavis ditlin-
ctionc reali, vél rationc lubllantiali 3 vel accidental!,
abfoluta, vel relativa, dicitur efle in aliquo, licet bene
concedamus, aliquid cfl'e idem fibiipfi, refoivendo lo*
cutionèm adhanc negativam, tjtt'od id em non d i f f e r ! a
^ ^Alterum quod- importât manfio i dicit qaamdam
unioncm , leu ■ convenientiam duorum in aliquo . . .
quafi tertio, five illud tertium fit fubftantia, fivefit gtrinfeeo. Sic falvatur illud de Profit} quod
imitateirl
alt. Sanélus
verb Spiritus non potell-ultra habere prinutatem,
nil! refpeétu produdtionis creatilrarum , & unum prin-
cipium cum Patrc, 8c Filio.
Manlionis convenienfia quam mqiriiimus > confiait
in habitu, vel adtu , vel utroque gratia; gratum
facientis 3 vel confummatæ ficut in patriajvel inchoatæ,
ficutin via: confonant Dodtores. Sequiturex præmiflis
per inditedium. Stemus igitur in hac veritate, 8c vide
bim us , qilomodo fu n t in A om o T a t r i s m u l u m a n fio -
ww,Joan.x iv. 2. 6c tainen unica ell. Muitæ quideni
propter multitudinem fingularium gratiarum forma-
lium differentium in perfedtione < ficu tficlla d i jfe r t a f i e l -
la, fecund inn Apollolum 1 .C o r . xv. 41 .in hoc propofito.
Ell autem unica gratia gratificans objedlaliter, cla-
ritis , Sc obfcurius, non in adtu fuo intrinlèco, qui cer-
tè unictis e ll, & immenfus, 6cidem.3 led in eifeclu exrUna
vox efi Ut annum ,
£t urns ardor cordium.
Trahit ad idem illud In voce exultationis , & falutis fo-
nus epulantis. Pfivlm. x l i . f . Non d icit, in vocibus ^ 8c
fonis, necdicit, inunavocej 8cfbno. Traheret nos
( fi fequi vellemus) ad amplifiimam illam de canticiS
materiam , 8c harmoniamquemadmodiim unica ell
lymphonia in univerfo,tanquam in organo magno,quo-
niam unica vox ell, 8c unus lonus, vel unifonus concen-
tusv Unde 8c harmonia, 8c concentus, 8c lymphonia,
8cunifonum, vel monochordum, fuainterpre*
tatione dicuntur ab imitate. Et hoc quidem gratifli-
me, 8c appropriatiflime ad verfum Pfalmilfce nunc
indublum. Confonat ad manducationem, vel epu-
lationem Eucharifti^ , qui relpicit inluper fympho-
niam illam, 6c chorum, diim occilb vitulo laginato
pro reditu filii, dicebat/Pater Evangelicus duro, 8c
difibno fratri: Epulari, & gattdere oportebat. Luc. xv.
res aliqua relativa, five fit accidens abfolutum, five
relativum. Sublata enim per intelleélum omni conve*
nientia ad invicem, non remaneret modus , cur una
resdiceretur elle in altera. Fiethocperfpicuum, quif-
quis modos ejfendi in, difeutere voluerit. Sed venia-
mus ad compendium fuper propofita manfione.
Manfio rnutua manducantis cum manducato in Eu-
chariftiæ Sacramento, manifeftam habet manducantis
8c manducati diftinétionem , 8c diverfitatem.
Supereft idcirco foliim invefti^are, quid eft illud in
quo uniuntur. E t primo dici nequit quod uniantur
in eadeih eflentia -, ficut tres perlbnæ diftinélæ funt
ejufdem penitùs éffentiæ. Undé confurgit, quod Pater
eft in Filio, 8c Filius in Patre, 8c Spiritu fancló
perincircumincelfionem, qua nulla poteft efie major
Sic enim Evangelium fanéli Joannis incipit : In principe
erat Fer bum, & Verbum erat apud Deuml Sed ne-
que eft ifta ünio in identitate relativa perfonæ, quemfortitaes,
admodum in Chrillo tres nature uniuntur. Porronon 32- Sed alibi copiofilfime materia h x c ( utinam falu-
eft unio, qux eft per participationem carnis ejufdem, ^ briter) a nobis trablata eft in utraque lingua;
quomodb tu beata Virgo cum Filio tuo communionem f —
ut diceretur fingulariter , Dominus tecum
Luc. 1. 28. 6c quod Filio tuo fingulare praiparafti
hofpitium. , ■ . *
Manfio quam inquirimus , non tantummodo ge-
neralis in exiftentia, qua Deus dicitut elfe in rebus
per potentiam, prsefentiam, 8c elfentiam, fecundum
triplex genus caufa; : cfficientis, qua dicitur elfe in
rebus appropriate ad potentiam j formalis ad pra>
fentiam 6c finalis, ad elfentiam. Quoniam hoc rao-
•do eft in re qualibet, ufque ad infenfibilia, 8c dasmo-
nes. Immo etli per impolfibile res non dependerent
a Deo in aliquo genere caufa; 3 tamen propter im-
menfitatem fuam diceretur Deus adhuc elfe in rebus3
quia videlicet res non client fine Deo ipfas penetran-
t e , neque Deus line eis. . ' . '
■ Sed neque manfio quam quserimus, fundatur fuf-
ficienter in conjunblione donorum non gratifican-
tium, qualia numeravit Apoftolus de divifione gra-
Manlionis hujus convenientia licet fit unica in ra-
dice gratia gratum facientis , lortitur nihilominiis
nominationes plurimas fine numero per Scripturas la-
cras. Et hoc expediens eft Icire, fimul cC notare,
propter amplificationcm fanftarum meditationum,
8c affeblionum devotarum confequendam, quamvis
hoc nequeat ad plenum fieri, nifi fuerit homo fpiri-
tualis effeblus, 8c quafi totus Deiformis, aut deifor-
matus, aut dcificatus 3 fecundum varios gradus grat
ia in via, 8c confummationis in patria. Dicitur (exempli
gratia) manfio Deiinhomine, &hominisinDeo,
ut hie. Dicitur vivificatio , 6c habitatio vita ater-
n a , laltem in radice, ut hie, vivet in aternum, quia
fuam gratiam habet. Dicit autem Apoftolus Rom.
vi. 23. quod gratia Dei eft vita aterna. Dicitur & of-
culum oris fponfi, quod petit fponfa. Dicitur lac, 8c
vinum, 6c unguent a , 6c oleum ejfiufum, 6c trattus ■, 6C
pulfus ad fponfum. Dicitur introduftio in cellaria,
'ijunEHo diledi inter ubera fponfa , tanquam fafei-
’tiarum loquens, qua licet lint à Spiritufanélo, pof- D culm myrrha. Dicitur fusts decor , fua cjuies in lettulo
funt nihilominiis eflè fine ipfo, fupplent Do&ores, gra-
tificante, vel acceptante 3 quia conftat iftas gratias
elfe non polje, ipfo non opérante, fecundiim triplex genus
caufa 3 immo fi ferutamur acutiiis, nulla res poteft
dici elfe in D eo , 8c èconverfo, nifi fecundiim aliquam
habitudinem caufa, vel produólionis, vel com-
municationis, accipiendo ample nomen caufa ad crea-
tionem, 8c cönfervationem ; 8c ficut Rich^rdus exflorido.
Hoc eft donum perfedum defurfum defeendens,
Jacobi. 1 .17 . non afeendens de deorsiim. H a c eft
fapientia divifiitiis infpirata cum fuis laudibus univer-
fis. Hoc divinum filentium, hoc fibilus aura tenuis,
hoc fufurrium verbi abfeonditi, hoc vox quafi aura
lenis , immo 6c tonitrui magni, 8c ut ad unum col-
ligamus innumera , quicquid lonat manfionem
vel habiuationem , vel inhafionem , vel unitaterrt
Traäatus noms fuper Magnificat. 441
umu s corporis, 8c unius fpiritus, anima cum D eo , aliqui gloriantes in \e -, 6c habentes cor datum , 6c
fponfa cum Iponlb, unica cum unico, fub gratia gra-
tificantis nomine,8cradice,principio^ forma 8c fine,
unico vocabulo datur intclligi , quod eft maftere in
Chrillo per mutuum gratia complexum.
Irivenies autem femper in hac manfione, quomo-
dolibct nominetur, habitudinem caufa ad caufatum,
gc c contra. Sic materia de qua minus videtnr, dicitur
dfe informa, nedum quiàrecipitinfluxumformalem
ab ea, fed quia communicat fibi potentialita- ^
tern fubjeélivam , ut fubftet in ea ficut in materia^
quamvis,dicitur folum patiens3 nihilominiis appetiti-
va fimul e ll, ut accipiat formam , ut perficiatur ab
ea. Sic loqitum appétit locum utconfervetur, 8c locus
locatum , ut conlervet ipfum. Similiter Deus,
qui bonorum nollrorum non eget, vult gratuitapietate
communicare fe creaturæ fijæ, præfertim rationali,
quæ communicatiodicitur inhabitat io, fecundiim triplex
genus caufæ, éxtendendo ad creationem, 8c con-
lërvationem, 8c objeélalem motionem, vel immutatio-
nem vocabulorum caulæ.
Plurimùm eft ilia confideratio pro cognitione quid-
ditatis ipfius manlionis rerum in D eo , juxtà illud Phi-
lolophicum, quod Paulus Theologicum fecit : In ip-
fa vivimus, movemur & ftmus. Aét. xvu. 28. Fas por-
j;b convertibile dicere eft; Deus in rebus fuis eft per
potentiam, præfentiam, 8c ellentiam, modo diélo. Sed
fil aliquibus ultra fimplex elle confert benè efie, maxime,
per gratiam , 6c gloriam. Et hæc inhabitatio
refpicit influentiam divinam , quæ fuperadditur ad
naturam, 6c elfentiam.
Manlionis hujus convenientiam gratuitam profectb
felix qui polfederit habitualiter, felicior qui aélualiter
cum habitu s lèd feïicilîimus, qui reuelatafacie trans-
formatus. fuerit in eandem sptaginem de claritate in clarita-
tem tanquam a Domini fpiritu 1 .Cor.111.18. aélus, duétus
8c traéius, ita quod fentiat per illuminatos cordis ocu-
los ( ficut imprecatur Apoftolus : Eph. 1 .18. fuper eminentem
gratiam hanc conjungentem, 6c charam unitatem ad
limplificam Deitatem.
feientia charitatem Cbrifiiy Eph. lu. ip. hocell,
Multi quidem funt qui habent in habitu, ficut pue*-
ri noviter baptizati. Multi qui in aéhi pollîdent, 8c
exercent dum merentur. Sed paucilfimorum eft fendre
diftinélè, 8c apertè nexum ilium , manfionem
iftam, vôcem illam, propter occurlàtiones curarum
in memoria, phantafiarum in intelligentia , 8c con-
cupifcentiarum (quamvis minime criminalium) in voli-
tiva, vel affeéliva. Sentiunt hanc gratiam inhabita-
tionis Chrifti, 8c Spiritus fanéli, qui cum Apoftolo
mente excedunt Deo, prætereà fentiunt Operationen!
intrà fe verbi Dei 3 de quo dicit idem Apoftolus, quod
vivus èfi fermo Dei j Hebr. iv. 12. quia loqui poteft
cum quolibet & efficax, & penetrabilior omnigladio an-
'cipite, quem gladium venit Ghriftus mittere in terram
ut pertranlêat ufque ad divifionem anima, & fpiritus, &
feratur Ipiritus fursùm , 8c anima maneat deorsùm,
quod fieri nequit, nifi maxima pax fuerit, 8c filentium
, tam fursùm , quàm deorsùm 3 nifi prætereà
fuerit divifio compagum, 8c medullarum, 8c cognitio-
num, 8c affeélionum naturalium fefe compleélentium.
Fiat etiam diferetio cogitationum , 8c intentionum
fimplicium, naturaliter acquifitarum, vel acquifibi-
lium, 8c remaneat in fentimento, 8c experiéntia 3 fo-
lus felix ifte, 8c gratuitus deiformis illapfus , 6c in-
fluxus Spiritus Jefu Ghrifti, plùs fupereminens inlpi-
ritu , 8c mente fuper animam quàùi diftat ccelum,
& terra.
Dicimus, Operationen! vitalem non ità penitùs eflè
eamdem in fpiritu, vel cum fpiritu 8c anima. Sèn-
tiunt hanc gratiam aélualem, 8c experimentalem, non
Quidem omnes qui digne manducant Corpus Chrifti,
©c in quibus manet Ghriftus, 8c ipfi in Chrillo, ficut
niodô dicebamus ; fed væ etiam cordi hominis,quod
pr avum eftj&infcrutabile} Jerem. 17. p. quià putaverunt
exaltatum, 8c datos oculos ambulantes in magnis 8c
mirabilibns fuper fe , neque humiliter fentientes. Putaverunt
j inquam , vel ex confuctudinc fenfuum e-
xercitatorum, ficut aliquando fit in habentibus con-
fuetudinem prophetandi', vel ex diabolica illufione
excsecante cor, jufto led occulto Dei judicio , tan-
quam in fomno gravi,. fentire,diftinguere-, 8cexpe-
riri in fe regnum Dei hoc intra fe 3 8c dicere ex len-
tentiä: Pf. l x x i i . 16. Defecit caro & cor menm , Deus
cordis mei, (fi pars mea Dests in aternum \ led mentie-
batur iniquity fibi. Beata igitur , 6c ter beata femper
humilitas, quam folus docet, 8c .dat ille qui ait:
Difciic k me,qm a mitisfum, & humilis cor de. Matth, x i. 2p.
Denique Beatus vir, qui femper efipavidus, Prov.xxvm.
14. 8c exultans in tremore, complens illud quod eft
omnis h o m o . time, ifi mandata ejus obferva. Eccl.
xii. 13.-Non qubd^timor humanusj mundanus,8cfervi-
lisftetcumcharitate, q'tias talem omnem timorem mtt-
tit forks.Joan.iv . 18. Sed non ilium profecto caftum,
quia manet in aternum. Äuget potius aflidue ulquead
gloriam confirmatam , in qua firmatur, 8c fiftit. Ma-
nifefium1 efi igitur magnum pietatis fiacramentum , quod
manifefiatum efi in carnejuflificatum in fpiritu, (fi efi afi
fumptum in gloria. 1. T im. ni. 16. Necjuc minus mira-
, bilitci jn hac facra manducatione Sacramentum hoc
* pietatis exhibetur, quod quidem manifeftum eft in fen-
fibilibus lignis panis-, 6c vini, velut in carne 3 fed per
gratiam cum Fide, Spe 8c Charitate juftificat hominis
fpiritum, 8c quodammodo alfumit in gloria , quia
Fidesdirigitad imaginem fpecularemglorice Dei. Spes
erigit ufque ad interiora velaminis ejuldem gloria Dei,-
Charitas verö fe erigit, fubintrat,8capprehendit, 8c
aftringit dicens Cant, u i .4.: Invent quemdiligitanima
mea, tenui eum , nec dimittam. Subinde vox ejus eft
Sunamitis ad Elifeum ■ Vivit Dominus , cfi vivitanima
mea, quia non dimittam te. 4. Reg. iv. 30. Apprehendam
te (inquit anima in Canticis) & introducam te in domum
matris mea, & in cubiculumgemtricis mea. Cant. 1 1 1.4.
Felix introdudlio, 8c nota funt quas fequuntur. Quafiui
pr^tereämagnus efi pietashxe cumfußeientia. 1 Tim. vi.
6. Reponit enim cor hominis in fede liia, 8c in centro, 6c
in loco quandoque proximius, dum plus eft coralfi-
milatum, depuratum, 8c illuminatum, cumponde-
re majoris charitatis. Exemplum in magnete ferrum
D trahente nunc vehementiüs, nunc remifiius, pro qua-
litate mediorum ; nam fi circumliniatur ferrum per
allium, fufpenditur vis attradliva. Pietasitaque fubinde
valet ad omnia, 1. T im. iv. 8. quoniam reddere docet, &
ordinäre, prout unieuique debitum eft3 D e o , fibi,6t
proximo, lecundüm genus omne palfionum, vel afr
redlionum, ut gaudeat fperet, timeat, 8c doleat ficut
oportet,»moderate, lecundiim circumftantias omnes
, prout lapiens judicabit 3 8c debita pii cordis harmonia
fuadebit.
Dicamus preetereä , quod manfio mutua manducantis
hoc Sacramentum cum Chrillo manducato lal-
väi'i non poteft, neque cognofci, fine cordis mentalis
motu. Itä enim dicebat Bernardus pluries exper-
tus, fentire le prselentiam Verbi ex motu cordis,in-
tellige mentalis ; unde etli nonnulli voluerint hanc
manfionem pofuifle fine habitu gratias diftindlo ä Spiritu
fandto 3 nulli tamen negaverunt motum cordis
diftindlum tarn ä Deo , quam ä Corde feu mente
^ cordis, qui motus cordis totus fit lupernaturalis per
J infufionem ac illaplum Spiritus landli moventis cor,
qualiter nulla facere pollet creatura 3 immö nec ipla
mens fola taliter fe movere poffet, quamvis fit inftru-
mentum feipfum movens , led non tali motu deifor-
m i , nifi detur ä Spiritu fandlo. Ifte autem motus
eft nexus ipfe medius quo Chriftus eft in mandu-
cante le digne adlualiter , 8c manducans in eo 3 itä
quod recipiens iftum motum, tariquäm fi Chorda mu-
ficalis percutiendo lonore moveretur, reddit ilium
motum, 8c iftum fonum Deo , quemadmodum Fi-
E e 3 fius