quorum Dominorum expediantur: quilibet illud cla-
matj fecretum non eft. Id quomodo continuari, aut
manutcneri poflet, quin nimiam tyrannidem exer-
cendo totum rumpatur , aut diffipetur.
Sumemus ergo quatuor confideratiohes pro Tem-
perantia contra Statum injuriofum See.
P R O T E M P E R A N T 1 A
C O N T R A IN JU R IO SUM S T A T U M .
Conjideratio Prima.
ST a t u s convenienterabincuria, 8c ignavia fepa-
rari debet $ imprimis in Praelatis,& magnis Dominis.
Quamobrem ?Primb: propter bonum exemplum, 8c
quia fecundum Dominos populus fe gubernat.
Mobile mutatur femper cum priticipe vulgus.
JLtQualis rettor civitatu-3tales & habit antes m ea. E c c l.x .l.
N ec dici intenditur, quin Domini eminentiorem, 8c
honorabiliorem ultra alios habeant ftatum > id enim
rationabile e ft : ftolidum eft enim minoribus, 6c fub-
ditis ad Dominos volare velle j nihilominus tamen
convenit faspius minorum condefcendere Fragilitati,
in fpeciali per Pradatos, 6c fpiritualitatis homines.
Exemplum humilitatis , 6c temperantice in Magna-
tum ftatu plus movet quam verba. Sed inquifes: Status
Praslaturse aut Dominii in vituperium, contempt
turn , 6c diffamiam eveniret prolecto minimej ve-
riim magis honoraretur, appretiaretur, 6c reverere-
tur j cum videretur id bene per humiliratem fie r i,
non per compulfionem. Infuper etiam, qubd per
parfimoniam, 8c frugalitatem in bonis , 8c divitiis re-
f'ervata in Rempublicam converterentur. Quid pro-
deft, inquam, talispompa, nifi ut Dominum, aut
Prariatum aliquem Temper in indigentia, autpauper-
tate vitam ducere compellat; plus quandoque quam
hos qui eorum queerunt panem ? Voco eosintelli-
monium, quod violentiaadeo corpus aggravat myfti-
cumtamponderofe, ut jam ferine contritum f i t , 6c
a bona promiffionis terra, per figuram, populus in tene-
brofam revertatur AEgyptum duise fervitutis pecca-
torum, vitiorum, 6c vilis oppreffionis, contra Legis (
Pra?ceptum D*#f.xvii.ubi prascipitur,ne multiplicenEur
equi 6c currus, ut non reducant populum in vEgyptum.
Etutverum dicatur, in omnibus eft pompa. Princi-
pes, 6c Magnates hi fun t, qui minus habent, qui-
bus minus remariet. Quotiens vifa eft Regia perfb-
n a , ut ne aureum quidem habere pofiit, ncc per pre-
ces, necimpetrationemullam, hispraefentibus, qui-
bus fxpe per millia donabat. Taceo de fupelledlili,
6c alio ftatu communi. Alias comparavi aliquoriim
Dominorum ftatum ad id quod fadtum eft Bel idolo
6c deo Nabuchodonolor. Dan MU. Miniftri 6c famuli
fuggerunt omnia pro eis, 6c eorum expends efle,
qiix afferuntur illis. Nihil eft in Dei nomine. Simulant
fe velle praefentare, fed in nodte, hoc eft in oc-
culto , miniftri omnia auferunt, ficuti per fubterra-
neas cavernas, hoc eft didtum, per cautelas fubtiles,
6c occultas > ut per hoc quod dicunt, nefcio quas,
obligations deobligandas , 6c per dona boni fpe-1
ciem habentia 6c juftitiam coloratam: taliter ut centum
fraud a Rege donati ad utilitatem aliquam per
manus famulorum fuorum adminiflrati, faspius Regi
quadringentos , aut fexentos auferant. Multi hie fe
continent. Audivi tales efle quemadmodum canem
Taupin dictum , qui omnia furripuit qua: Mater exi-
ftens in nuptiali menfa volebat a dorfo filio fuo admi-
niftrare. Qiue eft hjec Mater nifi Refpublica, quremi-
randa Domino donare intendebat. Sed famulus hie,
aut alter omnia inglutit. Propter Deum oro, fit Do-
minus tanquam puer qui fame deperibat, damans ad
Matrem fuam: Mater mea noli amplius facere Taupin
canem nuncium tuum, nihil enim mihi dimittit.
C O N T R A POM PO SUM S T A T U M .
Confideratio Secunda.
C T a t u s tàm ClericaHs, quàm militaris, 6c civi-
^ lis, à pompa debet efle feparatus, per hoc ut bo-
næ inftituantur ordinationes 6c ferventur , quæ po-
nunt menfuram in cibis, Ôctunicis, inequis, infup-
pelledlili, in annulis, 6c talibus rebus pompam nutrien-
! tibus. Rex Philippus per communcm trium Statuum
confenfum aliquas inftituit ordinationes, quas bonum
effet fervare, 6c fortaffis femel in pleno Confilio legere
, ad minus darent cognitionem, 6c demonftra-
rent clarè qualem in pompam unufquifque Status
Regni effet lapfus, 6c decidiffet in omnibus rebus. In-
tereà notetur etiam tempus præteritum , quando ,
6c qualiter in Camera Computorum computabantur
duodecim denarii, aut duodecim folidi, pro repara-
tione tunicarum Reginæ , aut Delphini. Et fine
prolixo proceffu reducatur in memomm témpus R e gis
Joannis, quem multi videre potuerunt. Quia, ut
relatione percepi, talis eft modo miles, aut fimplex
Comes, qui majorent habet pompam inaureis, 6c
argenteis vafis, in tapetis, in velis extenfis , in yi-
nis, in cibis, in apparatu, quam nominatus ille Rex
haberet. Quale ergo eft miraculum, fi Regnum fit
j egenum, 6c fi populus has pompas ferre nôn pofiit.
1 Sed dicet fortaffis aliquis hîc , ficut in cafu fimili
Romæ objedtum fuit quod récitât Valerius.Quomodo?
Non poffum ego de divitiis meis ad liberum agere arbl-
trium bibendo, comedendo, veftiendo, domos fa-
ciendo, eleemofynas largiendo ? Refppndeo quod non,
in aliorum Reipublicæ membrörum præjudicium. Malum
etiam exemplum effet, 6c fervitus, non félicitas
ficut dicit fandlus Auguftinus. Nihil wfeliciusfelicitate
peccantium. Principes pagani, 6c fine Fide taliter or-
dinaverunt, ficut Licurgus, Solon, 6c Romani : ap-
paret per eorum Leges quas omitto. Et certê credo
talem ordinationem demiim unicuique placere, quia
per earn non haberetur verecundia, ut quis fe fobriè
6c temperate manUteneret -, omne autem quod pompam
illam gignit eft verecundia aut vana gloria : illud
conlpicitur, quià in fecretô de talibus non eft cura
pompis. Burgenfes, 6c alii matrimonio copulatino-
runt quomodo fe tenere debeant.
Confideratio Tertia.
p O s t QJj a m neceffarium eft ad prote&ionem, 6t
vitas civilis Regis 6c Regni nutritionem, 6c con-
fervationem accipere 6c levare fubfidia, id in bona æ-
ualitate, aut æquitate per totum corpus myfticum
eri debet. Hoc erat diéfcum Platonis, fecundum quod
récitât Tullius in Libro De OJficiis, quod plus gravare
unam partem, quàm alteram in exigendo, eft introdu-
cere perniciofam rem in Republica, fcilicet feditio-
nem. Verum e ft, aliqua membra per mechanica opera
, aut mercancias non labore : aliter enim labo-
rantjquemadmodum Domini,aut Clerici,ad exemplum
cordis, autftomachii fecundum quod Senator quidam
: Romanus allegavit, ut populum cum Senatu ad unio-
nem reduceret j contra quem quidem Senatum tanquam
non laboraret,murmurabat populus. Talia membra
de aliorum laboribus gubernari debent, fed tempara-
te, 6c in bona asqualitate, abfque hoc ut fimul totum au-
feratur, aut laborantia membra denudentur. Et quam-
vis hæc æqualitas ad oculum videri non poffit, ut
bene cognofco, nihilominus tamen quifqiie agere debet
ut poteft, ne talis inveniaturenormitas, ficut te*
tigimus de Principibus, 6carmigeris. Pauper aliquis
homo non habebit de omni labore fuo, ut toto Anno
uxorern 6c filios nutriat, 6c jura perfblvat, 6c débita
, nifi decern, aut duodecim cados vini ,6c duas, aut
très menfucas bladii, quod omne peribit in una raptura,
aut
6 17 Sermo coram Rege Francis : nomine Univerf.Fauf. 6 18
; armigerorum adventu. Quid ag e t , quid incipiet,
quomodo vjvet ? hoc duntaxat cogitare fpliim grave
©ft. £t in tali cafu divites plures inveniunt exitus ,
autfavoiTS, quam pauperiores. Sivosomnes Domi- _ _
ni tfiei bene fimul effetisGorfoederati, quid vobis.dn V I T A
cojde Francias prodeffent armigen ? Regnum fatis
fuperque diveS efietad fuftentandos vos, 6c Status ve-
ftros abfque hoc , ut cujufque flatus inferior, aut de-
bilior efficeretur. Si petitis confoederari per hoc quod ^
naagnas extraneis datis 'penfiones ? Nunquidfecurius
eft, facilius, 6choneftius, inter vos efle confoedera-
tionem, five per contraflus aliquos matrimoniales,five
alitet*. Sic profedlb extrudantur adulatores, quili-
benter omnia turbant, ut pifeari poffintj fed piicatio
h^c eft mala nimis,
D É
E G I
A L I,
Confideratio Quarta.
"p Q stqmam pomp« pompdfbs faCiunt flatus in plu-
F ribus hominibus, ipfte reducendas funt ad menfuram
, 6c liberalitatem, five fit prodigalitas, hoc eft,
lioltda ad extra largitas. Rex Phihppus icripfit Alexandro
R
S P I R I T U
Tertium hujtts propofitionis punftum.
NO s t r a exhortatio fînalis, feu impetratio, pro
•fpirituali, 6c divinavita Regis erit breviffima
(hoc benèfentio) horapoüukt. Nonobftante
tamen hoc, Chriftianiffima veftra 6c religiofa benigni-
tàs (fi vobis ita placuerit) devotasmihiveftrasadhuc
paululùm præftabit aures, 6c attentas. Non quidem
mihi, fed ad honorem D e i , fui verbi, Regis filiæ,
R e g is , 6c altifïïmi hujus quod celebratur Concilii.
O b eam enim caufamcongregatifumus.Parùmtcm-
poris veritati præftetur , cùm fæpenume#o multtira
temporis vanitati tribuatur. In ifla confidentia audeo
perfeverare, Ôc dicere tertio : Vivat Rex. Vivat,inmæ
Magno filio liio contra talia dona, utponitTul- quam, vita fpirituali, qua; Confervaturinunioncani-
lius 2. deOjjic. Quod te malum, inquit, % e x , in iftam _:__i.fl_
qum Deo, hîc in gratia, 6c in fine per gloriam > hfc
per difpofitionem, 6c bonam donorum iupernatura-
lium harmoniam, fpecialiter per très virtutes Th^b-
logicas,Fidem, Spem6cCharitatem. Et quiafæpius
de his fermones fiunt, tranfeam breviter dicendo de
ipfis per quatuor confiderationespre vita ipfa divina.
‘Prima Confideratio.
a UoNiAM bona vita fpiritualis dependet àprofpe-
jitate convenienti corporalis vitæ, 6c civilis -, vita
hæc fpiritualis vigilanter in R è g e , 6c in omnibus fui.
Regni hominibus confervari débet. Contràquem vitam
liane fpiritualem protegemus ? Gonti'à Principem
tyrannidis, peccatum mortale. Eft occifio hujus vitae
per malos mores plus nocens, quàm mali humo-
rts. Hoc pro certo tenete, quod pro peccatis corpo-
Q ris myftici, five fint in capite $ five in membris, ad-
verfitates nobis accidunt corporales , 6c civiles 6t
præcipuè quando funt horribilia peccata extranea, fee-
da ôcviliacontràDeum, 6c naturam. Proptereà bel-
la , fames, peflilentiæ, feditiones 6c divifiones nos ar-
ripiuntj fie dicit Lex civilis , fie affirmât Scripturâ
fanéla in mille locis, didlis,6cexemplis. N ota tema-
lediéliones Deut. x x v m . Et nunquid per peccatum
David populus ejus cofreptus eft peftilentiâ ? i . Reg.
x x v i. Et pro peccato Achan punitus fuit omnis populus
Ifraël ? fojùe. vu. Nabuchodonofor eo quod
Deum non cognovit, in e.im cecidit melancholiam,
ut fe bovem efle reputaret- ? Non eft igitur melius
confilium contrà eas quas fentimus , ôc formidamus
fpem indttxit , ut eos tibi fideles fore putares quos pecunia
corrupijfes? iAn tu id aif-ne? Macedones non te 'Regem
faum^ fed mmifirum & prasbyterum patentDon^. pompofa
leviter, 6c fine militate exptnduntur : Cito acquifi-
tum , cito expofitum. Apparet de acquifitis per ta-
xillorum ludum, aut ufuram. Dona pompofa non fa-
tiant, fed inflammant, 6c inclinant ad fèmper plus
recipiendum, 6c habendum -, ficut canis, cui paula-
tim minuta dantur frufta. Dona pompofa pro uno a- ■
mico, très aut quatuor, aut plures faciunt inimicos,
five invidiofbs, qui fe reputant multo digniores ad
talia recipienda. Dona pompofa fpoliant centum,
6c centum pauperes homines, immo mille , 6c mille
, ut folus unus homo, 6c abjeôti quidem flatus ve-
fliatur, 6c qui non centum in reditibus fuis habet foli-
dos. Dona pompofa reddunt fæpenumero hos qui ea
recipiunt raptores, 6c fpoliaterès, cùm à donatione
ceflatum fuerit. Dona infruôluofa, feu pompofa, a-
dulatores, 6c fiélos fàciunt aniieos, qui iequntur præ-
dam, non Dominum: qui plura eis tribuit, hic eos
habet. De fiéta amicitia fæpè fe ad veram conver-
tqnt inimicitiam, hoc videtur ad oculum. Dona pompofa
faciunt quandoque nullius reputationis homines
honorari, ôc elevari, non fine v ili, 6c fpurca defpe-
ôlione, 6c non fine proborum, 6c ingenuorum No-
bilium indignatione, qui de omnibus eorum magnis
reditibus , 6c hereditatibus non poffunt eo modo honorari,
veftiri 6c reputari,quemadmodum unus centum
denariorum heres. Dona pompofa per fchedulam
aut os, omnino conceduntur , 6c non magni repu-
tantur. Sed qui videret coadunatos, feu colleôtosmil-^ advérfitates, quàm eniti ut vitam fpiritualem tara
le , aut duo millia francorum,6ceos conquirendidif-
ficultatem, denariumpoftdenarium à mifero populo,
talis qui dat per millenarium , non daret per qua-
ternarium. Nihilominus tamen omnia ex marfupio
prodeunt Domini, primum eft quod folvitur fæpiùs.
Obfiftite, Nobilillimi 6ç Excellentes Domini, obfifti-
te per magnum vigorem contrà fpoliatorem hune Statum
pompofum, 6c contrà alios diôlos très , adula-
torem mendacem , deleétationem voluptuofàm , 6c
infidiatorem rapacem. Sitis tutores, 1ervitores 6c pro-
teôlores quatuor virtutum, Prudentiæ, Fortitudinis,
Juftitiæ 6c Temperantiæ. In quarum conjun&ione,
6c bona proportione confiftit,&C confervatur vita R é gis,
civilis oc politica, mediantibus confiderationibus
fuperiùs nominatis. Sic vellro adjutorio (faôlo plùs
quàm verbo)complétapulchrailla vox: Vivat Rex.
in R ege , quàm in fubje&is nancifcamur. Immute-
mus malam nollram vitam, 6c Deus rigorofam fuam
mutabit fententiam. Sërviamus i l l i , 6c ipfè erit no-
bifeum, 6c tune quis erit qui nobis poterit nocere ?
Nulla noce bit adverfitas , ß nulla dominet ur iriquitas,
inquit Gregorius. Nullus eft adeb junélus peccato
mortali per confènfus alligationem, quin noceat, ôc
proditor fit omnibus aliis, 6c omni conjunâioni vi-
tali, quam hos folùm habere debemus in uno corpore
, fed 6c exercere in eodem corpore. Conari ergo
debet unufquifque quod proximus fuus five ma-
gnus, five parvus fuerit, benè habeat. Debet etiam
malum impedire , Deum pro proximis orare , fin-
gulariter pro R e g e , 6c Dominis, quia in eorum bo-
no noftrum confiftit bonum. Nimis reprehenfi-
bile eft eis maledicere , quia vis maledicit fibiipfi
6c toti populo. O b h o c , initio hujus Regni debet
inchpari reformatio , magis quàm aliter , orando
prô Dominis} in fpeciali pro R e g e ,ut Deus banana
»His largiatur vitam, 6c quod fub ipfis pseatam nos
Q q 3 duoa