Patrcmeo. Jefu : Tnafruitio nunc eft Mltri tuæ re-
gnanti in patria copiofioi', & avidior , quaff im-
pletio , St toto ore diiatato , fed fuo modo videtur
gride mirabilior in .via. Ra tio, quia difficilior, & in
augmente meriti propter ænigmaFidei major.
Difcipalks. Confentio.
^Magtfter. Congandeatigitur, Sc exultet Temper
Eccleffa, cum joeundo pignoris amorofi confolata do-
j-iq Ecce enirn Emmtmucl. id cii, nobijcum Dtus, Matt. i..
a ; , quàm vis St abfconditusquamvisvelatus, tamen a
yerè Dèus.Complevitdénique,qüodafcenderis prorai-
flt : Ecce. vobifcmn p m apj/tte «d confummationem fecn-
U j .Matth. xxvm. zo. nequè jam eft, aut fuit, d in
Mtio turn grandis qua habcat Decs afpropinysantes fibi,
Jicrn Dens m jh r adeft nobis, êteertê ipfi non funt dii.
Dijcipstlsts. Stupeo totus mecum , & admira'tione
fufpendor, undè talis, qualité! , St cur hæc gratia,
hæc Euchariftia, haec bona gratia.'
iMagifter, M irari-te a d in fin ita n o lo , q u i fic u t.v o ,
l u i t , f e iv it, Sc p o tu ir . Omnia enim quacttntjùt vobiit,
fecit. P f.c xm .3 .St q uæ f e c it,b e n è fecit. Fidic enim ctmSa,
qua fe c it, dr ey.mi Ttald'c bona. G e n . 1 . 31 •
Dtfiipdies. Curhanc-mihicaufaminducis, quæ gen
e r a l eft ad omnia ; vellem , ut ad particülzrem,
Sc proximioreiii cauiam hujUs Sacramenti dclcen-
dercs. ‘ . ' .
sJKagifier. Si hæc in primis tibicaufanon fufficit,
neque fi mille alias afiignavero,potenscontentari, nec
ad intelligentiæ lumen afeendes. Et hoc didtum fit
univerfahter pro omnibus ArticulisFidei.Vefum fiqui-
dem crèdepe oportet accedentem ad Destin flu ia e ft, HeD.it.
<T& quia mentiri, aut faUelt, non poteft. Sedin hoc
Sacramento præcipuè requiritur firmiffimum Fidei
fund amentum 5 alioquin quicqdid rationis indudtum
fuerit, pluspffendet, Stobruet, quàm ædificèt, yel
oftendat. 1 . . * s ‘
Difcipttltts. Credo ficut Ecclefia credit.
JMagifier. Sta firmus in hac certitudine verborum,
Sc feeurüseS; aut fi compendiofiùs agerevis, die ex
toto coi'de Chriftianus film.
. Difcipttlus. Fiat affiduè, Domino propitio.
eMagifier. Quid igitur ultra petis , ' quid exi-
gis? . ' '
Difcipttltts. Sanè cupio utrumque mtelhgere quod
credo , turn ad cotifolationem meam, turn a'd alio- ^
rum Catholicorum fortaffis ædificationeffl, fimul Sc
hæreticorum confiitationëm.
Magifter. Caufæ placent, fi tenueris illud Apofto-
li: 'NonplusfapercflUam Oportet. Rom. XU. \S u n t emttt di-
vifionetgratiarum. i.C o r .x n .4 . Ambulet unufquifque
igitur, vrout « divifil Dominut menfuram Fidei. Rom.xii.
, . Hoc in expofitione, vel intelleétu facrarum Scriptu-
rarum; hoc univerlaliter in omnibus operibus Dei con-
fiderandis. obfervare necefle eft. Quod quia Philifophi
non fecevunt, erraverunt in vanitatibus fuis, 8c obfiura.
turn fàSfcum eft'btfipiens cor eorum. JRtom.i.zi. Simi-
liîer Scfeâæ omneshxftticorrim datæobhoc*» re/w-
bum fenfum. f . zB- . t
Difcipulttt. Dabit Deus meliora nobis , qui credi-
mus, ut inteliigamus ; non intelligere volumus , ut
credamus:
Mag fier. Præpofteràs effet ordo nedum inTheo-
logica, fed omni generaliter difeiplina, noviter ac-
cedehtium addifeendum. Hoc Pythagoras, ' hoc Pla-;
to,hoc Sandhi Patres pro Camobiis, hoc omnis Schola:,
nondifcolacanit;hocrarsùmabfurdumeft à docenti-
' bus, nec dentfanSlum canibus, necfpargantmargari-
tat ante p om s , Matth. vn.ô.nenonædificent, fedde-
ftruant, membres illius Sapicntis : Qssi ersedit illufo-
rem , ipfe Jibi injuriamfacit. Prov. ix . 7. Fuit notes
mihi quidam fcholafticus habefls devotionis fpi-
ritum. Ingefti funt animo, fuo ferupuli multi quae-
ftjonum circà bënedidhum hoc Sacramentum.
Petebat inftantiâ continua diflblutionem dubiorum
fuofum à maximis llheologis, quos noverat Pai'ifiisi
ex remediis, 6c ficut de hasmorrho'ifla legitur,
quid morarer enarrando pei* fingulä ? Crefcebat morbus
pejus in dies fe habebat ex remediis , Sc impenfis.
Confulit tandem unus expertorum, ut ad orationem
totum fe. converteret > Sc contra fcrupulos omnes a-
geret lufeipiens Sacramentum 9 dicens h x c , aut ii-
milia verba: Credofiettt Ecclefia credit. Credidity Sc
acceflit, ferenatus eft,‘ Sc iblidatus, nec parum il-
luminatus deinceps circa venerationem hujus Sacra-
^ menti.
Difcipttltts. Novi Sc ego ilium.
Magifler. Noviproinde, Sc expertus novi, nedum
circa hunc articulum , fed in aliis variis confiliuni
hoc habuifle fimilem efFcdtum, quemadmodum tef-
tatur AuguftinuSj quod ad unamvocem ceßerunt omnes
dubietatis tenebra, & periermt omnes quaftiones, cjuibus
anxiabatur circa textum tApofioli. Denique meminit
alio loco, quod non fatiabatttr dulcedine mirabili confi-
derare Dei confilium circa Redempfionem generis humanij
qualem denique poftmodum in omnibus Articulis Fi-
cei nominatim in hoc fe prasftiterit, experta lzeta-
tur omnis Ecclefia. Hodiemaximerubarmuofolem-
nitatis fua; Fefto, quo h^c feribimus.
Difcipttltts. Orandus ergo eft Deus.
Magifler. Credo, Domine , da intelligam quod
credo j nunc quidem ex parte, tunc autem facie ad fadem
, 1 Cor. xni. 1 i.S c perfedte oratum eft.
5 Difcipttlus. Quid fi noluerit exaudire dicens Sujfi-
cit tibi gratia me a , 2,. Cor. x n . 9. quia credis. Fides enim
Dei donum eft , ait Apoftolus , ne quis glorietur. Ephef.
n. 8. k .•
Magifler. Sufficit itaque mihi: fed fi ampliora mihi
liberalitas fua concedere voluerit, non abjiejara,
nec ingratus recipiamj alioquin deneget, aut tollac
omnem in caligine peregrinationis huiufmodi intelli-
gentias colluftrationem j fit tucerna peaibus meis folum
Fidei verbum, Pf. cxvili. 105. Sc lumen femitis meis, po-
tiüs, quam cum claritate majori, manus peccatoris per
fuperbiam aut curiofitatem moveat me. Pf. xxxv. 12.
Difcipulus. Placeat hoc humilitatis fundamentum.
MagiflerN\mc fi vis videre Jefiim, oportet, quia fta-
tura paufillus es,& turban phantafiarum te comprimunt
ut afeendas in ai'borem ficomorum exemplo Zachiei j
fimul obedi fapientia:, qua; poft prseparationem hu-
^jus Sacramenti fub typo immolationis vidtimarum fua-
"rum vocatadarcem.
Difcipulus. Explana quid per arcem intendis, Sc ficomorum.
tJMagifter. Mentem tuam , Sc myfticam fapien-
tiam.
Difcipulus. Quo pa&o fic?
Magifler. Collige.per interpretationem/c-wawri, quas
ficus fatua dicitur. Similiter Sc crede Dionyfio dicen-
ti , fapientiam Dei divinifiimam ^ftultam efie. Si quidem
Sc Apoftolum audi: fhtod ftultum, inquit, eft
Dei , fapientius eft hominibus. 1 Cor. 1. a y . E t ite-
rum: Qui vult fapiensejfe, fiultusfiat. 1 Cor. m. 18.
Hie titulus Scholas hujus ftultitia e ft, tradente Lac-
tantio. Audi Apoftolum: Pradicamus fefum Chriftum,
fitdais quidem Jean datum 9 Gracis vero ftultitiam s 1.
Cor. 1. 23. fed quod fhtltum eft Dei fapientius eft hominibus.
1 Cor. 1. 2 f .
Difcipulus. Cur ea quse communia funt ;pro tota
Fide Chriftiana , nunc inducis ad fingularem mate-
riäm, quam traöramus?
tJWagifter. Ratio in promptu eft , quia nulla videtur
apud fapientes hujus fieculi major , nulla abfur**
dior ftultitia, nullaque magis infatuat fenfus carnis,
&exte riu s, interiiis, quam hasc fapientia Dei. Cog-
nitum eft , quid latrator ifte demens evomuerit ad-
versüs Leges omries, quod make funt \ Chriftiana
verb peflima, quse Deum fuum quotidie comedit.
Difcipulus.Cum tot neiandre Leges fuerunt , & horrend
« dantes in facrificium, Sc epulas homines vivos
j immo filios proprios, Sc Alias, cum aliis innomi
401
minabilibus portends vitiorum , colligo quantum,
qualeve fcandalum , Sc ruinam maledidlus ifte .fibi
fulcitaverit adversus hoc benedidlum Sacramen-
t#m. t | p g P
Magifler. Sic refert Lyra de Jud«is, quod idolo-
latras nos exinde pefiimos execrantur. Facit ad hoc
hiftoria Jud«i bullientis, Sc tranfverberantis hoftiam
confecratam Parifiisj fed miraculum confutavit ilium
4 oz
Difcipttlus. Contundit hæc intelledtualis experien-
tia lapientiflima ftultum Philofophiæ principium
velut in omnibus. Sed eratne altera ratio Mariæ
contra Philofophos , quàm per revelationem , aut
Fidem?
Magifter. Erat profeéto , quamvis rationem hanc
etiam ex naturalibus Sc Metaphificis officinis, 6c noftra
Fidps plurimùmjuvaret, Sc illuftraret.
aliofque convertit. Difcipulus. Afïer, obfecrorationem, vel Moralem,
Difcipttlus. Nota loqueris. Ad quæfita nunc acce-A fi habes , vel Metaphyficam , vel Mathematicam,
de, caufam aperiens ad intelligentiam, cur itaDeus
fieri voluerit, qui omnia fecit in fapientia.
Magifter. Refpondet Apoftolus quod quia in Del
fapientia mundus eum non cognovit , placuit Deo per
ftultitiam pradicationis falvos facer e credent es. 1. Cor.
1. 21.
Eft autem h«c ftultitia prasdicationis, quod Deus
poteft alia facere quam fecerit, aut facit, pro liber-
rimo fu« voluntatis arbitrio. Hoc enim Ghriftianae
Religionis fundamentale principium > quo conceflb,
fubvertitur, 6c corruit funditüs omnium Philofopho-
rum radicale principium.
Omnia quacumque voluit ^Dominusfecit fPt.cxxxiv .6. ait
Chriftianus. Omnia qu«cumquefecit Dominus, dicil
vel Logicalem, vel Legifticam, fecundüm tres partes
Philofophi«.
eJMagifter. Animadverte in primis veritatem u-
nam , qua falubriorem , qua foüdiorem , nullus
unquam Philofophorum legitur pofuifle nullus
refte philofophantium traditur vel nefeifle , vel
negafle.
Difcipulus. Pap«! die, qu« .fitilla , 6cfiTheolo-
g i« confonafit?
Magifter. Confona plane. Eft autem h«c veritas:
Quicquid fit, fit propter finem.
Difcipulus. Leg i eamin Phyficis, & Metaphyficis*
Ab Ariftotele leg i, ab Avicenna, legi ä Commen-
tatore, 6c A lg a lel, cum ceteris ^ iirn u d u u ö . q u ec cum qu c lCGiL L / u im u u s , aicit Liiuuic, cx. n i g i i i c i , c um c e c e n s ,, lfuüob nhaacc lleenntteenn--
Philofophus, neceffariö fecit, nec aliter, aut alias, B tia- varie demonftratam. N e c vox ulla experienfacere
potuit.
Difcipulus. Pridem recenfiii mecum, quia non poteft
tradi capit^lior diverfitas inter Fidem, 6c Plii-
lofophiam. Nam pofito Philofophiæ fundamento,
fequitur neccflarib, mundum nunquàm incoepifle. Se-
quitur , animas humanas vel efle infinitas, vel efie
unicam, ut delirat Averrdis} vel migrate decorpo-
ribus in corpora per infinitas revolutionum vices *
ut fomniabant Pythagoras, 6c Plato , 6c fequaces}
aut quod anima rationalis mortalis eft. Quodcun-
que verb concefium fuerit ex altero quatuor ho-
rum modorum, tollitur confequenter omnis pia Re-
ligio.
Magifter. Verè colligis. Nunc oculos tu« confi-
derationis Fide purgatos converte ad Beatam Beata-
rum Mariam, perpendëns apertè , quàm verum fit
illud
tybCaria Virgo, cun cl as fola intcremifti univerfo
mundo t Philofophorum maxime.
Difcipulus. Quo paéto fic ?
Magifter. Nimirum quia Verbum verbo V irgo con-
cepit, virgo permanfit j hoc nos credimus, ipfa per
experientiam intellexit. Nihil verb feitur verius
quam doétrinæ experientiâ. Hanc folam habere du-
cem , 6c magiftram, profefîï funt Philofophi. Si-
quidem toile çertitudinem experieçtiæ, toiles veritatem
ejus, fubvertitur pariter omnis philofophantium
via , vel inveftigatio veritatis. Tollitur verb fàlfa,
vel infufiieiens experientiâ, quam opinatifunt Philo-
fophi habere generalem quod ex nihilo nihil fit 5
qubd non ni fi commixtione fexuum homo fitj quod
Deus nec hominibus , nec corporibus cohabitat,
cum ceteris fine numéro , quæ omnia partus per
Virginem noftram expertus falfificat, Sc confun-
dit.Difcipulus. Habebatne Maria rationes alias ab hoc
unico partûs experimento '
ti« confonantior invenitur j fed quid ad rem no-
ftrap ?
Magifler. Multum per omnia. Primb, q,uia confequenter
oportet ut fecundüm experientiam , vel
exigentiam finis , cerer« omnes caufie tres habeant
moderari, ficut efficiens caufa , fit ilia •principalis,
inftrumentalis , aut coadjuvans. Iteium materialis
caufa, fit ilia prima, vel fecunda , vel tertia. Rur-
süs formalis caufa ,. fit ilia conftituens ,• informans,
inh«rens, aut folum exemplaris, aut obje&ali-
ter , feu vitaliter immutans , de quibus non eft
diflerendum per fingula, fufficit applicare propo-
fito.
Difcipulus. Sufficiat, dum primitus oftenderis, veritatem
hanc Theologi« conformem'efie.
Magifter. Non poteft ad pr«fens efficacius exem-
Ecclefi« laudantis earn præconium : Gaude -, plum liimi , neque fublimius quàm in conftitutione
ta Viran ratifias harefes Gila interemifi in uniTierGi ^ prima Hierarchic« politi«', ubi Séraphin fuperioreS
collocantur, 6c immediatiores D e o , quia bonitatem,
Sc amorem Dei proximiùs infpiciunt, quæ bonitas,
Sc amor finis eft omnium aliorum. Ad Chérubin
verb caufa formalis , - vel exemplaris fpeftat 5 ficut
efficiens ad potentiam in Thronis defignata.
Difcipulus. Lego exemplum hoc à Diony fio tradi-
tum, fimul ôç dedubtum.
Magifter. Nunc verb folerter attende pro re noftra
demonftrationem moralem. Primb a fine pro
ftultitia noftra contrà mundi fapientiam , quæ more
Goliath jugulatur enfe fuo. Portât infuper litteras
( ut Urias) mortis fuæ. Si enim cunbta fabla funt
propter finem -, homo (cum bona gratia Philofopho-
rum, fi funt homines) non erit excludendus. Nun-
quid enim vane conftituifti omnes filios hominum? Pfal.
Lxxxvni. 48. Quærit Propheticus Philofophus hoc à
Domino, ficut impoffibile. Eft igitur hominum finis
aliquis, 6c hie quidem liiperior ad bruta omnia, quem-
admodùm præcellit ea ratione qua Dei capax e ft ,
Magifter. Habebat profebto per fpiritum Propheti- r j Sc particeps efie poteft per cognitionem, 6c amorein
cum, tarn fuum, quam pr«cedentium Patrum : qui
fpiritus, apertiffima luce lüper omnem rationem, vel
demonftrationem haberi naturaliterpoffibilem, veri-
tates noftr« Fidei certiffime revelabat, Sc ad intelligentiam
colluftrabat.
Difcipulus. Quid, qu«fo, dixeris? An Beata noftra
videbat verum Corpus Filii fui, düm ipfum Sacrajiien-
taliter confecratum fumebat ?
Magifter. Si de vifione fenfuali qu«ris j nec ab o-
culis ejus in via , neque nunc in patria corporaliter
percipi poteft, ut hic eft. lntelligi vero , ficut 6c
credivere poteft, ficut nec fpiritus oculo.
Tomi I f . <ParS. I.
cum memoria. Mentior, fi non Ai*iftoteles inchoa-
verit duos Libros ab hoc punbto, fecundüm duplicem
vim anim« rationalis, voluntatis fcilicet, 6c intelle-
6his In Ethicis: De voluntate: Omnia, inquit, bonum
appetunt. In tSMetaphyficis: De intelleblu: Omnes, inquit
, homines natura feire defiderant. Colligatur a-
criter utrobique confequens dedubbio, quid aliud
invenimus conclufum , quam homines fabtos efie
ad beatitudinis, feu ad fdicitatis, confecutionem ?
H « c autem confecutio nequit haberi (ficut proximo
dicebatuf ) fi omnia de neceffitate eveniunt,
utique neceflario, fi Deus neceflärio agit ad extrami
G c . quia