prehenfione fa&a terminorum ä feniibus, fecundüm a corpore , fed ä rationis inferiors P r io n e 1 unc
picncimuuc ; i u profe<5tb , & non aliter • mtelligit quid iit diviiio
corporis, 6c anim«, quid raptus, quid extafis, quid
liquefabtio anim« , quid transformatio , quid, unio,
.quid mors Rachelis, id e i l , rationis in. partu Benjamin,
quo contemplatio iignatur. Cur praterea no-
minat Dionyfius myfticam fapientiam eile irrationalem
, hoc eft, fine ratione, quantum ad vim rationis ap-
prehenfivam, non quoad a.fteblivam, qua? jungitur Spi-
ritui fanblo per amorem extaticum. lnfuper Cherubin
in cceleftibus,per quem amorem ignotis ignore conjun-
gimur.Non quod omnino fit amor fine cognitione praevia
vel ccmite, juxtä cujufdam myftice theologizantis
imaginationem. Verum eft, quod ilia cognitio non
fuper fe refleblitur, ut videat fe videre: jam enima-
volaret ifta fimplex fynderefis fcintillantis, 6c arden-
tis affebtio , juxtä illud Canticorum. Vi.4. Averte 0-
culos tuos a me, qui a ipfi me avolare fecerunt.
Difcipulus. Multa dicuntur de flatu mentis hujufmodi,
6c nunquäm fufficiunt. Immo potius eo ma-
gis exaltatur ä hobis Deus, quo plus afcendit homo ad
coraltum, ut jam non folum de pulchritudine Patria:,
fed iilius vite verificetur: Quod yuc oculus v id it, nec
nuris audivit, nec in cor homints afcendit, qua praparavit
Deus dihgentibusjk i.C o r . 11.9. Undeclämat: Pfxxx.zo.
Quam magna multitudo dulcedinis tua , Domine, quam
abfcondifti timentibus te. Non dicit , revelafti earn ti-
mentibus te ; patiuntur enim quod nefciunt*. Hinc
etiam dicit contemplativus , raptus in hanc caljgi-
nem, fentiens fibilum aura tenuis alicujus , cujus i-
gnorat vultum , qui nelcit unde v en it, aut quo va-
dat. D ic it, inquam: Nefcivi. Animamea conturba-
bat me, propter quadrigas Aminadab, id eft , raptus
tales. Et etiam alibi: A d mhilumredaäus (um, &
nefcivi. Pf. lxxii. z i . Fit denique collufträtio fpiri-
ritus, non fine quadam inter pofitiöne , qualem fuo
modo fentit öculus pelliculis palpebrarum tenuibus
interpofitis ad radios folis nitidiflimos incidentes
fuper oculos. Videt itaque folem oculus in fuo lumi-
ne , fed quid fit non datur infpici , medio prohi-
bente. Tolle pelliculam , vel aperi j protinüs afpimodum
cognofcendi in via hoc lumen dicitur illud
quod fignatum eft fuper nos. .Eftimo autem quod
fit intelleblus agens de quo Philofophus eft locutus,
qui fiiper phantai'mata irradiat, ut fpes intelligibiles
abftrahat, vel. eliciat , vel fod ia t, 6c fit intelleblus
poffibilis, fcilicet ipiemet confideratus ut tabula rafa,
fiat abluatus per fpecies intelligibiles. ad intelleblionein.
H B
Difcipulus. Quo pabto mens humana, dum iepa-
ratur ä corpore, llatim poft intufionem ejus poterit
cognofcere, cüm non habeat phantafmata, qn«fjpe-
culata lit, nec fpeculari poteft extra corpus ? .
eJfyCagißcr. Si fingulas circa materiam qua: tracta-
tur, incidentes dubitationes veilem tollere refponden-
do, nec ingenium, nec hora, nec fufceptum de pulchritudine
compendium ferre pqfiet. Pergamus in-
tereä coeptum iter, abfque tot diverticulis, qu«col-
locutionibus aliis fubintrare poterimus.
Difcipulus. Aflentio. .
Maeifter. Intelleblualis pulchritudo tune äugen, 8c
quodammodo fupercolorari , 6c pingi^ dicitur per in-
fufionem habituum diverfi generis tarn intelleblua-
lium, quam affebtualium j tarn in via, quam in patria,
fecundüm triplicem differentiam. In via quidem per
infufionem VirtutumTheologicarum, Fidei , Spei 6c
Charitatis, autaliquarum fuperioris perfebtionis, fub ß
senigmate tarnen. In patria vero fecundüm tres dotes
animte, five fint e^dem cum lumine glorizej five
diftinblie , ficut habitus ad faciliüs eliciendum a£tus
o-loriofos, vifionem, diledbionem Iruitivam, inhtefio-
nem , vel adhasrentem fruitionem correlpondentem
Spei. Juxtä illud : M ih i autem adharere Deo bonum
eß. Pf. lxxii. z8. Et hiec tria fecundüm tres vires
rationales concupifcibilis, 6c irafdbilis, quales Theo-
logus ponit in fiiperiori portione rationalis. Intel-
le&ualis pulchritudo rursüs augetur per aflus, 6c o-
perationes, exponens eam viribus, 6c habitibus pro-
deuntibus qui dici pofiunt rationabiliter tertia pulchritudo
principalis fuper naturalem primariam , 6c
generalem cuilibet enti fuperindu£la : ubi llatim
videre eft quam multiplicata fit , tarn in eadem natura
, quam in diverfis hujulmodi pulchritudo adlua-
lis operationis. Nam principalis , 6c conllimmata
reperitur in gloria , qualem habet nunc pulcherri-
6c Beatiflima Beatorum , Beataque omnium in
Magifier, Noli mirari ,..iiJnqn comprehenditur in-
comprehenfibilis. Jam enim jion eilet magnsfs Dominus
, & laudabilis nimis , cujus magnitudims efl'et finis,
Pf. CXLiil. 3. aut fapientia numertts. Pl. cxlvi. y.
vifione Del cum nuda diledione , 6c fruitione , in C Jam non efl'et propnetas verbi, de qua diceretur :
quibus eflentialis beatitudo , formalifque confiftit.
Quia pulchritudine nulla fub Deo fpecioflior in ior-
mis accidentalibus invenitur , nulla honeftior, nulla
fuavior , 6c jocundior , nulla melodiofior -, 6c fono-
rior, nulla falubrior k utilior, 6c hoc fecundüm triplex
genus boni, honefti, deleélabilis, 6c utilis. In-
telleclualem hanc pulchritudinem prxceflit, 6c in-
choavit illa pulchritudo mentis quam habuit in via
ter Beata noftra Domina, dum contemplationi dedi-
ta fuit afliduè, quantum flatus patiebatur exilii , dum
exultavit fpiritus ejus in Deo falutari fuo , quia in-
fpiciebat Dominus humilitatem ancillæ fuæ. Ille
enim refpedtus, cùm Deus immutabilis fit , quid
aliud era t, nifi candela talis pulchritudinis , talis
exultationis in mente Maria: hnmilis aneil la: fuse ?
E t ideb jam pulcherrimæ, 6c dile&iflimæ, quia fuit
humillima , in qua figuratur lilium convallium Je-
Erattunc fpiritus Marias , licèt
Cogitationum "fenitator, 6c intentionum cordis ,
quod inferutabile tellatur Apoftolus efl'e. Quo circa
verfis ad M a ria : pulchritudinem oculis, perpen-
de , fi potes , qualis fucrit in via flatus fuæ mentis,
aut fpiritus qùàm fublimis in arce contempla-
tionis , quàm elevatus à terra fursùm , quantis irra-
diatus fuîgoribus.ab ifto,qui illuminât mirabiliter a mon-
tibus «.terms. Undèturbati funt omnesinfipientescorde, Pf.
Lxxv.f. quidicunt,faltem aftedlu, veleffedtusetfi non
aflenlü, in corde fuo, non eil Deus. Si erat, ut mulier
amidla foie juftitiæ, cujus fub pedibus luna totius mu-
tabilitatis creaturarum , 6c in capite ejus pulcherri-
ma fpiritualium fyderum in ætefnitate fplendentium
corona. Q u id in d è colligi poteft , fi vales confide-
ra. Nonne lumen illud immenfum fcintillabat ali-
quotiens ad oculum mentis intuendum fe nudè præ-
bens, qualitèr in via vidifle Moyfes, 6c Paulus æ-
ftimantur? Nonne ficut in rimula quadam exilis co-
ufcationis, dum oculos ferit emicans flamma, mox
fus falutaris fuus. . .
in corpore, quafi nihil de corpore poitaret. Hinc . ,
defeciffe • hinc extra fe fuifle j hinc in atriis domus D difparens ita fulgurabat in mente Manæ fplendordi-
Domini- hinc in extremis maris habitaflë. Difta fint vinæ gloriæ ? N onne cernebat eam quandoque, tan-
* ■ . __r.____ _ nnom Hitm fllinnis vider hæc cum tropistalibus fine numero, quæ contribuun- . feu Vldlffc Durât n a fre n -
tur contemplativis > quamquàm longé alitei diftantius
in Maria. Intelledlualis hujus contemplationis pulchritudinem
in via nemo meliùs apprehendit, quàm
experientia dodlrinæ. Nihilominùs eruditio dodfcri-
nalis dat aliquid intelligi , 6c non meliùs quàm fi
confideretur flatus mentis quafi feparatus , nondum
quam dum aliquis v id e t,vidifle putat nafeen-
tem per nubila lunam? Fallor, fi non tot viciflitudi-
nes euntis, 6c redeuntis fponfi dant ha:c intelligi.
Modo tenetur, modovidetur, moxdifparet, modo
flat poft parietem j nihilominüs refpicit per fenellras,
profpicit per cancellos. Cant. u. 9.
Dif-, .
Dijcspulus. Quid, oro, putaveris elle talem prof- tum efi. Joan.i. 14. Anima fimiliter pro homine, ut ibi :
peélum per feneftras fponfæ r Omnes anima, defeenderunt intÆgpptum. Spiritus ver b
Mqgifier. Quid nifi radiofas , & anguftas illumi- pro tota anima rationaü , ut de Chrilto : Emïfit
nationesin domo fponfæ , quæ domus ell fuperius fpiritum. Matth.xxvn. fo . TranfFer te igitur ad û-
mentis coenaculum. Non enim poteft aliter concipi militudines quæ fuperfunt infinuandas.
profpicere noviter Deus, nifi quia profpici fe facit j Magifter. Animalis pulchritudo fequitur ad iiltcl-
fed in tranfitu fubito referens aliquod. fimile , fi piè A leétualem, 6c rationalem, prout in homine fenfualidici
poteft , ad illud paltorium, feu galathæam,
E t fugit ad falices, & fe cupit ante vtderi. .
Tota deniqùe vifio Ezechiëlis de animalibus ôc rôtis
per myflicas corufcationes, 6c fcintillationes, no-
bis illud infinuat.
Sed nos fermo de raptu , 6c extafi ferè totos ab-
ripuit, dùm deleélat, neefatiat. Redeamusadfemi-
tam : linquamus inattingibilem mentis contemplatio-
nem pulchritudinis, 6cderationali pulchritudine ver-
bum fiat.
Rationalis itaque pulchritudo pingitur, 6c colloca-
tur in tabula rationis inferioris, quamdiftinguerefas
eft proportionabiliter ad diftinéliones traditas de pulchritudine
portionis fuperioris quoad naturam, quoad
habitus, quoad operationem fuo modo. Habet inferior
portio duplicem oculum, feu faciem, ficut 6c fupe-.
rior: undè 6c fuperior convertitur ad Deum}potell atta- ■
men oculum dimittere ad rationes inferioris afpeélum.
Non fecùs inferior portio faciem elevat ad
portionem fuperiorem, quafi mulier ad virum
fuum j nihilominùs divertit oculos ad animalem
portionem quæ corporeo in fua operatione eget
organo, vel inftrumento. Hæc portio congrue
dicitur ancilla , quia miniftrat in humilitate domus
triclinio prædiélis viro 6c mulieri , duplici
videlicet portioni rationis, quarum nullà requi-
rit corporis organum in propria aélione, licet ancilla
fubminiftret eis fimulachra, vel objeéta j quia
Necejfe efi quemque intelligentem phantajmata fpeen-
lari.
Difcipulus. Nüper ad duas. portiones duntaxat par-
tiebaris formam hominis fcilicet in animam,' 6c fpiritum.
Magifter. Spiritum accepi pro mente fuperiori j A-
nimam verb pro toto illo quod ei fubditum eft.
Difcipulus. Nunc autêm inferior ratio diftinéla
memoraturab animali virtute, quam ancillam dénommas.
Magifter. Negare non valeo, necvolui* 6c fi forte
non fatis exprefli quin tres communiùs aflignen-
tur hujufmodi portiones 6c à diverfis diverfimodè ,
non adverse. Sed volens coarélare fermonem eomodo
quo beata 6c pulcherrima mulierum Canticum
inchoaverit, commemorans tantummodo animam ,
6c fpiritum j pofui cum anima portionem inferiorem,
quam mufti ( ficut feimus ) conjungunt aliquando
cum mente , 6c fpiritu j quoniam inter utramque
partem feu portionem, quafi medium tenet locum,
accipiens aliquando fuas operationes ab illuftratione
principaliori, atque Habiles conclufiones deducendo
refblvit j quandoque verb reducitad fenfationes de-
foris immiflas, tanquàm ad habitam deipfis certitu-
dinaliter experientiam. Porro très hujufmodi vires
exprimendo Paulus diftinxit, loquens frequenter fi-
mul.de fpiritu , 6c anima; de corpore non quidem
mortuo, led animato quod eft fenfualitas. Sic
Chriflus infinuavit: Triftiseftf. ihquit, anima meaufe
que ad mortem. Matth, xxvi. 58. E t ftatim poft:
Spiritus quidempromptus eft -y ^ .4 1 . nec mirum, quia
beatusj caro autem infirma, quæ refléta paffionibus
tota erat. Hinc Apoftolus loquens de divifiöne fpiritus
, 6c animæ , addidit compages 6c medullas,
6c co r , forte fenfualitatem indicate volens.
Difcipulus. Non oportet ut video, magnipendere
fi hoc, vel illo modo quis accipiat, dummodo con-
veniant in acceptione colloquentes , quo confufà e-
vitetur æquivocatio. N am caro aliquando fumitur pro
anima} corpore, CT fpiritu, ut ibi : Vtrbum caro fa c -
tas in ipfo Conjunóhi eft ratuoni, nata per ipfam re-
gulari principatu defpotico , 6c fervili. Non enim
eft libera , ficut fuperior appetitus intellectualis ef-
fentialitep, fed participative tantummodb, cui ratio
confiliativa principatur , non dominatu tyrannico,
vel fervili, fed libero. Hinc fit ut appetitus fenfi-
tivus compelli, 6c corrigi, 6c flagellari debeat a
ratione, fi fuerit inobediens fibi, de quo diétum eft
ad Cain: Sub te erit appetitus mus , & dominaberis tl
lius: Gen. iv. 7. voluntas verb cogi nequiti
Animalis htec poitio multiplici pulchritudine dc
coraturultranaturalem qu£e generalis eft, ultra con*
fignatas habens totidem infuper linearum quinque vires
fenfuum exteriorum, 6c quinque vel fex interio-
rum, ficut alibi didicifti, 6c dicetur, quantüm re-
petendum efle volueris. Superadduntur pro fpecia-
litate majori tam habitus, quam pafliones morales fa-»
lubres, 6c operationes multiplicatse fuper numemm:
quales fi quifque dinumerare voluerit, necefle eft,
ut cognofcat omnem’fdentiarum differentiam, qu«
per fenfus interiores 6c exteriores acquiruntur j om-*
nes quoque moralium virtutum diftinótiones, om-
nem Grammatica:, L o g ica :, Rethoricas difcipli-
nam , cum Arithmetica , Geometrica , Mufica,
Aftronomia, quas fine animali portione ratio fuperior
, 6c inferior non addifcunt. Leg ifti, quantam
fuper una virtute memorativa deduxerit Auguftinus
admirationem. E t quis ad hanc, 6c alias fingulas fuf-
ficeret exponendas.
•? Ceterüm animalis pulchritudo , qua: non eftcon-
junéta rationi, qualis eft generaliter in quölibet ani-
^ mali prater hominem j quot obfecro , depiéta eft
- ornataque formis, inftinélibus, 6c induftriis: ufque
adeb, quod in nonnullis relucet quidam participatio
rationis. Ita nimirum fecundüm Legem deitatis, ficut
mentis humana: fupremum conjungitur infimo
natura Angelic« , 6c infimum rationis attingitur a
phantaftica virtute. Sic phantafticam hominis portionem
brutorum phantafia nonnullorum imitando
contingit. Omnes verb pulchritudines hujufmodi re-
fperfas in brutis, natura conjunxit in humana ratione.
Rationem denique fupplet in brutis intelli-
gentia prima regens infallibiliter ifta cujus provi-
dentia in fui difpofitione non fallitur , cujus ars
prima dedit, 6c indidit, tam hominibus quam ceteris
animantibus artes imiumeras , undè prodeunt
artificialës pulchritudines. Sicut in nidis animalium
fibi fabricandis ; in viétu qua:rendo per infidias
mirabiles, ut in vulpibus-, 6c araneis j in provifio-
ne circa-, vel contra futuros eventus , ut in apibus
6c formicis. Quis cunéta dinumeret ? Tandem occur-
rit hïc animalis cognitionis pulchritudo in vitali, feu
vegetativa virtute , five fit per fe pofita feparatim
^ a potentia cognitiva, ficut in plantis, 6c in fingulis
abfque cognitione viventibusj five conjunéta fit,quem-
admodüm videre eft in hominibus , 6c animalibus, -
ufque ad illa qua: fixa terra fblo 6c unico vigent
fenfu taélus, ficut conch«, 6c oftre«, quod earum
dilatatio 6c conflriélio manifeftat. Quam vitam di-'
cunt aliqui matricem in femellis retinere. Vitalis
pulchritudo quam multa fit, quam admirabilis,. 6c
llupenda in attrahendo cibum , in frangendo, in
dirigendo, in difpertiendo, in aflimilando, rursüs in
expulfione fuperfluorum, in augmentatione, in ge-
ïierativa virtute , in organization figuraque mem-
brorum , nullus explicaret fermo. Nullus etiam de
minimo grano , vel folio planam fufficeret naturaU
virtute, 6c plenam tradere rationem. Quod cernens
Eccle