jfvannis Gerfonïi 3 28
to ta mente , & corde pcrfcâo dijigere pvæcipimur.
■ Audiamm, quid'in hoc Cantici tono noravcritjuven-
cula tympaniftria , cujus mens humilis contempla»
eft nutka lapicnte-r. Difykrfit ( inquit ) friperùos. Hoc
fufficere videri poterat ad corifufionetn fiipcrboram,
ad collaudationem humilium, ad potentiam divinam
3 2 , ?
fitimorata.L</<?/#r, inquit Propheta aid Dominum ctfr
mearn; Pf.LXXXV.l I .quo fine? ul timeat nomen mum: fi
. cummodeftia.Cjaudcte in Domino fëmper. Philip.iv.4.
Sequitur; Modeftia veftra nota fit ornnibus hominibus.
f . 5-. Si fuavis in Spiritu fanóbo, fi grata, fi feria, fi modefta,
fi fubtriftis in veteri‘homilie, fi verëcundaco- . ..
Mm Domino, fi vrlis fibifperéc in mifericordiaDei; A in iuo brachio corfimeiidandam., etiamii nonadditum
fi lachrymofa cum decore, fi qud-ulofa cum padê, effet, nUnutorMsfm. Sedfirmlffi&e tefteataus,mhil
exultabunda cum timore.
Commonitio denique Sapieritis: Quidiligitis Dominum
, timete ilium. Eccli. n. IO- Ecce timoiem.
Deinde de mifericordia, 8c laetitia , fimul in öblec-
tationetn , id eft , omnem la&atiohem vobis veniet
mifericordia. Reótè quidem ad Maris Canticum,
& mifericordia ejus a progenie in progenies timentibus eum.
Luc. i . fo. Undè ? Propter generale in omnes beneficium.
f . ±6 .'Magnificat anima meA Dominnm. I-
'nitium quoddam,tangens modum expofitionis moralis,
feu tropologisLamentationum je remis.T ^w.i. 1.
Aleph. Quomodb fedet dejebta civitas an im sm e s ,
prius plena populo virtutum omnium, nunc fola, 8c lb-
litaria fadta , locus fpinarum , 5c veprium peccato-
rum. Fatta efi, ipfa prius Domina Gentium per fubje-
étionem paffiontim omnium, nunc velut mater vidua
in hoc Trabbatu Canticorum fuperfluum, ficut nihil
eflè diminutum; quia nimirüm Spiritu fiinbbo dibban-
te fapienter editum eft, cujus perfetla funt opera, Deut.
XXXII. 4. in cujus eloquiis nec unum jot a, nec tmus perit
apex. Matth, v. 18
Intelligendum tamen eft inprimis ( ne noftram fallat
inveftigacionem nominum vel sequivocatio, veligno-
raritia) quid vocetur mens cordis. . Luoidius hoc cog-
nito, patebit integer, 5c multiplex hujus parricu Is
fenfus. Mens etfi pro vi memorativa quandoque fu-
initur, ut cum dicimus, mens meminit hujus ^ nihilo-
miiius ad prsefens coarbtabkur acceptio ad illud quod
eminet, 8c eft prscipuumin creatura rationali, vel in-
tellebbuali.
Unde 8c mens ab imminendo dibba e f t , vel ä melio-
vel a menfura , quoniam 5c illud quod eminet,
non häbens viri Déi fui pçôteâionem adverses ty- & fimpltciffimum eft in unaqiiaquere ; menfura al.o-
. . , • f jr . gHHgfl ß rum in tali re coftfiftentium rannidem dæmoniorum. Ipfa dudùm Pnnceps proyin. eft. Volumus autem ih
darum, quæ funt fenfus fu i, jure fubditi fuo princi-
patui, 'fatta eft eis fub tributo duriffimæ fervitutis, in
luto luxuriæ , paleis fuperbiæ , làteribus avaritiæ,
fornace ferrea totius miieriæ.
Beth. Plor ans ploravit affiduè in dflibbioniswtff, 8c
lachryma ejus volvuntur in maxillis ejus exteriùs. Non
eft oui confoletur earn ex omnibus charis ejus , Angelis,
& Sanbbis charis ejus , 8c omnes amici ejus [pYeverum
earn, qüià vident à fponfo fpretam , & faäi funt ini-
■ mid, zelantes adve'rsiis miferam, 8c ream pro honore
Domini, quern oftendit.
Gloymel. Migravit fudas deferens animam meam, ne
confiteretur , 8c hot propter affliSlionem culpæ to-
tiens repetitæ , & multitudinem fervitutis verecun-
dæ, quam habet totiens iterata,nec valiturapropter
continuum recidivum, conféfiio.
Daleth. Vi*. Sion, quæ funt itinera, quibus anima
fcandit ad fpeculationem divinorum , lugent ; dùm
primis incedere grofla, 8c palpabili fide, plus quam
phyfica, 8c fubtili detei'minatione , quemadmodum
pro fimplicibus, 8c idiotis ( fidelibus tamen) 'cuditur
hoc Opufculum. Gujus titulus elfe pdteft, De Mente
cordis, feu, De Triclinio cordis , in quopreefidet tan-
quam Architriclinus fpiritus rationalis, fecundüm tres
manfiones, feu cehacula, vel tabernacula cordi^
fui. Conftitaamüs idcirco quid per nomen mentis volumus
intelligi : nec obftrepet, aut contradicat, quif-
piam contentiofus acceptioni; nam nomina funt ad
placitum , cum przeterea pfoceflus aperire poterit
congruam impofitionis ratidnem. Dum autem conve-
nit de re, ftultum eft , dicit Dionyfiiis , contendere de
nomine. Mens eft portio , vel potentia creatura rationa-
Us, cjua fa'Ba eft cap ax Dei ,• & ejus parti ceps ejfe pot eft.
Confonat hsec deferiptio Philofophicis 8c Theologi-
cis traditionibus. Sed habet plurimas quseftidnes,
quze vix etiafti ab ipfis lirteratis pöiTunt terminari, ut
materiam dant lugendi, eo quod von fit bonus , 8c al- C d e quidditate potentiarum animæ rationalis , de ip.
tus comtatus , qui veniat âd foldmnitatem gâüdentis
affe élus. Omnes porta ejus, fenfus videlicet exteriores,
funt deftruSta perverfis fecantium fecuribus. Sacerdotes
ejus , vires fuperioris rationis gementes pro voceexul-
tationis , 8c confeflionis. Virginales olim affedbiones
fuæ funt fqualida, turpes 8c fedæ. Quid plura ? &
ipfa tota eft opprejfa amaritudine vitiorum pro fuavitate
fandborum benè olentium unguentorum.
t r a c t a t u s
S E P T I M U S
P R I N C I P A L I S P R O S A I C U S ,
d e m e n t e c o r d i s
e t c o g n i t i o n e d e i
S U P E R I L L O S E X T O V E R S U :
Fecit potentiam in brachio fuo.
*Per Notulas centum quinquaginta.
P R I M A N O T U L A .
F E C I T potentiam in brachio fuo , difperßt fuperbos
mente cordis fui. Luc. I. pi.
Confideremus attenta mente cordis noftri, nos
qui tota anima magnificare Dominum , qui Deüm
fai-um diverfitate, 8c identitate cum efientia p de nn-
merofitate, 8c offieiis , 8c hujufmodi ceteris.
Placeat igitur rudior manifeftatio , 8c dicatur quod
rationalis , vel intelledbualis creatura nominatur uti
mente fua, immö icipfa, tanquàm mentalis tune e-
xifteris , dum tota convertitur ad folum Deum tanquàm
ad objedbum fuum, unum, primum, fupremum^
optimum, æterrtum, præcipuum, 8c fummum.
Teneatur interim ilta deferiptio , feu quid nomi-
nis mentis. A c pfoindè Metaph'yficales ceïïènt inqui-
fitionès, quales notatæ funt, dé quidditate reali mentis,
de modo quo poteft claie, & nudeperciperefolum
Deum, vel fend in eum. Refpondeat etiam qui-
vis idiota fidelis interrogàtùs, quæ qualis, 8c quanta,
eft. mens tua ? Refpondeat inquam, mens eft anima
mea ; dum ipfa convertitur ad Deum folum, tota, 8c
fola ad folum , 8c unum. Sic fonat initium vulgati
DAudboris, etiam pueris inculcatum.
Si Deus eft animus, ut nobis car mina diemt.
Hie tibi pracipu'e fit pura mente càlendus.
Ecce quöd mentis officium eft , præcipuè colere
Deüm.
Quo ftabilito, confeftim elicere fas hiibemus ratio •
hes aliquas, cur ad hæc verbà: difperßt fuperbos, ad-
ditum e ft, mente Cordis fui. Una ratio eft , fi rdpi-
ciamus ad primos parentes noftros Adam 8c Evam,
qups condiderat Deus ad fui contemplationem cla-
fam , 8c ferenam pro ftatu viæ ; quam contemplationem
fuiflet in gloria vifio fadalis fubfecuta. Væ
tibi fuperbia ! Ita enim mente à primis parentibus
I dif-
329 Tract at nsfeptimmfuper Magnificat. 330
diipergi per divini brachii potentiam demeruilbi, ut Incideret hie locus de dividone fpiritus,& anima,bicbr.
jam heu! nos infeliciffima proles, nullum mentis habi- 1 v. 1 z. compagumque, dr medullarum18c diferetione cogi~
taculum in cordibus habere potuifiemus , ficut nec tationum dr intentionum cordis per potentiam Verbi
Deum cognofcere, nifi mifericors, 8c miferatorDo- quod eft brachium Patris a;terni. Quadivifionefecun-
minus noiter JefusChriftus, potentivirtuteprovidif- dumDodboresmylbicosnulla mirabilior, nullapoten-
fet. Deum quippe nemo vidit unquam , ait Joannes, tior. Sed ad faciliora revertamur, ut coepimus, eis con-
fed unigenitus qui eft in finu Patris tpfe enarravit: Joan. tenti,quze Tradbatu dramatico lecundo notavimus.
1. 18. Poteft altera ratio liuni, firefpedbus habeatur .
ad apoftatas Angelos ; quos in tantam conata eft at- ^
tollere celfitudinem ftulta fuze mentis pra^fumptio, ut
diceret primus eorum: Sedebo in lateribus Aquilonis &
fimilis ero Altijfimo. • Ifa'i. x iv . 13. 14. Mens verb ni-
miiun fublimata, nimiurn etiam pi-^cipitata e f t, fimul
8c difperfa. '
Ad hoc enim quidam in alta tolluntur , ut laplu
graviori ruant, finifque ad alta levatis eft mere. Qua^re-
ret hie fcrupulofior aliquis: Nunquid habent d.zemo-
nes ipfa corda, cum corpora non habeant, przefer-
tim camalia, cujulmodi fiibftantize cor ellecom'per-
tum e ft : At verb fi Deum habere cor trahimus de
Prætadbum eft quod in corde rationalis crea-
turæ reperitur triplex habitaculum , undè nomi-
nari poteft cordis triclinium. Spiritus verb quafi
præfidens jure dicitur Architriclinus, de quo per
Tropologiam fignatum eft in nuptiis, dùm in
Cana Galileæ Chriftus aquam convertit in vi-
num.
Procedemus autem ordine magis narrativo, quàm
demonftrativo, vel probativo, fupponentes didba Do-
dborum cum fuis declarationibus Metaphyficalibus,
8c Theologicis ufquequaque , multiplicique ratione
fulcitis, quos infecuti compofiiimus pridem Opufculum
De Theologia myftica, partitum in duos Tradba-
Scripturis (ut dicimus Filium eïîè de corde Patr is,, tus, (ecundùm traditionem Ipeculativæ primo, poll
juxta illud Pfil. xliv. 2. Eruiïavit cor meum verbum pradbicze, per duodecim induftrias. Contenteturob-
bonum ) nemo jure negabit pofle cordis nomen Angelis fecro, quilquis ledbor acceflerit, fi non mox pariter
amibui , cum de inlenfibilibus creaturis inveniamus omnia numeravedmus quæ faciunt ad decorem 8c
didbum: Tran.ferentup montes in cor maris. Pf. xlv. 3. ornatum , difpofitionemque , mirabili varietate def-
I ranleamus idcirco , nunc 8c alibi digreffiones ^ criptam exLibris tàm naturæ, quàm Scripturæ ; quia
morofiores.inducere per concordantias multipliées, ubi forte dicetur altero loco. Suffecerit h ic , 8c nunc lënftiitimcohftarepotelldevariisacceptionibus
termino- "
rum in Scripturis. E x quibus aecipere paucas ad propo-
fitum,quod in manibus habetur, fuffecerit. Hoc indul-
to , poterit 8c alius fenfus elici , conjungendo hoccom-
plexum , mente cordis fui difperftt fuperbos, ficut in Genefi
Cap. vi.<5. didbum eft, tattusdolorecordisintrinfecus, cum
difperfitper diluvium generale omnem carnem.
Occurrit 8c alius fendis, fi traducamus difperfio-
nem in bonum ; difperfio fiquidem malorum , vel à
malis bona eft, ficut 8c defedbio Scfeparatio. Similiter
invenimus à Sandbis nominatam aliquando {uper-
biam fanüam j quæ fcilicet nobilitatis fuæ confcia nef-
cit proîbitui, vel calcari, nefeit nifi fummis jungi. Po-
n fuperbiam faculorum, ait Dominus de Jefufibilis
deferiptio, quemadmodum per corporaliafpi-
ritualia figurantur , eo quod omnis nolira cognitio
incipit a fenfu pro ftatu przefentis miferize. Propter-
ea interior homo nominat exteriorem , quod eft u~
nammis, dux Juus9 8c notusfuus. Pf. l iv. 14. Proponetur
una deferiptio, non ut in ea fiftatur, fed ut manududbio
quidam pro mdibus, 8c idiotis, ad divina quomodo*
libet capefcenda.
Juxta quod ita Gregorius exorditur/» Homiiia qua±
dam de thefauro, dr pretioCa margarita : Regnum ccelo-
rum idcirco terrenis rebus fimile dicitur, ut ex his qua a-
nimus novit, furgat ad incognita, dr per hac qua feit no-
ta diligere, difeat dr incognita amare.
Affignabimus igitur humano cordi tanquam loco
falem nova. Ifa'i. lx. i f . Afiiimat utinam mens noftri Q grandi, 8c fpatiolo, tria cenaeula , fupremum, me-
1 11. a. ......J j dium, & inn-mum. Primum nominabimus cenaculum
mentis; medium verb cenaculum rationis. Ter-
tium erit 8c infimum, anims: cenaculo deputatum.
Nolumus tamen, ut ftatim arbitreturinfpedbor,hzec
idcirco depingi, quod ita f in t ; fed ut facilius acci-
piat figurata, dum incipit, led non liftat in figuris;
Sic per myibicos intelledbus area N o e litteralis , lie
Area foederis, habens inftar illiusipiritualisquzemon-
ftrata ell in monte , fie triclinium Samuelis per ty-
pum, lie triclinium feminarum in E ller, ficuniver-
faliter ( ut ad unum dicamus) omnes parabolics lo-
•eutiones fignificatum accipiunt. Sic prseterea coram
oculis pofitum cordis triclinium, in quo mens obti-
•net fummum locum , de quo feorfum confequenter
pro,prize confiderationes annedbuntur, quod rarius fercordis
hanc fu p e rb iam u t nulli dignetur intendere,
null! jungi, nulli inhzerere, nifi uni foli quod eft necella-
riiim, optimum, sternum 8c fummum; qualiter^mi
tJMaria partem opt imam, Lu c.x. 42.. qualiter exultans
Propheta dicebat: Defecit cor meum, dr caro meaypars
mea Deus in aternum. Pf. lxx 11 .z6. O vei-e fahdba,
8c defideranda luperbia , qu s unicum bonum iuum
poflïdere vult excellcmer fine arrogantia, 8c vana gloria
, fingulariter fine invidia , imperturbabiliter line
ira, infatigabiliter fine acedia,indefinenter fine ava-
ritia, deledbabiliter fine luxuria 8c gula, honorabiliter
line hypocrifi fieba. Difpergat oro , potentia divins
milerationis univerïas alteritates; omnes eoncupilcèn-
tias, omnes follicitudines 8c phantafias a meute cordis
noffe'i, ut libera mens apponi difperfione glorie- ____ ____
tur exultans : »jMbi autem adharere Deo bonum eft. D mo invenitur de mente prscifus. Ratio ponitur in
P f L x x i i. 28. O felix difperfio, quæ fummamcon*
gregationem operatur, prout loquitur divinus Dio-
nyfius, quod unifica virtus divinorum luminum refti-
tuit, 8c replet ; 8c convertit nos ad congregantis
Patris unitatem, 8c fimplificam deitatem. Cui-con-
cinens Vates regius : zÆdificms , inquit , ferufalem
Dominus, difpërfiones Ifracl congrégabit. Pf. cx lv i. z.
Hanc difperlionem meretur landba fuperbia , qua-
tenus purgetur , 8c illuminetur , 8c perficiatur
in unico optinló nienS sebrdis püra , 8c deifor-
mis. .
Hæo antenr npn hàbètür fterfedbo cöfnplèrfiento,
præterquàm in .gloria , participative vero per gra-
tiam, plm aut minus in via, fecundiim diftributionem
landbi Spiritus;; maxime per Theologiam mylbicam,
prout aperient fequentia, quantum eoncefferit Spirlttls
bonus, quemdat Pater coelcùïspe}entibusfe.L,uc.x 1.13.
•medio , anima ftat in imo. Spiritus nöfter tanquàm
Architriclinus præfiçlet tori triclinio , nunc ab arce
mentis dilabens ad ultimum animæ cenaculum pro
adminiftratione fenfuum 3 nunc ftat in cenaculo ra-
tiönis ,ad inveftigationem Philofophiçæ cujuflibet dif-
diplinæ. Porro li quis afpebbu primo delpexerit, aut
abjecerit hanc noftram Ipeculätionem , 8c tanquàm
communis vülgata vilelcat, quafi nihil afferat nova-
fum fententiarum præter verba , vel figuras ; acci-
piat pro refponfo primo, quod ideo non eft abjicien-
da; quia confonas habet, 8c prifeas Dobborum fen-
tentias, ficut 8c ipfi fecum veniunt. Deindè faftidium
tollitur, dum eadem fententia varie delcribitur. Undè
fundatur color Rhetorieus Expolitio riominatus.
Denique nemo cogit infiftere huic Ipeculationi, præ-
fertim cum negleébu aliorum ;• imo (fi non fallor)
proderit ad ommum fimilium faciliorcs intellebbus,
X 5 præ