ftoannis Gerfomi 6 gz
6 9 1
pcmnebat cognitio , 6c legiflatio conclufionum illa-
rum Canonicarum, adquos pertineb^t notida princi-
piorum. Inde eft illud quod Sapientia dicit de fe-
ipla : ^Per me Reges regnant 6cc. Prov. vin. I f .
Conjideratio Undecima.
quandam habeant ad Legem divinam in h oc, quod non
eipalam diftbnant* alioquin eflent iniquae : nihilomi-
niis non ita perdnent ad earn, quin alias poena: pollent
aequaliter, ftantibus iilis principiis, conftitui, 6c hoc clt
Jus quale appellamus pure pofitivum, vclhumanum.
Ampliiis vero etfi repugnanua non lit j uc lciat Theologus
hujufmo,di Conftitutiones poenales, & iimiles de
DO minus propter multiplicationem hominum Jure poliavo pofirivo : quia tamen hhuummaannii ccaappaacciittaass ;i ngenii
iiib L ege fua Evangelica praevaricantium eam,mul- A multum finita eft, nec ad tot fufficit, Dominus
tis modis voluit hujul'modi Canones multiplicari. Et
ita opus habuit Ctinoniftis , etiam in regimine fpiri-
tu a li, quia propriè di6d Theologi nequaquàm fuffi-
ciebant. Notemus hie ad declarationem ampliorem,
quod Theologi proprio nomine dicuntur hi qui no-
titiam profitentur , 6c liabent eorum quæ proprie
dicuntur elle de Theologia, hoc eft , de Jure divi-
no leu Evangelico, quod idem e f t , 6c qui illud fciunt
elucidate, defendere , roborare. Sunt autem quatuor
genera talium, quæ propriè dicuntnr ad Jus di-
vinum, 6c Evangelicum pertinere. Primum genus eft
eorum quæ continentur exprelsè in textibus Canoni-
cæ Scripturæ, ut quod In princtpio fecit Deus ccelum &
terram. Gen. 1.1 .Secundum, eft eorum quæ confequun-
tur confequenter clai e in confequentia neceflaria 6c
evidenti, apud omnem utentem ratione, ex eis quæ ibidem
Continentur. Tertium, eft eorum quæ licet non
T'X O m i n u s non inftituit re poni ea qua: propriè funt
[■ fp Fidei in textibus Canonum vel Decretorum, undè
dicuntur Canoniftce vel Decretifta:, tanquam ilia pér
fe principaliter pertineantad Facultatem Decretorum.
H x c confideratio refpondet his qui,poft Facultatem
Decretorum fic inftitutam contendere vellent fuper-
fluam efie Theologorum Facultatem. Habemus in-
quiunt, Articulos omnes F idei, 6c Catholicas veritates,
fequantur in confequentia clara apud omnes utentes ra- B
done, vel aliunde dodlos, tamen apud exercitatos in
lacris Literis confequentia judicatur optima, vel leque-
la. Quartum, eft eorum quæ per revelationem fabtam
Ecclefiæ conftant, 6c hoc vel exprelsè, 6c manifefte
per prophetias, feu miraculofas attellationes > vel
implicite per communem atteftationem totius Ecclefiæ
, vel Concilii generalis earn fufficienter repræ-
lentantis, ac per fucceflionem legitimam derivativa.m
ad pofteros per eos qui tales revelationes habuerunt
manifefte. veritates omnes aliæ tanto dicuntur ma-
gis pertinentes , vel impertinentes ad Theologiam ,
6c fuos profeflores , quanto proximiùs vel remotiùs
pofliint inferri ex prædibtis. Progredientes igitur ultra
dicamus , quod præter has veritates feu régulas,
opus, vel voluit diftinbtos in Ecclefia Dobtoresinlfci-
tuere, quofdam ad Jus Evangelicum, 6cproprièdi-
vinum , quofdam ad pofitivum fciendum dedicatos.
E t ex his inveftigamus 6c invenimus, puto, commodi-
tatém diftinbfcionis inter hasFacultates, T h e o lo g ie , 6c
Decretorum , 6c Dominus in hoe habet opus De-
cretiftis.
Conjideratio Decimatertia.
quid egemus Theologis? Sed videatur ratio, cur
illic ponantur tales veritates: invenimus quöd Hint tanquam
Articuli certi eliciti ex Theologia, quorum de-
claratio fpebtat ad eamdem, quemadmodum etiam fa-
ftum eft in Legibus Principum Catholicorum* non
quod ad illas Leges de direbto fpebtent, ilcut nec eorum
declaratio; quemadmodum nemo dicerct, quod
declaratio Symboli Apoftolorum, vel N ica*ni Concilii
ad fimplices fpeftet, quibus tamen illud indicitur,
6c explicatur, 6c datur ad credendum. Quopabto igitur,
qusereret aliquis, reponuntnr hcec in Facilitate
Decretorum,' vel in Facilitate Legum temporalium,
qua: ad Theologia: pertinent Facultatem ? Facilis eft
refponfio. Reponuntur itaque ut addantur poena: varia:
contra eos qui aufu temerario contra Articulos fic
oportuit multas explicari ad regimen Ecclefiafticæ fa-
miliæ , quæ non poterant exprefsè deduci ex lâera
Scriptura * fed oportuit fieri limitationem per aubto-
ritatem humanam. Rebtè,eomodo,quo ultraprinci- . _ ü t ‘
pia Juris moralis, naturalis, 6c conclufiones eviden- C v e l Legum Facultates.
explicatos dogmatizare praTumerent. H a c autem ad-
jebtio Canonum poenalium, ficut eft de Jure pofitivo $
fic earum cognitio fpebtat propriè ad Decretorum,
ter 6c neceflarib fequentes ex eifdem, opoituit addi
multas inftitutiones neque clare diflonas,- neque tamen
evidenter fequentes ex dibtis principiis, 6c hoc
aubtoritate Principum, vel Communitatum, quibus
Refpublica regenda fubdebatur. Exemplum in uno,
per quod feiatur in ceteris. Confeffio Sacramentalis eft
de Lege Evangelica proprie dibta, led quod fiat hoc
tempore , vel illo , 6c apud fuum certum Sacerdo-
tem, vel apud ilium, eft de Jure pofitivo, quod nec
clare fequitur ex lege Evangelica , quod fic debeat
fieri , nec tamen eft repugnans. Talia Hint fine nu-
mero in reliquis qua: concernunt Dei cultum, 6c cha-
ritatem erga iplum, 6c proximum noftrum.
Confideratio Duodecima.
T \0 m in u s opus habuit Canoniftis, nedum propter
■ ^-'multiplicationes hujufmodiCanonum pofitivorum,
fed etiam propter incorrigibilitatem fubditorum.
Oderunt peccare malt formidine poena.
ait Horatius:
U t igitur poena: variae pro variis delibtis ferrentur,
needle fuit, quemadmodum pro diverfitate morbo-
rum ordinant Medici diverfitatem remediorum par-
ticularium, ultra ea qua: cognolcunt ex principiis Phi-
lofophise naturalis, vel fuse Medicina: generalis. Con-
ftat autem Inftitutiones hujufmodi arbitrarias efie ut
plurimum> quae licet Inftitutiones conformitatem
Conjideratio Decimaquarta.
TT\ O m i n u s ficut in uno corpore naturali diverla
membra, fingulis officia conftituit, ne fit fchifma
inter ea } fic in corpore myftico diverlos voluit efib
Dobtores pro varietate dobtrinarum, Legum, vel Ju-
rium. Hac confideratione præfuppofita ex prioribus,
patet confequenter injufta concertatio, vel querela eorum,
quiproextollendofcientiamTheologiæ, illam
Decretorum vitupérant, vel è contra. Hoc enim age-
re quid aliud eft, quarn fi oculus dicat naribus j opera
tua non egeo. Rursùs eft præfumptio eorum, qui ex
neceffitatc fuæ fçientiæ nituntur extollere 6c arguere
earn, ceteris omnibusperfebtionem, cum dicat Phi-
lolbphus de Metaphyfica. NeceJJariores qui dem omnes
digniores, perfe£lior verb nulla. Ciim prætereà videtur
in corpore naturali membra turpiora, 6c infirma plus
habere neceffitatis, quàm pulchriora 6c perfebtiora,
£) qualia funt oculus 6c auditus. Denique manifeftum
eft ex his, ad quam Facultatemfpebtat judicare de has-
refibus 6c hæreticis. Con fiâ t, quod ad Theologiam
5 modum verb puniendi magis déterminât Facultas
Decretorum -, fed executionem Judices , 6c
Clientes, feu Bodelli magis fciunt. Exemplum de ju-
diciô falfæ monetæ , cujus falfitatis cognitio fpebtat
ad campfores , punitionis modus ad Legiftas , exc-
cutio ad Judices 6c borrelles. Potuerat hie appli-
catio fieri de examine Bullæ illius per Mendicantes
extortæ, led omitto.
ConfiI
693 Recommendatio Ltcentiandorum in Deere tis.
Conjideratio Decimaquinta.
DO m i n u s habet opus ficut Theologis , 6c Canoniltis,
faic ■hom iini.b...u..s.. .i■nfer iHoris ifç ien■tiæ , vel
ordinis, quoad cognitionem traditionum humanarum.
Çonfulamus experientiam, 6c videbimus , quod ultra
Icientiam Juris divini, 6c Canonici pofitivi,mul-
tæ funt particulates Leges , 6c Conftitutiones pofitivæ
seceflâtiæ in Jud iciisqu a les oportet feire ip- refolutionis non advertunt.
fos Procuratores, 6c Clientulos,6c alios inferioris or-
I I 6 9 4
àdolefcentia non tantum érudit, neque clarilicat *
ingenium, quantùm exercitaticf in lpcculabilibus
principiis. Potuerat hîc inferi qucrela fréquenter inci-
dens noftro tempoi e tam de Theologis qui ad fpecu-
labilia quædam parùm utiliacuriofioresexiftuntdebi-
to, nolentes ad conlîderationem agibilium tan quàm luo
ingenio indignam, 6c rudem declinare. Rursùs in-
cuTpandi funt Juriftæ illi qui particularibus conclu-
fionibus Jurium fic adhærent, ut . . . . vel ad principia
dinis. Si autem quæreret aliquis, quifnam utiliorfit
Ecclefiæ Dei , vel eruditus in his Legibus ultimiS Pro-
curatorum, 6c Promotorum , vel in facris Canoni-
bus pofitivis,? Puto confeftim ridebitur, 6c irridebi-
tur -, immo fpernetur à Dominis Canoniftis talis in-
quifitor, 6c jure quidem. Sed cùm à fimili pergunt
aliqui curiosè ( ne dicamus làtuosè) comparare feien-
tiam Ganonum pofitivorum, pro Ecclefiaftico regimine,
ad feientiam Evangelicam, ipfi viderint. Exemple
fimili dubitaret aliquis, quishabenduseftdignior
in cura corporjs, vel Medicus. Similiter quis præ-
ferendus eft, vel eruditus in Conftitutionibuspofitivis
fuæ Religionis, aut in Synodalibus Statutis } vel an
præcellat Jurifperitus, qui tamen ad horum particu-
larium cognitionem. non defeendit ? Cefîent igitur
deinceps hujufmodi comparationes odiofæ, 6c curio- ‘
fæ, fatuofæ, immo 6c faftidiofæj nec fit fchifma in
ipfo corpore Ecclefiæ } fed ambulet quifque vocations
quâ vocatus eft , gratiam quam accepit com-
municans fine invidia, 6c in alterutrum admini-
ilrans.
Conjideratio Decimafexta.
DO minus opus habet Decretiftis, non folùm protêt
rationes fumptas ex multitudine Canonum pofitivorum
concernentium fpirituale regimen* fed etiam
regulationem temporalium, maxime poft dotationem
Ecclefiæ in Beneficiis, 6c in aliis abundè fabtis. N e-
que enim Evangelica Le x dédit expreflas de tempo-,
ralium regimine Conftitutiones * ac perindè Theolo-
^ica conlideratio fe ad eas particulariter cognofcen-
das nequaquàm extendit. Videntur autem iùfficere
Leges humanitùs traditæ j fed fi notaverimus aliam
elfe rationem de his quæ merè temporaliafunt, nec,
dedicata divinis ufibus j aliam eorum , quæ cultum
D e i refpiciunt in Decimis, 6c Oblationibus, in Beneficiis,
atque fimilibus * nemo mirabitur, fi Legibus
aliis uti congruum fuit pro his, 6c pro illis, quemadmodum
dobtrina pure moralis infufficiens fuit pro L e g
e gratiæ revelatæ , quamvis in , obfequium fuum
poftit.
Confideratio Decimafeplima.
DO minus non ità diftinxit Theologiam- à facris
Canonibus, 6c è contra, quin militer, 6c falu-
briter poffint ab eodem homine, quantum fibi conce-
ditur inveftigari. Si enim reperti funt qui, ultra Canones
facros,Legibushumanis dederunt ltudium fuum,
6c è contra, 6c profecerunt in utrifque, fi ultra Phi-
lofophiam, 6c Metaphyficam, multi quotidiè in Theologia
fe veliementer exercent : hoc convenientius
habet fieri qubd Theologus defeendat ad infpicien-
dum Canones facros, tanquàm conclufiones elicitas,
ex fuis principiis Theologicis deducere. Sic erit ta-1
lis ambidexter Theologus Canonifta, 6c Canonifta
theologizans * 6c quis cft ifte , 6c laudabimus eum ?
Quid autem fàcilius eft ex ambobus, aut per Theologiam
, feilicet, cognofcere Canonicam Icientiam,
vel è contra. Exiftimo quamprimùm , ficut faci-
liùs e f t , 6c ordinatiùs deducere ex principiis conclufiones
, quàm ex conclufionibus ad principio-
rum notitiam devenire. Addito , quod, agibilium
iftorum vehemens confideratio à pueritia , vel ab
Tomi IF. Pars II.
Conjideratio Decimaottava.
■ p\ O m in u s voluit ita Theologiam a Canonibus
-L -/ feparari, ut tamen maneret ufus terminorum
Theologicorum inconfufus. Scientia enim quadibet
inferior , ficut fumit principia fua a fuperiori alter-
nante earn, fic ut terminorum fuorum proprietatem
obfervet necefle eft * alioquin fieret velut altera con-
fufio Babylonica per divifionem linguarum, nec mu-
tuo fe intelligerent Theologus , 6c Juriila. Qua ex
re patet quod ubi de iftis terminis, ha:rcfis, 6c ha:-
reticus , fimonia , 6c fimoniacus , 6c fimilibus , fit
mentio, recurfus efie principalis debet ad ufum quern
Theologicus lermo habet, lecundumquemdidt Au-
guftinus, quod Nobis ad cert am regulam locjui fas eft. Ac
perinde patet , qubd expofitio Bulla: Mendicantium
requirit exponi per Jus Evangelicum.
Conjideratio Vecimanona.
| \ Ominus noluit ut lecundum Jus Canonicum re-
•^ 'gu la retu r immobiliter de neceffitate totus Eccle-
fia: populus, ficut oportet ipfum regi ftabiliter , 6c
immobiliter per Jus Evangelicum, 6cdivinum. T o l-
lit Le e confideratio temeritatem aliquorum, vel ig-
norantiam, qui fuis Juribus pofitivis immobilitatem ,
6c indifpenfabilitatem talem tribuunt, , 6c parem vim
obligandi, qualem habet ipfum Jus Evangelicum, 6c
Divinum. A c perinde quotheu fcandala! Quot pertur-
bationes in Evangelico regimine pridem orta fint,6c
quotidie fuccrefcant, legi fiis eft in experientia: Li-
bro. Tales nimirum intra&abiles, quos Philofophus
appellat immanftvos, neque epikeiam, neque bonam
a;quitatem recipiunt, adha:rentcs traditionibus fuis ,
■ ficut Evangelio * immo propter traditiones fuas , ficut
conqueritur Chriftus, facientes irritum' mandat urn Dei
Matt. xv. <5.
Applicavimus alias confiderationem hanc prsecipue
litilem ad materiam redubtionis Grascorum, fed nunc
omittamus. Claviseft ha:c confideratio, pro invenien-
do confequenter naturam, 6c conditionem totius E-
vangelica: Hierarchiie. E t quomodo regimen ejus mo-
narchicum eft regale quoad fpiritualia ex immobiliin-
ftitutione Chrifti. Ucrum verb fieexiftimandum quoad
temporalia etiam Ecclefiie dedicata, non ita eft manifeftum.
Scitis concertationes iftic innumeras eile *
dicentibiis aliis , qubd Ecclefia nihil habet tempora-
le , nifi a divinis Principibus* aliis verb in oppofitum
certantibus, qubd omnino funt Ecclefia: * fed lites has,
vel numerate hie, veldirimere, non noftrum eft.
Confideratio Vigefima.
DO.minus voluit eruditis in facris Canonibus Li-
centiam Dobtoralem impartiri, quatenus habe-
} rent ex hoc aubtoritatem , non fiolum docendi ipfos
Canones, fed eos dobbrinaliter interpretandi, expo--
nendi, vel gloftandi. Hoc inter cetera maxime o-
peratur Licentia Dobloralis , 6c illud rationabiliter *
non enim potuit omni hora fieri recurfus ad condi-
torem Canonum : propterea eruditis, 6c approbatis
conferenda fuit talis aubtoritas Dobtoralis * non fo-
liim ipfis, fed etiam principalibus Theologis , prie-
fertim ubi dubietas oriretur ex his , 6c circa ea qua:
Jus Evangelicum poteft ad elucidationem deducere $