ffôanriis Gerforin 640
6 3 9
foiu Regis, in &6to Juftitiæ.,- de ftatu Sc ^rælio,Sc
quo modo nihil obfcrvetur quod clï bene ordina-
Quid paulo ante ad oculum vidimus,qui noluerunt au-.
direloqui,aut traCtari depace, quomodo illis luccob
ferit: nunquam refutata fuitpax, & rationabiliflime,
ut accepi aquodam Domino Francise, quin finaliter male
fucceflerit refutantibus, quantumcunque haberent
eentur proximi fanguinis ad ulcifcendum , dr nequaquam
inter fie tant filium meum. Qui ait : Vivit Dominus, quia
non cadet unus de capillis fill) tui fuper terram. Dixit ergo
mutier : Locjuatur ancilla tua ad Dominum meum Regem
verb urn. Et ait Rex : Loquere. Dixit que mutier .Quart co-
gitafii hujufcemodi rem contra populum Dei , .& locutus
eft Rex' verbum iftud, ut peccet, & non reducat ejettum
filium [uum. Omr.es morimur, & quaft aqua dilabimur
bonum'iusV âuïbônum. tStulum altera ex parte- Hu- in urmm , p u non revcrtuntar : Ncc vult D'uspmrc
jufmodi cnim homines (ut.fokc dici pueris) de Jure ^ animam, fed retraitât cogitansjtepereat qui abjettus eft..
:orum faciuntinjuriam. Superbia, Sc dedignatio nun- Dropterea nunc — ' -J ...... ■
quàm placuit Deo, fed earn rejicit., difturbat , ÔC perdit.
Sandlus Dionyfius fcripfit quandam Epiftolam-
cuidam qui nominabatur Demophykis, ad inducen--
dum eum ad benignitatem, Sc pacem, Sec. Nota
ibidem hilloriam , Se de - ianbto Joanne , St Carpo
Sec. Ibi .concluait benignitatem Jefu..Chrifti taad
regem ut loquar ad 'Dominum
meum verbum hoc, prafente populo. Et dixit ancilla tua:
Loquar ad Regem ft quo modofaciat Rex verbum ancilla
fua. Et audivit Rex verba| mea , ut liberaret ancillam
fuam de manu vel pot eft ate. omnium qui volebant de he-
reditate Domini delere me , & filium meum fimul.
Dicat er00 ancilla tua, ut fiat verbum Domini Regis mei
lem fuille -, -quod adhuc veilet pro nobis pati ad nos freut facrißcium. Sicut enim Angelus Domini, fic eft
lalvandos. Sc pacem dandam, fi opus foret. Et eft Dominus meus Rex, ut nec beneditttone nec- maledittionc
’ H I ........._______ • 7 )nA/> eir Dominus Deus tuumso evfet atteucru: mU. n• -dSeft -& Domtnus Deus tuus eft tecum.' Se-
quitur. Poftquam inquiftvijfet Rex , quod loqueretur
pro foab.
Et ait mulier? Tu auicm Domine mi.Rex fapiens es,
ftcut habet fapientiam Angelas Dei ut mtelligas omniafuper
terram. Et ait Rex ad foab: Ecce placatus feci vercertum
exemplum unicuique.Chrii-tiano Domino, ip-
fum Ghriftum imitari. Invenitur in hiftoriis tarn G ræ-
cis, quàm Romanis , multos Iinperatores-, Sc Dominos,
ut Decium,. Curium,.Codrum, Sc alios,a-
ded dilexiflè pacem patriæ fuæ, .ut ad.eamobtinendam
fpontè le morti dederent.,. Et adhuc videmus t .
die quolibet, quod ad manutenendum pacem.contra bum tuum, feu volantatem tuam: Fade ergo, revoca
adverfariosDomini, Sc milites fe exponunt mortis B puerum Abfalom : cadenfque foab fupër faciemfuam fuper
"* * ’ terram, adoravit & bene dixit %egi, dr adduxit Abfalom
in ferufalem. „ E t ordinävit R e x ,, ScftatuitRex
„ pro punitione , ne videret faciem fuam, nec copericulo
in. bello, Ideo concludunt.per hoc Tullius
Sc Seneca, nullum pofte habere juftum titulum bel-
landi contra Rempublicam j arguendo J.ulium Cae-
farem, Sc alios, comnrendando, ut Coriolanum , Sc
Frabricium , qui potius elegerunt perpetud injuftè
fuftinère exilium, quam pra^lian in praqudicium boni
public!, Sc.pacis ejus. . Quid ergo facere debent
Chriftiani Principes', qui habent pulchrum t£ilis be-
nignitatis, Sc-charitatis exemplar in Jefu Chrifto,Sc
qui perpetuum expeftant premium ? Heu fi videre-
mus, quod hasc miferabilis v ita , plena omnibus af-
fliclionibiis, folüm ^ft velox quidam tranfitus ad glo-
liam perveniendi, bené vivendo erga. fe , Sc proxi-
mum fuum per amorem, Sc dileebionem, alioquin
fit cafus in a:ternam damnationem. Et haec eftfecun-
da confideratio quam dicebam , qua: exprefse po-
nitur in Biblia a. R ^ . xiv. in quadam hiftoria, qu*
fatis videtur noftro conducere propofito. . Ideo earn
„ ram iè comparerez ,,
Qui veilet immoràri circa hanc hiftoriam quæ
eft admodùm antiqua, tarn propter Scripturaminfe,.
quam propter fapiens faStum Joab, Sc Regis David,
qui fuit ulque aded juftus, Sc à Deo diledtus. Com-
parari poffet Univerfitas Parifienfis nonmodo Judith,
Sc Efter, quæ fe expofuerunt mortis periculo propter
pacem populi eorum, fedetiam fapienti huie fe-
minæ, quæ erat Thecuites, quod interpretatur buc-
cina, vel tuba. Univerfitas eft fapiens, queraadmo-
dùm feitur, Sc eft buccina veritatis. Unufquifque
bonus Princeps, aut Miles , qui Regem Galliæ di-
lig i t , exemplo Joab qui David Regem fuum dili-
gebat, miftus per approbationem, qui mifit fapien-
tem hanc feminam, ut loqueretur de pace. Velhæc
recitabo de verbo ad verbum. Vos verb notabitis C fapiens mulier eft Galiicana Ecclefia, cui duo erant filii.
quod vobis conducere videbitur. Dicit fic textus,
quod Cum Ioab Princeps exercitus David percepiffet David
aliqualiter pacaium cum filio fuo Abfalon, quod occiderat
fratrem fuum Amon propter violationem fororis fua Tha-
mar. Joab mißt in quandam civitatem diftam T h e cu a&
ibi accepit quandam prudentem feminam 5 cut dixit
Simula te plängere &.fume veftimentum lugubre & trifte
nec utere untlione olei ut apparent diu te plorafte mor-
tuum aliquem. Deind'e adtbis. Regem & dices ei verba
ilia- qua-pono. in ore. tuo: Ttaque cum ingrefl'a fuif-
fet mulier Thecuites ad Regem, cecidit coram to fuper terram
, & adoravit Regem, & dixit : Salva. me Rex. Et
ait ad earn Rex: Quid caufa habes t Qua refpondit: Heu,
mulier vidua film ; mortuus eft enim vir meus, & ancilla
tua erant duo filii, qui nxati funt. adversum ft ina-
gro , nuUufquc erat qui eos prohibere poffet: & percuffit
alter alter urn & interfecit eum. Et ecce confurgens modo
univerfa cognatio adversum ancillam tuam dicit: Trade
eum nobis qui. percuffit fratrem fuum , ut occidamus
eum pro anima fratris fui quern interfecit , & deleamus
hereaem. Et quarunt extinguere ftintillam meam, qua
rehtta eft, ut .non fuperfit viro meo nomen , & reliquia
fuper terram. Tunc ait.Rex ad mulierem. Fade in domum
tuam, ego ordinabo & jubebo prote. Dixitque mulier Thecuites
ad 'Regem: In me, Domine mi Rex , fit iniqui-
tas, & in domo patris mei : Rex autem & thronus
ejusfit innocens. - Et ait Rex : Qui contradixerit tibi,
adduc eum (id me , & ultra non addet ut tangat. Qui
ait : Recordetur T ex Domini Dei fui , ut non multipli•
quorum unus mortuus eft. Ipfa hortatur ad pacem.
. Primo ad oftendendam afflidtionem non multiplican-
dam effe fuper afflidtionem. Et quod omnes mori-
ipur, Sc Deus non quærit fuperviventium mortem.
. Et eftet iniquitas contra populum D e i, Sc peccatum
in Regem. Hæc funt verba fapientis fupradidtæ mu*
lieris. Adde, quod R e x debet efte firmus , Sc fta-
bilis in didtis fuis, Sc Rdtis, ficut Angelus D e i, qui
non movetur à virtute, nec adulatione, nec detrac-
tione. R e x .etiam 'debet efle Sapiens ficut <ssingelus Dei,
ne errore fàlfarum informationum decipiatur, fed bene
providere, Sc profpicere poffit, de qua afflidtio-
ne loquantur Confiliarii j fi fit propter proprium com-
modum, Sc propter .eos , Sc .ad fervanda magna eorum
negotia, Sc hoc quidem in Regis præjudicium,
Sc damnum ,-aut fi fit pro pace Reipublicæ. Et hæc
eft tertia confideratio, quæ in hoc negotio haberi de-
b et, quæ eft diligenter confiderare quo deveniant
tanta fubfidia , Sc pecuniæ quæ accipiuntur cum
^tam intolerabili onere à mifero populo. Videtur enim
Regem , Sc Principaliores nomen habere. Verum
eft, quod cùm puer aliquis male e g i t , invite ipfum
ad fcholas prbficifci, aut difeiplinam. Et equus fca-
biofus refugit ftrigilem, Sc malefadtor odit lucem. I-
deo homines illi potiiis amant omnia in turbationem
verti, in rixas, in feditiones , quàm ut pax fieret,
ut reformarentur. Hiftoria eft de Pâtre Alcibiadis,
qui ob hanc caufam bellumintulit A then is.. Notase
hiftoriam. Sed ut verum dicatur , fi tales homines
fei-
641 Sermo coram Rege Francia. ProJ-uftïtïa. 64z
feirent bene aliqua, qua; funt in querela, potius con-
fentirent ad pacem componendam.
Nota fabulam de lupo, Sc agno, Scdevulpe, Sc
de aliis duabus rebus, gallice maulftins in ftramini-
busoccultatis. N ota te, quod fi hujufmodi homines
qu^rant reparationem aut bonumRegni : multa alia
bona pundla notari poftent circa prasdidlam hiftoriam
Sc ad tenendum padla , ac confcederationes fir-
mas.
Et in generali pro bono totius Chriftianitatis , Sc
prsefertim ad habendam generalem unionem. Au-
diftis, quod ad obtinendam hanc pacem prodeft confideratio
exemplaris Jefu Chrifti, ponendo fe in ejus
prote&ionem per bonam vitam. Prodeft confidera-
Regis David, nifi appareret aliquibus,menimisvel- ^ r e mortalis hujus vitæ brevitatem , quemadmodùm
le defeendere in particulari ad fadtum quod agitatur
Refpondendüm tarnen eft ad hoc quod aliquis pads
perturbator hie allegare poflet,8cdicere, peflimeex
hac pace ipfius David cum Abfalon ipfi David accidifle,
quia pofteä ufque ad mortem Abfalon perfecutus eft
Patrem, volens ei omne Regnum auferre. Sed bona
eft refponfio: quia David per juftam difpofitionem
Dei ( ficut ipfe cognofcebat, Sc confitebatur) hanc
habuit perfecutionem. Deus verb eum liberavit, Sc
Abfalon crudelem mortem dedit, quemadmodüm me-
ruerat fua ingratitudine, Sc perverfa in Patrem fuum,
Sc juftum Dominum feditione. E t eft quod facit ad
pridens propofitum , ad demonftrandum , Sc affir-
mandum , quod liullus cujufcunque ftatus fit poteft
movere feditionem contra Regem, nifi per juftum
Dei Judicium vaftatus f it, Sc deftruSlus , quantumcunque
feditionem faciens appareat potens in multi-
tudine, vel quacunque confcederatione. Caveat ergo
fibi unufquifque qui fapiens eft , Deum timendo :
aliquis talis forfitan efle poflet virga affliStionis ad
puniendos alios, fed finaliter deftruetur,Sc inignem
ponetur.
Relinquamus modo omnes alias dodbrinas, Sc fun-
demus quartam , finalemque confiderationem , qua;
eft Regalis autoritas. Super iftam hiftoriam David
quie eft aded bona, Sc notabilis-habetis hie, Domini
mei, quod cum R e x David veiletpacifcicum Abfo-
lon, Sc fuis complicibus, pacem fecit ex fe , Sc de
fua propria autoritate , non interrogando alios : Et
quare hoc fecit? Quia res hasc autoritatem fuam Regalem
principaliter una ex parte tangebat; fanguinem
fuum, Sc carnem propriäm ex parte altera. Ideo vo-
luit uti hac autoritate. E t eft quod dicimus in poftrema
confideratione ad juvandum, ut fiat pax Sc obtineatur.
Videtur Sc percipitur quod hoc pacis negotium tan-
git principaliter, Sc quafi folüm Regiam autoritatem
ex una parte: Sc ex altera fanguinem luum, Sc carnem.
Debet ergo ( ut videtur) rem hanc R e x capere ad ma- q
num fuam, utordinetde fuperiori,Scinfimo,(eude
parvo Sc magno, quemadmodüm bonum illi videbitur
ut fiat. Et quis eft fubditus, vel fubdita, quin fe fpon-
te ponere debeat in talem ordinationem Regalis auto-
ritatis? Apparet etiam quod partes per querelas ea-
rum non quadrant infumma, Sc finali conclufione a-
liam rem per earum poftulationes. E t fi fic fieret quid
prodeflent prseterea ali^ juftificationes aut injuftifica-
tionesj aStiones aut proceflus.Modo R e x cogitationem
cogitetpacis & non affliclionis pro fe, Sc populo fuo. N on
dico ampliüs. Parcite mihi Domini, ob honorem Dei,
Scfummas veftr^e Nobilitatisj parcite mih i, fi minüs
teneo tale frenum, proceflum, Sc ordinem, talemque
menfiiram in verbis meis, Sc geftibus, quemadmodüm
deberem. Amor pacis, Sc magnus timoraffli&ionis
me compellunt, me pungunt, Sc affligunt taliter,
ut ratio non' fatis locum fuum obtioeat. Audiftis
admodüm patienter, Sc benigne, gratia; fint excelhortabatur
fapiens mulier. Prodeft confiderare par-
vam utilitatem, immo vero magnum damnum quod
acciditRegi, Sc principalioribus Dominis, Scadeoin-
tolerabilem populi oppreflionem, affljdtionemque, ut
æftimari non poffit. Proficit confiderare finaliter
Regalem autoritatem, Sc quod hoc negotium five
honor f it , five vituperium, undequaque fanguinem
fuum tangit, Sc carnem , fuofque fubjeStos. Ideo
ordinari poteft deinfimo, Scftiblimi, iècundùm bonam
fiiam affebtionem : Sc verus Deus pacis, R e x
Regum tarn breviter concédât ordinare , ut hoc fit
ad pacem, ad concordiam, Sc confolationem. Non
autem ut turbatio fit populo, nec dura afflibtio, ut
omnium commune defiderium exaudiatur, qui tam
inftanter humiliter, Sc devote, jun&is manibus , Sc
poplite flexo orant, Sc poftulant : Feniat pax, hie per
gratiam , Sc in Paradifo per gloriam ; quam nobis
concédât qui eft Princeps pacis, Sc benediblus in fe-
Bcula. Amen.
Poft hanc exhortationem tota Gallorum Ecclefia , qua eft
tanquam Mater Regis , & filia fua Univerfitas Parifienfis
, faciunt très devotas oblationes, & exhortationes. In
primis offerunt fe facturas orationes, drpreces : non enim
ad hanc pacem, dr unionem habendam alia habent opera.
Offerunt fe infitper in omnibus hortari vellepopulum, ut fi-
militerfaciat, vitamque. per bonampradicationem corrigat.
Offerunt fe in omnibus aliis modis, quos Rex, dr vos Domini
noftri eas docueritis in particulari, vel univerfali, obedi-
rein omni diligentia, dr integra affectione.
J O A N N I S G E R S O N I I
‘DoQoris & Cancellant Parifienfis,
S E R M O
R E G E M F R A N C I S ,
P R O J U S T I T I A .
Ad MS. Cod. Fitt. 284. Eodem Anno 1408.
DI L I ff I T E fuftitiam, qui judicatis terram. Sap.
1. i . Domini amate, Sc fervate "Juftitiam., qui
■ judicatis terram. Ad exponendum convenien-
tiüs quod mihi dicendum eft coram Sede hac regu-
lari Juftitise, coram vobis Dominis altiffimse, Sccla-
ra; prudentiae, ubi fita eft, Sc reprefentataRegalis
Francia; autoritas. Ad exponendum, inquam, ex par-
te filia; R egni, feientize, Studiorum Matris, Univerfi-
tatis Parifienfis Matris mea: j exordior per verbum
fapientis Regis Salomonis , qui fecundüm nomen
ftium, Sc interpretationem, fignificat qualis efledefis
veftrisExcdlentiis, exhortationem fàbtam,quam- ^ beat unufquifque : debet enim efle pacificus. Salo-
vis modicè,. tenere Sc infulfè (quia fenfus parvus eft,
Sc tempus breve) ex parte filiæ Regis junbtæ uni-
verfæ Galliçanæ Eccleiiæ , quæ vos orat, clamat Sc
fupplicat : Feniat pax. Propter fuprà enumeratas e-
nim caulâs pax eft res religiofa quoad. Deum , Sc
Sanbbos, atque defunétos. Res admodüm {àlutaris,
Sc amabilis quoad viventes Regn i, omnium; Sta-
tuum , feilicet Principatus, Militiæ, Ecclefiafti-
ci , Sc Civils Status. Eft res fanbfciffima, Sc u-
tiliflîma ad versus infidèles , Sc malevolos Regni,-
TômilF. Pars II. *
mon pacificus. Par. xxn.p. Debet ad pacem tende-
re. Et quia pax abfque germana forore fua , videlicet
Juftitia efle non poteft : Juftitia dr pax oftulata
funt.. P f lxxxiV. 11. Et iterum ; Fruttus fufhtia
pax. Jacob. iu. '-l8. • Rex pacificus Salomon hortatur
, Sc docet in principio libri Sapientize , di-
cens :: Diligite &-c. - Et fi quifquam inftet Salo-
monera Librum ilium non edidifle , fed quendam
Philonem nominatum., Refj?ondent Expofitores ,
totum Librum ilium ex fentientiis, Sc verbis Salomonis
Ss efle