«
i .emcmoremur inprimis quemadmodum 1'ponfa quæ-
iicrit : Indtca mihi quem diligit anima mea, ubipafcas ubi
f,bes in mendie, Cant. 1.7. Etintelligamus petitjo-
5 Z quafi genus pertraófcio. Deinde pro differentia trui-
tionis ad ufum fubditur finis Ultimi. Rursùs quia finis
ultimus continet omne bonum , fubjungitur fa-
tians Sc quiétans.
Amor fruitivus fie deferiptus convenit omni Sc
fponfæ benigniter, quoad aliud exauditam. , In-
dicavit enim Chnftus quém diligit, quemadmodùm
mfcit & cubât in raerid'ic ardentülîmæ Paflionis.fuæ, ■ foli qui fruitur etkm ipfi Dèo , quoniam pertra-
rfmemoratæ per Euchariftiam. In quo accubim û a t libéré le circa finem ultimum deleétabibtu &.
cùin effet pacifiais, gloriatur fponfa, f . U. quèd quietè. Confonat Auguftim delcriptiô. f,mmnr
mrdus fuæ devotional dederit f a r m fa v im is perA rebus eognms, sjuibus mem fry te r fe ilclcfaa y.sefat.
defiderii fervorem ad hoc laaificium , quod eft in • Accipitur autem frumo latius aliquando prput ex-
im Domino -, ipfè enim idem eft fa- tendifur ad ufum liberum , immo et magis. Wpronem
odorem fuaviflimum Domino.; ipf
crificans, Sacrificium, Sc cui facrificatur, In quo ha-
bitat plenitudo dtvinitatis corporaliter , Coloff. 1. ip.
hoc eft perfe&e 8c fecundum omnem virtutis di-
men{ionem integraliter , ficut Apoftolus intellexit ,
8c Martinus vocans Deum corpus. Amor fubi&de
port experientiam fuavitatis fentit validam fuifle vo-
cationem fponfi dicentis : Matth. xi. 2.8. Vemtead
me ejtii labor at is & onerati efits, & cetera qux fequun-
tur, qualia notantur fingillatim in amorofiftimo hoc
verbo fequenti fponfie : Cant. i . i z . Fafciculus myr-
tha dilettus mens mihi inter ubera mea commorabitur. At*
tende in fafciculo lenitatem , in myrrha fuavitatem.
In eo quod eft dilectus, mitis eft ; in eo quod dig-
natur effe fuus, humilis corde. Porro datur fibi, id
eft , pro fe ad refedtionem , 8c inter ubera ponitur
nt jugum connedtens 8c cpmmoratur ut quietans. Eft
igitur Chriftus venienti ad fe dile6tx,poft tot labores
£ onera tentationum Sc tribulationum jugum fuave
& onus leve, M a t th .x i. 50. mitis quoque 8c humilis
corde, reficiens denique8c quietans. Ad quod fpe*
dtat quod addit fponfa : Cant. 1. 13. Botrus cypri dt-
It Hus mens mihi in vineis Engaddi. Siquidem in bo-
tro cypri 8c vineis Engaddi refedtio fuavis accipitur:
limplicitas proinde laudatur in fponfa per oculos co-
lumbinos , ir 17. quos dirigit ad fponfum , quo*
niam ubi amor, ibi oculus. Pulchritudo quoque duplex
exprimitur in arnica, quae reciproca viciffitudi-
ne laudat in diledto quod i f - pulcher eft dr deco*
rus. Subinfert denique quafi verecunda in fimilitu-
dine petens ofculum. LeHulut nofter floridus , ibid,
laudans domum totam ex tignis Sc lequearibus viprie
prout brutis conveniret. Sed ftet ‘ilia prbpiie-
tas 8c attendamus quale quantumque fit habere
Deum in libera facilitate voluntatis , ut pertradlet
eum faciens de eo ficut voluerit. Quis in hac parte
vim amoris digne laudaverit ? Quis dignatio-
nem divinæ pietatis in minifterio nobis datam fatis
admiratus fuerit ? Qua in re dicebat frudtus vitæ ,
Luc. xxi l . 2.7. Ego in medio veftrum fum ftcttt qtti
min fir at. Et rurlum pollicetur, eyuod pnccinget fe ,
& ftrvos quos invenerit vigilantes , faciet diftumbere, #
tranfiens miniftrabit eis, dicens : Lu c. XI 1. 37. Comedite
amtci& bibite, Cant.v.I.
Amor fruitivus habet immediate Deum nedum
pro objedbo circa quod verfatur, led etiam pro proprio
Sc immediato fine ultimo ad quod inclinât Sc in-
etans. Eft B clinatur. Singularis hæc proprietas eft ipfius chari-
tatis,ex qua fumitur excellentia voluntatis. Sunt aliae
duæ virtutes Theologicæ, Fides SeSpes circa Deum
tanquam proprium Sc immediatum objeSbum, fed non
fub ratione finis ultimi , quod eft fummum bonumj
quoniam Fides refpicit Deum fub ratione veri .primi,
SeSpes fub ratione fummi ardui,quæduo non habent
finis ultimi rationem. Porro virtutes Cardinales ,
Dona Sc Beatitudines, vel habent pro objeSbo immediato
res alias à Deo , ficut temperantia moderatur
paffiones concupifcibiles, Sc fortitudo pafliones iraf-
cibiles, Sc pcenitentia refpicit peccatum. Similiter
ScluStus, Sc juftitia humanos aSlus. ' Aut fi.tendant
in Deum inclinativè , non tarnen immediatè Sc per
fe motive, fed folummedianteCharitatc,quæ dateis
itam pondus Sc decorem. Amor fruitivus omnem
iium fortium effe compofitam , f . 16. quatenùs ap- C ufum licvltum terminât Sc movetad finem ultimum,
ra eatinde leéfculi floridi, id eft , confcientiæ re- Prætereà connedtuntur omnes attus mentoni cum
cuies fecui-ior. Diledtus adjungit non adverfativèj habitibus fuis ad amorem fruitivum. Unde tam u-
fed confirmative , ad verba fponfe dicentis leHulus
nofter floridus, nimirum quia ego flos campi & lilium
convallium, Cant. 11.1. T u verb arnica mea ficut UUum
forfernm , f . z. ofiines filias excedens ficut lilium
fpinas exuperat in decore. Subjungit proinde amor
fponfæ ßcut malus inter ligna fylvarum , ir. 3- fortilis
icilicet inter inffudtuofa, fic amicus meuß inter filios,
quod per experientiam ie cognovifie demonftrat dicens
ibid. Sub umbra Uhus quem deßderabam fedi, &
frvMus ejus dulcis gutturi meo. Curfim ifta pro textu
littéral! de proprietatibus amoris didta fint , latior
aliquanto de amore fruitivo fiat 1er mo. Amor fruitivus
vel amorofa fruitio, fi propriè fumatur,includit
tria principaliter , prælupponens cognitionem Dei
filtern ex fimplici fide. Primum , eft libera motio
tentes, quàm fruentes habent ex fententia dicere :
FruElus ejus dulcis gutturi meo, Cant, x 1 . 3 • Quocircà
patet laus Sc præcellentia Charitatis j quia propter
quod unumquodque tale Sc illud magis, potior quo*
que bonitas eft per effentiam , quàm per participa-
tionem.Amor fruitivus dicensDeot Amo te, Sc ab eo-
dem audiens : Pafce agnos meosj Joan.xx 11.1 f . plus obfe-
quitur Sc obedit quàm aliqua virtutum j quoniam per
ipfum omnia referuntur in Deum Sc ferviunt ei, dùm
affumuntur in facultatem voluntatis aut operands, ut
bona noftra j aut approbafttis , ut bona aliéna 5 aut
tolerantis , ut propriæ poenæ Sc aliéna culpæ 5 aut
deteftantis culpam propriam. Poteft igitur omnium
efle bonus ufus objective , vel per fe, fi bona funt
approbanda, vel per accidens,mala deteftando perpevnlimtark
in Deum tanquam finem ultimum, & hoc D trata, refpuendo oblata , tolerando illata. Neque
- f t Qr 1— A 1 k/tnvip aA In . ex pondéré charitatis creatæ fimul 8c mereatæ. A lterum,
eil perccptio talis unionis cum Deo.Tertium,
eft confequens ad hæc duo 8c ipfa perficiens , quod
eft delcftatio, quæ delcribitur perceptio convementis
conjuncti, ficut ifta plurics expofuimus ; fed repeti-
mus ad eliciendam delcriptionem iuccinctam amoris
fruitivi, quod eft pertradtib libei-a finis ultimi la-
t ans & quietans. Pcrtradlio ponitur quafi pro gene-
re , quoniam ufus & fruitio habent aftionem circa
objedtum luum , 8c luo modo tenent 8c pci ti adtant
ipfum. Et hæc fub aliis verbis fignificat Augutti-
nus dicens, de fini & mi ; quodr/ fiamre illiquid in
faultatem voluntatis. E t quia propriè fola voluntas
utitur aut fiuitur, proptereà jungitur libera, ad hoc
tarnen ideo bona ftmt, quia finis ulus bonus eft. In-
telligitur quippe Maxima talis,de ufu bono per fe, non
folum per acçidens. Amor fruitivus totus liberalis
eft atque gratuitus j quamvis poflit habere oculos
ad mercedem, fed non intentione principali Sc ultimata
motione. Motio liquidem charitatis duplex
eft. Una complacentia dr benevo/entia 5 altera defiderii
& concuptfcentta. Et hoc lecundb modo dupli-
citer. Aut fiftendo circa finem ultimum, aut refe-
rendo ad ipfum aétu vel habitu, mediate vel immediatè
, Sc hoc fecundb modo motus Charitatis qui
eft concupifcentiæ, licitus eft; quemadmodùm volo
mihi Deum , Sc amorem fuum opto : prætereà
proximis meis Deum*dari, licut mihi defidero fieri.
Porro
Porro totum hoc firialiter propter amorem amicitiæ Sc zelus D ei fervidus, fed non fecundum feientiam; mui-
complacentiæ circa Deum. Salvatur ex hoc, quemad- tiplicem fiepiùs perniciem operatur, ubi tarnen arbi-
modum fpes non eft culpabiliter vel fimoniacc mer- tratur'obfequium le præftare Deo , ficut alibi dedu-
cenaria, neque timor lanctus eft fervilis, neque ge- dum eft de impulfibus Sc tentationibus , Sc iterum
neraliter quivis aStus virtutum imperati Sc formati ab poterit Inc aliquid curfim tangi.
ipfa charitate.. Sed hoc perfe&è Sc pure facere dif- A Eft a
ficile eft , fimiliter Sc dilcernere. Amor fruitivus
fruftuofior eft ceteris paribus, quàm virtutum qua-
rumlibet ufus. Ratio , quia propter quod unumquodque
tale Sc illud magis ; led fru&us effentialis
præmii de quo loquimur, non venit aliis virtutibus ni-
li per charitatem. Purior eft infuper Sc fini fuo pro-
ximior. Additum eft , ceteris paribus , quia non
omnibus fas eft intendere folum amori fruitivo eli-
cito immediate Sc duntaxat circa Deum , immô ne-
ceffe eft alias virtutes, Dona Sc Beatitudines affumere
propter a6lus hierarchicos duos , qui funt purgare &
illuminare , propter ignorantias Sc peccata circa fe,
fi fuerit infectus, Sc circa alios quibus ex officio debitor
eft : non enim licet talibus nec expedit foli
vacate contemplationis quieti, fed neque poffibile
eft faciliter Sc féliciter à talibus iftud agi. Oportet'
vacate volentem Deo prilis expeviri illud quod præ-
mittitur : Arcum conteret & confringet arma , fcilicet
vitiorum, & adverfantium[cuta comburet igni charitatis.
Pf.XLV. 10. Si quis autem fuerit liber à jugo vitiorum Sc
autem ordinatus amor, feu Charitas, ut diligatur
Deus fuper omnia ex toto corde &c. Qua in re mirum
videtur fi amor Dei poffit effe nimius , cum modus
ejus fit effe fine modo, prout notat nomen ebrieta-
tis , quafi extra briam feu menfuram , quoniam ex
verbis Dionyfii, Myfticus eimator per immenfurabilem
& abfolutum pur a mentis exceffum, ad fuperejjentialem
divinarum tenebrarum radium omnia deferens , dr ab
omnibus deftitutus afeendit. Utique fi mentis exceffus
eft immenfurabilis , ipfe eft immenfus Sc fine men-
fura vel bria, Sc ita verè ebrius. Et hoc plane
confitemur , fed non seque poffumus loqui qualiter
in hac ipfa ebrietate fpiritus , idem fpiritus ineffa-
bilibus Sc ignotis ineftabiliter Sc ignotè conjungitur
Sc unitur. Quo fuper myfterio multa balbutiendo
garrivit infipientia noftra , in De verbo dr hymrio gloria,
Sc fuper illo Chrifti. Joan. v i . 56. jQui man-
ducat meam carnem & bibit meum fangumem , in me
manet & ego in eo. TraStatu nono fuper Magnificat.
Veriim quanto plus bibitur hasc ebrietas lpiritus
cum fobrietate pix meditationis , tantb crelcit fua
hominum fervitute, quales étant Eremitæ, fruètuofior B manifeftatio, Sc de manifèftatione fua fuperadmiraeft
exercitatio fua circa Deum ut fic , quam circa proxi
mum, quamvis idem aótus amoris elicitus immediatè
circa Deum , fit ratio fufficiens boni ufus , nedum
circa proximum, fed circa quodeumque creatum :
ita enim Beatus uno a6tu fimplici fruitivo Dei, fimul
utitur bené toto mundo , ut lit idem aótus diverfi*
mode confideratus, ufus Sc fruitio , rcótus Sc refle-
xus. Unus eft omnimodus, non tarnen eflèntialiter
infinitus. Amor fruitivus crebrius in exercitio debet
accipi refpeótu boni, quam intelleótus fpeculati-
vus refpeótu yen. Effet hic perferutatio grandis fu*
per eminentia duplicis hujus potentix rationalis, quoniam
Ariftoteles Sc fequaces etiam Theologi ficut
fanótus Thomas , videntur intelleótus prxtèrre dignitatem.
Alii verb magis fequentesAuguftinum Sc
Chriftianam pietatem, certiffimis rationibus volunta-
tem anteponunt, ficut Dominus Bonaventura , qui
proptereä ex doótrina Sc vita pietatis circa charitatem
cognominatus eft Seraphicus : Solius itaque cui-
tura intellectüs fpeculativi quantumeumque fubtilis
cadit in illud Apoftolicum: Scientia inflat. Cultus
bilis infinitatio , miro quodam Sc vix intelligibili
myfterio , quod ex maniteftatione nafcitür ebrietas j
Sc ex obfeuritate percepta clarificatio major venit.
Ad quod fpedtat totus ille Sermo diviniffimus hora
Cenæ per quatuor capitula Joannis , qui tunc fupra
pe£tus Domini rêcumbcns introduStus eft in celJ
lam vinariani , ubi cum ordinata charitate hau-
fit ebrietatem fpiritûs 'ad intelligendum iftius
vim Sermonis. In quo videtur quafi nugatoriè, nobis
ignaris, totiens repetere Chnltus de circumincef-
fione trium perfonarum ad invicem in identitate ef-
fentiæ. De circumincéffione prætereà per quan-
dam participationem analogam trium perfonarum
in eledtis 8c eledtôrum ad invicem , Sc in eis ut Sc
D eus fit omnia in omnibus , 1. Cor. XV. 2.8. Sc ipfi
èledti fint confummati in unum. Joail. xvi i . 2,3.
Et quoniam noftrum haétenus ftudium fuit con-
dordare Theologiam hanc myfticam cum noftrà
fcholaftica: têntemus hîc pauca dicere, faltem ut
non lateat penitus quid nominis terminorum. Sane
tota vel præcipua caufa difficultatis ad intelligenverb
voluntatis in amore meretur illud quod additur: q tiam fchölafticam in hac parte videtur efle propter
dr charitas adificat, 1. Cor.vi 11.8. quae fedens fub umbra
illius quern defiderat, frudtum guftat,immo fru-
dlus fpirituales duodecim dulces gutturi fuo.
S Y M P S A L M A . IV.
SPotat amor, languet, amplexibus h&ret amici.
Quo fe cumque rapit hue vtdet, audit, habet.
omnimódam finiti ad infinitum , creaturx fcilicet
ad Creatorem impropoition'em Sc xquivocationem. ,
qualem elucidare volentes diverfi Doctores, diverfos
fibi terminos invenerunt. Poffumus fine præjudicio
ad duos Sc ufitatiffimos terminos totum reiolvere, ut
dicamus quod omnis comparatio aótualis Dei ad
crekturam, eft dufntaxat ficut comparatio caufæ ad
efFcctum , Sc effeótus ad caufam , fiimpta caufa in
ilia amplitudine de qua in Centilogio De caufa finals
traótatum eft ; ut videlicet creatio Sc confervatio
Sc tranffubftantiatio Sc vitalis immutatio objeótalis ,
referantur ad caufam efficientem maxime vel formalem,
aliter quam Ariftoteles explicaverit ; quoniam
efficientiam Dei qualem tradit veritas Fid ei, ponens
creationem de nihilo Sc rerum creaturarum potentiaal
totaliter obedientialem ad potentiam Dei
seft:\?C.xxii .f.unde iterum. Inebriabuntur ab über- pj aótivam , ficut in miraculis fuprâ naturam , præfer-
lomus tua, Pf. XXXV. 9. Et in Canticis iftis : rim in admirabili Euchariftiæ Sacramento confiât
fieri. Profèquentes igitur^ fubjungamus conformi-
ter ad Philofophos, quod univerialiter proportio
eft caufx ad eftèótum Sc è contra : alioquin unum
non dependeret ab altero nec fierc t, ficut nec effeótus
gereret fimilitudincm fu x caufx , ficut gerere
tradunt Philofophi, qui infuper multtim ponunt
ad rem noftram , modum unum eflendi, id eft
principalcm caufx in cffeótu Sc è contra. Si igitur
D I Deus,
JNTRO DU X IT , inquit, me rex in cellam vinariam, &c.
^ ni que in finem capituli fecundi. Potat amor intro-
duStus in cellam vinariam , potat fruétum dulcem
gutturi flio, potat fobriam , ficut hymnizat Eccle-
iia ebrietatem fpiritûs , Sc hoc de calice illo Pfal-
miftæ gloriantis. Et calix meus inebrians qudm pra-
clar " "
täte domus
(omeditc amici dr bibite & tnebriamini chatiffimi. Cant,
v. i. A t verb quia dixit Apoftolus , Éph. v. 18.
Ufolite inebriari vino in quo eft luxuria , ad quod re-
fertur illud ejufdem, Rom. x i 1. 3. Non plus fapere
quam oportet fapere , fed fapere ad fobrietatem. Subjungit
amor fponfæ,luam fignificans fobrietatem in ebrietate:
Et ordinavit in me charitatem. Cant. 11.4* Amor liquidem
etiam Dei fi non fuerit ordinatus , fi fuerit
Tomi IV. ‘Pars. I'.