7 1 ç Joannïs
C O N S ID E R A T IO S ECUNDA,
RepreJJlva obj'eEHonis alter ms : contra Verbum
Medtcinalis Scientise.
V' E R b u M Medicinalis Dobbrinæ ficut luminofum
eft, fie prodeft plurimùm , aut manuduçit ad
eievationem mentis in caulàm primam, 6c Leges alternas
, ad mores componendos, 6c conquifitionem
virtutum, fi vera, debitaque religiofitate 6c pietate,qua
decet, pertrabbetur,. Medici imprimis nonne ratio-
Habiliter inter Philofophos reponendi funt, de quibus
tellaçur Apoftolus, quod per ea quæ fabbafunt,
intellebba eft abeis fempiterna V irtusDei, atqueDi-
vinitas ? Rom. 1 .2.9. 6c fimilicer Sap. x 1 1 1 .
Ampliùs veto quis nelciat, utilem .efle cogitation
nemhumani corporis', 6c accidentium fiiôrum , ut
anima; natnra, luorumque abbuum, 6c paflîonum in-
trinfecarum manifeftatio faciliùs habeatur. Prædica-
tores , exhortatorefque virtutum moralium nonne
frequenter iniueunt fimilitudinenj de corpore , 6c
moi-bis ejus , pro manudubbione faciliori ad con-
quilitibnem virtutum ,- 6c fanationem vitiôrum ,
Gonflât autem pariter , in verbo Medicinæ fimili-
tudines iftas tanto plures , 6c açcommodatiores
invenire polfe , quanto naturam totius corporis
magis intelligunt , ut oftendit in fe venerabilis
Guilielmus Parilienlis , qui tam copiosè non di-
fputaflet de moribus, li Medicinam penitùs ignoraf-
fet. Hoc modo Seneca, Socraterh infecutus, omnem
Phyficæ traditionem traducebat ad mores. Hoc modo
Dobbores Sanbbi, atque Theologi morbos corporales
, de quibus in Scriptura frequens mentio e ft ,
caufas infuper contradibbionis eorum , 6c modos.cu-
rationum transferunt ad ædificationem morum , ut
non remoretur in folis infimis, ièdaliquidaitius, atque
divinius , feu fpiritualius completur. Exempli
gratia, Chnitus legitur aliquando infirmantibus cu-
ram impendifîe fànans dæmoniacum Matt. v i n .
Hune intellige fuperbum , qui exemplo dæmonis.
ex toll i vult. Sanavit leprofum Luc. v u . Hune in-
teliige invidum , quia Erov. xiv. 30. Putredo ojfium
invidia. Sanavit phrcneticum Mait.xv 11. Hune ac-
cipe iracundum , qui totus extra omnes limites de-
bacchatur. Sanavit contrabbos.L#c.xm. Ii funtavari-
tiâ iaborantes. Sanavit paralyticos Joan.xi. 6c Marcwx. <
6c quos meliùs accipies, quando acediolos 6c pigros..,
Sanavit fluxum fanguinis. L u c .v m . qui deiîgnat
luxuriam. Sanavit hydropiftm Luc.xiv. quæ gulam
fignificat.
Ru.rsùs,fecundùm aliam fimilitudinem,ficut infirmi-
tas corporalis deformat hominem, depauperat, débilitât,
inquiétât, interficit; fie fpirituaiis morbus deformi-
tates inducit confcientiæ, depaupertafionem animæ,
debilitationem virtutis, inquietudinem mentis, mortem
æternam in tormentis. Proindé juxtà fimilitudi-
nem alteram morbus fpirituaiis gradus fuos habet,
ficut corporalis : occafionatur quidem inoccafione,
invalefcit in delebbatione > dehinc languet anima in
mora,quia languorprolixiorgravai Medicum.Eccli.x.l 1.
Moritur in confenfu, efferturin opéré, fepelitur in
confuetudine, foetet per infamiam, cooperitur per hy-
pochrifim, feu- fimuiationem.
Item ficut quadruplex eft medicina corporalis ;I
præparativa, purgativa, reparativa , præfervativa,
fie in fpiritualibus. Medicina præparativa eft dolor
Contritionisi purgativa, gratiâ remiflionis-, reparativa,
profebbus bonæ operationis -, præfervativa, mode-
ftia bonæ converfationis. Quotlibet funt hujufmo-
di fimilitudines myllicæ fumptibiles à verbo medicinalis
feientiæ tanquàm à Libro quqdam imparticula-
ribus fcienciis abundaritifiimè delcripto ., à çujus lec-
tione faciliseft tranfitus ad feribendum Librum confcientiæ,
transferendo natürales res admorales intclledtus
, cujufmodi lunt virtutes immutabiles femi-
num, lapidüm 6c herbarum, venenorum infiiper no«
xiæpeftis, quæ mille modis interimunt:
Signa ' curationis fpirituaiis funt in corporals
Quies membrqrum. Geftatio à peccato» '
Ceflàtio dolorum. Pax Confcientiæ; .
Appetitus bonus. Defiderium æternorum.
Debitus Sapor ciborum. Contemptus temporalium
6c amor æternôrùm 6c lpi-
\ ' ritualium.
Reftitutio colorum. Honeftàs converfationis. •
Virtus fortis. Virtusagendifortia, 6c fuftinéndi
gravia.
C O N S I D E R A T I O T E R T I A .
E t finalis dijfolutio illius quod ultimo contra
Medicinam, objettum eft.
■ \/f E D i c i n a l i s veibi valor attenditur non in
1 hoc, qubd omnis fit curativüm ægritudinis j hoc
quippè ità impoffibile eft, ficut mortales quandoque
non deficerei fed quia-plurimiim -opitulatur- debilitati
adfanitatem vel confervandam, vel celeriùs in multis
recuperandam,.
Ceterùm fi ignaviam, vel ignorantiam impruden-
tem aliquorum qui fe Medicos profirentur , nec
funt, qui nec diligentiam adhibent quam deberent,
£ quidam ex infirmantibus periclitantur 6c pereunt j
3 nullum abindè probrum , nullam infamiæ maculam
contrahit ipud benè confiderantem ipfam Medicinam.
Quid enim tam bonum , ;tàm fanefum , tàm
utile reperitur, quo non contingat abuti ? •
Qpod autém. de Sacerdotibus 6c Religiofis , quos
Sacri Canones arcent, vel à ftudio Medicinæ , vel
maxime abexercitio: refpondeo, quod-irregularitatis
periculum allegatum non folùm in caufa eft prohibitions
: fi enim peritus in arte hac maneat infra termines
fuæ Icientiæ cum adhibitione diligentiæ- compétents
,. ille nequaquàm fibi debet formare leviter
fcrupulum culpæ vel reatus, quamvis illi , cujus ac-
çeperat curam, fuccedat aliter quàm fperabat.
Qiiid ergo? Profe&b VirosReligions, atqùeSa-
-*cerdotes magis decettradere.fe ad feientiam aliam,
Legem fcilicet Verbi divini perferutandi, ficut animas
acceperunt curare, potiùs quàm corpora. Quam-
obrem ftudium traditionum humanarum, feu Legum
Civilium ipfis etiam legimus interdi&um. Unde in-
feruntur tria documenta, pro quolibet Medicorum fa-
lubria , quoad D eum, quoad le 5 quoad proximum.
Primiim. Sir Medicus gratus Deo , à quo medicinalis
feientiæ verbum fulcepit > formidet, ne fibi
contingat illud quod de Philofophis ingratis tradit A-
poftolus, ejuicum cognovijjent Rom. 1.2.1.6c fequitur ob-
feuratum ejl Ôcc. Pellatur liio opéré peflimus ei ror ille ,
qui non liberrimè, fed quadam necefîîtate naturæ po-
fuit Deum agere ad extra ; nam hoc errore durante
, quas Deo gratiarum a&iones, qualem de eo Spem
certam potuerit invenire? Tolht quippè error ille
omnem miraculorum operationem, 6c ex confequen-
ti Religionem , cui averfus eft. Narrat hiftoria Ma-
'giftri Bafylii jpfum habuifle Medicum Judæum, nomme
Joannem, qui ciim dixiflet fibi, qubd foleoc-
cidente ipfe pariter qui erat fol feientiæ deficeifet ,
relpondit Bafylius , quid fi ufque eras vixero ? Mo-
riar , inquit ille Joannes. Cui Bafylius : moriaris tu
peccato ; impetravit vero Balÿlius ut viveret in
craftinum, 6c communicaret Sacrofan&is Myfteriis:
quovifo, Medicus ille in ftupore mirabili verfuscon-
verfus eft, 6c a Balylio baptizatus, cognolcens operation
em Dei fuprà naturam in Bafyliô valüiffe.
S ecundùm documentum. Sit Medicus recollectus
7 17 Doch'ma pro puerïs Ecclejioe Farïfienjîs.
tus in feipfum, & fupra fenfibilium confiderationem | | S — r- rfepè
elevatus, ut videlicet exeroplatum verbum medicinalis
feientiæ comparet, & référât ad verum exemplar
fuum , & fecundùm illud vitam fuam j imô
£c artem regulet ; alioquin rémanentes immerli folis
fenfibilibus quodammodô grofTefcunt in cogjt.ationi-
bus fuis, & funt toti corporales atque fenfuales ,• ficut
ponit Albertus, & experientia tellatur de tradlan-
tibus particulariaifta terrena &c.
Tertium documentum. Sit Medicus diligens atque
benignus ergà proximum ut, diligenter. fanet,
fibi commiffum donum Dei fiifceptum benè difpen
7 l 8
imbui debet recens olla fuæ mentis j ut diù fervet bo-*
numdevotionisodorem : quia, tefte Ariftotele, non
parùmrefert, juvenemfic, vel fie afluefieri.
Inducantur prætereà caverc à peccatis, ab illis fcilicet
aélibus , pro quibus fciunt fe verberandos fore,
fi Magifter videret aut cognofceret 5 oftendendo
quoniam Deus videt omnia , 6c quoniam Angelum
bonum euftodem habent , 6c diabolum tentatorem
qui ftrangularet eos ftatim ut funt in peccato mortali,
nifi Deus, 6c Angélus bonus mifèricorditer fuam poe-
nitentiam , 6c correbtionem expeélarent.
Rursùs in fpeciali doceantur cafte euftodire femetfando,
non minus, imo magis ad falutem animarum,A ipfosab omni impudicitia cordis, in cogitatione* oris,in
oqcafione habita , quam corporum : iis modis per- -
veniet Medicus ad eum , a quo eft Medicina efficien-
ter, per quern exemplariter, 6c ad quem finaliter re-
ducituf. Deo gratias.
D O C T R I N A
P R O P U E R I S
E C C L E S I r E P A R X S I E N S I S .
E x Cod. Vi£tor. D d p.
Cjerfonio aferibitur fub hoc titulo in veteri Catalogs
Script or ejus.
U o n ia m puerorum Societas divinismancipata
. r .. r r 11 ■ n or a A' itulr P^J-lciu,iuuuc ITTIs ujuuxii 0obfequns, quafi pulchernma eltoc norentimma \ ,:r* r, L ». 1111s n•o ns SquaiwD U■ S o Ecclelrit9e , dicente rropheta aad Hn o minum• : n15 Vilum 1r uent Ma,?g il_t ro j pro die,7 6c occ, upr a,t i^o ne,,’ mr abgis
- I 5. - - . . — opportunumk roterunt autem eundo ad Ecclefiam,
■
locutione} operis, in turpi attre&atione: 6c oftenda-
tur, quantum poteft efle in talibus caftitatis, imb 6c
vitse periculum.
.Inducantur etiam con fiteri non folhm femel in anno j
fed quater aut fexies, in Feftis folemnibus : 6c tunc
antequäm vadant, doceantur per libellos, autaliter
quomodo dicere, 6c fe habere in Confeflione debe-
bunt. Et fit pro eis idoneus Confeflor inftitutus *, quia
circa tales fepè requiritur major prudentia in benè
confitendo , quam circa provebtiores ,■ ut neque pa-
rüm interrogehtur, neque nimis. Si autem fint luifi-
cientis setatis, utputä duodccim aut tredecim anno-
rum, inducantur recipere faltem femel in anno Eu-
chariftias Sacramentum.
Volumus, ut more antiquo doceantur quotidiè Ho-
ras B. Marice cum feptem'Pfalmis dicere bini, 6c bini,
aut partem, atque, illis modis , 6c illis horis quibus
portio
Ex ore infantium & laSlentium perfecijlilaudem. Pf.vm.
3. quo dibfco confütavit Pharifæos Chriftus,- pueros
de fua laude culpantes , qui priùs indigne tulerat
dum prohiberentur à Difcipulis accedere ad eum :
Sinite, inquit, parvulos venire ad me , & noliteprohiber
e : talium enim eft regnum coelorum. Matt. x ix . 14.
Dignum arbitramur follicitè providere tales habere
pueros Samueli, non £liis Hely fimiles, qui non tarn
ætate, quàm moribus parvuli fint, 6c pueri. Quique
officium Angelicum quod exteriùs repræfèntant,
confervent intrinfecùs : imitatores pueri illius egre-
gii Deo dicati Marcelli Ecclefiæ noftræ, de quo legimus
, qubd fine oflrendiculo fuum gerebat officium.
Hoc verb ut débité , quantum valemus, expleatur,
fuas inftitutiones quas volumus, quantum commode
fieri poterit, obfervari taliter..............
6c redeundo partem dicendorum implere, ut per viam
fe 6c videntes «dificent.
Ceterum Magifter Grammaticx, qui pro inftruc-
tione puerorum in Grammaticalibus, 6c Logicalibus
inftitutus eft, talis efle ftudeat in moribus, qualem ef-
fedebere Magiftrum diximus. Etambo taliter ordi-
nent floras diurnas 6c nobturnas, qubd femper unus eorum
affiftat pueris , tam in domo, quam extra, ubi-
cunque pueros ire contigerit. Propterea volumus
ut deinceps idem Magifter non habeat officium , vel
occupationem in Ecclefia, vel exD-a , quominus
iftud quod diximus, valeat adimplere.
Porro Magifter cantus ftatutis horis doceat pueros
plenum cantumprincipaliter, 6c contrapunblum, 6c
aliquos difeantus honeftos, non cantilenas diffolutas,
impudicalque , nec faciat eos tantum infiftere in ta-
Ante omnia fit Magifter eomm incorruptiffimus, ^ - d erdim in Grammatica proftaum.
quod Horatius maximum repeat ; quia difapulus Ctento quèdinEcclefianoftia difeautus
lltrum tacientem 1 n r. r 1 o . . . i . i - /-»
Atquid
ag e t , nifi quod viderit Magiftrum fecientem j
6c quia velociùs, 6c citiùs nos corrumpunt exempla
domeftica.
Magnis cum fubeant animos autoribus.
inquit Juvenalis -, cujus itidem dibbum eft fummè memorandum
: quod
Maxima debetur puero reverentia,
ne quid, fcilicet ante oculos ejus peccetur, neque verbo
turpi 6c obfcceno,neque geftu, aut attabfcu lubrico,6c
difloluto, neque fabto petulanti 6c maligno. Hoc omni
follicitudine removeat Magifter à feipfo, maximè coram
pueris, 6c ab omnibus aliis cujufcumque flatus,
aut eminentiæ ; vel familiaritates fieri prohibeat tàm in
domo , quàm in v ico , quàm in Choro 6c Sacrario,
6c Altari fanbto : alioquin pueros coërceàt verberi-
bus } alios ad fuperiores deferat, fi moniti defiliere
eft in ufu, fed per Statuta prohibitus, faltem quoad
Vocés , quæ mutatæ dicuntur. Habeat ergo Magifter
alius fufficiens fpatium pro docendo Gramma-
ticam , 6c Logicam, 6c Verfus , aut materiam, 6c
Epiftolarum aut Evangeliorum groffam expofitio-
nem in lingua vulgari -, quia quod non intelligitur,
nunquàm aptè , 6c fecurè pronunciatur , nec indè
mens fic ad devotionem incitatur. Eft autem hora
magis folita pro talibus, de manè ufque ad prandium,
6c de reditu vefperarum ufque ad cenam , aut am-
pliiis fecundùm qualitatem temporum , 6c neceffita-
tem. Nolumus autem legi quofeunque Autores, qui
magis obfint moribus, quàm profint ingeniis.
Item : volumus ut legat unus puerorum femper in
qualibet comeftione de aliquo Libro utili , 6c tunc
abftineant à colloquiis , ut impleant illud : Pauca tn
convivio loquere.
noluerint. Et vse talibus, quia, teftc Chrilto, melius D Volumus infuper, ut pueri habeant regulam, ficut
eflet, utfufpendereturmolaafinaria collo corum, 6c habent communiter in domibus pxdagogorum , 6c
demergerentur in profundum. Matt.xvm.6. faciarit certis ceteris horis ..................nunc de can-
Fiat infuper*eis frequenter verbum exhortationis tu , nunc de Grammatica , 6c coram uno Magiftro-
de dilebtionc Dei , reducendo ad memoriam ad turn veniant.
quid fabfci funt , quia ad divinum fervitium, ut per Item: accufet quilibet focium fuum fiiper fequenti-
illud perveniant ad Paradifum , 6c inferni tormenta bus. Videlicet, fi audieriteum loqui Gallicum. Si
crudelia non incurrant. Talibus enim odoramentis juraverit. Si mentitus fuerit. Si alium dementitus.
Si