dillinguendum efle contendant. Sed fallit eos plane vantur Sérmones 8c Epiflols Doctorum , reperietur
ignoranti.a prsmifl's diftin£tionis inter Logicam at- quad ubilibet licentia talis loquendi univerfaliter,ut di-
c Rhetoricam, 8c quia Logicam primam introdu- ximiis. Ifa'ias dicit i. 9. Omne caput languidum, dr
cere fatagunt, ubi ea non opus ell.
Illi ex adverfo non pariim aberraverunt, qui dum
fpeculativa veritas fola conquiritur , Rhetoricos' lo-
quendi modos principaliter iecuti funt : innumeris ita-
que 8c infinitis vinculis dum fenituntür abfolvere, fe-
met conftrinxerunt. Nequetamen nego quin viciflim
Logica una , alterius opem quandoque requirat 3 8c
quin pari quodam fenfu ad veritatis unius inquifitio-
nem plerumque concurrant. Sed quando , ubiSçqua-
liter hoc f it , non cujufcunque, fed fapientisSc arti-
ficis eft iftud difcernere , 8c ejus infuper qui utram-
que perfebtè cognoverit, 8c qui fciverit fecundùm
materiæ exigentiam, cognitos inferre fermones. Hinc
fit ut aliqui carentes Logica priori , reperiuntur in
Tradbitibus aut doctrinis. pariim nefoluti , fed rudes
8c indigefti 3 ficut è contra diblum eft quod foli L o gics:
innitentes Sophiftæ funt , leves 8c garruli, 8c
in civili cun£latione parum aut vix tolerabiles.in-
ventijimmo adPrædicationes aut deliberationes pofitas
rar'o videntur elevati, quia nec in illorum exercitatio-
nes feipfos tradiderunt. Iuxta hoc non operofum eft
objeétionem prætaélam diflblvere, dicendo quod nullo
modo in hiftoricis narrationibus, ficut nec in Pro-
phetiis 8c documentas moralibus exigitur vel attendi-
tur veritas di&orum, conformiter ad flri£tas régulas
prioris L o g ic s : fed fufficit quod modus loquendi
communis c ui maxime fe conformât Rhetorica ferve-
tu r , libi figùratè locutiones tropics 8c tranfiumpts
per parabolas 8c fimilitudines admittuntur 8c amplius
quam reliqus. E t hoc eft quod quidam non irratio-
nabiliter dicunt, quod Theologia fuam habet L o g icam
8c modum loquendi proprium , 8c quod in ea
nihil efle falfum de virtute fermonis debet admitti,
immo dibtum hujufmodi tanquam irreligiofum , im-
pium 8c blafphemum à Catholicis auribus rejici con-
gruit. Si quis verb dixerit oppofitum, 3c rectè fenfit
ille 3 duntaxat ad vim loquendi prioris L o g ic s ocu- ^
los convertebat, quamvis non ufquequaque rationa-
bilitèr.
Hinc eft quod egregius do£tor Auguftinus turn in
locis plurimis , turn fpecialiiis in Libro De Doftrina
Chriftiana régulas pro expofitione facrs Scripturs de-
dit, 8c ab aliis datas collaudavit 3 inter quas una eft
per fynecdochen, ubi pars pro toto fumitur. Alia per
hyperbolem ubi veritas ad exaggerandum excedi-
tur. Alia ubi locatum pro locoaccipitur3 fecundùm
quas régulas textus nofter à falfitate defenditur. Nam
dicendo , Egrediebantur ad eum ferofolymita univerft,
fimilis eft locutio ficut cum dicimus : Omnis populus
vel totus mundus vadit ad tale fpebtaculum. Dicitur
enim hoc non per prscifionem, led ad rei magnifi-
cationem adaugendam. Similifque eft locutio cum
lubditur.: Et omnis regio JuAaa , nifi quod ultra hoc
locus pro locato, regio fcilicet pro habitantibus regio-
nem ponitur : 8c in talibus juxta quorumdam expli- \
cationem attenditur fenfus, non quern verba faciunt,
fed pro quo fiunt.
Juxta prsdifta fumiturconfideratiomoralis,quod
Prsdicatores in Sermonibus publicis deteftando vida
8c coltaiidando virtutes, autoritatem habent utendi lo-
cutionibus tranflumptionis, fecundùm régulas quibus
Scriptura exponitur , 8c juxta licentiam Rhetorics
Artis, ita ut quandoque aicatur aliquid univerfaliter
vitiofum , quod pro paucis aut non omnibus poteft
verificari: vel aliud tale pronunciatur, quod de virtute
8c régula L o g ic s prioris effet falfilfimum, 8c fcan-
dalofum, 8c injuriofum.
Non habeo hie exempla multa curiosè fcrutarivel
adducere 3 legantur omnes Prophets qui flierunt quidam
fermocinatores invehentes in vitia 8c vitiofos ar-
guentes : attendatur Prsdicatio Chrifti, Joannis Bapti-
ltæ,PvïulijStephani Prothomatyris,8c aliorum 3 revolom
ne cor moerens. A planta pedis ufjuc ad vert teem capitis
, non eft in eo fanitas. E t paulo poll : Omnes diligunt
munera , feejuuntur rétributions. j h 1 3 . Scriptum eft :
Quid vultis mecum judicio contendere, omnes dereliejuiftis
me dicit Dominas. Jerem. 11.2,9. Omnis quippe domus
Ifrael attrita fronte eft dr duro corde. Ezech. in. 7.
Chrillus 8c Joannes Pharifsos inculpabant generaliter.
Chriftus vocans eos hypocritas, fepulchra dealbata,
fuperbos &C zvaros Aiatth.xv.y. xxm. z3.z7.8c Luc,
xvi. 14. 8c Mattlo. in. 7. progeniem viperarum. Et
Aft. v n . f i > dicit Stephanus. Dura cervice dr
incircuncifis cordibus & auribus, vos femper Spirituifanfto
reftftitis , ficut. & patres veftri , ita & vos. Apofto-
lus denique vocat Galathas infenfatos, Qalat. h i . 1 .
8c in Cretenfibus approbat dictum Poets. Cretenfes
femper mendaces, maU be ft i a , pigri ventres. T it . 1. iz .
Primo etiam vocat Apollolus Poëtam hunc Prophe-
tam : Et apud gentiles P o e ts pro Prophetis 8c Va-
tibus atque Theologis habebantur , 8c adPoefes eo-
rum ficut metaphoricas locutiones veritatem continentes
, occultas tamen, attendebant. Tales jlint in
Scripturis generales,in docendo locutiones innumers.
E x his lêquitur alia confideratio, quod inciviliter
agerent, immoinfipienter, 8c contra Artem propriam
Clerici, qui locutiones hujufmodi morales, in quibus
forte tangerentur, vellent generaliter inculpate, aut
utentes eis moleftare, nifi fbrfan ubi manifeita 8c par-
ticularis injuria ( quæ magis effet detraéloria 8c con-
tumeliola, quàm ad sdificationem valens ) deprehen-
deretur , quod fi fieret coram quibus non oportet.
Quod ubi 8c quando contingit non eft polfibiliter per
Artem docere, fed tunc agendum eft ut fapiens judi-
cabit 8c prout edocebit unétio. Confiât enim quod
plerumque fit fermo generalis ad Principes, qui feiunt
fe 8c ftatum fiium graviter increpari, 8c tangiinmo*
dis loquendi generalibus, tolerant tamen. Qua igitur
fronte 8c temeritate, nollent Clerici de ifto vel illo llatu
fuper eorum vitiis generaliter morderi vel culpari;
Ifla prorsus eflet Pharifa’ica conditio,qui reprehendere,
non reprehendi qusrebant.
Tertiam addo confiderationem contra illos qui in
locutionibus moralibus ponunt captiofos loquendi modos
(in Logica priori fervatos) licet veros. In quibus
tamen eftfalfitas aperta , aut fcandalofa juxta locutiones
ufitatas 8c fecundùm Rhetoricam in materia tali
fervandam. Exempli gratia,- ponetur unaindefini-
ta qu s apud morales squivalet univerfali 3 qu s tamen
indefinita de vi L o g ic s vera erat apud Rhetoricum
8c politicum felfiffima. Proptereà non imprudenter
condemnats funt aliqus propofitiones tanquam Ar-
ticuli erronei aut revocandi, in quibus tamen erat
veritas de vi vocis 8c L o g ic s prioris,ut ifla: Eccle-
fia manens Ecclefia potelt errare , Deus 8c creatura
nihil funt, 8c fimiles mults , 8c a lis etiam qu s in
Philofophia fuiffent recepts ut v e r s , velfaltempro-.
babiles3 ficut funt Articuli qui de Fide loquuntur contra
meritoria. Et maxime confideratio h s c locum ha-,
bet ubi audientes non funt triti vel ufitati tales locutiones
audire vel adm itted fed vulgares funt autpu-
ri Morales, L e g ift s vel Canonifts. Et fane imprudenter
agunt, ne dicam impudenter, qui coram talibus
in aélibus publicis talem Logicam puram addu-
cunt, aut Philofophiam feu Metaphyficam, præfer-
tim ubi materia talis, q u s nihilominùs mores refpi-
cit 8c apud eos fcandalum. Obfervandum eft enim
illud Gregorii. Iuxta mores au dit orum formetur fermo
Doftorum. Hujus oppofitum creberrimè fieri dicitur
in A n g lia, 8c proh dolor 1 nifi provideatur invalef-
cet in Francia : quàm verb aperta eflet 8c lata fe.-
neflra ad errores 8c fcandala feminandos talis per-
miffio, liquet ex prsmiffis, 8c experientis vox con-
clamat.
De-
Denique cur ob aliud appellantur Theologi noflri ”
temporis Sophifts 8c verbofi, immo 8c phantaftici3
nifi quia relidlis utilibusintelligibilibusproauditorum
qualitate, transfërunt fe ad nudam Logicam, vel Metaphyficam
, aut etiam Mathematicam, ubi 8c quando
non oportet 3 nunc de intenfione formarum, nunc
de divifione continui, nunc detegentes fophifmata
Theologicis terminis obumbrata 3' nunc prioritates
quafdam in divinis, menfuras, durationes,inflantia, ^
figna naturs, 8c fimilia in medium adducentes, qus
& fi vera atque folida eflent ficut non funt, ad fub-
verfionem tamen magis audientium , vel irrifio-
nem quàm redtam Fidei sdificationem fspe profi-
ciunt.
Sed detinuit eede iios aliquandiu modus loquendi
Evangelicus, fpero tamen non prorsùs inutiliter : ad ■
rein accedentes , videamus quants autoritatis atque
dignitatis, immo virtuofs attradlionis- Joannes Bap-
tiila fuerit, quoniam Ad eum egrediebantur ferofolvmi-
ta univerft, & omnis regio fudaa , tàm valida erat tarn
efficax fua folitudo , fùa vivendi aufteritas , fua de-
miim finceritas, 8c libertas prsdicandi. Da mihiali-
quem de oçcupatis 8c accurfis folitarios irridentibus,
qui per omnes totius statis fu s difeurfus 8c fudores
anxios tantumdem proficiat quantùm folitarius ifte
manens in deferto frudlificavit. Mirari 8c colere fo-
lent homines , prsfertim fimplex tvulgns eos viros
218
fandlitatis, q u s interim corrupta eft, attendit, 8c quic-
quid adverfum dicitur, ad injuriam refert 8c odium.
Ab hac mentis elatione 8c indifcretione prsdicandi
longe fuit Joannes , juxta inferius dicendas quoniam
fecundum auditoium qualitatem fermonis lin-
guam variavit, 8c non ad feditionem, fed sdificationem
, ad humilitatem 8c poenitentiam, fingulos pro
capacitate cohortans.
Sequitur. Et baptii>abantur ab eo. Qualis ifte Bap-
tifinus extiterit olim dicebatur, 8c fuper hoc remit-
to vos ad ea qu s tra6lantur à Magiflro 8c Doélori-
bus iv. Sententiarum. Confitentespeccata fua. Quemad-
modùm Joannis Baptifmus non erat Sacramcntalis,
fic nec ifla confeftio. Erat tamen utrumque 8c Baptifmus
8c confeffio prsparatorium quoddam 8c intro-
du«5livum ad vera Sacramenta Baptifmi 8c Confef-
fionis pofterius inflituta. H s c autem confeffio vel
fiebat fortaffis in generalitate quadam , quemadmo-
dum Ec clefis mos habet fieri in publico ante-ingref-
fum M iffs : vel fiebat de publicis in publico, more
Judsorum in fuis conventibus: vel fi fecreta erat 8c
particularium expreffiva , proficiebat ad humiliatio-
nem 8c confilii fiifceptionem, 8c poenitentis agends
cognitionem. Hinc perpenditur Baptifmum Joannis
non habuiffe virt“utem peccatorum facramentaliter
deletivam. Q u s ratio ell? Quia five baptizandi, fi-
I . o r , - * •. n •-? I ve baptizati, nequeconfeffione altera, neque poeniquos
in vita fublimes 8c fibimet aufleros afpiciunt, 15 tentia aliqua, pro prsteritis deliftis aliquatenus eob
hoc maxime quod nulla cupiditatis autambitionis guilfent. Idcirco p r s t "—' — ■ • •
nota refperguntur , nulla proinde contra eos fallendi
fufpicio , aut mentiendi fuboritur , quando def
piciunt quicquid ten-enum eft, qüicquid utile veljo-
cundum. Ex oppofito Prsdicatores noflri temporis
, quia talibus inhiare vehementer, populariter 8c
ardeiiter cognofcuntur , fit fermo eorum' in opprobrium,
fit de mendacio aut prava intelitionefufpec-
tum. Dicunt confeilim eis auditores voce vel ani-
mo, Medice cur a teipfum. Luc. iv. 2,3. Vidimus no-
flra state 8c nuper, quemadmodum unus propter hujufmodi
v it s aufleritatem pene incredibilem in fuis
Sermonibus multitudinem aggregabat, cui v its fu s
8c zelo , fi feientiam 8c dilcretionem humilem fo-
ciaffet ( quam utinam fociaffet) feciffet utique fi-u£lum
multum 3 fed verum eft illud Bernardi Zelus fine dif-
cretione pracipitat. Difcretio autem efle non poteft abf-
que humilitate , nec hümilitas in complacentia fui,
oc innitendo propris prudentis confervatur.
Denique difficile e f l, 8c plus divinum quam huma-
num, 8c non abfque diuturno virtutum exercitio ac-
quifibile, ut jn duobus his fervetur humilitas, info-
licudine fcilicet 8c prsdicatione. Cur ita? Quoniam
folitudo facit hominem leviter ceteros occupatosdi-
„ prstereä non parificantur in omnibus
Baptifma Joannis, 8c Confeffio cum Baptifmate
Chrifti, 8c ab eo inflituta Confeffione. Baptifmus e-
nim Chrifti Confeffionem non exigit poftmodüm de
peccatis anteactis, neque prius ante Baptifma conferri
poteft hujufmodi Sacramentalis Confeffio : alioquin
non eflet Baptifmus Sacramentorum janua,quodfal-*
fum eft.
Sed oritur incidens qusflio. Nunquid Prslatusa-
licujus noviter baptizati jubere poflet, ut fe fiibmit-
teret ipfe Confeffioni Sacramentali, obedientis cau-
fa? iEflimo quod non, quoniam non eft aliquis obli-
gatus confiteri facramentaliter , nifi qui de peccato
mortali fibi confcius e f l : 8c h s c obligatio non Jure
humano , fed divino confurgit. Si ergo aliquis de
peccato fuo apud Deum fatisfecerit, juxta Prsc cp-
tum ejus datum, 8c regulasinflitutas3 non poteftite-
rüm per inf^itutionem pure humanam ad fatisfacien-*
C dum rursüs tali Prscepto invitus aftringi. Conflat autem
quod baptizatus fatisfecit Deo de peccatis p r s teritis
, fic quod non habet aliud Prsceptum divinum
adimplendum, pro deletionehujufmodi peccatorum.
Prslatus verb non habet jus obligandi qualemcumque
ad Confeffionem facramentalem, nifiquatcnushoca
judicare, 8c eis fe prsponendum sftimare. Prsdi- Jure divino defeendit : alioquin poflet inflituere quod
cr'aîjftiirô» aduiirtepmm unnbii eft acipnpnllaanuffiuics , crnonn/c'mur-ffuiifrqnuneo pnnonpnull«o--. nuIKKov ------ :_____- n ^îÜSkS
rum verba dicentis in ccelum ferentium, pertentat
gravifîimè atque periculofiffime Prsdicatoris animum
ut gaudeat, ut fibi complaceat, ut poftremo in Unguis
hominum fàmam fuam foris ponat, fe sftimet
magnum aliquem efle, qualem fe audit à ceteris-: ac
proinde, contemnit ab aliis edoceri, moneri, vel eorum
duci confilio : ruit proptereà in temeritatem
quamlibet, improvidus loquitur , non jam ex ratio-
n e , fed furore 3 non ex humilitate , fed elatione 3
non quod di£lat ratio, fed quodfuccenfa indignatio3
non quod verum, fed,quod audientibus placitum3 non
quilibet quantumcumque immunis a peccato confi-
teretur facramentaliter, totiens quotiens fibi com-
placeret.
Summa igitur 8c cardo hujus rationis è f l , nullus
obligatur idem peccatum bis confiteri facramentaliter:
quod quam abfurdum fit videt nemo. Opponet
forfan aliquis, de batizato verè contrito poft peccatum
: ille immunis eft a peccato , nihilominus obligatur
per Ecclefiam confiteri. Refpond-eo quod non
per Ecclefiam, fed ex Prsceptö divino, talis ad Con-
iëffionem femel fiendam de peccatispoft Baptifmum
commiffis ( 8c non ante) tenetur: propterea, quoufoportune,
led lemper importune; non quaü monens,n que fatisfecerit, aut firmiter. tempore & loep'fatisfe-
fedI qquuaafiii ppootteenntteerr iimmppeerraannss.. QOuuii rruurrssùùss lliibbeerrttaatteemm ^ cere DroDofuerit. hnmfrnnrfî Pi-^r,ntnn.m m
atque fortitudinem zeli ianâorum imitatricem eflè ii
lirtgua maledica carpat omnes clam & palam in fu-
periori dignitaté conllitutos : nec attendit fi popu-
lum inde 1'ubverteret, .& ad rebellandum animabit,
fed fi complacebit eifdem tota follicitudine confide-
rat. Ceterùm cum invaluerit hujufmodi prædicatio-
nis fàvor & fervoir elfrenis ; vix adhibere remediu»
permittet plebs in d o â a , quando fignis extrinfecg
cere propofuerit, hujufmodi Præceptorum manebit
obligatio, à qua poterit abfolvi, & non aliter,femel
confitendo.
Juxta hæc aperitur via ad fciendum, fi femel confeflus
pollet iterùm ad Confeflionem facramentalem fufei-
piendam arólari. Sed quia alibi ventilatur, & adhuc
lub Judice lis e ll, ea prastermitto qum dici poteiant
quæeumque præfcripieram. Totam infuper hanc
Confeffionis materiam, quamvis utilem, fatis & atextn
O 3 nqf.