6 6 3
foannis Gerfonn 664
feu voluntatcm , diceretur
!Divinus amor eft ftcut quidam at emus circulus per optimum
ex opiimo, & in optimo , & in optimum inenarra-
bili convcrftone circumitns. Eft autem cirfculus pulcher-
rima figurarum.
Difcipulus. Omiferis , precor , nunc ampliora hic
diflèrerë de inenarrabili pulchritudinedivimtatis Scad
Mariæ pulchritudinem te convene, dicens in primis :
conlidcrando relationem ad fines proximos, non ad Cur non dixit, Deum falucare fuum refpexifle pulchri-
‘ ’ 1 0 « ... rudinem aricillæ fuæ, fed hùmilitàte'm.
Magifter. Duas habitudines eflè ponit Philofophus
in intelligentiis quas Angelos dicimus. Unam, qua
convertuntur ad Deum ad contemplandurh magnitu-
dinem ejus cum admiratione , pulchritudinem cum
diledtione , Sc omnimoda fubjedtionis obedientia,
motu quodam affiduo quafi circulari circa divinami u-
nitatem. Ita loquitur apud Boëtium Philofophia,
tJMentemque prof undam,
fcilicet divinitatem , circumit. E t iterùm :
Da fontem luftrare boni.
Alteram dicit Philofophus habitudinem intelligentiæ,
refpedtu inferiorum, quæ regit mediante motu fui or-
bis, prout Philolbphia lubjungit.
Simili convertit imagine foelum.
Déterminât confequenter idem Philofophus,quod
habitudo prima quæ eft fubjedlionis ad Deum, lon-
13gè perfedtior e f t, Sc pnlchrior quàm habitudo regi-
tivæ dominationis refpedtu inferiorum , quoniam in
prima confiftit intelligentiarum félicitas , Sc beatitu-
d o , non in fecunda. Qiiod fi Angelus magnificans
Deum, Sc exultans in D eo , gratias ageret verbis hu-
manis, quid, obfecro, mallet dicere : vel quod Deus re-
fpexit humilitatem fervi fui fubjidens eum fibi 5 vel
quod refpexit dominationem, atque potentiam, fcilicet
in regimine creaturæ.
Difcipulus. Rcs aperta eft fuper eledtione primi.
Undè.palàm intelligo beàtam Mariam nedumpiade-
votione,fed al'tiflîma, metaphyficalique ratione fuam
pulchritudinis beatificæ perfedtionem plus infinuaf-
fe per humihcatc'm fubjedtionis, quam refpexit in ea
Dominus, quàm fi dominationis nomen aliquod po-
fuiflèt.
Magifter. Accipe rationem alteram non minus in
Theologia fundatam. Quid enim perdidit apoftatas
Angelos quid poftmodùm dejecit homines inftitutos
ad reparationem Angelicæ ruinæ ? Utique fuperbia,
tenlus in appetitum
pradticus.
■ ‘Difcipulus. Ita fequi videtur.
A/.igifter. Eflè debet igitur de intclledtu pradtico
fermo rcltridt-or, ut fbliim dicatur pradticus, dùm ad
fadtibiiia, Sc agibilia inferiora convertitur per exten-
fionem in afiedtum, Sc in effedtum operationis lrujusj
fupreinum,qui Deus-eft colendus, Sc amandus. Prop-
tereà fie beatitùdo diccnda eft fpeculativa, fie Theologin
propriè accepta , fie hæc fapientia Canticorum,
cujus finis eft amor pulcher fponfi ad fponlàm , ter-
reno quolibet amofe calcato. Sic ubilibet arS amoris
terreni, vel animalis, pradtica. Ars itaque divi-
nalis anioris, feu fruitionis, fpeculativa dicetur, ve-
lut prima , Sc altiffima feientiarum , quam imitatur
Metaphyfica philofophantium. Sed ubi définit iplâ
Theologia, per Fidem fumit exordium, perSpem in-
fuper Sc amorem, confiderans Deum ficut amabi-
lem, Sc pulcherrimum, Sc qui juxtà verbum fponfæ
eftdefiderabilis, immo fons, Sc origo, radix, Sc pareils
omnis pulchræ diledtfonis.'
Difcipulus. Et fi propero cognofeere fingulorum
proprietates membrorum, quæ fponfo tribuuntur, Sc
fponfæ fub tropicis locutionibus -, trahitur tarnen
nefeio quopadto mens illud at tingere, quod modo di-
xilti de diledtionis, vel amoris origine.
»JMag ft er. {ure enim trahiturjnam hoc cognito cetera
mox patebunt, quam vis hæc cognitio fecundùm
procdîlonem Theologicam incipiat per Fidem à pul-
chritudine primæ caufæ ad pulchritudines eftèdtuum
infinuandas, viæ Phiiolbphiæ non adverfo, fed con-
verfb.
Difcipulus. Acceptus erit ifte modus fidelibus. Pro-
fequere.
Magifter. Pulchritudo prima nobis per Fidem relu-
cet in beatifiîma Trinitate. Tradit enim Fides, quod
Pater in divinis eft mens , five memoria foecunda
omnium intelligîbilium , ad quam paternus intellec-
tus convertens aciem, gignit ex fe verbum expreflî-
vum omnium intelligibilium. Hoc eft illud Verbum
quod er at in principio apudDeumj] oan.i. 1 .per quod omnia
ftitta funt. Hoc Verbum eft naturalis imago Patris,
eadem efientialiter cum Patre , fola relatione perfo-
nali perfonaliterabillodiftindta. Et quoniam imitatur
perfedtilfimè Patrem, fupereft ut dicatur imago pulïerrima
, vel fpeciofilüma Patns, Sc ita diledtiilima q plus glorians in phantaftica dominatione , quàm in
n---- j | H | •MjjL ----- - humili ad Deum fubjèdtione.1 Cavendam hanc perdttionis
turpitudinem infinuat Maria, Sc exemplo vo-
cis fuæ, quâ fuam humilitatem gloriatur relpexifie
Deum , Sc formidanda proteftatione. Fecit, inquit,
Dominus potentiam in brachio fuo, difperftt fuperbös mente
cordis fui. Luc. i . f z . Qiiare: Exceifus Dominus, & humilia
refpicit, & alt a a longe cognofcit. Pf. CXXXvn. 6.
Qtiare a longe?Quia longe projicit, Sc dejicit,Sc deponit,
potentes de fede, Sc exaltathumi/es. L u c .i. f2.Jam Maria
gerebat alta mente repofitum verbum Filii: Qui
fe exaltat humiliabitur , Ç? qui fe humiliât exaltabitur.
Luc. xiv. 1 1 . Illud quoque Dîfcipuli fui : Deus fuper
bis refftit, humtlibus autem dat gratiam. Jac. iv. 6.
Verificavit ideireb Deus in ea verbum Sapientis:
'Obi humili tas, ibi fapientia. Prov. 11. z Deus Collo-
cavit per Incarnationis myfterium fapientiam in hu-
milïta’te fua. '
Difcipulus. Occurrit poft lolutionem quæftionis pro-
pofitæ petendum, quid fit refpedtus D e i, qualesejus
oculi , quibus humilitatem ancilU fua refpexit ? Sed
äPa tre, fe teile, quiait : Hie eft Fihusmeus charijji-
mus, in quo mihi bene complacm. Mare. ix.6. Cum verb
Pater communicaverit divinam vitamFilio, com-
municavit nedum cognitionem omnis veri, fed amorem
fimiliter omnis boni. Eft auteln paterna boni-
tas fupremum Sc primum amabile. Amavit ergo
Filius fummè Patrem , Sc convertendo voluntatem in
ipfum totus (ut itä loquamur) exarfit, Sc flagravit
in ejusdilectionem. Ex qua diledtione mutua Patris
adFilium, Sc Filii ad Patrem, proceffit amor perfo-
nalis , quem dicimus Spiritum landtum. Confiderat
hic Fides circulum quendam intelligibilem in trian-
gulo perfonarum. Pater enim dat feFilio, quemdi-
lig itj Filius Patri impendit fe per amorem, quo fla-
grat in Patrem. Hic autem amor communis eft Patri
ScFilio, tanquam nexus amborum. Jure ergo didtus
t f t Deus quail, Sphara intelligibilis, cujus centum ubi-
que , circumferentia nufquam , nifi, fupple , in fe-
ipfo. Non autem poteft feDeus ad extra communi-
care, nifi quodam modo pundlualiter. Iple verb toturn
fe in fe toto continet, quem tenebree creatura- ^ omifla multiplicatione qiueftionum, convertatur pro-
1 j ^/i 1.^ i..„ 1 tineis fermo tuus ad delcribendum pulchritudinem
Beata: Marias , quae tam grata , tam incredibili for-
mofitate refulgens inventa eft, ut concupifceret R ex
fpeciem ejus, 8c de fublimi folio Deitatis defcenderet
ad infima noftrte mortalitatis, accipiens fervi formam.
Quanta , qualilque putanda eft pulchritudo totius ,
quando in uno octllofum luorurn dicit fe fpeciofus
forma
non comprehendunt. Oftendit nobis hæc Fides
fummam confummatam in tota Trinitate pul-
chntudinem amabilem , Sc diledtionem pulcherri-
mam, quoniam hic eft æqualitas numerofa, quæ red-
dit pulchritudinem , Sc pulchritudo fuccendit ad a-
morem ut fit pulchritudo diledta, Sc diledtio pul-
cherrima , mutuo fe reipicicntes. Undè Dionyfius.
Tracfatus tertius fuper Magnificat.
P i.XLV1.3. corde vulneratum; menu in quolibet ente protrafl:
2 6 5
forma pro.filiis hominum.
Vulnerafti, ait, cor meum in uno oculorum tuorum, Cant.
IV. p. Sc quod minus videtur , in uno crine colli tui.
Denique primum nomen, quo Maria legicurinCan-
ticis nominata per fponfurn fuit : O pulcherrima mu-
Herum. Cant. v. p. Verc pulcherrima, quæ pro fu-
perba myftica Valthi Eva fuperno Regi , non
Allliero, led D eo , meruit copulari, gratiam inve-
niens in oculisejtis, quam adamavit fuper omnes mu- ^
lieres. Erat enim formofa vaidè, Sc incredibili pul-
chritudine, omniumque oculis gratiolà, 8c amabilis,
videbatur.
Magifter. Conabimur inaniter , fi verbis æquare
volumus pulchritudinem ejus, qua fub D eo major ne-
quit intelligi , colligens in fe omnes pulchritudines
fparfas in creaturis. Ita ut fit verè una fpeciofaunius
fponfi, unaperfebta fua, una matri fuæ , electage-
nitrici fuæ j, quæ genitrix eft gratuita Dei bonitas,
quæ pulcherrima pulcherrimam fibi fecit. Dicere ni-
hilominùs aliqua tentabimus ordine primitùs dodtri-
nalf
Pulchritudo, quæ eft æqualitas numerola, dividitur
prima fui. divifione, quod quædam eft naturalis , Sc
quædam artificialis. Naturalis multiplex eft 3 quædam
intelleStualis, altera rationalis -, dehinc animalis. Rur-
sum aliqua eft foltim vitahs : altera folùm fubftantia-
lis : altera accidentalis. Artificialis verb quædam eft g lus ejus.
26 6
protraéla , quas rursüs fe
reducunt in circulum ad primas unixatis exemplum.
Nunc autem ad fpeciales pulchritudines naturalis pro-
prietatis defcendamus. Itaque quodlibet ens habet
tantum de pulchritudine naturali, quantum habet in
fe de entitate, Sc bönitate. Invenitur autem ens intcl-
ledtuale, Schoe dupliciterr vel ut per leexiltensj vel
utalteri natüm uniri, ut humani intelleótus. Invenitur
rursüs ens rationale fecundüm duplicem portionem.
Invenitur prasterea ens animate, Sc hoc duplic;
ter: vel conjunStum rationi, ut in hominibusi vel per
le ftans, ut in brutis. Proinde invenitur ens vitale,
feu vegetabile, 8c hoc dupliciter: vel cum fenfu j vel
fine fenfu. Amplius eft ens folum fubftantiale, ut elc-
menta, vel materia prima, quas dc fe non eft principality
nihil, cum fit pars fubllantialiscompofiti $ led
confiderata fine forma, non eft abtus fbrmalis, Scin-
formis diciturj Sc lie turpis, appetens formam ficut
aliquid pulchrum. Tandem eft ens analogum, quod
a^pellamus accidens, cujus eft in elfenoneflefecun-
diim Philofophosj cum tamen ponatFides, ea polle
fine fubjeSto per fe efle.
Difcipulus. Dicito de fingulis, dobtrinali qui aptus
eft ftilo , qui tantas rei magis eft accommodus.
Deinde traduces omnia ad pulchritudinem mulieris
quam refpexit amoris oculo totus defiderabilis fponperle,
quædam per accidens, per rationis induftriam.
luperinduSta pulchritudine naturali.
Pulchritudo autem naturalis deferibi poteft, quod
Eft aqualitas numerofa confurgens, & refultans ex unita-
te, veritate, & bomtate, vel ex menfura, numéro, &
pondéré, vel ex modo , fpecie, & ordine. Itaque proprietates
entis funt ununxèc verum, Sc bonum. Sic quod
ens, Sc unum ens , Sc verum ens , Sc bonum convertuntur.
Nec'eft poflibile , quod ens aliquid fit,
quin hæc tria fibi conveniant, quæ non re diftin-
guuntur fed fola fignificandi ratione. Sic de modo,
lpecie , Sc ordine. Sic de menfura , numéro , Sc
pondéré.
Pulchritudo igitur naturalis non fiabet aliquod ens
pofitivè contrarium , quas fit pofitiva turpitudo ha-
turalis , ut impii Manichasi fommabant duo princi-
pia, unum malorum'^'S^hoc turpiflimum j Sc aliud
bonorum, quod necefle eft eflè pulcherrimum. Nec
oportet poll Auguftinum, Sc Dionyfi
ducere, malum nec efle pofitum in entibus, fedtan-
tummodb dici privationem pulchri, feu boni, feu modi
, fpeciei, Sc ordinis. Pulchrum fimiliter cum ente
convertitur , tanquàm proprietas refultans ex tribus
prioribus, Sc hæc pulchritudo tanquam ex triplici li-
neamento figurali , inftar trianguli, quæ eft prima,
Sc perfebta forma linearum rebtarum. Hæc nihilo-
miniis pulchritudo naturalis in circulum deducitur,
quæ eft perfeStilfima figurarum, non reéti linearum,
led curvarum. Ita quod præter legem geometrica-
lem fit hic circulus triangulatus, Sc trianguluscircu-
latus.
Pulchritudo naturalis reperibilis eft univerfaliter in
creaturis , quia neceflè eft quodlibet veftigium fuæ
primæ caufæ, quod gerat fimilitudinem aliquam non
penitus univocam, fed analogam ejus tanquàm exem-
platum. fui exemplaris, Sc figillatum figilli fui. Sunt
Magifter. IntelleStualis pulchritudo, ad primum Sc
indelebiliter expreflum lineamentum, quod dibtum eft,
fuperaddit tanquam imago jam perfedtior triplicem
lineam trium virium, leu potentiarum naturalium in-
fitarum fibi, qu^luntmemoria, intelligentia, Sc voluntas.
Sive dicantur iftas vires tria quasdam accidentia
, naturam intelledtualem neceflario fequentia, fe-
cundum T flomam, Sc fequaces} five lint vires eflen-
tialiter easdem cum natura inteilectuali, led formality
differentes, juxta Scotum 5 five lint penitus easdem
res, tantummodo fecundum rationemdiftindtas, per
refpedtum ad operationes, feu rationes objedtales, vel
terminorum connotationes, quod nobis magis placet
fecundum expreflionem aGandenfi datam. Intellec-
tualis hasc pulchritudo primo confideratur ut nuda,
fine habitu fuperaddito, vel operatione, Sc hoc in ordine
ad fuum fuperius 7 quod eft Deus. Ut vis memo-
rativa Dei correfpondeat Patri, feu paternali memo-
conaride-C rias, tanquam appropriate inditafibi a Patre, feu pro-
r~J *" * * tradta in tabula nature intelledtualis. Vis jntelledtua-
lisD ei, qu£e eft exprefliva verbi, correfpondeat Fi-
lio , ut Verbum eft in acie intelligentia: potentialiter,
autaptitudinaliter, expreflum, Vis amativaDei, correfpondeat
Spiritui fancto, ratione amoris inde produ-
cibilis per voluntatem, five per vim affedtivam intel-
ledtualem. Ita femper dicetUr mens recolere Deum,
Sc intelledtus intelligere Deum per habitum, Sc di-
ligere non in abtu, fed aptitudine. Similiter 8c feipfam
(modo quo loquitur frequenter Auguftinus) dicetuf
recolere, intelligere, Sc amare. Ita quod non acci-
pitur hic memoria pro recordatione prasteritorum,
cum fit refpedtuomnium,modo radio. Intelledtualis
verb pulchritudo intelligitur principality- in Angelis,
qui propterea nominantur a Philolophis Intelligentia.
Reperitur tamen, licet imperfedtius , portione infe-
riori rationalis animie, quze mens dicitur, prout eft
autem tria primæ caufæ propria, Sc appropriata, fe- D Dei capax, Sc particeps ejus efle poteft. Proinde didta
cundiim quæ reperitur unumquodque ens producere
fecundùm triplex genus caufæ efficientis, fbrmalis,
vel exemplaris, Sc finalis. Pulchritudo naturalis ac-
cipit lineamentum modi Sc unitatis, vel menfuræ, à
potentia efficiente lineamentum fpeciei, vel veri, vel
numeri à fapientia exemplarité lineamentum ordinisj
vel ponderis inclinantis à bonitate divina finiente.
Quæ tria conjunxit Apoftolus , dicens : Quoniam ex
ipfo, e j per ipfum, & in ipfo funt omnia. Ipfigloria in
fiecula , Rom. 11. 3<5. qui omnia facit ïpeciofa , Sç
pulchra, fecundùm tria hæc indelebilia prorsùs lineaeft
fadta ad imaginemTrinitatis, ScDivinitatisfimi-
litudinem : ut fcilicet eft Dei memoria, Dei intelledli-
va , Sc Dei amativa, immortalis demum Sc fimplicis
Divinitatis imitaciva , per fimilitudinem analogam >
Sc quamvis humana mens fie confiderata juxtà verbum
Ariftotelis, qui confonat in hoc F id ei, fit tanquàm
tabula rafa, non repleta feientiâ Sc.virtuti-
bus omnibus juxtà Platoniserrorem. Nihilonainùs hoc
modo mens eft naturaliter luminofa , immo lumen
intelledtuale, immortalé, Sc indelebile, in quo,
8c per quod nata funt intelligi prima principia, ap-
R ? prehenfione