8 27 J.Gafonn De Concordia Metaphyficæ cum Logica. 828
mente. Sunt fuper hac rc Opufcula quædam alibi tra-
dita. ,
Metaphyficalis inquifitio quæritur inepte fieri de
ente 8c luis pafiîonibus, li non præcefièrit fufficiens
notitia de ente logicali feudeLogica, qualem tradit
Ariftoteles ftudiosè. Quod enim pracipiti via reElum
defent ordinem, aisBoëtius5/<*/<w non habet exitus.
Metaphyficalis inquifitio & fubtilisnoneltprimitùs
quod multa font aterna. ficut tamen eflent univerfalia
realia fi ponanjur. Fuit etiam hæc doétrina pluriesre-
vocata Parfois, etiam de tempore, modo 8c paulô ante.
Univcrfalium hujufmodi realium pofitio, damnata
fuit noviflîmè per iacrum Conftantienfe Concilium
contra Hus, 8c Hicronyraum Pragenfes combuftos :
8c qui vidit 8c audivit teftimonium perhibet de his.
Ex quibus fequitur evidenter quod afiertor pertinax . . . . .
doétrinæ talis, cum fuis fequelis, hæreticus eft cen- A ingerenda pueris vel hominibus rudis ingenii, neque
fendus, immo impius 8c infanus, fcandalizans etiam
pias au res, quantumeunque piushaberi pofletaut ve-
rus intclleétus apud exercitatôs in hujufmodi pofitioni-
bus. Ab ommfpecie malà; inquit Apoftolus , abftinete vos.
1 .Theft* v-.22.Et Philofophus ait, loquendum efje utplures.
Et Augultinus, Ad cen am, inquit , rcgulam nobis lo-
quifas eft. Goncedendum eft tamen, quod univerfalia
funu apud intelleétum, non in eflendo, fed in re-
præfentando. N ec ob hoc ponendus eft unicus in-
telleétus univerfalis , prout impiüs Averrois afteruit.
Deus autem eft ens fimpliciter univerfale, non mole
fed virtute. Denique Doétor ille fe fophifticat & im-
plicat 8c infamat qui concedit hanc confequentiam.
Generalis eft 8c univôca ratio entis : ergo ponendum
eft ens univerfale extra animam. Arguit enim à parte
in modo ad fuum totum, cum additione diftrahente.
Univocatio entis ad Deum 8c creaturam tolerabimulicrculis
fub fpecie devotionis, qualiter iftveniun-
tur multi facere voluifle per curiofitatem j fed qualis
exitusevenerit, abominandum eft vel dicere vel feri-*-
bere.
Metaphyficalis inquifitio non folùm inutiliter, fèd
8c damnosè quæritur fieri per homines fæcularibus
feientiis aut Officiis civilibus occupatos, qui non ca-
piunt quæ fubtilia font; feandalum enim eft illis vel
irrifio 5 non enim eft avibus par volatus, neque par ii>-
tilitus. Sic ingéniadiverfa font mukùm, pariter 8c itu-
dia, Quot capita tot fententia.
Metaphyficalis inquifitio lurgere debet ultra
grammaticalem vel logicalem traditionem, fubfter-
nendo earn fibi, non contemnendo, nec ab ea contrarie
recedendo : alioquin læpe f it, ut Metaphyfî-
care volentes, fint vel garruli, tanquam picæ loquaces,
ignorantes vocem propriam vel errantes. Moliter
poni poteft , fecundiim Theologiam 8c Meta- B dicus auteln error in principiis (maxirne circa pr
phyficam, li fiat fermo feu refolutio ad rationem ob- mum) maximus fit in ingreflu 8c vix corrigibilis
legalem entis communem Deo 8c creaturas ; ficut ac-
cipi poteft communis ratio obje£talis ad fubftantiam 8c
accidens, 8c inter analoga. '
Univocatio talis fiquamitur fieri per conceptus fpe-
cificos 8c diftinftos ad rationes attnbutales pofitas in
Deo j per propriam univocationem ad Deum 8c creaturam
j non videtur bene tutum, utquöd Juftitiadi-
catur pure univoce de D eo 8c creatura 8c non analo-
g ic e , ficut antea notatum eft.
Univocatio non ideö fynonima 8c quafi nugatoria
dicenda eft reperiri inter attributales rationes de Deo,
quamvis eandem rem penitüs fignificent quia non
fignificant eodem modo vel-eadem obje£tali ratione
formaliter, vel ex parte rei feu perfonaliter, modoprius
expofito. Quoniam ratio obje£talis non fiftit in folo
intclle&u aut conceptibus , fed tendit in rem extra,
tanquam in fuum principale fignificatum , vel obdum
fuerit imbutus à puero, vel aliter confuetus.
Denique tales juxta Verbum Senecæ utilia nefeimi ;
quia fopervacua dedicerunt.
Theologica perferutatio refpicit ens purum vel ens
fimpliciter, hoc eft fine addito cujufcunque poten-
tialitatis feu non entis, quale folus 8c unicus eft
Deüis. Ad cujus notitiam duxit Fides Catholica longe
altius, certiiis 8c veriiis quam traditio Metaphy-
lica. Etenim 'Deum nemo novit unquam, fed umgeni-
tus qui eft in jinu Patris enunciavit de illo. Joan. 1 .18.
Theologica perferutatio de ente fimpliciter puro
(quod enim fimpliciter dico, fine addito dico) per-
yenit ad intelligentiam multarum fublimium verita-
tum, quæ traduntur credendæ per Fidem, fi bona
vita 8c humilis, fi ftudium vehemens 8c pium , non
protervum neque curiofum affuerintj qui prætereà
fiunt folerter 8c cautè Metaphifica L.UU-jUtUli 1UUIU ».p--- ---------- j ■ — ---~ ---. — ------------ . --- 1 ------~Philofophorum
jeétumvel fubftraétum * alioquin diceretur ens fecun- ^ difeufia, feparando pretiofum à vili , hoc eft verum
dæ impofitionis vel intentionis, vel rationis logicalis.Et
-ita ratio objectalis habet quodammodo duas faciès vel
relpeblus, ad intra fcilicetSc extra.
Univocatro entis tranfeendentis ad Deum 8c Crea-
torera cum fuis propriis feu proprietatibus tranfeen-
dentibus, qui funt unum, verum, bonum, plurimùm
confert viris contemplativis 8c inteliigentibus ; dùm
tamen ftatim ut intellexerunt eris illud in fua com-
munitate, confeftim dénudent ab omni ratione ob-
jeftali creaturæ, 8c transférant ad rationem propriam
obje&alem, generalem, puram 8c liquidam folius crea-
toris. Docet Auguftinus ita facere vin. DeTrinitate.
Debono 8c verbo. Et ita diceret de ente 8c omnibus at-
tributis diuinis. Dum audis , inquit, bonum, toile, bonum
hoc & bonum illud, & vide , f i potes , bonum non
alto bono bonum , id eft bonum increatum j videbis ipfom
Deum, non quidem vifione façiali, fed in fpeculari & in
Aniomate.
à falfo, qualem docent facere Parifienfes, ad hoc
enim fingulariter editi funt.
Theologica perferutatio fiftere non debet in fola
intelligentia vel illuminatione intelle8lûs, fed Jabi
debet 8c liquefieri ad inflammationem afteâus} alioquin
fæpe fit illud quod terribiliter. de Philofophis
ingratis 8c male viventibus tradit Apoftolus ad R o manos
1.
Theologica perferutatio non renuit acquifitiones alia-
rum feientiarum, tàm fpeculativarum quàm moralium,
quàm etiam lèrmocinalium ut eft Logica, fed afiii-
mit eas ut aricillas fapientiæ inobfequiumfuum. Unde
per Logicam multæ 8c altilfimæ veritates circa
myfterium beatiffimæ Trinitatis, circa fecrecum di-
vmæ prædeftinationis, 8c eveiitum futurorum Theo-
logia docet accipere.
Exempli gratia cur ifta conceditur ? Pater générât,
vel Deus générât,8c non ifta: Effentiagénérât. Cur
SicDionyfius docet facere inmyfticaTheologia perD prxtereà ilte terminus eflentia, non poteft eflè meexemplum
de fculptore , qui facit agalma pulcherri-
mum id eft imaginem, nihil addendo , fed removen-
do. Sequitur eos Dominus Bonaventura, in Itinerario
mentis in Deum, eleganter valde. Erit hsec ratio ob-
jedtalis propria D e o , fi pofiit in fuapuritateconfifte-
re fine hie 8c nunc 8c creaturarum phantafmate. Erit,
inquam, quafi margarita pr^fulgidaj de qua Gregorius
: Deformi confpicitur quicquid de terrena rei place-
bat fpecie y quia folapretioft margarita claritas fulget in
dium in fyllogifmo expofiforio, debitè 8c complete
regulato per verum dici.de omni, vel dici de nullo?
Qualiter praeterea fervari debet ars obligatoria, ne
relpondens , fi non confequenter fe habeat ad pras-
concefla, turpiter involvatur ? Non eft dieendum
per fingula de fuppofitionibus, ampliationibus, ap-
pellationibus paralogifmis fallaciarum, quorum omnium
ignorantia vel contemptus caulat illaqueationes
errorum 8c nebulas falfitatum.
1« Gon-
8 29 Dialogos Cordis,Confident.Rationis, & Senfiuum. 830
Concordia Do6forum negotiantium metaphyfic8
vel thcologice circa ens, quserenda eft fieri per con-
venientiam in fententiis 8c in quid nominis termino-
rum, per diftin&iones 8c alias refolutiones, potius
quam animofitate pertinaci vel fuperbia nutriatur inter
illos difeordia, qualis fuitf inter ceteros, conditio-
Metaphyficam : primum propric ad Theologiam, in
qua Deus eft fubjeftum. Eft autem Theologia duplex,
foilicet viæ 8c patriæ. Theologia viæ refpicit ens primum
ut creditum cum fuis attributivis non excluden-
do intelligentiam de multis. Theologia autem patriæ
refpicit ens primum ut facialiter vifum 8c objectaliter
nis Dominus Bonaventuta, qui ftuduit de variis opi- in feipfo, noninlpeculo vel ænigmatc. Gratias ipfi
nionibus femper elicere illud quod verum apparebat, A qui aperuit hanc concordiam hominibus bonæ volun-
8c cum fobrietate magna dimittere illud quod ni- tatis. VigiliafuæNtivitatis. Anno 1428..
mium vel parum videbatur.
Concordia Do&orum fæpiùs impeditur, in feandalum
vel dedecus ipforum Dodlorum qui nimis quærun-
tur honorari, quemadmodùm de Origene tradit Hieronymus
, quem fui zelatores nimii plus diffamave-
runt, dùm ipfum honorare quærebant in præjudi-
cium theologicæ veritatis. Si taliter evenit & e-
venturum fit circa materiam quam agimus, viderint
improbi defenfores, 8c prohibeat détériora Deus.
Concordia Dodtorum, prefertim Theologorum
circa pietatem Fidei, fic eft neceflaria,utobmitten-
dæ fint potius perferutationes vel dogmatizationes
quarundam doétrinarum,etiam fubtilium 8c altarum,
quàm pietas Fidei per difeordiam fuorum traâato-
rum fcandalum patiatur apud illos qui vel intus vel
foris funt. Sic fuadebat Auguftinus ad Hierony- g
mum. Sic dicebat Apoftolus : Siefca fcandalizatfra-
trem meum, non manducabo carnes in aternum, 1 Cor.
vm. 13. Salubriùs enim nîultæ veritates nefeiuntur
vel cacenur, quàm loquendo charitas laucietur.
Confùlit infupér Seneca fubtilitates aliquas magis
contemnere, quàm velle fçire, exemplificans de paralogifmis.
Concordia Doétôrum maxime generatur, nutri-
tur atque roboratur, fi obfervetur illud Apoftoli:
Non plus fapere quam oportet fopere, fed fapere ad fobrie-
tat era, & unie nique fecundum quod Deus divifit menfo-
ram Fidei. Rom. xii. 3. 8c fi redigatur omnis in-
telle<5bus in captivitatem in obfequium Chrifti, qui
eft finis Legis ficut 8c Charitas* Non cnim in fub-
tili inquifitione veritatis, fed in cultu charitatis con-
fiftit regnum D e i, 8c impletio L e g is, confecutioque
falutis. . , . - -
Concordia Metaphyficæ cum Logica 8c fuis au- C 7fam aliter id efficere non poffen
toribus , fiet ex confideratione præmiflorum, per tJMecum fomam confcientiam,
diftindtiones aliquas. Una eft de duplici modo ef-
fendi rei, in re fcilicet 8c intelle&u. Altera diftin- -
d io de ratione objedali, 8c de modo fignifican-
d i, fi ratio obje&alis reftringatur ad modum eflen-
di rei in intelledu, fic quod ratio obje&alis refpicit
duo, fcilicet intelledum, 8cremipfamad extra, ut
res eft vel natura quædam in fe. Modus autem figni-
ficandi refpicit rem non ut res eft in fe -, fed ut fignum
eft vel fignificatum, five fit extra animam five ad intra
, ficut voces 8c feripta funt res fignificativæ , 8c
maxime ipfi conceptus animæ, qui tamen funt res'quæ-
dam in fe. Altera diftin&io fumeretur diftinguendo
rationem ob je&alem > quia vel refpicit rem ut res eft,
Vel refpicit ut res eft fignum quoddam.
Similis effet diftin&io de modo fignificandi ; quia
vel fignificat rem ut res e f t , vel Ut fignum quoddam.
Proportionabilis ellet alia diftinétio de terminis primæ
intentionis vel impofitionis , feu perfonaliter ac- ^
ceptis, prout fignificant res-ut res funt, aut prout termini
funt fecundæ-intentionis vel impofitionis , fup-
ponentes pro rebus non ut res font; iedutfignaquæ-
dam, five fint extra animam-vel ad intra. ^
Sumatur ex his diftimStionibus hæc unica, quod con-
fideratio r e i , lit reS eft , fpe&at ad Metaphyficam.
Confideratio verb r e i , ut tantummodo fignum eft,
præfertim in anima , fpeétat ad Grammaticam vel
Logicam.
Corcordia Metaphyficæ cum Theologia fiet, fi con-
fideretur ens fimpliciter vel ens purum, vel ens univer-
faliter perfedum, quod eft Deus. Aut fi confideretur
generalis ratio obje&alis entis. Secundum fpeétat ad
D I A L O G U S
C O R D I S ’ , C O N S C I E N T I jE
R A T I O N I S ,
E T
Q U I N Q U E S E N S U U M .
Ex Sermone quart a Dominica Adventüs ’Domini
fuprapofito, in quo dehis difctpulis facit men-
tionem : conjicitur fequentem Traftatulum a
Gerfone e(fe compoßtum.
Gallicb in MS. Cod. V ift . 288.
Doctor, monitu Dei, ratione fex difcipulos iuftruens:
fcilicet, cor 8c quinque fenfus exteriores.
Doctor loquitur. CZJjufcumque humana creatura
Videri hie poteft doElrina
'Ut in libro & piUura.
Ad gaudium habendum non defiturum,
Deus-dicit rationi.
Sex tibi do difcipulos,
Cor, tattum, ltnguamy odor at urn, oculum, audit nm,
'Ut bona mea doElrina
Per te, rationem, ab eit audiatur.
Ratio refpondet cL
Domine, juva ad regimen,
jQua de omnibus faclis habet feientiam.
Ratio loquitur dilcipulis.
LcEliones veftras omnes diligenter retinete,
Sic enim bonum recipietis gloria.
Le&io cordis.
Deus, mors, coelum, rabies inferni.
Luo femper infideant cordi.
Lectio auditûs.
Adatas loquelas ne audias,
Ne mores bonos a te expellas.
Lexio oculorum.
Cave vultum tuum aliquo vertas,
Quo refpicere eft non fas.
Leétio oris.
Non gulofus fis , nec litigabis,
Sed verbum tuum ad bonum ordinabis.
Leétio taótüs.
Tangere turpe, immun dum, quod facit perire,
Tibi prohibeo & fine jure percutere.
Leétio odoratûs.
Caveas quiequam odore percipere,
Vnde male contingat defiderare.
Ratio loquitur omnibus fimul,
Interdico vobis omnibus fimul
Malam iniquitatis ficholam.
Nfam perdit qui earn ingreditur,
Tempus, fenfus puritatem, laudem, verst Atem,
'Non eft quiequam tarn deforme,
Quin dure ibidem velit habttare.
Ibi eft fuperbia & ftulta invidia,
Acris ira & ardens avaritia,
SPigri