Gerfomi 484
S E C U N D A P A R S
4 8 3
literatum.qui fundit unguentum fuæ meditatiomsad
pedes,vel caput Jefu : u t tju id p e r d it io fac?Matth.xxvi.».
Cur non erogat per prædicationem in pauperes,idiot,is,
& egenos ? T a in fibi foil meditator, & ruminât, cur re-
giminis curam non quxrit ? Cur non fufcipit, oblatam.
Quo paélo priùs habitamderelinquit? ■ I I
\ J M 0 1 i f i e r . Nihil affers incogmtum I led ad alta
vadenti contemnendus eft ipfe contemptus, nec po- "
pulari rumore, fed confcientiæ ventate vita ducenda
eft , maxime quxrenti Deo viyere , quærenti cum
Propheta dicere: A l i b i outer» adhar er e D e o b o n s tm e f i .
& p L r e in D om in o D e o jp em m e am . Pf-LXXI l .|8. O m n i !
M o r ia eins : Cujus ejus ? utique animæ mxmxgmgrnH |
& fponfe,^r«*J.eft,Pf.xi.iv.i4 . aitprommm oft utob
hominibus veï ob humono die I . Cor. iv. 5. judicetur, led
nec fe judicat,ojnne judicium fuum ponens fuper eum
qui D'omimts eft , cui foli intendere, quem quærere,
ill quem fperare, quem diligere conftituit. Qui mit
mir m s fopiens effe, monet Apoftolus, i.G o r .m .18.
finit-es fiat Ht f i t fopiens C hrifto , defipiat mundo , B
placeat Chriftb. Nam qui volunt hominibus iæ.cuh
placere, qui civiles ab eis, qui benevoll , qui fecia-
les, qui (ut eorum verbumponamus) bonifocii,blan-
dienti lingua, vocari defiderant, videant, be D e i,
im mb fui conftituantur inimicijperdunt nempe tem-
puscomeflando, jocundando, detrahendo, narranfoannis
d e m o n s t r a t i v a
Poft primam jnquifitivam
de s o l i t u d i n e .
M a g is t e r .
V I t A folitaria eft, v i t a in t e lleÜ u a lis n a tu r a , fe tt
ra t io n a lity q u a a g itu r fe g r eg a l im a m u l t i s & propt
e r D e t tm .
D i f c ip u lu s . Cur ad vitam folius natura: intelle&ua-
lis folitariam vitam ftringis, cum fit avibus, 6c bef-
tiis aliquibus fua folitudo vivendi ?
M a g i f t e r . Volui fub compendio vitam tollere om-
nem, qua: beatas vitae particeps effe nequit.
D i f c ip u lu s . Nunquid fatis erat, ut de mtellethiaU
natura fermo fieret, additione non fa6ta de rationa-
li dicens, intelledtualem dimittendo.
M a g i f t e r . Poftulat hoc fieri proprietas vocabulorum.
Cum enim ra tio n a le fit differentia conftitutiva hominis
, nec folius hominis, fecundüm Porphirium Piaüo
fkbùTaïone~s,î'ed nonutluxt.ua. Domine : détériora »tonicum, ponentem dæmones , & Angelos effe amnonaddimus,
quæ ferre coguntur.
D if c ip u lu s . Quotidianus nobis hommum convictus
quæ dicis oftendit.
M a l i f t e r . Crede mihi, pofle vacate fibi non eit
parvum, neque negligendum talentum, non eft in-
todiendum terræ, quia non eft terrenis occupatiom-
bus obruendum 3 habet homo pro quolibet fenfuum,
quos accepit talenta'totidem, fingulis non pariteru-
titur. Si totusfe ad videndumfalubria, totusadcon-
verfionein cordis convertit,redditurexcufata manus,
vel pes, vel lingua, ii tunc non operatur homo, aut am-
bulet, aut loquatur. E converfo fi robufta fuerit manus,
& oculus lippus ,ut videre vix poflit, mittat m a n um a d
f o r t i a s hoc eft viri folitarii 6c abtivi. Déterminât Aristoteles
Philofophica ratione,, vitam contemçlativam
fimpliciter, optimum efle hominis bonum. Confonat
omnis theologizantium chorus. Déterminât hoc Au-
guftinus , quod o t ium v e r ita t i s in q u ir en d a , prafter e n d um
malia rationalia, quæ deos vocat, 6c compofitos ex
anima 6c corpore tradit per immortalitatem differentes
ab homine. Definitio noftra debuit hoc no-
tare , quam vis aliquando rationalis dicatur natura quæ-
libet quæ poteft uti ratione, 6c quæ libertatem habet
arbitrii, potens in oppofita. Eft enim liberum
arbitrium fta cu lta s ra t io n is d r v o lu n ta t i s , quafi liberum
de ratione judicium , juxtà quem loquendi modum
Deus diceretur nedum intelledlualis naturas, fed rationalis,
licet Boëtius appropriée intelligentiam pu-
ram foli Deo 3 aut verms foli generi div ino 3 quoniam
ufus-Philofophorum tribuit Angelis intelligentiam,
quos ideo vocant In t e llig e n t ia s , & ab hominibus non
penitiis abftulerunt,ponentes agentem intelle&um.
D ift c ip u lu s . Vis igitur ponere in Deo vitam folitariam
velfocialem ?
M a g i f t e r . Audies poftmodum , fi primitus expo-
fuero de parte definitionis addita cum dicitur : v i t a n a -
i f l nepptio c i o r i t o t s s f (l nullus impornt; nec fie tarnenc tu ra m e l l e D j io l i s , « « « * , epm o g i tm f ig r e g a tm
funditus otium deferendum noftra luftinenti. Jam verb
quxritur, quis ad hanc fit idoneus vitam folitariam.
Nonjuvenis moiibus, qui ad operationem mittendus
eft nevacet: t J M u l t a en im m a la d o c u it otiofitas. Eccl.
xxxm.zpVidithoc qui philocapto mederi pollicensait:
Locaftola n o c e n t , lo c a fo la ca v e to .
Talis non cum Deo,fed cum defiderio rabiofo continue
loqueretur. O c c id u n t d e ftd e r ia p ig r um , praefertim fine lir
teris, cujus o t ium mors e f t , Seneca telte, d r v i v i h om in
i s ftepultura. Et Horatius:
S i non in ten das f t u d i i s , d r rebus h o n e f t i s ,
I n v i d i a , v e l am o r e t orquebere.
Ceteriim nequit vacate otio conftitutus fub alterius poT
reflate j quo jubente fac hoc, faciendum eft: vade jly
lac, iliac eundum eft: obfequere fubditis, iftos dinge,
& rege, parendum eft. Amplius, fi proprio te voto con- .
ftrinxerisad aciionis negotiuin, jam tibi yacatiqnis0-T
a m u lt i s y d r propter D e u m . Damus per hoc intclligi
cauläm formalem, feu differentiam ä vita fociali. Cau-
fam infuper finalem vita: folitariae, non cujufcunque,
fed laudabilis aflignamus propter Deum , qui Deus
gratia fui eft, five propter feipfum tanquamliber,&
nobiiis in liipremo. Ceterum natura quadibet, y i x -
fertim rationalis , quzedam in fe dicitur vita prima,
fi nihil etiam a&ualiter ratiocinaretur, vel intellige-
ret a£tu perfeblo, neque fimiliter vellet 3 cui vitx
non ättribuitur proprie folitarium , vel fociale 3 fed
vitas, qufc dicitur vita fecunda , proveniens , pro-
fluehs, aüt emanans, ab häc vita prima. Hay: autem
dicitur operatio vitalis elicita, feu produbta a re qua:
eft vita prima, üt anima rationalis3 vel habet vitam
primam, ut homo. Sic'intelligitur definitio Philofo-
phi de aninia , qubd eft; a ü u s p r im u s corporis p h j f i c t ,
ftrinxeris ad attioms negotium,obi vacatipnisor n M ’ ' ‘v i t a m h a b e n t is in p PMo temn t‘iaa . ,> 'ltuopppplle* a*dd vWitaWm
tiumfuftulifti.Sideniqueneceflltas periclitationis pro- fecundam , quæ eft vitalis óperatio. bic mtellexit
x im o r u m._ _c o frtpdoryîranl iaslaïcuitm f pmi rini teura. l ims imi rmu ni hr»e-t , cdueim t u pPohilolophus,
tjui pofuit felicicatcm homini
t e s , n o n a l iu s p r o p u r i c p r o b a b i l i t e r o p i t u l a r i , l e x n e c ç ï j
f i t â t i s , im m .o c h a r i t a t j s à v a c a t i q n e t e f e p a r a t . L e x . p g i -
f t r e m ö d i v i p ^ j u f l i o m s i n T p i r a t J t e p e r u r g g t f e f e i e q u i ,
q u a l é m h i q u i i p i r i t u D e i d u c u u t u ’r i n i a l l i b i l i t e r . a ' f -
C O g n o f c p p t , . , . 1 ' , * 1 , .
pifcipulosbiaScsnus mulra.coriqHifivimus dfey^ta.lo-
ütaria fub quadam fiudtuationc fententiarum,Scordjnis:
- cupio natutiup iphus Pliijofopluca , fimul A ThqqjQg
i c a r a t i o n e f c r u t a r i i d e f c r i p t i o u e m q u o q u e l u a i x i in j i j 'i ,
mis volo fundamçntalitcrnptàm elle. M ,,,
non,in jiabitu fdlo cum Stoïcis, nec in fola fubftan-
tia , Vcl natura, à poneiltibus Fata j fed in optima
operatione, refpedtu optimi objedti, per optimam po-
tentiam optimb häbitu roboratam.^ Sic dicebat
Chriiius: H o c ejl vita itcha , ut cogntsfcmt te folum
verum-, Deum , & sjssem 'mififli fefom Chtfium- Joan. XVIE-
2. Lqqùunmr. ad ipfum Cönformiter Theologi, po-
nentés vitàm æternâm in mterna Dei vifione, qus
fruitionemçbmpleâitur, deledtationemque fupremam
uVcludïf.' ~
Poftrc-
4 8 5 Poftremo fumptam dicimus ex his diftinctionemPhy-
ficam, pariter 6c Theologicam, de multiplici vita.
Qusedam eft abtiva , qua:dam contemplativa, qua:-
dam mixta. Rursiis quaedam eft bona civilis, & mo-
ralis 3 quaedam mala, multis modis, ob peffimas opera-
tiones, fecundum pravos fines, ficut ad fuperbiam, 6c
honores vanos 3 ficut ad divitias, & opes injuftas 3 ficut a libus convenit creaturis.
ad voluptates, 6c luxus fordidos. Et hæc juxta tria J
quæ lunt in mundo , qui triplicem fibi vendicat là-
pientiam3 terrenam, animalem, diabolicam. Amplius
............. - radice, quamvis liabeat aliquod fimile in hoc, qubd
actus geniti eft alius fpecie ab actu generantis , quia
filiatio non convenit paternitati. Sed horum, cum fimi-
libus, declaratio Theologis remittatur.Ad rem noftram
venientes dicamus, qubd vita Dei in fe, nec folitaria,
ncc lociahs taliter exillimanda eft , qualiter rationa-
verb dividiturvita talis, quæ eft operatio natu-
ræ rationalis vel intelleótualis, in vitam locialem, &
in vitam folitariam, de qua præfens fermo quærit: V ita
folitaria agitur non in multitudine, aut laltem non
cum multitudine 3 ledleparatim à turba, maxime le-
cundùm quod accipit vulgus, dum feparatio, feu lègre-
gatio fit in locisfolis, ut erat Joannes puer in defertis.
Additur ad extremum, quôd legregatio fit p ropter
D e u m , ad excludendum pravam quamlibet lolitudi-
nem, qualem Epicureorum voluptatum aflertores, ÔC
Stoïcorum febta laudabant, ad qualem prætereà beftia-
litas morum, vel corruptio complexionis impellit.
Itaque fi fingularem divinje nature fpectes unita-
tem, nil minus fociale vel gregale, nil plus folitai-ium,
vel fegregatum 6c fojum reperies. Si verb conver-
teris oculos Fide purgatos ad communicationem divi-
11a: eflentia:, qua: non in uno abfoluto fuppofito fiftit,
fed fluit (ut ita loquamur) pullulat , aut germinac
a Patre, fecundum Dionyfium, .habens tria luppofita
relative diftinbta , 6c hoc ex immenGtate bonitatis
fua: 3 nihil minus folum, aut folitarium judicabis. Sic
loquitur Richardus, fic alii Theologi, volentes dedu-
cere Philofophica ratione Trinitatem in divinis ex im-
menfa bonitate, qua: ipfius diffiifiva eft, nedum pun-
blualiter, ut in creaturis, fed immense : turn ratione
jocunditatis, quianullius rci fine focio jocunda eft
pofteflio 3 turn ratione felieitatis , 6c ex talibus ju.
D i f c ip u lu s . Elucidatam fufficienter exiftimo defini- _ diciis, ex quibus focietas ponatur in divinis , fic 6c
inpm vit",T*. fnlimn'îp • fed an conveiiiat Deo, 6c An- “ Trinitas. Eft tarnen hæc focietas diftans nimis à focietate
creaturarum , quæ quantumlibet afîbciaté vivant,.
nonefticiuntur, neefunt unum per eflentiam,
quamvis bene dicantur cor unum, 6c animauna,unus
fpiritus , per gratiam , 6c concordiam voluntatum.
Colligas ex præmiffis licet corollarium pulcherri-
mum de vita qualibet creaturæ rationalis , utendo
deinceps rationali , prout extenditur ad intelleétua-
le, fit hoc in Angelis, fit iii homine, pro brevitate
fermonis.
Difcipulus. Afto cupidus audire, fi quid afleras novi.
tJvCagiftsr. Audi, 6c vide, quod omnis vita creaturæ
rationalis tantb perfeótior eft, quanto magis participa-
verit de utraque divina vita, fociali fcilicet,6c folitaria.
D i f c ip u lu s . Quomodo fiet iftud 3 cum fociale, 6c folitarium
contrarias habent rationes ?
M a g i f t e r . Animæ finit rationes contraria:, firefpetionem
vita:folitaria
gelis, feire defidero.
M a g i f t e r . Si vivunt intellebbualiter , prout eos vi-
vere nulli dubitare fas eft, vivant oportet aliqiiä vitä
folitaria, aut fociali. Etquidemde Angelis, 6c hominibus
falvatis perfuafiim fatis habemus, qubd vivunt
focialiter, atque civiliter. G lo r io fa d i t la fu n t d e t e , c i -
v i t a s D e i , loquitur Propheta de civitate coelefti. 7ft.
i.xvi. 2. Concludens • S i c u t la ta n t ium om n ium h a b ita -
t io e f t in t e . i f . 7. Et in profil 3
Q u a m f e l i x i f ta c iv i ta s
I n q u a ju g i s fo lem n i ta s ,
E t q u am jo c u n d a C u r ia
Q u a c u r a pro r su s n e fe ia .
Confonat Ariftotelis verbum, qubd e x t r a coelum f u n t
v a lia opat iimm,am v i t a m d u c e n t ia : fed fi nom inet ani- C
malia, largo modo, intelligentias, vel Angelos: fi dicat
infuper eas extra ccelum formaliter, quia coelum
non formant, nec tempore menfurantur. At verb
de vita divina non ita perfpicuum eft, fi focialis fuerit
xftimanda. Obftat Philolophus nietaphificando ponens
Deum primum, 6c fupremum Monarcham extra
ordinem totius univerfi, tanquam folum , fingularem
, 6c unicum principantem , cui nullus focia-
tur , non plus forte , quam fi per impoffibile , fecundum
ipfum, fed per poffibile, 6c verum, ex pofi-
tione Fidei , Deus fiiilfet ab xterno fine creatura.
Hxc eft altiflima de Dei primitate fententia Philo-
iophi confonans Theologix per omnia , immenfita-
tem, 6c immutabilitatem primi entis magnificans, 6c
attollens.
D i f c ip u lu s . Nonne latuit,Philofophum Trinitas Per-
fonarum divinarum in unitate fubftantix ? Quam fi
cognoviflet, utriim dixiflet Deum folitarium, vel folitariam
in fe gerere vitam 3 aut aperi quid Theologica
ad varia fiat 3 alioquin unica Dei vita non eflee
pariter focialis, 6c folitaria, cujus oppofitum monftravi-
mus: qu.im infequi vitam, tota laus, tota gloria, tota
perfedtio jure putatur rationalis creatura:.
D i f c ip u lu s . Quid concludere rui'sus pollis conjicio 3
fed apertius ediflere.
t JM a g t f t e r . Poft Chriftum vita beatiflimx Maria: fuit
excellentiffimc focialis 6c folitaria, düm viveiet, 6c nunc
fbcietatemCherubim, 6cSeraphim, omnemque An-
gelicam vitam exuperat gloriola. Conjungitur una, fola,
perfedla, pulchra, columba, arnica, fponfa, fbror, 6c
Mater, unico fponfofuo 6cFilio, diccns ex fentehtia:
D i l c c tu s m e u s m ih i d r ego Uit. Cant. il. j 6 . Invenit eum
quali foris fuper omnem creaturam in xternitatis foli-
tudine, in defertis feculorum, quem deofculatur toto
cordis, 6c oris affedfcu: dicens: E t ja m m e n a m d e fp i-
c ia t . Cant. vm. 1. Ecce folitariam.
D if c ip u lu s . Porrb de Joanne quid diceres, quid de
tot folitariis in vita prxfenti tam viris, quam feminis,
Maria Magdalene, Maria ^Egyptiaca, 6c Sincleticc ?
Fides, ex dibfcis inferret. - - .. . . . —
M a g i f t e r . Fallit, aut conturbat nonnullos haben- rj Quid prsetercä de retinentibus vitam focialem ? Qiiid
tes de divinitate fermonem , dum nituntur Phyficas de mutua collatione duplicis hujus vitx, focialis, 6c foélus
coaptare confiderationes ex creaturis fumptas, ad ilia
qua: Deo conveniunt, qua: plus in infinitum difeon-
veniunt creaturarum proprietatibus, quam aflimilen-
tftr eis. Exempli gratia. Ponimus, Fide dodti, genera-
tionem naturalem Filii Dei de Patre Deo: quxrunt, fi
gencratio talis fit univoca, vel xquivoca. Quodcum-
que dicatur, inftantue plures occurrent. Expeditior
via tenetur, qux nec univocam dicit generationem*
wee xquivocam. Eft enim plus quam univoca, qua:
generans communicat generato eandem quam habet
naturam, neediim fpecificam, prout in creaturis, fed
prorsus ipfiun unam, nec fpecie, neenumerodiftin-
clam. Rursus non,eft penitus arquivoca generatio ex
C Tomi IP . Pars I.
litarix ?
e JM a g ift e r . Dixi jam, fi retines, neegravat repetere,
qubd omnis vita creatura: rationalis, fit in via, fit in pa-
tria, fit focialis, lit folitaria, pert'ebtior eft taneb, quanto
magis particeps eft divinx vitx, quam fupremè folitariam
deduximus, 6c locialem, luo mode.
D i f c ip u lu s . Qua ratione fit huec participatio ?
cJM a g i f t e r . N cm pc per unitatem gratia:, qua: reddit
Dciformem eflentiam creatura: rationalis, in fe, 6c cum
Deounam facit, lie 6c in multiplicitatepotentiarum,
,aflociatio virtutum Theologicarum 6c moralium ,
cum donis, 6c beatitudinibus 6c frubtibus,. 6c opera,
tionibus indé fequentibus , 6c pulcherrimam incus
Hh 1 focie