4.7 J-oannts
gaudent mox 5c dicunt, exult Abimus dr latabimur in te,
memorcs uberum tuornm fupet vinum Cant, i . 3 .Plus enim
deleétat ancillas fponfæ adolefcentulas k c do&rinalis
pietatis ftillantis ex uberibus fuisjquam vinum fcientiæ
cujuflibet fecularis» vel humano Audio torculatum.
Conftituamus igitur ante confiderationis ocülos a-
dolefcentulas nunc has , nùnc illas , pro delid erio,
paulanm ad notitiam fponli pervenire fatagentes f
5c fe monihbusaureisvcrmicuktis argento quantum
fas eftornare cupientes, poftulare per amorem mutuum
fponli 5c Iponlæ multiplices libi quæltiuncu-
las indicari.
Prima quæftio. Amor fponli fummus.Nunquid poteft
tocos totaliter diligi 5c -à diligente haberi ? Refponlio
per diftin&ionem. Concurrunt enim ad diledtionem
tria,diledtus, 5c diligens, 6c habitudo diligentis ad dile-
dtum. Itaque Deus li efttotus deliderabilis quia to-
tus bonus, ita ell de le totus 6c totaliter diligibilis,
quia finis ultimus eft. Diligeris vero anima poteft
tota 6c totaliter diligere, videlicet ex tota fe , exto-
to corde, ex tota anima, ex tota mente, 6c ex toto in-
telledlu 6c ex omnibus viribus fuis : alioquinnonper-
ciperetur li non polfet impleri, quod net maxime
dum venerit quod perfettum eft in patria , ubi di-
cuntur comprehenliones elle, quoniam apprehendunt
fecundiim totum polie Ilium, totum nolle, totum vel-
le. Proinde tertio fi fiat collatio diligentis ad dile*
dtum , lie diledtus Deus folus à le totaliter diligitur 5c
comprehenditur, ficut folus habet æternalitatem, fo-
luslucem immenfam 5c inaccellibilem inhabitat, fo-
lus nulla cognitionis finitate circunfcribi poteft, lolus
inæternaTrinitatefua pleno 6c infinito tonitruo ma-
gnitudinis refonat in fecula feculorum, loquente qua-
libet perfona ad alteram, Amo te. Amo te. Amo te. A-
mor quid amat cum Deum amat ? Refponlio conformi-
ter ad Auguftinum quærentem, Quia amo, dum Deum
amo ? Amo quemdam lonum quem non capit tern-
pus, quemdam odorem quem non fpargit flatus,
quemdam faporem quem non minuit edacitas, quemdam
amplexum quem non divellit focietas. Amor
nunquid cognofcit diligendo Deum quid eft Deus ?
Refponlio per diftindtionem cujus ignorantia multos
turbat. Aut enim quæritur de cognitione quiddita-
tiva Dei perfedta, lingulari 6c afpedtiva, feu definiti-
va , 6c hoc quodammodo verum eft quod nefeit viator
quid eft Deus, immo nec comprehenlor, nifi cognitione
6c diledtione adtuali finita formaliter ; ficut
eflèntia, virtus 6c operatio finitæ funt. Si vero quæritur
de cognitione 6t dilectione quidditatis Dei, lub 1
generalibus attributis appropriatis libi per quid nominis,
deferiptivè 6c per excellentiam fuperabundantis
affirmationis, qualia fignificant omnia nomina immen-
fitàtem dicentia explicite vel implicite j confiât quod
nedum coelo intuitive, fed etiam in via abftradlivè co-
gnofeitur quid Deus eft, immo pro régula. Quan-
tùm quifque cognofcit de Deo quod eft, tantundem
ipfe novit quid eit -, fiperfectè, perfedtèj fiimperfe-
dfcè, imperfeclè. Neque enim liint audiendi qui dicunt
, nihil de Deo cognofci, fi non cognofcatur om*
nis ejus pr'oprietas, hoc faltem in negationibus habet
inftantiam. Verillimum quippe eft quod Deus non
eft lapis vel afinus. Quantiim verb Icitur de Deo
quid non eft ( cum privatio cognofcatur per habitum)
feitur tantumdem de Deo quid ipfe eft. Amor nun-
quid immediate diligit Deum dicendo fibi veraciter,
amo te toto corde, amo te tota anima, amo tetota
mente, amo te toto intcllc&u, fine deceptione 5 tota
voluntate, fine contradi£lione;tota memoria, fine obli-
vione -, tota virtute, fine defedtione ; ex omnibus viribus',
fine diferepatione -, Denique propter te finceriter
6c unicè ? Refponlio per confidcrationes efficacem excellentiam
hujus orationis, Amo te. Amo te. Amo te de-
fignantes. Amote verbum eft 6c canticum propriiflimè
conveniens 6c æternaliterTrinitati:Unde hoc Ferbo Domini
cAifirmatifunt, 6c hocfpintu oris ejus omnis virtus
Gerfomi 4.8
eorum. Pfalm. 32.6. Ipfe enim dixit de qualibet Creatura
in elle produóta : Amo te, 6c radta eft. Suum enim am are
creaturam,eft fuum facere. Itaque quantii m vult creatu-
ræ eflè 6c benè elle,tantùm dicit eidem 6c per effeétum,
Amo te. Amo tejvox eft vel oratio in qua & per quam licuu
insenigmate cognolcitur Deusunus inTrin ita te , 5c
trinus in unitate > dixit amor nofter Jelùs, quod jota
unum a m umts apex nonpr&teribit a lege. Matth .v. 18. Fue-
runt qui præterea ex litteris icripturæ tanquam femina-
riis 6c dementis veritatum conati funt ut Joachim in-
telligere, id eft, intus legere, multa etiam ufque ad
prophetias de occultis êc futuris, fed in multis fefellit
iftum audacior curiofitas quam fatis erat ad doôtrinam
pietatis. Dicamus ergo cum fobrietate, quod in hac di-
dlione Amo, fignatur principium, medium 6c finis fc-
cundum tres eju§ literas. Eft enim præcipuum in crea-
turis veftigium fecundiim Pythagoricos , principium,
medium & finis, quod Peripatetici plus fpecificaverunt
dicentes: in re qualibet eflè t-ria, quæ funt natura, virtus
& operatio. Theologi verb particularité 6c diffufitis afli-
gnantinveftigiis beatiflimam Trinitatem. Reperitur
namque in omni re unitas, Veritas, & bonitas. Reperitur
modus, fpecies 6c ordo. Reperitur menfura, numerus
6c pondus, reperitur in magnitudine longum, latum
6c profundum. Et ita per lingulas rerum conditiones
no minatim in re noftra.Itaque dixit Chriftus, referente
Joanne in Apocalypfi. 1. 8. Ego fum Alpha dr Oma-
\ga : principium 6c finis! Jungitur aptè M. pro
medio , Ego , inquit , in medio fum , 5cc. 5c
Joannes , médius vefitum f t et at , Joan. 1. z 6. 6cc^
Rursùs hæcliteraduplicata, juxtamorem antiquum
feribendi comple&itur apices quatuor lineales, per
quos in ænigmate cognofci poteft Veftigium Tri-
nitatis fimul cum mifterio Crucis fie E . Scripferunt
inde quidam quod hujulmodi diéfio E non fine lan-
bti Spiritus inftinétu præpofita eft in Canone Milfæ 5c
fubjunétum .Clementiflime Pater,quod eft nomen omnis
amoris originale fundamentum, à quo fumit Oratio
Dominica exauditionis fuæ aulùm. Amo te vox eft uni-
verfaliter cujuflibet creaturæ. Sualausinfuper, fuum
canticum,fuajubilatio,virtus, honor, 6c exultatio,pfal-
mus, organum 6c adoratio. Felix es o creatura rationa-
lis, qua: capax fadta es audire fimul 6c intelligere per
omnia generaliter in Deo 6c in creatura, iftam jocundi-
tatis vocem : Amo te. Infelix ex adverfö creatura ratio-
nalis, quæ difcordatàtali canticoperverfa voluntate,
cui non placet ideo canticum amoris 6c pacis, quia nec
dat gloriam Deo in excelfis , nec in terris habet
" pacem bonæ voluntatis. Proptereà jure dixiftis O
adolefcentulæ, reSli diligunt te , non iniqui , non di-
ftorti6croprobi : hoccognovi, dicit Ecclefiaftes v i 1.
29. quod fecerit Deus hominem reftum dr ipfe mifeuit
fe infinitis cjmftionibus, per curiofitatem, inftabilita-
tem 6c cupiditatem. Primum iorationali, fecundum
in irafeibih, tertium in concupilcibili. Amo te. V ox eft
erumpens ab ore pietatis paternalis in omnes univerl'a-
litergenerationes. PræliipponitUr hîc ex aliis quod
pietas eft amor confurgens ex affinitate. Unde juxta
diverlos gradus affinitatis diverfificatur amor pietatis,
ût Paths ad filium 6c è contra, viri ad uxorem 6c è contra
, civium ad civitatem aut patriam, propinquorum,
domefticorum 6c conlanguineorum ad invicem. Con-
ftat autem ex Apoftolica fententia Ephefi m. iy. qubd-'^.r
Deopatre omnispaternitas in ccelo dr in terra nominatur, 5c
) ex confequenti quælibet proximitas aut affinitas in omnibus
generationibus coeli 6c terræ, nedum in ho minibus
de quibus dixerunt quidam poëtarum : Ipfius
ct enim genusfumus, quod verbum fecit Apoftolus Act.
x v i 1 .28. confirmando Catholicum ; confirmât Petrus
Chriftianisjloquens : F is eft is genus elcElum. 1. Petr.i 1.1,
Amo te.Vox eft tarn efficax,vivax 6c lonora, ut ad au-
res D e i, quæ funt ejus immenfa virtus cognolciti va,
generaliter 6c immediate pertingat. Sciebat amor nofter
Jefus,quod omnia dedtt ei Pater in tnanus. Joan.xin. 3.
Di-
Sympfalma fuperCantica Çantic or urn. 50
49 - _ .. _ Dicebat alibi : Omne quod dat mihipater, ad me ven
Joan. vi. 37. Ad locum quoque Ilium unde exeuntfiumina,
revertuntur.Fjccl.i.y .dicente Salomone,6c phyficam fen*
tentiam confirmante commemoratam kBoètio: Repet un t
proprios quaque recur fu s , redituque fùofingulagaudent, nec
manet ibi ullitraditus ordo, nifi quod finijunxerit or turn,fta-
bilemque fui fecerit orbem. Et rurfùm altero metro :
Quia non aliter
refluant cauf*
fit per amor
quas lege benigna ad te converfas reducifacts igne reverti :
Quis autem ignis fit ifte, conftat ex Dionylio de Angelica
liter durarequeant, nifi converfo rurfus amore A Ofculor te, di£tum veraciter à fponfa fponlb fuo Deo,
U qua deditejfe. Conftat quod reditus ifte jungit earn immediate fibi fuaviter 6c quictè, ut dicat :
rem , ficut altero metro dicit : Deformis * Diletlus meus mihi, & ego illi, Cant. 11. i<5- inter u-
hierarchia in fine : 6c eodem Boetio, quod eft
amor communis infitus naturæ, de quo lie exclamat :
O felix hominum ‘genus ft veftros animos amor quo caelum
regitur regat. Conftat ex iftis veritas confiderationis
refpondens inquifitioni, Si Deus immediate amatur ?
Perfpicuum eft ita elfe. Nihil quippe medium inter
Deum 6c creaturam. Sed forte particularior érat in-
tentio de amore libero creaturæ rationalis. Dicemus
confequenter, fi prms addiderimus ad præmifl a de vi-
vacitate hujus vocis, <tAmo te. Amo t e , tantæ vivaci-
tatis vox eft 6c efficacité, quia neque mors neque infer-
nus illam opprimere valeat aut tollere. Habet infer-
nus horrendos gemitus poenarum ex horribilioribus
clamoribus vitiorum; nihilominus refultat ex- illis cum
juftitia 6c natura fimul cum milericordia, carmen pulaâruali,
6c fimiliter amorem fponfæ ad Iponfum pro
fervore le aëtualiter exercente. Conftat namque a-
nimam quamdiu eft in charitate , conjungi habitua-
liter 6c immédiate D eo, fcilicetabtu primo. Poflumus
confimiliter ratione ita fentire de fervore quem dici-
mus aétum fecundum 6c produftum à fervore Dei, qui
perSpiritum fanblum agit in filiosDei. Amo /<?, vel
eg° 1
bera me a commorabitur, 1.12. & dexter a illius amplexa-
biturme, 11. 6. 6c vm . 3. Conlonead illuddeBen-
jamin adolelcentulo in mentis exceflu: quas mens Pauli
quem nunc recolimus amantiliimum Domini,habita-
bit confidenter in eo , tanquam in thalamo tota die
meditabitur, 6c inter humeros illius requiefeet bra-
chiis, fcilicet fufpenlis 6c innexis ad collum. Qua in
renotahdus eft procefllisredeundi in Deum, ut inno-
telcat qualiter tandem 6c ubr fiat quies. Conftat in pri-
mis non efle quietem in viribus vegetativis propter ne-
ceflarios 6c afliduos in nutriendo, vegetando,8c augen-
do motus 6c alterationes. Conftat inluper quod nec in
viribus animalibus fenfuum extcriorum,led nec interio-
rum, propter varias objebtorum 6c neceflarias immuta-
tiones. Conftat amplius quod nec in viribus rationa-
libus, 6c qua; obedibiles rationi, qute funt rationalis,
iralcibilis, Sc concupifcibilis, propter difeurfus vagos
cherrimum 6c fummè harmoniacum auribus piis 6c bo- B & varios quibus agitantur.
nx. voluntatis. Habet locum tenoris feveritas jufti-
t ix . Habet locum contra tenoris bonitas nature. Habet
locum difeantus fuavitas milericordije. Fonts igitur
ut mors dileStio dr dura ficut inferus amulatio. Aqua
multa non potuerunt extinguere charitatem, neeflumina ob*
ruent earn, Cant.vm. 6.7.
tAmo te, li profertur a creatura rationali Deo liio toto
corde, tota anima 6c tota mente per pietatem Fi-
dei, Spei 6c Charitatis,ipfa conjungitur immediateDeo
fuoj quo dicente, Amo ff, ipfa fa6ta eft :quo patiente,ifta
amorofius reparata.Coar&atur hxc propofitio ad amorem
liberum 6c pium: 6c pofliimusipfum pertres gradus
diftinguCre, juxta multiplex ternarium,quod prius
notatum eft j de quibus fumcit ille communis terna-
rius, incipient ium^proficientium^ drperfettorum, prout ali-
qui funt animales , aliqui rationales, aliqui fpiritua-
les , fecundum quos loquitur Hugo , dicens non-
nullos in Ecclefia contentari fimplici Fide Chriftia-
na , non inveftigantes rationem : qua:runt alii cum
Fide rationem ad folamen fuum 6c aliorum asdifi-
Gonftat amplivis quod nee in portione vel vi intel-
leétiva ,quæ naturaliter movetur ab objeètis, quæ funt
phantafmata aut Ipeciesiutelligibiles, etiam fi negotie-
tur intëlleétus circa prima principia,quæ funt infaili-
bilis 6c invariabilis veritatis. Supereft igitur fi debeat
eflè quies 6c finis motus in Iponla, quod quæratur in
voluntate fua, cujus eft folius principaliterdicereDeo
ficut obje&o 6c fini fuo ultimo: Amo te, maneo in te, 6c
tu in me, ficut promittit Chriftusfruentile facramen-
tali manducatione. Dicit autem manlio finem motus
6c quietem.
Tali modo redit ultimus amor charitate formatas
ad primum quietum naturaliter , quamvis liberaliter
infitum circulo quodam ubi eft principium, medium Sc
finis, quail triplicato verbo, éAmo te.
Denique conftat iftîc elfe quietem in amando ,
in eognolcendo , in memoriter retinendo , fecundiim
habitum etiam in v ia , nifi fponfæ voluntas
averterit faciem ab oeulo fponli 6c ab amplexu, pec-
carido fe fubtraxerit. Porro de fervore aèluali c "
cationem ; tranfeendunt alii ad fimplicem intel- q (ftionis pro tempore vi^ non poteft ita dici, obftan
ligentiam creditorum 6c eorum quae per rationem
didicerunt. Et * fi próbaverimus de primis quod
poflunt immediate Deum diligere, perfpicuum fatis
de reliquis; E t in primis fi volumus uti confuetu-
dine generali de caufalitate D e i , quod in omni a-
£tione fua concurfit immediate ad omnem etfe-
6tum, fecundum triplex* genus caufae , proceflus
non erit ambiguus de amore pio 6c libero. Dicit
autem Parifienfis Articulus, quod prima caufafic eft re-
motiffima quod etiam propinquiffima 4 fic generaliffima
quod etiam fingulariffima. Damnatque pofitiones oppo-
fitas, quae fi forfan aliquando v ife fuerint difputabi-
les , tarnen veritas ifta per pofteriores certiflimis de-
monftrationibus comperta eft nullatenus eflè dubita-
bilis. Unde vermiculus ïequè particulariter 6c imte
mortalitatis neceflitate multiplici. Unde oppu-
gnatur amor interiùs 6c exteriiis ponitur in vineis
lènfuum , 6c vineam propriam aètualiter non cufto-
dit. Hinc gemebundus 6c anhelur ad patriam exclamat
, Cant. 1. 6. Indica mihi quem diligit anima mea
ubi pafeas, ubi cubes in meridie , ne quando tam mife-
rabiliter 6c jugiteri vagari incipiam , 6c cetera quæ
fuperficialiter prætaëta liant!
S Y M P S A L M A . lit.
Gratus amor for habet fimplex, cui leclulus ext at
Floridus, eft fruftns dulcis in ore fuo.
C^ R atus, inquam , quia Cum efiet Rex in accubitù
?fuo , dicit amor fponfæ : Tfardus mea dedit odorem
mediate producitur à Deo ficut Angelus * quamvis -^fuumy.i 1.ubi fecundum dividentesCantiea per dramain
hoc fit differentia quöd ad produètionem vermi
culi concurrunt aliae caufe particulares cum Deo ,
non fic cum Angelo dum creatur : Uno fiquidem
amore penitus invariabili producitur vermiculus quo
6c quali produèbus eft Angelus , ficut eodem verbo de
Omnibus ipfe dixit dr fabla funt. Pf. cx lviii. p Erat autem
iftud dicere D e i, idem penitus quod amare, dicere
videlicet prafricum appropriatum Spiritui lanéto non
fpeculativum tantummodo,quod interius pr'oprium eft
Verbi Dei. Accipimus ergo amorem Dei profervore
Tomi IF. Pars /.
ta decern inchoatfecundiim. drama, paulo poft tertium,
eccetu pulcher. y . 1 y. Deinde quarturn, Si cut mains. 11.3.
Quintum, vox dilecli. 8. Sextum^dileclusmens mihi.n. 1 <5.
Scntimxm'iiCgredimirii.m.Z-O&wum^venia! dilettus.v.u
Nonurn, vox dilettipulfantis. v . 2. Decimum, quis mihi
defi.v 111.1 .Eft autem ratio divilionis,inchoatio locutionis
fponfie ad Iponfum cum refponlione fponli. Sed
ordinem cceptum tenentes per Sympfalmata'decern
fecundum totidem metra noftra per amoris proprie-
tates, cum muramulis aureis dodtrma: pietatis;
D ' Reme