lud Apoftoli 1. Cor. vi. 17. Qui adheret Deo musfpiritus
eft. Quinimo illud Chrilti de manducante 8c bibente
carnem 8c languinem luum facramentaliter : In me ma-
net, & ego in eo Joan, v i . f 7. Ceterum notati font flatus
varii in adolefcentulis, concubinis, reginis. Illuftratio-
nes infoper variæ in aurora, luna 8c foie. Conclufa font
tandem omnia in ordine, feu coord inatione charitatis,
ft a qua progreditur quafi aura-A quoniam priùs dibbum erat : ordinavitin me charitatem.
t luna, elebia nt fo l, terribilis Cant. 1 1 .4 . Nunc iterum repetitur, 8cpoftmodùm
quantum valeat ordo charitatis 6c amoris dicendo ,
terribilis ut caft rorum actes or din ata. Cant. vi.p.
Amor fi ordinatus f it , nihil fortius 8c inimicis ter-
ribilius eft. Confiftit autem ordo amoriS ad Deum$
ad fe, ad proximum. Derivatur infoper ordo ifteab
ordinc tarn foperccelefti Beatiflîmæ Trinitatis, quàm
coelefti Angelicæ dignitatis. Et ifte ordo fubccelel-
tis dicitur monafticus in homine fingulariter j eccle-
fiafticus in politia fpirituali 5 politicus ia regimine
temporali, de quibus non eft hie dicendum per lingula
, nifi quod generalis ifta poteft régula dari,
quod nihil abfque ordine alicubi pulchrum eft,nihil
placens,nihil ftabile.Sunt à Beato Dionyfio traditæ (fianagogice
fursum abba. Nam quifpiritu fapienti# agun-
tur, hi filii Dei funt Rom. vjii. 14. Viderunt illam.fi-
lia f t beatifftmam pradicaverunt, regina, f t concubina
Imdaverunt earn Cant. v i. 8. Pendet hsec parsabilia
pnccedenti, Sexaginta funfregina, f t feptuaginta con-
cnbim f t adolefcentularum non eft numerus, ft. 7. quae
hie poifont intelligi fili# nuncupari. Sequitur vox
admirantium. Qua
ra confurgens , pulch.
ut caftrorum acies or din at a ft. 9. ? Hiec pro textu
pnefentis obbavi lympfalmatis tranfeurfa fic conjun-
gamus ad prarcedentia, tanquam pro diaplalmate.
Amor fidenter aufos eft dicere poft deferiptas dilec-
ti proprietates , & ip fe eft amicus meus 9filia Jerufalcm.
Cant.v. ió.Subjungunt ad incendii formentum cre-
mentumque petitioncm. Quo abiit dileftustuus, 6 pul-
cherrima muiter um , quo dechnavit dileilus tuus, f t qua*
remus cum tecum ? ft-ij- Non itaque petunt propter fe
quern liberè poflident in Jerufalem coelefti, fed ad
iponlam, ideo jungunt tecum. Refpondet amor in
principio fexti capituli: Dileïïus meus defeendit in hor-
tumfuum, qui eft in fobccelefti Jerulalem quoad uni
los & fingulos quos gratia facit elle quafi parddifum ß cut creditur révélante Paulo) Coeleftes Ordinum An*
in benedibbionibus, ut ibi pafeatur in hortis , f t lilia
colligat, ad areolam aromatum, quæ*omnia funt bene-
dibtiones meritorum , quibus pafeitur dilebbus, 6c
quæ colligit quando rémunérât. Amor rursùs quafi
delecbatus confabulatione prolixiori ad filias Jerufalem
, narrat in ardore fimpiieis cordis laudes fuas fibi
priùs attributasàfponfacumredditionemultiplici. Et
ita procedit hujus totus capituli fexti 6c feptimi con-
textus, quafi fua fit alternata narratio, ufque ad princi-
pium obbavi, vel pauloantej ubi decimum 6c ultimum
drama incipit per collationem -, nominatim ad dilec-
tum 6cipfius refponfionem. Nos autem ex ipfis tria
partiti fumus fympfalmata fub triplici verfu noviflimo.
Amor igitur colloquium habens cum filiabus Jerufalem
, quæ vicem gerunt paranymphomm inter
fponfum 6c fponfamj non ut inftruat eos,fed ut de-
liderio foo fatisfaciat 8c doceatur, continuât refponfionem
ad interrogationem fabbam , immo diffulà
verbofitate fiepius interrupta diktat eam. Ego, inquit,
diletlo meo, intendo, ftjdileüus meus, intendit mihi,
gelicorum hierarchiæ,funt ad exemplar earum traditæ
lubcoeleftes hierarchiæ, très monafticæ in eodem
homine lecundùm metaphoram, ficut loquitur Arif*
toteles 6c per tropologiam, ficut loquitur Theologus^
junbbâ fimul anagdgiâ. Tradita eft hierarch ia lub-
coeleftis ecclefiaftica per allegoriam , maxime junc-
tâ tropologiâ. Tradita eft etiam fubcoeleftis hierar-
chia temporalis , maximè per tropologiam incedens:
Porro hierarchia fobcoeleftis monaftica 6c ecclefiaftica
, magis fpebbat ad lympfalma præfens 6c duo
fequentia. Qua in re poflèt introduci tota traditio
Dionyfii De ^Angelica hierarchia. Cap. x. cum expo-
fitionibus fuis. Tradunt enim qubd in homine quolibet
novem Officia vel Ordines coeleftium Angelo-
rum reperiri debent. Infima hierarchia lecundùm na-
turam, media lecundùm induftriam, tertia 6c fupre-
ma fecundùm gratiam. Multi fuper hoc Ordine 6c hie-
rarchiis multa tradiderunt,pro foo qùilibet fenfu 6c in-
genio. Denique redeunt omnia in unam de portionibus
animæ humanæ fententiam cum fuis habitions 6c abbipaftitur
inter lilia, Cant. vi. z. candidorum merito- C bus cum relatione ; prætereà ad formalem objeblorum
rationem, quoniam bonum eft objeâalis ratio folius
D e i, 6c finis ultimus eft, 6c hæc in arce reponitur, u-
bi mens amat, arce manens unica, unicum, fola Iblum
Deum. Proinde ratio foperior habet pro objebtofe ip-
fam, 6c res fpirituales abftrablas, ficut Angelos fub-
fequitur inferior ratio, deducens ex foperioribus princ
ip e conclufiones fcibiles, 6c ex inferiori fenfualitate
fenfationes experimentales fenfoum exteriorum 6c in-
teriorum : circa quas fenfationes 6c ex quibus, inferior
hierarchia conftituitur ficut ex ratione inferiori media,
6c ex foperiori foprema.
Prima per naturam, fccunda per induftriam, tertia
per gratiam, junebâ induftriâ. Super quas omnes
collocatur mens in arce Sion, tanquam imago 6c gloria
6c fimilitudo quædam Beatiffimæ Trinitatis. A-
mor ordinatus habet in qualibet hierarchia quandam
fpeciem Trinitatis, fecundùm majus 6c minus. Hierum
ab eo mihi magniEcè collatorum , re x quibus me
collaudat, dicens ft. 3. Tulchra es, arnica mea, & decora
ficut Jerufalem j ad eu jus exemplar formata fum at-
que pacifica. Quod fi fidenter dixerim priùs, & tfte
eft amicus meus, Cant. v. 16. nolite mirari, quoniam
me dignatur totiens amicam nominare , cujus judi-
cio 6c dono virtutum fuarum dicor ; terribilis ut caftrorum
aciesordinata Cant.vi.p.
Amor iterum continuât narrare verba dilebbi ad eam.
csîverte, inquit, 0 eu los tuos a me, quorum unus eft
diferetivus feu fpeculativus, alter experimentativus
leu prablicus, quia avolare me fecerunt. Cant.vi. 4.
Dicitur inPfal. LXiii. 8. Accedet homo ad cor altum &
exaltabitur Deus. Hoc verbum elfe poteft præfentis intelligent!#
de avolatione dilecti, qui fublimior fem-
per apparet, quo videri follicitudine quæritdr am-
pliori, ponit enim tenebras latibulumfuum. Pf. xvii. 12.
Sequitur laus capillorum., dentium 6c genarum, prout . rarchia liquidem mentis in arce Sion tanquam fu-
fopra quarto capitulo. D percceleftis imago , imö 6c deificatio pure gratui-
Sequitur denique materia praefentis fympfalmatis te figillata , fignata6c trabba, habet Deum, nedum
jamaperta : Sexaginta funt regime 8cc. Cant. v i.7. ufque
defeendit in hon um 6cc. ft. 1 o.Fcecundus eft iftetex-
tus infententiis,fideberentfinguladifcurri: qu# omnia
reducuntur ad unitatem amoris 6c multiplicita-
tem ejus. Unitas objebbalis multiplicitas formalis eft:
unitatem expreffit Apoftolus cum totiens dixit: Vnum
corpus, unus fpiritus, una fpes vocationis, unus Dominus,
una Fides, unum Baptifma, unus Deus & Vater omnium
Eph, iv. 4. y .Et iterum: Vnum corpus, & unuspanis fumus
1. Cor. x. 17. Etuniverlaliterin Evangelio Joannis
per totum. Et quid poteft compendiolius did quamilpro
caula vel principio effidente, quemadmodùm
res omnes habent ; nedum pro caula vel principio
formante , vel objebbaliter 6c vitaliter immutante
, qüemadmodùm capaces font omnes creatu-
fæ rationales lecundùm memoriam , intelligen-
tiam 6c voluntatem , per diverfas illuminationes
6c participationes gratiarum gratis datarum , qua-
les funt Prophetiæ , Dona lanitatum , Dona lin-
guamm, 6c abbreviato verbo, omnes gratiæ præter
gratiam gratum facicntem 6c acceptantem ad vitam
æternam 5 verumetiam per eandem gratiam gratuQi
turn facientcm, fanbbificantem 6c inhabitantem, qu#
reddit mentem Iponlam Dei , charilfimam filiam,
lororem , cohèredem, amicam, 6c commenfalem,
immo audaciffimo cum pietate verbo M atrem, unde
Verbigena , vel Deigena nominatur. Poft iftam quafi
foperccelelbem hierarchiam, Hint in homine, ficut
in microcofmo feu minori mundo reperibiles alias
ömnes hierarchia; figuraliter tam coeleftes quam fub-
I H 74 Virgo, hiia , loror, fponfa quafi Mater honorifica-
ta 6c quodammodb deificata. Eft autem fenfus file
allegoricus dicendus in hoc Libro proprre literalis
tanquam ab Autore Salomone principaliter intentus,
ubi voce's aliud loquuntur, fed res literam fignificant,
quemadmodum de lignis Libani qu# conftituerunt fibi
Regem.
Amor nominari poteft tripliciter, conformiter ad
coeleftes, fpirituales6ctemporales. Cujusreiconfide- A abbum triplicem hierarchicum. Nam eft amor pur-
ratio manifefta efle poteft perferutanti Trinitatem, in- gativus, cui fervit tropologia 6c moralis feientia. Eft
venibilem efle in omnibus his hierarchiis antedibbis. amor illuminativus cui fervit allegoria 6c fpeculativa
Nunquid non habet fenfoalis hierarchia memoriam, Theologia.Eft amor perfebbivus, cui fervit anagogia 6c
hotitiam 8c amorem, refpebbu objebborum philofophi- prabbica Theologia. Dibbum eft habbenus principaliter
cè cognofcibilium 8c amabilium ? ficut in Logic is,
Moralibus 6c Phyficis, per infallibiles Leges 6c régulas
in quibus velut Theophaniis 6c ænigmate videtur.
Trinitas Deus. Nunquid non portio rationiS fupe-
rior memoriam hab et, notitiam 6c amorem refpebbu
fui? quoniam fibi maximè præfens eft. Comparatur
etiam fecundùm memoriam , notitiam 6c amorem
fubftantiarum fpiritualium 8c immaterialium quæ fub
Deo font ætèrnitatis participes. Amor fi confidère-
tur pfallere Gantica Ganticorum conformiter ad
prædibbas hiérarchias fe vicilïïm coaptando, nunc ad
illam quafi foperccelelbem, nunc figillatim vel con-
junbbim ad alias velut coeleftes vel lubcoeleftes, fpirituales
vel temporalesj manifeftum eft quam latitilïï-
tna fit Canticorum materia, velexponendo velexer-
cendo.
S Y ;M P S A L M A. IX .
Ne ft it amor, vehitur, turbatur, crebro vocatur.
Pareat ut veniens laus fibi multa daiur.
M o r riefeire fe dicitj fimiliter ad Pf. lxxii. 1 1.
pluries nominatim ibi. Quia inflam matum eft cor
meum & renes mei commutati funt, & ego ad nihi-
redaElus fum (ft neftivi .Per ignorantiam autem. co-
gitur incircumvelatè Deus, fecundùm Dionyfium. Sic
amorfponlæ poltquam confabulando narraverat filiabus
Jerulalem ex perlbna fponfi : Cant. 6. i o. Def-
cendi in hortum meum ut viderempoma convallium, quæ
font mérita humilium, & injpiceremfifloruiffetvinca,
deamoreperfebbivo, fecundùm anagogiam 6cprabbi-
bam Theologiam, jungendo fpeculativam aliquando.
Dicendum elt in hoc nono fympfalmate præcipua in-
tentione de amore illuminativo , per allegoriam aut
per fpeculativam. Decimum vero lympfalma defer-
viet maximè amori purgativo, fecundùm tropologiam
6c moralem feientiam. Sic enim debitum folveré
conabimur , nedum perfebbis 6c fapientibus, fed minus
perfebbis qui proftciunt aut proficere defideran-
ter incipiunt.
Amor illuminativus conatur per allegorias, ex nar-
ratione fponfæ ad filias Jerufalem, lùb perlbna di-
lebbi, Ecclefîamde gentibus commen'dare tub nomine
Sunamitis, quæ captivitatem fonat, qui fenfus pef
B expofitores copiofiflimè 6c quafi principaliter trabba-
tur in hoc toto Canticorum Libro. DocethocGlofià
órdinaria ex eorum dibbis particulariter excerpta.
Vocatur quoque ofculatio oris , Incarnatio Chnfti,
fimiliter defponfatio 6c amplexio cum fimilibus. Di-
cuntur AdolefcentuU, fimplices de Ecclefia j dicuntur,
concubina 8c 'regina Prælati minores 8c majores benè
fcecundantes 8c regentes Ecelefiam. Dicitur U-
rtica, Columba, Perfebba tota univerfalis Ecclefia ad
ünum Paftorem Chriftum , 6c ejus unicum in terris
Viearium Pontificem Summum fimplificata.- De-
hinc pluralitas paftorum 6c fodalium 6c tabernaculo-
rüm 6c oppugnationum refertur ad hæreticos.
Porto Leilutus fioridus cum fimilibus, fpebbat ad
contemplativos, ficut egrelfio fponfæ ad exteriores
vineas 6c hortos, trahitur ad abbivos, præfertim pi-æ-
quæ per Baptifmum de Ægypto tranllata e ft , &ger- làtos 6c Redores Ecclefiæ majores 6c minores 6c Dominaffent
malapûnica , fanbbarum intentionum : lùb- bbores : adeo qubd tota ferè connexio corporis myjunxit
in perfoha fua, nêfcivi, amma mea conturbavit lbici Ecclefiæ fignificata, per abbus corporis veri trame
propter quadrigas Aminadab ft. i i . Aptiffimè q u i - ç ducitur ad îftos: nunc nomine oculorum, quoniam
dem per Aminadab ( qui Ipontaneus interpretatur ) illuminant 5 nunc per choros caftrorum, quia lætiaccipitur
Chriftus, qui voluntarie genuit nos j fecundùm ficant 8c defendunt in concordia quafi chori, nuncJaulu
Jacobi verbum.c. 1.18.Cujus quadrigæ funt Evange-
licæ quatuor dobbrinæ, quibus evebti fideles contur-
baverunt inundum bona conturbatione j quando con-
turbatafunt genres per poenitentiam, & inclmatafunt régna.
Pf.xLv.'7. per fidei fubjugationem,vocantibus Apo-
lbolis 6c fuccefloribus fuis, 6cpièclamantibusquater,
jüxta qüatuor Evangelia, ^.12. Revertere, revertere
Sunamitis'. id eft captiva, revertere, revertere ut tntuea-
mur te , hoc eft , ut reverfam 6c converlâm diliga-
mus te. Nam ubi amor, ibi oculus j 6c ita vide-
re diligere eft. Amor fponfæ continué convertit
alloquium coeptum cum filiabus J erufalem , non
quidem verborum ftrepitu , fed foiita meditatione.
Convertit,inquam, ad laudem Ecclefiæ de gentibus
tam univerfalis quàm fingularis 5 quoniam uniras ne-
bbit omnem , ut etiam remanet cujullibet falva findaturfub
admiratione quafi filia princjpis, 6c pulchritu-
dine grefliium j quoniam funt calciati 8c preeparati ad
evangelizandum pacemproutloquiturlfaias : lji. 7.
Quam fpeciofi pedes evangeliz&ntium bonum. Rursiisipfi
eidem comparantur capillis, quoniam adhserent Chrifto'
capiti immebiatius 6c font ordinati,/£r«^r^^ caprarum
qua apparuerunt de Ga/aad. 1. Cant. v i. 4. idelb de acer-
vo t'eftimonii Seripturarum de quibus Cb rilbus: Joan.v:
36. Teftimonium, inquit, perhibentdeme. Comparantur
denique dentibus Conterentibus cibum fpiritualis
dobbrin# fub imitate ordinata prout eft, grexovium qua
aftenderunt de lavacro Cant. v. f . Baptifmi vel Pceniten-
ti# non fine multiplici frabbu j led gemellis feetibus •
propter geminam Dei 6c proximorum charitatem.
Comparatur infoper lua converlatio, qu# pergenas
figuratur, cortici per humilitatem pallenti malipunipotuifte
fieri per univerfom decurliim jam per .
bbum, principaliter fecundùm anagogiam cum illu-
minatione Philofophica ; quemadmodum in fequen-
ti 6c ultimo fympfalmate convertetur oratio ad tropologiam
, quafi pro adolefcentulis, ficut magis ap-
tatur ad concubinas 6c reginas 5 6c præcedentia
texuntur de ilia quæ unicè perfebba eft 6c elebba,-
Comparaturjunbburis femiutn 6c monilibu.s,umblico
6c crateri tornatili, qui nunquam indiget poculis : Cant.
vu. 1.2. 3.6c feq. Ventri quoque 6c acervo critici val-
1'ato liliis, 6c duobus uberibus, duobus infoper gemellis-
hinnulis capreæ, propter vim genitivam fpiritaliter at-
que nutritivam. Comparatur collo 6c turri eburneæ,
propter vim fuftentativam 6c caftam ,• oculis rursùs 8c
E 3 pilei-'