^ 4 4
abfque novo miraculo, aliud per propriam intrinfecüs
exercitationem in virtutibus moderativis paflionum,
nec non in fcientiis illuftrativis, vel caui'ativis piilchra-
rum meditationum per fpeculationem phantafmatum.
Difcipulus. Explica modos.
Magißer. Scis quemadmodiim fit receptio, 6c
difpofitio phantafmatum fecundüm difpofitionem
fpiritus animalis, qui radicaliter a corde proveniens ad
cerebrum fit animalis, per depurationem, & aótionem
in cerebro. Qui fpiritus , dum folüm movet humo-
res in corpore dicitur naturalis 3 dum autém implet
cerebrum bene difpofitum, dicitur animalis cognititranii
iis, ifte repentinus quandoque. lit parviflimus
fecundüm plus, & minus. Magnum yero, magnum
valde, fi vel h.orä dimidiä fit in ccelo filentium dum
hie vivimus. Hoc autem magnum fenferat, 8c ex-
periebatur, quafi quotidie Beata qu«e dixit: Fecit
mihi magna qui potens eft. Luc. I. 49. . .
Difcipulus. Iftud pie-credi potcft. Sed utrüm folo
Dei miraculo , vel illapfu fancli Spiritus intimo fiat
tanta divifio fpiritus, & anim* 3 aut li quandoque
naturaliter eveniat per vehemens ftudium meditatio-
nis-. circa divina, & exercitii per virtutes, more Phi-
lofophantium, qui foli tali via nitebantur. / .. .
Magtßer.- Non arbitreris hoc eile poflibile, alio-A vus 8c motivus.
quin negas-Chriiturai cfle olbum quo venitur ad Difcipulus. Sciuntur ha^c ex Philqfophia.
Deum. Sic divinus Dionyfius pofüit hanc Theolo-
giam effe myfticam, fölis propriam Chriftianis. Poteft
nihilominüs auxilio eile tarn Angelica viiitatio,
quam humana exercitatio , cum corporis apta difpo-
fitione, 8c,completiqne.............
Difcipultts. Dicis aiixilia tria ,unum per Angelum,
aliud per exercitium, aliud per corpus bonum. Dicas
de quolibet breve-verbum.
cJMagifter. Incipiam ab ultimo. Omnis itaque
cognitio noftra, qu antumcunque fiat per fpiritum,
naturali via, fine revelationis immediato miraculo ca-
pit ä ienfibus initium, per quos-phantafmata veniunt
ad animam phantafiantem , de quibus dicit Philofo-
phus , 6c Theologi. confentiunt, quod Neceffe efi,
quemcunque intelligentem phantafmata fpeculad
Hæc
funt ad fpiritum ficut color ad vifum.
ppeerr irradivitionem intellecbus agentis , qu
Hinc fit
non a- B
tÿbCagifter. Sciuntur, fateorj fed ifta repetere brc-
viter, 6c fupponere neceffe fuit ad tuæ explicationem
quæftionis.
Difcipultts. Placet ultra perge.
Magtßer. Expeditin' ifte fpiritus animalis , ut ap-
;tum fit inftrumentum cognitionis , 6c motus ; uno
modo , dum removetur illud quod impedit, 6c
turbat, obfcurat, vel oppilat ipiüm. Alio modo, fi
pofitivè juvetur, ut clams fit , ierenus, 6c tranquil-
lus.D
ifcipultts. Jam concelfi quotidianum fiiper hoc
eile teftimonium experîentiæ, cujus hoc unicum
fufficeret exemplum Ariftotelis , pofitum de vini
a&ione, quod exccfßve fumptum turbat ad infa-
niani 3 moderatè verb bibitum confert ad cognitio-
nem.
Magißer. Collige protinüs ex his, quo medio po-
teft Angelus juvare pharitafiam ut fpiritui ilia præ-
fentet phantafmata clara , 6c ferena. Adjuvat fimul
induftria diligens, moralis, 6c virtuofa hominis temperate
viventis. Nunc applicemus extra duo propo-
fita unum de monte : alterum de carbone. Et dica-
mus , quod fi fit in eodem cerebro pars una phan-
tafticæ virtutis, fimiliter 6c ima^inativæ , ac æfti-
mativæ, quæ fit adtuata fpiritu. animali lucido 6c fe-
reno, 6c claro , habeatque fimilia phantafmata quæ
nata funt dücerein cognitionem divinoium perabltra-
dbonem intelledtûs agentis 3 tune fpiritus intelledlua-
lis , feu mentalis poterit erigere fe ad contempla-
tionem divinorum, præfertim iifuerithabituatusdiù,
frequenterque, per fortem talium meditationem, præ-
fuppofito femper auxilio Patris luminum à quo eft qmliud
opinor , quàm fpiritum , prout. lumine vultus
Dei fignato lu per fe naturaliter præditus ,eft. Fit
inquam, aétuatio phantafmatum, quatenüs in poflibilem
intelleélum fe præfêntent, 6c poffibilis intelledtus exip-
fis phantafmatibus eliciatincorporeas fpecies intelJigi-
biles, 6c immateriales, per quas intelligat fine fenfu, 6c
côrpore, non ut fubjedto, quia femper informât, fed ut
organo fpirituali. Exemplum datur de luce quæ requiri-
tur ut color videatur, tarn pro coloribus, ut adfcuetur, 6c
fiat ex ipfis, 6c lumine unum in ratione motivi. Requi.-
ritui'infuper ad illuminationem medii perfpicui.Supplet
autem officium luçis exterioris. ipfum lumen intrin-
fècum 6c naturale quibufdam oculis 3 quod in cattis, 6c
lupis6c aliquibus hominibus videreeft, qui nodturnis
vident in tenebris. , . . . __ . ............ v ....... .......... ... ....
Difcipulus. Appares difgredi, nec idonca dicere rei C nis fapientia, & omne donum perfeftum. Jac. 1.17. Si ve-
noftræ. -»r?
iJMagifler. Oftendam m o x idoneitatem. Itaque
fi neceflè fit cognitionem fpiritus etiam ab anima
diviû,. fuæ cognitionis initium fumere per infpedtio-
nem phantafmatum 3 quid confequentius q u àm jux-
ta variam phantafmatum præfentationem fiat in fpiritu
cognitio ,.hoc eft, fiat clara, £c ferena cognitio lpiri-
tualis , fi talia præfentantur phantafmata ferena, clara-,
ordinata quoque, 6c impeturbata. Quo contra contra-
rii evenient cognofcendi defedtus. Capis hæc ?
Difcipulus. Capio j 6c quotidiano probamus expe-
rimeiito. . .. .
• Magifier. Vides provide juvari fpiritus cognitionem
per omne illud quod efficit ferenationem phan-
tafmafum circà rem quæ intelligenda e f t , præcipuè
fpiritualem, 6C' diyinam.
-Difcipulus. Video , dum tamen ferenitas ilia non
rö fuerit altera pars obfeurior fpiritus animalis, ficut
apparet poflibile 3 tunc illic apparebunt turbulentio-
ra phantafmata , ac proinde videbitur fibi rationalis
fpiritus velut in monte , cujus apex lucidus eft , 6c
radix obfeura. Diktatur exemplum ex diverfilfima
quas reperitur quotidie circa nubes interpofitas folis
radiatione, reipedtu fenfualis oculi. Habes hie modo
fimilitudinem divifionis anirrias, 6c fpiritus, quas di-
citur fieri düm illud quod lucidiflimum eft to-
tum .apparet iiiperiiis 3 quemadmodum noli fatis eft
explicabile, nec intelligibile , fine proprio interiüs
experimento. Illud verb, quod eft deorfum, apparet
turbulentum, & obfeurum. Sic in Tranffiguratione
Domini dicitur,quod nubes lucida obumbravit Apofto-
los , Luc., ix. 34. cujus poftmodüm aperietur in-
telledtus. Hanc infuper diverfitatem de ignis ob-
feuritate in accenio fumo, 6c de fuaferenitateincarofficiat
aliunde per converfionem intelleélûs , fi- p>bone vivo fas eft fpeculari ad fcintillas exilientes quæ
mui Sc.afteelûs, ad libidinofam-concupifcentiam ter-
fenorum. : • ■ , •
, ,Magtßer. Hocexcipisifapienter, 6c folerter, quia
non- omnis habens : clarä 6c, ordinata phantafinata,
convertit protinüs ilk ad folam divinorum conquifi-
tionem meditandam, feu contemplandam. A t v e -
roFupponamus amodb ■ loqiii nos de contempktivis,
qui -rari quidem fu n t , led nonnulli tarnen accipiunt
»roittde duplex illud quod prætadtum eft auxilium..
'num defuper per.Angeiicam operatioqe.m propriam
pr
Ui
clariùs , Fed brevius emicant. Adde corrufcationes
in nubibus , feu fulgentias , 6c ita de varietatibus.
Quod exemplum iecutus Boetius cecinit:
Tunc me difeufa lujuerunt noEle tenebra.
Luminibufcjue prior rediit vigor & c .
Et iterùm.
Nubibus atris
Condita nullum
Fundere poßunt
Sydera lumen.
Et
E t rursüs * imaginem transformatur. Pars inferior componitur ad
prtcipilimerfa ftofmdo, fummam pacem, & tranquilliiatem, cumparsfubRMmsb*
bet&c. I matur fupenar adglonam, &jucunditatem.
0 r r ^ vrr r ‘Difcipulus. Magna lunt hxc * 8c in alterum refer-
Difdpulus. Sentio, me non line c^lla cóntwliflè lêr- vandf i f raaatumfa; dies craftina expeaetm- : nunc
monemfuperhacdivifionefoinrns, & a r am s ; q™m Aautem bfeviter abfolve CUr dicitur anima magnifiea-
qui non repent, poteft mhilominus earn credere repe- „„ ^ __5 0
ribilem in devotis hominibus i fit hoc per illapfum
Dei miraculofum, 6c immediatum 3 fit Angelico mini-
fterio 3 fit proprio virtutis pxercitio. Conlonare video
fimilitudines, 6c fimilitudinibus verba Scripturæ : Domine,
quis habitabit in tabernaculo tuo, attt ejuis retjuiefeet
in monte fanllo tuo l Pf.xiv. I. Êcce pro montis exemple.
Etproaltero: In meditatione mea exardefeet-ignis.
Pf. xxxviii. 4.
tJWagiJler. Quid fi tertium exemplum junxerimus
de aqua vafis, vel fontis, vel maris, quale pofiiit unus
Patrum. E t alludit fabula, de Narciflo. Virgilius quo-
quenon filuit, poftquàmdixerat:
aAnimum celerem hue, nunc dividit illitc.
Sicut aqua tremulum labris ubi lumen ahenist
Sole repercujfum, autradiantis imagine luna
Omnia per vohtat late loca, jamqutt fub auras
Erigitur, fummique ferit laque aria telli.
'Difcipulus. Narrabat unus expertorum paflorum-
que divina. ,, E g o , inquit, nonnunquam fenfifle
„ talem mihi viiiis lum in cerebro divifionem, quafi
„ pars inferior effet aqua fubobfeura, commotaque3
,, luperior verb velut aër nitidiffimus, ferenus, 6c tran-
„ quillusemineret, 6c hoc cum pulcherrimis omnium
ferè præteritarum cognitionum mearum, meditatio-
numque falubrium fimulacris. Nonne erat ifta divifio
fpiritus, ÔCanimæ?
Magifier. Non exiftimo, fed ad iljam erat difpofitio.
Aâuabatur quippe fpiritus mentalis per fpecies intelligibles
elicitas , ut intelligeret fpiritualis jam
averlüs à phantafmatibus 3 ficut habes duodecimam
induftriam pro myfticaTheologia, animum à; phantafmatibus
avertere.
Difcipulus. Quomodo fiet iftud , ciim necejfe fit
omnem intelligentem phantafmata fpeculari l
Magifier. Necefle eft primitus , fed forte non af-
fiduè 3 nec ira quin adjutrice menioria fpirituali
cum habitibus per intelligentiæ continuationem ac-
quifitis, ipfe fpiritus immaterialis valeat de habitu 6c
memoriafe in ablu continuare , fine minifterio fpiri-
tus animalis. Hinc æftimo Remigium deferipfifle
contemplationem, quod eft Operatio fine motu, 8c hoc,
five lonet contemplatio cognitionem , five amorem,
five deleblationem ex utrilque confequentem in ftib-
jeélo benè difpofito, 6c habituato. Nam quid eftde-
lebbitio, nifi conjunbrio conveniens cum convenien-
ti percepta , 6c amata. Talis igitur operatio caufat
divifionem fpiritus ab anima, quia nihil agit ipla ut
anima nominatur tunc ad abtum fpiritus 3 fed vel fopi-
ta quodammodo f ile t , 6c tacet 3 vel fi movetur, 6c
fentit, non conturbat, neque dejicit fpiritum ab ar-
çe contemplationis.Hæc eft pax quam Deus dat,ut non
conturbetur cor ipfius, neque formidet, 6c quæ fecun-
dù m Apoftolum exuperat omnem fenfitm Phil.iv.7. modo D
re Dominum potiùs, quàm ipfe fpiritus ?
Magifier. Utrumque profebfco fabtum eft, fed.lpecia-
lis ratio fuit in anima quæ Verbi incarnati fpirituali ma-
jeftati præparavit hofpitium in carne prorsùs animali.
Rursùs quia futurum erat, quqd hæc Incarnatio fcanda-
lum effet ÿudais, 6c Gentibus fiultitia, i.C o r .1 .2,3. præ-
venit^Maria monftransnon ex impotentia, fedfumma
dominatione Dominum carnem fufcepifle. Proinde
fpebtat plus exultatio, quafi extra faltatio fpiritui quàm
animæ3 fimul 6c tria conjunxit 3 Deum pro timoré ca-
fto, falutare pro-honore grato, fiium pro amorefum-
mo , qui fie fuit fingukris in Maria quateniis ipfam
alliceret, ut effet, nihilominüs communis ut plùspro-
ficeret.
Poftremo fpiritus Mariæ priùs exultavit quàm animalis
pars impugnata magnificaret Dominum, quod
B tunc maxime faélum fu it , dum confentiendo ait :
Ecce and lia Domini, fiat mihi feeundum verbum tuum.
Luc. i. 38. Quod quiaperficiendumforepoft ab E l i zabeth
prophetizante, 8ç benedicente quain vifitavit,
accepit, exurrexit in jubilum, 6c ait : Magnificat anima
mea Dominum. Luc. 1.46.
Difcipulus. Et nos magnificemus Dominun?, 6c ex-
ultet fpiritus nofter in Deo falutari npftro. Cras reveç-
temur in idipfum.
diélo : privatur enim fpiritus, etfi non vita animæ,
tamen à fenfu vitæ ejus. Simul accipe verba Richar-
di quæ pofuit in forma Autor Libri De fpiritu & ani-
ma, ne videat in tanta re minus habere fidei tanquàm
inexpertus. Deturergo fides, vel expertis. Vivus, &
ejficax efi fermo Dei, pert ingens ufque ad divifionem fpiritus
& anima.Vitbr. iv. i z . Sed in hac divifione anima,
Sc quod animale eft in imo remanet 3 fpiritus autem,
Sc quod eft fpirituale, evolat ad fumma : ab infimis
dividitur, ut ad fumma fublevetur 3 ab anima fein-
ditur,ut Deo con jungatur, quoniam Qui adharet Deo,
unusfpiritus efi. i .Cor. vi. ij.- Felix divifio, 6c mirafiilk
j feparatio, ubi quod corpulentum eft remanet deor-
sum 3 quod fpirituale, oc fubtile eft, ufque ad fpe-
cuktionem divinæ gloria? fublimatur, 6c in eamdem
Tomi IV . Pars I.
T R A C T A T U S
S E C U N D U S
D R A M A T I C U S
S U P E R
C A N T I C O MA R I i R
D E E X U L T A T I O N E S P I R I T U S .
Et continet Notulas feptuaginta tres.
P R I M A N O T U L A .
E XZJ L T A V I T fpiritus meus in Deo falutari meo.
Luc. 1 .4 7 .
Difcipulus. Adfum qua?fiturus : Utrüm Beata
noftra düm cecinit: cJfyCagmficat anima mea Dominum,
Et exultavit fpiritus &c. Luc. 1.46 .47 . fuerit in fpiritu
, vel fupra fpiritum, vel fine fpiritu, vel extra fpiritum
?
poftfJuMma,g iafider i.n Qteullciegfiibtiulimor ehso tee qrmuaindorism reemdubcree rveo, lopr, *ef-i
iupponens fpiritum hie capi per nos pro fuperiori
portione rationis, quee alio modo dicitur, mens, vel
apex mentis, vel intelligentia fcintilla, qux nominatur
Greece fjnderefis.
Difcipulus. Placet acceptio, licet multipleX^ilia fit,
Ut etiam dicatur in aliquibus non parvas autoritatis,/)^^
rationis inferior. In Glofla 5 Pfallam fpiritu, pfallam &
merite. iCor.xiv. 1 y.A Medicis verb conCorditer appeF
latur vapor ifte naturalis & vitalis ejfumatus a corde per
corpus ad cerebrum, pracipue illic fattus animalis, fenfitivul
& motivus 3 non tamen principalitcr feeundum verita-
tem, fed inftrumentaliter per animam qua: eft in ho-
mine res eadem cum fpiritu rationali, differens penes
officia, prout alias deckrafti.Q
_z Ma