interficere:' quia non fo-lum folvebat Sabbatum, fed
& Patrem fuum dicebat Deum,-xqualem le facicns
Deo. Refpondic kaquejefus : 8t dixit eis. Amen*
amendico vobis, non potelt Filius a-fe quicquam fa-
cere nifi quod viderit Patrem facienterri: qusecumque
enim ille fecerit, haec 8c Filius fimiliter tacit, Pater
cm in diligit Filium 8c omnia demonitrat ei qux iple tacit
, 8c majora his dcmoilftfabit ei opera ut vos mi-
remini :ficut enim Pater lufcitat mortuos 8c vivifi
i 3 z
De reditu esfpoftolorum ad Chriftum. R . 6. L .p .
C A P U T X L I X .
T T L . reverfi Apoftoli Convenientes R . ad Jefum
-*-irenunciaveruilt ei omnia quse egerant 8c docuerant,
8c ait illis: Venite feorfum in del'ertum locum 8c re-
. . MWMI, w.««* ,* • H U « _______ ____ quiefeite pufillum: 8caflumptis L. illisfecetlit feorsiim
eat, nec enim Pater judicat quemquam fed judicium " in defertum locum qui eftBethlaida. Efant R . enim
omne deditFilio, ut omnes honorificent Filium ficut
honorificant Patrem : qui non honorificatFilium, non
honorificatPatrem qui mifit ilium. Amen,amendico
vobis : quia qui verbum meuin audit , 8c credit
ei’qui mifit me, habet vitam æternam : 8c in ju dicium
non venit , fed tranfit à morte in vitam.
Amen, amen dico vobis , quia venit hora 8c nunc
eft, quandomortui audient vocem Filii D e i, 8c qui
audierint vivent. Sicut enim Pater habet vitam in
femetipfo: fie dedit 8c Filio vitam habere in femetipfo,
8c poteftatem dedit ei judicium facere: quia Filius hominis
eft. Nolite mirari hoc : quia venit hora in qua
omnesqui in monumentis flint, audient vocem Filii
D e i , 8c procèdent qui bona fecerunt, in refurreétio-
nem vit;
Judicii. Non
qui veniebant 8c redibant multi, 8c nec fpatium mandu-
candi habebant.
M. 14. R.<5. L .p . J .61
C A P U T L .
De quinque pan thus & duobus pifeibui.
ET afeendentes R . in navim abierunt trans mare L .
GGaalilææ quod eft Tyberiadis, in defertum R . locum.
Quod M. cum L . audiflent turbæ, fecuti Hint
eum, Kt viderunt eos abeuntes 8c cognoverunt mult
i , 8c pedeftres de omnibus civitatibus. concurrerunt
qui verS mala egenint 5 WBËBÊÊ I illuf ! * «d it m. bam
n poffum ego à meipfo facerejquicquam, B ™^am jefus, 8c milertus eft fuperjos I quia erant
. . . *. J ü l i r n r n v M n n n hahi fed ficut audio judico, 8c judicium meuin juftum e f t :
quia non quasro voluntatem meam, fed voluntatem
ejus qui mifit me, Si ego teftimonium proftibeo de
me ipfo teftimonium meum non eft verum. Alius eft
qui teftimonium perhibet de me, 8c fcio quia verum
eft teftimonium ejus quod perhibet de me, Vos mi-
liftis ad Joannem 8c teftimonium perhibuit veritati.
Ego autem non ab homine teftimonium accipio: Sed
hoc dico ut vos falvi fitis. Ille erat lucerna ardens 8c
lucens, vos autem voluiftis ad horam exultare in luce
ejus. Ego autem habeo teftimonium majus Joanne,
opera enim qua* dedit mihi Pater ut perficiam ea,
ipfa oper^lfuie ego facio ,• teftimonium perhibent de
me, quia Pater me mifit, 8c qui mifit me Pater ipfe teftimonium
perhibuit de me. Neque vocem ejus unficut
oves non habentes paftorem, 8c excepit L . illos
8c loquebatur illis de regno D e i , 8c R . Coepit illos
docere multa, 8c curavit M. languidos eorum. Se-»
quebatur L . autem ilium multitudo magna,quia vide-
bant figna quæ faciebat fuper his qui infirmabantun
Subiit ergoinmontemjefus, 8c ibi fedebat cum Difci-
pulis fuis, a Erat autem proximum Pafcha dies Feftus
judæôrum : VefpereM. autem fadto acceftèrunt ad
eum Difcipuli ejus dicentes : Defertus eft locus 8c ho-
ra jam præteriit, dimitte turbas, uteuntesincaftella
L . villafque quæ circa funt divertant, 8c inveniant
efcas ut emant R . cibos quos manducent, quia in loco
L . deferto f umus. Jeflis M . autem dixit eis : Non
habent necefle ire , date illis. vos manducare. Cum
L . fublevaftet ergo oculos JefusSc vidiflet quia multiquamaudiftis,
neque foefiem ejus vidiftis, Scverliim - 9 B a i ad «■ » » dixit »d Philippum:
ejus nob habetis in vobis maneus : quia quern mifit il- C ernenn» panes utmanducent.hi? H oc autem,di-
’ ’ • •> - -1 • - • cebat téntans eum , ipfe enim fciebat quid effet fwfturus.
Refpondit ei Philippus : Dueêntorum denario-
rum panes non fufficiunt ut unufquifque modicum
quid accipiat. Et R . dixit eis : Quot panes habetis ?
Ite 8c videte. Dixit ei unus ex duodecim Andreas frater
Simonis Petri. Eft puer unus hïc habensquinque'
panes hordeaceos 8c duos pifees : fed 8chæc quid funt
inter tantots ? nifi L . forte nos eamus 8c emamus in
omnem hanc turbam efcas. DicitJ. ergo Jefus. Faci-
te hömines difeumbere per eonviviaL.quinquagenos.
Erat autem fenum multu m in loco. Difcubuefunt ergo
viri quafi numeroquinque millia in partes R . per
per centenos 8c quinquagenos. AccepitJ. ergo Jefus
panes, 8c intuens R. in Coelutn benedixit 8c fregit.
Et cum gratias J. egiftet, dedit R . Difcipulis fuis ut
j ) ponerent ante eos. Difcipuli M. autem dederunttur-
bis. Similiter autem 8c de pifeibus diftribuit difeum-
bentibus quantum volebant. Ut autem impleti funt
L . omneX 8c faturati dixit Difcipulis fuis : Colligi-
te quæ fuperaverunt fragmenta- ne' pereant. Colle-
gerunt ergo 8c implevçrunt duodecim R . cophi-
•-nos fragmentorum ex quinque panibus hordeaceis
8c duobus pifeibus quæ fuperfuerant his qui mandu-
caverant. b Manducantium M. autem fuit numerus
quinle
, huic vos non creditis- Scrutamini Scripturas quia
vos putatis in ipfis vitam setemam habere; 8c illas funt
qii£e teftimonium perhibent de me, 8c non vuitis venire
ad me , ut vitam habeatis. Claritatem ab hominibus
non accipio, fed cognovi vo s : quia dele&ionem Dei
non habetis in vobis. Ego veni in nomine Patris mei
8c non accepiftis m e, fi aiius venerit in nomine fuo, ilium
accipietis. Quomodo poteftis vos credere qui glo-
riam ab invicem accipitis, 8c gloriam quae a folo D eo
eft non quseritis ? Nolite putare quia ego accufaturus
fim vos apud Patrem. Eft qui accufat vos Moyfes in-
quo fperatis. Si enim crederitis M oyfi, crederetis for'-
fitan 8c mihi: de me enim ille feripfit: Si autem illius
litteris non creditis: quOmodb' verbis meis credetis ?
De Herode dicente foannem furrexijfe dr miraculafacerc•
Matth. 14. R . 6. L .p .
C A P U T X L V I I I .
/VUd i v i t L . autem Herodes Tetrarcha fatiiam
■ ^■ M.dejefu8c omnia L.quae fiebant ab eo : mani-
feftum R. enim factum eft nomen ejus m hrefitabat L .
eo quod diceretur a quibufdam, quod Joannes lurrexit
a mortuis :. a quibufdam verb quod Elias apparuit, ab
aliis autem quod Propheta unus de antiquis furrexerit.-
E t ait Herodes, Joannem ego decollavi, quis eft ille de
quo ego talia audio ? 8c quxrebat videre eum. EtM.
ait pueris fuis: Hie eft Joannes Baptifta, ipfe furrexit a
mortuis, 8c ideo virtutes operantur in eo, quern R . ego
decollavi Joannem hie a mortuis furrexit,-
a Videtufhocefle fecundum Pafcha alterum a primo jaäi diâoy
& ab illo quo fuit occifus.
b Sicut Aaguftinus hîciiotat: Si nonfieret per eundem Evange-
liftam mentio de fecunda refeäione feptem panum;videretur eile
i8nter Evangeliftas contradiftio , quafî narrarent contrarie un am c candem retedionem, & hoc videlicet pro concordantia talium t
ut dicantur pluries fada, quæ non nifi femel videnrur elfe narquinque
millia virorum : exceptis mulieribus 8c par-
vulis : 8c R . ftatim coëgit Difcipulos fuos afeendere
in navim ut præcederent eum trans fretum à Bethlai-
da, dum ipfe dimitteret populum. Illi ergo homines
çùm vidiftent quod fecerat lignum dicebant : Quia
hie eft verè Propheta qui venturus eftinmundum. Jefus
autem cum cognoviflet.qubd venturi eftent ut râpèrent
eum 8c facerent eum regem : fugit in montem
iterum ipfe folus orare. Vefpere autem faólo foins
erat ibi.
De ambulatione Chrifii fupra mare. Matth, xiVi
R. vi. & Joannes vi.
C A P U T L I .
m autem J. fero faélum eft defeenderunt Difcipu-
w li ejus ad mare. Et cum afeendiflent navim ve-
niunt trans mare in Capharnaum 8c tenebræ jam faôlæ
èrant, 8c non venerat ad éös Jefusi Mare autem ven-
to magno flante exurgebat. Navicula M. autem in
medio mari jaébabatur fluélibus. Erat autem ventus
contrarius e i s 8 c vidit eos laborantes in remigando.
Cum L . ergo remigaffent ftadia quafi vigintiquinque
aut triginta circa R . quartam vigiliam noefeis venit ad
eos ambulans fupra mare : 8c volebat præterire eos. A t
illi ut viderunt eum ambulantem fupra mare putave-
runt phantafma efle : 8c clamaverunt præ timoré M. '
Omnes R . enim viderunt eum 8c cönturbati funt. Sta-
timque M . Jefus loeutus eft eis, dicens : Habete fidu^
ciam. Con.fidite R . ego fum. Nolite tirnere ; Reft
pondens M. autem Petrus, dixit : Domine fi tu es,
jube me venire ad te fuper aquas. A t ipfe dixit : V e ni.
Et defeendens Petrus de navicula ambulabat fuper
aquas ut veniret ad Jefum. Videns autem véntum vali-
dum timuit. Et cum coepiiïet mergi clamavit diCens :
Domine falvum me fac : 8c continuo Jefus extenderis
manum apprehendit eum, 8c ait illi :* Modicæ fidei
quare dubitafti ? Voluerunt J. ergo eum recip'erc in
navim. Et M. cum afeendiffet in naviculam, cefTa-
vit ventus 8c R . multo magis intra fe ftupebant, non
enim intellexerant de panibus : erat enim cor eorum
excæcatum. Qui M. autem in navicula erant, vene-
runt 8c adoraverunt eum, dicentes : Verè Filius Dei
es: 8c J. ftatim navis fuit ad terrain ad quam ibant: 8cM.
cum transfretaflent, venerunt in terrain Genezareth : 1
8c R. applicuerunt. Cumque egrefti fuiffent de navi,
continuo cognoverunt eum : 8c percurrentes per uni-
verfam regionem illam coeperunt in grabatis eos
qui iiialè habebant transferre ubi eum audiebant
efTe:8c quocumque introibat in vicos vel in villas âut ci-
vitates, in plateis ponebant infirmosôedeprecabantur
éum ut vel fimbriam veftimenti ejus rangèrent : 8e
quotquot tangebant eum, falvi fiebant.
DeTPr&dicatione Euchuriflia. Joan. VI;
C A P U T . L I L
A L t e r a autem die turba quæ ftabat trans inaré
vidit quia navicula alia non erat ibi nifi una. Et
quia non inttoiftet Jefus cum Difcipulis fuis in navim:
fed fbli Difcipuli ejiis abiiflent. Aliæ verb fupervene-
runt naves à Tiberiade juxta locum ubi manducave-
rant panem , gràtias agentes Deo. Guin ergo vidif-
fet turba quia Jefus non erat ibi neque Difcipuli ejus,
afeenderunt in naviculas 8c venerunt a Capharnaum ^
quærentes Jefum : 8c cum inveniflent éum trans mare,
dixerunt ei : Rabbi quando hue venifti? Refpondit
Jeflis 8c dixit : Amen, amen dico vobis quæritis me,
» Augufiinus dicit quod Capharnaum eft juxta flagnum Geuczar, '
quod dicitur mare. 0
non quia vidilKs figna ; fed quia manducaftis ex pam-
bus.Sc iaciirari eltis. Operamini non cibum qui penr,
fed qui permanec in vitam æternam, quem Filius hominis
vóbis dabit, hunc enim Pater fignavit Deus. Di-
xerunt ergo ad eum. Quid faciemus ut operemur
opera Dei ? Refpondens Jefus dixit eis : Hoc eft opus
Dei ut credatis in éum quem mifit ille. Dixerunt ei :
Qiiod ergo tu fads fignum ut videamus & credamus
f tibi ? Quidoperaris? Patres noftri manducayerunt
Manna in deferto ficut feriptum eft : Panem de Cce-
lo dedit eis manducare. Dixit ergo Jefus. Amen,
amen dico vobis : N on Moyfes dedit vobis panem de
Ooelo, fed Pater meus dat vobis panem deCcelo ve-
füm-. Panis enim Dei eft qui defeendit deCoe lo: &
dat vitam mundo. Dixerunt ergo ci: Domine fern,
per da nobis hunc panem. Dixit autem eisjefus : Egd
fum panisvitæ, quivenitadme, noneluriet: & qu i
credit in me, non fitüet unquam. Sed.dixi vobis:
quia SCvidiftis me & non crcdidiftis. Omnequoddat
mihiPater, adme veniet : & eum qui venit ad me,
non ejiciam foras : quia defeendi de Gælo, non ut
&ciam voluntatem meam , fed voluntatem ejus qui
mifit me. Hæc eft autem. voluntas ejus qui mifit
me Patris. : ut omne quod dedit mihi, non perdant
ex eo : fed refiifcitem iliud in noviffimo die. Hæc
eft enim voluntas Patris mei qui mifit me : ut omnis
quividet filium 8c credit in eum habeat vitam æternam
: 8c ego relufeitabo eum inhovilfimodie. Mur-
murabantergoJudæi deillo, quiadixiiîèt : Egofum
panis qui de Gælo defeendi. Et dicebant : Nonne hic
eft Jefus1 filius Joféph , cujus nos novimus Patrem
8c Matrem. Quomodo ergo dicit hic quia de Coelo
defeendi? Reipondit ergo Jefus 8c dixit eis : Nolite
murmurare invicem. Nemo poteft venire ad me nifi
Pater qui mifit me, traxerit ilium : 8c ego refufeita-
bo Cum in novifïimo die. Eft feriptum in Prophetis :
E t emnt omnes docibiles Dei. Omnis qm audivit
à Pâtre 8c didicit, venit ad me : non q«ia Pati-em>
vidit ijuifquam, nifi is qui eft àD c o , hic vidit Patrem.
Amen, amen dico vobis : qui credit in me, habet
vitam æternam. Ego film panis vitæ. Patres veftri
manducaverunt Maftna in deferto 8c mortui funt.
Hic eft .panis de Coelo defeendens : ut fi quis ex ipfô
manduCaverit, non moriatur- : ego fum panis vivus
qui de Gælo defeendi, fi quis manducaverit ex hoc pa-'
1 ne, vivet in æternum. E t panis quem ego dabocaro
mea eft pro mundi vita. Litigabànt ergo Judæi ad in-
vicem, dicentes : Quomodo poteft hic nobis dare car-
nem fuam ad manducandum ? Dixit ergo eisjefus :'
Amen, amen dico vobis : N iii manducaveritis carnem
Filii hominis 8c biberitis ejus languinem, non habebi-
tis vitam in vobis. Qiii manducat meam carnem 8c
bibit meum fanguinem , habet vitam æternam : Sc
ego refufeitabo cumin noviffimo die. Caro enim mea
verè eft cibus & languis, meus, verc eft potus. Qui
manducat meam carnem 8c bibit meum fanguinem
in mé manet 8c ego in illo. Sicut mifit me vi-
vens Pater 8c ego vivo propter Patrem, 8c qui manducat
me 8c ipfe vivet propter me. Hic eft panis qui
de Coelo defeendit. .Non fient manducaverunt Patres
veftri Manna in deferto 8c mortui funt. Qui mandu-
cat hunc panem vivet in æternum. Hæc dixit in Sy-'
nagoga docens in Capharnaum. Mulci ergo ex Diici-'
, pillis- audientés , dixerunt. Durus eft hic fermo 8c
quis poteft eum audite? Scicns autem Jefus apud fe-
métipfum quia murmurarent de hoc Difcipuli ejus ■
i dixit eis : Hoc vós fcandalizat ? Si ergo videritis Fi-
lium hominis afeendentem ubi erat priùs. Spiritus
eft qui vivificat : caro non prodeft quicquam. Verba
quæ ego loCuEusfutn vobis, fpiritus & vita finit. Sed
funt quidam ex vobis qui non eredunt. Sciebat enim'
ab initio Jefus qui erant çredentes 8c quis traditurus ef- -
fet eùm : Sc dicebat proptereà dixi vobis : quia nemo
poteft venire ad me nifi ei datum fuerit à Pâtre
meo. Ex hoc muiti Difcipulorum ejus abierunt retrô
1 * 8c
Tm i i r . Pars L