i°7
invenerunt ilium in Tcmplo fcdentem m medio Do-
ftorum , audientem illos 8c interrogantem. Stupe-
bant autcm otnncs qui eum audiebant fuper pruden-
tia & refponfione ejus : & videntes admirati funt. Et
dixit mater ejus ad ilium : F ill, quidfeciftinobisfic,
pater tuus 8c ego dolentes quærebamus te. Et ait ad
illos? Quid eit quod me quærebatis? an nefoiebatis
Uerjomt 108
ilium: Magifter quid faciemus? At ille dixit ad eos:
Nihil amplius quam quod conftitutum eft vobis fa-
ciatis. Interrogabant autem eum & milites dicentes:
Quid faciemus & nos ? Et fiit illis: Neminem concu-
tiatis neque calumniam faciatis, 8c contend eftote fti-
pendiis veftris. Exiftimante autem populo &. cogir
tantibus omnibus iu cordibus fuis deJoanne, ne forte
quia in bis quæ Pattis mei funt oportet me eflej Et A ipi'e elfet Chriftus. Refpondit Joannes diçens 6mipfi
non intellexerunt verbum quod locutus eftadil
los. Et defcendit cum eis , 6c venit Nazareth, 8c
erat fubditisillis. *»Et mater ejus confervabat omnia
verba haze conf'erens in corde fuo, 8c Jefus proficiebat
fapienti'a 8c aztate 8c gratia apud Deum 8c homines.
Puer autem [Joannes j crefcebat 8c confortabatur fpi-
ritu: 8c erat indefertis ufque in diem oftenfionis fuse
ad Ifrael.
a Priüs pofitum eft hoc ä Luca: fed hie repetitur pro continua-
S E C U N D A P A R
P R I N C I P A L I S
H Ü J Ü S L I B R I .
De ProcefTu Prædicationis Chrifti.
Rttbrica duot ■ima de Prnedicati
defer to. zJtyC, 3-
! & Êaptifmo ÿoan~
. I. L. a.
C A P U T X I I .
(gfX$ N n o autem quintodecimo imperii T y -
berii Cæfaris, procurante Pontio Pilato
Judæam : T etrarcha autem Galilææ He-
rode : Philippo autem fratre ejus Tetrar-
? cha Iturææ 8c Traconitidis regionis 8c
Lyfania Abilinçe Tetrarchaj fub principibus Sacer-
dotum Anna 8c Caipha. Faktum eft verbum Domini
fuper Joannem filium Zachariæ in defèrto. Et
venit in omnem regionem Jordanis prædicans L . R .
Baptifmum poenitentiæ in ' remiffionem peccatorum,
M. 8c dicens: pcenitentiamagite appropinquabit re-
gnum coelorum : Initium R . Evangelii Jefli Chrifti
Filii D e i, M. L . ficut feriptum eft in Ifaia Prophe-
ta : Ecce M. mitto Angelum meum ante fkeiem tuam
qui pneparabit viam tuam ante te.M., Hie eft enim
oui diétus eft per Ifaïam Prophetam dicentem. M.
L . vox clam antis in defërto
nibus : Ego M. quidem JL R . aqua baptizo. vos in
pcenitentiam M. Qui autem ppft me venturus .efU
fortiormeeft: cujus non fum dignus calciam'enta por-
tare, 8c pfocumbens folvere R. L . corrigiam calcia-
mentorum ejus. Ipfe M. vos R . L . baptizabit in
Spiritu fan&o , 8c R . igné L . cujus M. L . ventila-
brum in manu ejus: 8c permundabit 8c purgabit.L.
aream fuara, & congregabit triticum in horreum fuum:
paleas autem comburet igne inextinguibili. MultaL.
quidem8c alia exhortans evangelizabat populo.. Et
. fadfcum R . eft in diebus illis: venit Jefus à Nazareth
Galilææ in Jordane.m M. ad Joannem ut baptizaretur
ab eo. Joannes autem prohibebat eum dicens: Ego
à te debeo jbaptizari, 8c tuvenis ad me ? Refpondens
autem Jefus dixit ei. Sine modo: fie enim decet nos
adimplere omnem juftitiam. Tunc dimifit eum. Fa-'
6him L . eft autem dum baptizaretur omnis populus :
Jefu baptizato à Joanne in joraane. R . Confeftim.
M.afcendit de aqua. E tL . eo orante, ecceM.aperti
funt cceli : 8c vidit R . ccelös aperto's, 8c Spiritum
fan6him Dei M . corporali L . fpecie defeendentem M .
ficut columbam, 8c venientem fuper fe 8c manentem
R . in ipfo: 8c M. ecce vox de coelis faéta R. L . eft
dicens. M . Hiceftfilius meus dileéhis, in quo mihi
complacui. T u R . L . es filius meus dile&us : in to
L . complacuit mihi.
- De Genealogia Chrifti , fecundHratticam. L. IIU
C A P U T . X I I I .
ET ipfe Jefus erat incipiensquafiannorum trigirn»
ta ut putabatur filius Jofeph, a qui fuit Heli j qui
fuit Mathat, qui fait L e v i, qui fuit Melchi , qui fuit
Janne, qui fuit Jofeph, qui fuit Matathie, qui fuit
Amos j _ qui fuit Naum, qui fuit He flï, quiffait Nag-
g e , qui fait Maath, qui fuit Matathie , qui fuit Se-
mei, qui fuit Jofeph, quifuitjuda, qui fuit Joanna,
qui fuit Refa, qui fuitZorobabel, qui fuit, b Sala-
thiel, qui fuit N e r i, qui fuit Melchi, qui fuit Addi, qui
o , parate viam Domini , fuitThofan , qui fuit Elmadan, qui fuit Her, qui’
Omnis J . vallis implcbi- ^ Jefu, qui fuit Heliezer, qui fuit Jorim, qui fuit Mat]
redlas facite fëmitas ejus
tur , 8c omnis mons 8c collis humiliabitur : 8c
erunt prava in direfta, 8c afpeia in vias planas: 8c
videbit omnis caro falutare Dei. Ipfe M. R. autem
Joannes habebat veftimentum de pilis came-
lorum , 8c zonam pelliceam circa lumbos fuos.
Efca autem ejus erat locuftæ 8c mel filveftre. Tune
. exibant- ad eum M. Jerofolymitæ univerfî, 8c M.
omnis Judæa, 8c M. omnis regio circa Jorda-
nèm : 8c baptizabantur ab eo in Jordanis flumine
confitentes M. R . peccata fua. Videns M. autem
multos Pharifæorum 8c Saducæorum venien-
tes.ad Baptifmum fiium, 8c turbas qui exibant ut
baptizurentur ab ipfo, dixit M. eis ; Progenies ge-
nimifia L . viperarum M. L . quis oftenait L . vobis
fugere à ventura ira : Facite ergo ffudtus dig:-
nos poenitentiæ, 8c ne coeperitis L . velitis M- dice-
re intra vos : Patrem habemuï Abraham. Dico e-
nim vobis , quoniam potens eft Deus de lapidibus
iftis fufeitare nlios Abrahæ : Jam enim fecuris ad ra
, î fuit
. . . . .. ^ j j — Mathat,
qui fuit L c v i , qui fuit Simeon, qui fuit ïuda, qui
fuit Jofeph, qui fuit Jona, qui fuit Elyachim, qui
fuitMelcha , qui fuit Menna , qui fuit Mathatha,
qui fuit Nathan, qui fuit David, qui fuit Jeffe, qui
niit O b e th , qui fuit Booz , qui fuit Salmon , qui
fuit Naafon , qui fuit Aminadab , qui fuit Aram,
qui fuit Effon, qui fuit Phares, qui fuit Judæ, qui
mit Jacob, qui fuit Ifaac, qui fuit Abrahæ, qui fuie
Phare, quii fuit Nachor, qui fuit Saruch, qui fuit
Ragau, qui fuit Phalech, qui fuit Heber, qui fuit
Sale, qui fuit cCaynan, qui fui.t Arphaxad, qui fuit
Sem, qui fuit N o ë , qui fuit Lamech, qui fuit Ma-
tulalem, qui fuit Enoch, qui fuit Jareth, qui fuit
Malalehel, qui fuit Caynan, qui fuit Enos, qui fuit
Seth, qui fuit Adam, qui fuit Dei.
n
a • Quomodo Jofeph duos habet patres feilic Hcli legalem, 8e
Jacob carnalem : quærc in poftillis.
b Salathiel. ut ait Matthæus fuit filius ïcchoni
«•I.................J . f . ’l.'f______
dicem arboris pofita eft. Omnis ergo arbor quæ D Ma.t,:,’æ^s autem deferibn gêner
n. .o.n. fra.cnit_ fr. nud.t.u£m. Ib.o_n__u_m , excidetur 8ac.° i:n„ :i_gn__em_. Am•.i t na,em: Lucas magis Spibtalem.
tetur. Et L . interrogabant eum turbse dicentes.
Quid ergo faciemus ? Refpondens autem dicebat
illis: qui habet duas tunicas, det unam non haben-
t i , & qui habet efeas , fimiliter faciat. Venerunt
autem 8c publicani ut baptizarentur, 8c dixerunt ad
:uralis,(ed filius
cm Chrifti car-
^ talem.
Ifte Caynan luit Pater Sale’ legalis vel pater adoptionc; Arphaxad
veró fuit Pater naturalis ipfius 8c uterque pater bic poni-
tu r, quamquam in tranflatiojie noftra Genefcos X. nullus rnedius
ponitur iiiter Sale*& Arphaxad, & LXX. ïnterpretes Caynan do-
nunt medium.
Lucas Chrifti gcncrationem afcendendo deifenbitV Matthaeus def-
cendendó, quia per Chriftum afcendirous ad Deum & ipfe acl nor
defcendtt ut ad acterua reduceret.
Aionoteßaron fiveXJnum ex quatuor. i io
1 0 9
Defsjmio Chrïfli & tentaîione. M . 4. 1- Luc.iv.
C A P U T X I V .
de quo dixi : Poft me venit v ir, qui ante me fàétus eft,
qui prior me erat 8c ego nefeiebara eum : fed ut mani-
feftaretur in Ifraël. Proptereàveni egoinaquabapti-
zans. Et teftimonium perhibuit Joannes dicens : Quia
vidi Spiritum defeendentem quafi columbam de Coelo,
8c manfit fuper eum, 8c ego hefciebam eum: fed qui
mifit me in aqua baptizare ille mihi dixit : Super quem
videris Spiritum defeendentem 8c manentem fuper
eum, hic eft qui baptizat in Spiritu fànéfco. Et ego vidi
8c teftimonium perhibui, quia hic eft Filius Dei.
JE s u s autem plenus Spiritu fandto, regrefius eft à
Jordane : 8c ftatim R . Spiritus expulit eum in defer-
tum : dudfus M. à Spiritu in defertum, ut tentaretur à
diabolo. Et agebatur L . à Spiritu in defertum. Et
erat R . in deferto quadraginta diebus 8c quadraginta
nodtibus, 8c tentabatur à fathana : 8c L . nihil man-
ducavit in illis diebus. Eratque R . cum beftiis; Et
a M. cum jejunaflët quadraginta diebus 8c quadraginta
nodtibus, confummatis illis pofteaM. efuriit. L . Et A
accedens.M. tentator diabolus L .dhdtM. illi : Si Filius
Dei es, die M. ut-lapides ifti panes fiant. DicL.lapi-
dihuicutpanis fiat: E tM . refpondit ad ilium Jefus.
Scriptum eft enim, quia non in folo pane vivit homo,
fed in omni verbo Dei L . quod procedit M. de ore Dei.
T une aflumpfit ilium diabolus in fandtam civitatem :
Scduxit L . ilium injerufalem : 8c M. ftatuit L . ilium
fupra pimiaculum T enipli, 8c dixit illi: Si Filius Dei
e s , mitte të dèörfum. Scriptum eft enim : quia An-
gelis fuis mandavit de te , ut confervent L . te : 8c quia
in manibus M. tollent te , ne forte offendas ad lapi-
dem pedem tuum : Ait illi Jéfus : rursùm feriptum
eft : Non tentabis Dominum Deum tüum. E t re-
duxit L . eum diabolus. Et M . iterùm aflumpfit eum
in montem excelfum valde 8c oftendit ei omnia régna
mundiDrbis L . terræ inmomento temporis, 8c glo-
De Vocatione Andrea, Petri,’ Philippi & Nathanaël,
Joan, i ^
C A P U T X V I ;
A L t Er a autem die ftabat itèrùm Joannes 8c ex
^ d ifcipu lis ejus duo.Et refpiciens Jefum ambulantem
dixit: Eccé Agnus Dei. Et audierunt eum duo difei-
puli loquentem, 8c fecuti funt Jefum : converfus autem
Jefus videns eos fequentes fe, dixit eis : quid quæritis ?
Qui dixerunt : Rabbi, quod dicitur interpretatum Magifter
: ubi habitas ? Dicit eis : Venite 8c videte. Vene-
i-unt 8c viderunt ubi maueret, 8c apud eum manferunt
illo die. Hora autem erat quafi décima. Erat autem
Andreas frater Simonis Petri unus ex duobus qui audic-
rant à Joanne, 8c fecuti fuerant eum. Invenit hie pri-
mum fratrem fuum Simonem, 8c dixit ei : Invenimus
Meffiam, quod eft interpretatum Chriftus, 8c adduxit
eum ad Jefum. Intuitus autem eum Jefus dixit. Tues
riam. M. eorum, 8c. ait L . M. ei : tibi L . poteftatem t* Sim_o -n filius Jona ? rt u vocabéris Cep-, ha. s : quod in^t e,rdabo
hanc univerfam 5c glomm M. eorum quia mihi B P “ ™' ï ’^trus In craftmum yolmt exirc m Gall-
- - • • ' J 1 ‘ iæam,ccinvenitPhilippum. EtdieiteiJefus: fequere'
me. Erat autem Philippus à Bethfaïda civitate Andreæ
8c Petri. Invenit Philippus Nathanaël 8c dicit: quem
feripfit Moyfes in lege 8c Prophetæ invenimus Jefum
Filium Jofeph à Nazareth.Et dicitNathanaël : à Nazareth
poteft aliquid boni eflë ? Dicit ei Philippus : veni
8c vide. Vidit Jefus Nathanaël venientem ad fe , 8c dicit
deco. Ecce verèlfraëlita in quo dolus non eft. Dicit
ei Nathanaël : unde me nofti : Refpondit Jefus 8c
dixit ei : Priufquam te Philippus vocaret cum effes fub
ficuvidite. Refpondit eiNathanaël8c dixit : Rabbi,
tu es Filius Dei: tu es R e x Ifraël : Refpondit Jefus 8c
dixit ei : Quia dixi tibi, vidi te fub ficu, credis : majus
hisvidebis. Et dicit eis. Amen, amen dicö vobis, vS-
debitis Coelum apertum, 8c Angelos Dei afeendentes
tradita funt, 8c cui volo do ilia. Hæc omnia tibi
dabo, 8c erunt tua omnia , fi M. cadens coram itie
adoraveris me. Tunc dixit illi Jefus* VadeM. fathana.
Scriptum M. L . eftefiim, Dominum Deum tuum
adorabis ■ , 8c illi fbli fervies. Et confummata L.
omni tentatione, diabolus-reeeffit ab eo ulque ad tern-
pus. T une reliquit M. eum : 8c ecce Angeli accefle-
runt 8c miniftrabant M. R. illi. Et regrelluseft Jefus
in virtute Spiritus in Glilæath.
a Secundùm narrationem Lucæ Matthæus hîc proeoccupac : &
incertum eft quis fucric ordo rei geftæ. Vide in Poftillis.
De Teftimoniis foannis de Chrifto. Joan. I .
G A P U T X V . C 8c defeendentes fupra Filium hominis.
I* O a Nïsrfes teftimonium perhibet de ipfo, 8c cla-
J mat dicens : Hic erat quem dixi : Qui poft me ven-
turuseft, ante me fadtus eft : qui prior me erat. Et de
plenitudine ejus nos omnes accepimus gratiam pro gratia.
Quia lex per Moyfen data eft, gratia 8c veritas
per Jelum Chriftum faóba eft. Deum nemo vidit
unquam.Unigenitus DeiFilius qui eft in finu Patris ipfe
enarravit. E t hóe eft teftimonium Joannis , quando
mifèruntjudæi ab Jerofolymis Sacerdotes 8c Levitas ad
eum, ut intdribgarent eum: Tuquis es? Etconfefi
fus eft 8c nonnegavit. Et confefluseft, quia non fum
ego Chriftus. Et interrogaverunt eum quid ergo ? He-
lias es tu? Et dixit: non fum. Propheta es tu ? Et
refpondit, non. Et interrogaverunt eum : Quis es ut
refponfum demus his qui miferunt nos ? Quiddicisde
te ipfb ? Ait : Ego vox clamantis in deferto : dirigite
viam Domini, ficut dixit Ifaïas Propheta. Et qui mifii
fuerant, erant éx Pharifæis. Et interrogavemnt 8c
dixerunt ei : Quid ergo baptizas fi tu non es Chriftusj
neque Hclias, neque Propheta? Refpondit Joannes
dicens eis : Egö baptizo in aqua, médius autem veltrum
iretit quem vos nefeitis* Ipfe eft qui polt me venturus.
cft,quiantemefa6luseft : Cujus non fum dignus ut fol-
Vam ejus corrigam ealciamenti. Hæc in Bcthania faóta
funt trans Jordancm ubi erat Joannes baptizans. Altera
die vidit Joannes Jefum ad fe venientem, 8c ait : Ecce
Agnus Dei, ecce qui tollit pcccata mundi. Hie eft
De mat at) one aqua in vinum, Joan. n .
C A P U T X V I I .
■ pT die tertia nuptiæ fa6 tæ funt inChana Galilææ:
'L'Sc erat Mater Jefu ibi. Vocatus. eft autem Jefus 8c
Difcipuli ejus ad nuptias. Et déficiente vino , dixit
Mater Jefu ad eum. Vinum non habent. Et dixit ei
Jefus : Quid mihi 8c tibi eft mulier ? nondum venit ho-
ra mea. Dicit Mater ejus miniftris : Quodcumque di-
xerit vobis facite.^ Erant autem ibi lapideæ hydriæ
fex pofitæ fecundùm purificationem Judæorum, ca-
pientes fingulæ metretas binas vel trinas. Dicit eis
, Jefus : Impiété hydrias aqua : 8c impleverunt cas u fque
ad fummum. Et dicit eis Jefus: Haurite nunc, 8c
feite Architriclino : 8c tulerunt. Ut autem guftavit
Architriclinus aquam vinum fablum, 8c non feiebat
unde effet , miniihi autem feiebant qui hauferant
aquam. Vocat fponfum Architriclinus, 8c dicit ei :
Omnis homo primum bonum vinum ponit , 8c cum
inebriati fuerint tunc id quod deterius eft: tu autem
fervafti vinum bonum ufque adhuc. Hoc fecit
initium fignorum Jefus in Chana Galilææ, 8c mani-
feftavit gloriam fuam8c crediderunt in eum Difcipuli
ejus.
t>€