ôc juititiæ tuæ diligendæ fon t, 8c honorandæ* pec-
cata verb quæ font damnationis occafio de te (tor,
odio, abominor , quia talker me velle vis, ôcpræci-
pis. Solvitur indè laqueus ifte nequiffimi, quivultre-
îponfionem uiiam dari , dum curiofiùs inquirit : fi
Deus vult te damnare, vis hoc 8c tu ? D ie, nolo pecca-
r e , quodfi non pcccavero, nondamnabor. Si rursùs
urgeat pullàns, quid fi tibi reveletur tua damnatio ?
Quid fi reveletur de te Pecro, quod alter , qui pec-
caverit in hac die, tandem falvabitur 3 alter, qui non
ita peccaveritin hac die, tandemdamnabitur. Caliis
elt pcflîbilis , 6c ideo revelabis. Nunquid elegeris
hodiè peccare, nunquid in primo cafu defperares. Re-
foonde cautus Temper, non unica, led duplici refpon-
fione. Habent hanc induftriam pueruli, dum interro-
gantur quem èduobus plus diligis, Pattern, aut Ma-
trem? Inquiunt, diligo Patrem, diligoMatrem. Sic
interrogatus demùm Petrus : Diligis me plus his?]oan.
xxi. i f . 1<5. Diftinxit, & refpondit j Tu feis, Domine,
quia amo te, innuens quia diligunt 6c alii te.
Si quæritur, nunquid malles peccare nunc, poft-
modùm falvari ? Refpondeo, nolo peccare, vololàl-
vari. Et in altero cafu die : Volo iperare , quia fie
præcepit. Credo fimiliter, Deum non revelare nifive-
rum, ièdnon ita quod neget feipium. Si fob eleétio-
ne proponuntur duo mala, caveneutrumeligas. Nam
in malis quid eft eligendum? A t verb fi culpa noftra
ceciderimus, ut necefle fit alterum ex peccatis fieri,
minus eft acceptandum, quia jam in comparatione de-
terioris, fortitur boni, fecundùm quia, rationem. Deni-
que proficit ifte pulfos Angelicus, qui diftolvit colli-
gationes fpirituales, ficut in Petromaterialiterabhim.
Proficit, inquam, contra omnes penè làllacias, quæ
fequuntur, fi pia voluntas affuerit.
Difctpulus. Explica de fallacia fecundiim quid, ad
fimpliciter.
tJMagtfter. Confidera folerter unde voluntas deci-
pitur, præfertim à mundo, & carne, per profecutio-
nem voluptatum, aut perfugamtribulationum. Præ-
fentantur itaque fibi tanquàm bonæ fimpliciter , vel
fimpliciter fugiendæ, qui fie arguat caro, velmun-
dus. Hæc delebhmt nunc , hæc contriftant modo.
Eft autem delebtatio bona, 6c triftitia mala. Si voluntas
fit impia , vel incauta , confeftim elegit hoc
bonum fecundiim quid, 6c refogit fimile malum.. Si
verb fit virtuofa, confolit rebtam rationem, 6c obe-
dit confilio. Si verb nequam f it , refogiet rationem
confolere, immo claudit oculos, 6c aures fibi. Por-
ro voluntas incontinentis audit quidem confilium ra-
tionis , confcia fibi, quia bene fuadet. Sed tandem
inclinata per bonum fecundiim quid , dimittit judicium
rationis abtualiter confiderare , 6c impetu foo
fertur in illud, feiens Temper in habitu, 6c confentiens
rebtum efle, præferendumque rationis judicium.
Difcipulus. Quo pabto fieri poteft, quod voluntas
feratur in objebtum , non prævio rationis judicio,
quodque in illud ita fieri debet j foon enim fertur in
incognirum.
•jMagifter. Eft inter dobtos grandis difeeptatio, fi
8c quale fieri valeat quod inquirimus , maxime quia ,
dicente Philofopho confonè ad Sapientem : Omnis malus
ignorant.
Ceterum Parifienfis Articulus habet ita : Si ratio
retta, & voluntas relia eft , error* fopple fic dice-
re. Itaque duo font in hominis liberi arbitrii judicio.
Unum quod eft rebhe rationis, 6c vocatur propriè
judiciale , feu legale. Aliud eft per modum arbitra-
riæ poteftatis. Arbiter autem non Temper tenetur
infequi judicium fecundiim leges , fed habet plenam
facultatem eligendi ficut fibi placuerit , nunc autem
tale eft judicium -, quia poteft infequi , vel non
infequi, pro fuæ voluntatis arbitrio , judicium rationis.
Difcipulus. Intelligo tale effici fæpè-, proptereà ratio
principatur voluntati, non ut ancillæ* fed fibi confolit
ut Dominæ. Portât tamen fibi lucernam, ut videat,
qualiter fit incedendum, non ut cogat earn, im-
mo divertit ad ejus imperium lucernam foam, vel fuf-
focat, ôcdeferitearn, ne luceat abtu pleno. Et ita,
quamvis voluntas vitiosè eligens 3 fit femper errans in
clebbione tali arbitraria * non oportet tamen quod
error fit ratione judiciaria, vel alfentiva. Eft nihilo-
minùs ut communiter ignorantia craflà , vel fopina.
j, Solvitur quemadmodiim Adam potuerit peccare, nec
A tamen errore fedubtus eft in ratione , ficut inconti-
nens, dbm peccat contra charitatem, non ob hoc perdit
Fidem. Perfpicuum denique fabfcum eftAutoris
moralis documentum , Dum aliquid proponitur confeftim
diftute quid fit. Confeftim Virgo pruden-
tilfima fic difcuflit : Cogitabat , qualis effet ifta faluta-
tio. Luc. 1.2,9.
Magifter. Addendum eft pro cautela, quàtenùs à
bonis fecundùm quid delebtabilibus nimiùm revolven-
dis voluntas protinùs fe divertat, dum ifta conftiterit
fimpliciter mala efle. Poteft autem in malis fecundiim
quid de triftabilibus confiderandis infiftere ad
patientiam exercendam. Non enim furantur intel-
Ieblum fapientis adverfitates, quemadmodùm voluptates.
Habes proindè rationem dibti illius priùs indubti
per te : Jubet Apoftolus : Fugitc fornicationem. 1. Cor.
vi. 18. Eflet hie conquifitiode primis motibus, f i, 6c
^quomodo repelli debeant* f i, 6c quando feiri poteft
quod voluntas acceptât iftos, vel réfutât, 6chocim-
putabitur ad peccatum mortale. Rursùs fi ftat eo-
dem tempore tentationis, quod voluntas peccet in
venialibus multis, 8tcumhoc-multiplie! ter vitam æ-
ternam mereatur. Tolleret iftorum decifio fcrupulos
à confcientiis plurimis timoratis.
Difcipulus. Sed peto tranfeas ad aliam fallaciam
quæ dicitur accidentis, quiafoper his dubiis alibi tra-
btatum eft. Complebtitur in ipfa accidentis fallacia
quælibet inutilis conjugatip, feu çonnexio, dum pu-
tat aliquis quod ex convenientia, vel difeonvenien-
tia aliquorum duorum , #vel plurium ad unum ter-
tium conveniant, vel difeonveniant inter fe* fimiliter
ifta duo, vel duo.
Magifter. Super hoc aytemtenepro régula, quôd
Comnes, 6c fingulæ voluntates quæ per charitatem
uniuntur cum uno tertio, quod eft Deus * iplæ uniun-
tur inter fe, quantumeunque vifæ fuerintdifeordare,
ficut de difperfione legimus Pauli, 6c Bitrnabæ.
‘Difcipulus. Pulcherrimum hoc ( per meam Fidem)
& gratifiîmum eft hoc theorema: verificat plane Pfal-
miftæverbum: Cl>articeps ego fum omnium timentiumte
& cuftodientium mandata tua. Pf. cxvm. 6$. Felix ergo
, mirabilifque unio plurium in D eo , quafi in uni-
co medio connexorum.
Magifter. Quid de pluribus quantumlibet unitis, 6c
conjunbtis in alio, quàm in Deo?
Difcipulus. Video, quod non fimpliciter uniuntur,
fas eft, quod nullæ virtutes inter feconjunguntur, fi
non in unica veritate piima connexæ fint.
Magifter. Hoc videtur difficilius, præfertim cùm in
Ddivinisvideaturexceptio fieri, quoniamPater, & F i-
lius, 6c Spiritus fanbtus uniuntur una veritate quæ
Deus e ft , feu divina eflentia. Eft autem alius Pater,
alius Filius, alius Spiritus fimbtus.
Difcipulus. Subintras aliam fallaciam accidentis, ad
quam alias quafi fingulæ reducuntur* quemadmodùm
fallacia fecundùm noncaufam, utcaufam 5 ficut fallacia
confequeritis , quæ omnes ferè complebtitur para-
logifmos ex locis dialebticis male formatos.
Magifter. Subit animum recordatio generalis, me,
dùm puerulus effem, legifle quamdam fallaciarum ap-
plicationem moraliter ad peccatamortalia, fed aboli-
ta eft recordatio fpecialis.
Difcipulus. D ic fi habes iftam in promptu, velali-
quam afferprobabilem.
Magifter.Non recordor ilIius*poflumus autem dicere
quodinfernalisbeftiade mari paflionum exiens à corde
impii,qu6d ciïficut mare fervent, Ifaiæ.Lvu.io.habet
feptem
ieptem capita, 6c cornua decern, quibus impellitad rans : fi non diftnbuat pro eflentia divina, non eft
tranfgrefoones, nominatim feptem. Appropriât autem efficax præmiflâ ad fyllogizandum de did deomnit
quodam modo fingulas fingulis capitalibus vitiis.U- 6c fic conftat tunc, quod eft univerfalis falfa pro ef-
titur ad foperbiam fallacia petitionis prinoipii, ar- fentia. Non aliter accipiendum de dtcide nullo, quod
guens ità: Omnis magnus eft honorandus,tu es ma- negetur omne quod affimativa, de did de omni, po-
onus: dùm quia nihil habet, quod non accepit, 6c nit, alioquin non eflet vera contradibfcio. Caduntin
ità de nihilo fui poteft gloriari quafi principio. Si au- abfurditates non ferendas, qui iftud non confiderant.
tern venerit ad verumprincipium,jam non.infe,fed ^Concedit unus, quod duo contradibloria nonverifi-
1 Domino glorietur
Difcipulus. Placet adaptatio
quos.
Magifter. Utitur ad invidiam fallacia fecundùm non
caufam, ut caufam * arguens fic : Omne nocivum eft o-
diendum. Ifte qui pollet virtutibus, tibi nocet : tollit
enim tibi, ne fis in virtutibus fmgulariter honoran-
dus. Ecce quod virtutes aflumit ad caufam odii,quæ
font ad amorem caufæ veræ.
Utitur ad iram fallacia ignorantiæ elenchi,quafi con-
tradibtorium fumat ab adverlario honoris fui, dum
perturbât ipfum, ne aliter quàm oportet glorietur. Debet
infoper irafci culpæ, non perlonæ * vincere mà-
litiam, quæ iiam concomitatur, 6c hoc per mititatem >
non malitiam ipfamirafeendo nutrire.
Utitur ad acediam conjugationibus inutilibus , ÔC
ineptis, per evagationes mentis innumeras , quæ ad
fallaciam fpeblant accidentis.
Utitur ad avaritiam fallacia fecundùm plures inter- B
rogationes ut unam, dum ad omnes neceflitates huma-
nas fublevandas dicit fufficere congregate pecunias,
qufe frequenter afferunt plures indigentias,' quia qui
plura habet, pluribus indiget.
Utitur ad gulam fallacia Tecundum quid ad fimpliciter.
Iftud eft delebtabile , 6c bonum gulas, ergo
eft fimpliciter eligendum.
Utitur tandem ad luxuriam fallacia ifta 6c altera,
quia non conjunguntur exttgmitates convenienti medio.
Fallaciam quoque proponit confequentis, arguens
fic: Generatio filiorum eft bona, ergo ceflatioäge.-
neratione mala j per argumentum ä contrario fenl'u,
quod fit ab oppofito antecedents ad oppofitum confequentis.
Sed ecce cum tibi quafi fcholaftico fatisfa-
cere cupio, vitium curiofitatis apud non feholafticos
cantur in inftanti temporis. Alius , quod innumera-
difeurre per reli- bilia contradibfcoria vera font in inftanti teternitatis.
Alius-, quod primum principium non eft evidens in
divinis, cum fit ibi prsecipue certiflimum. Alius, quod
anima movetur, 6c non movetur , quia movetur in
manu, 6c quiefeere fimul poteft in pede. Alii quod
relationes in Deo font Deus, 6c non font Deus. A-
lii font de formalitatibus in divinis * at vere fi negatio
capiatur de did de nullo , quae feilicet negat* omne
illud conveitabiliter quod ammatio ponit in tempore
, modo, loco , 6c ceteris 3 evidens eft quod erit
vera contradi6tio. Et fi non, non. Unde non contra-
dicunt ifta; duje 3 Pater generat, eflentia non generat,
nifi neget negatio generationem aPatre. Sed homines
grofli intelle6tus, fubtiles iftas non advertunt re-
folutiones in negando, vel affirmando. Putantidcir-
co contradi&iones efle, ubi non font.
Difcipulus Edo&us fum juvenis fuper hoc did de
', & de nullo quod in eis fundatur , vel refolvivereor
meurram .
tur omnis confequentia bona , 6c formalis 3 fed rion
habui tarn expreflam fuper iftis explanationem. Pu-
tabam, quod idem eflet propofitio affirmativa cum
did de omni s fed video differentiam non modicam ,
fimiliter 6c in did de nullo.
Magifter. Conabantur aliqui folvere paralogifmos
in divinis, addendo ly quod eft.
Sed htec ars brevior eft ,• 8c certior quam Arifto-
teles fatis intelligitur pofuiffe. Platonici quoque de
homine communi, 6c fingulari, loquentes habebant
introducere tale did.
Difcipulus. Nunquid non multas font confequentia;
Topicas, feu Rhetoricae quae non poflunt nec debent,
ifto modo regulari?
Magifter. Prudenter opponis propter Canoniftas,
Q 6c Legiftas, immo propter omnes in facra Scriptu-
ra donfequentias in moralibus , 6c hiftoricis acci-
piendas, modo qui congruit moralinegotio,ubinon
poflunt haberi confequentia;, utfiepius, nifi qua; te-
nent fblum gratia materia , 6c non form« , quales
accipiuntur a locis diale&icis , quales praeterea non
refolvuntur ad contradi&ionem Tecundum quid mo-
dificate. U t fi dicatur: Refpcnde ftulto juxtaftultitiam
Difcipulus. Tolerabunt inter alias materias congruas
eis, hanc infefuifle Scholafticam.
Magifter. Ità maxime,quia poteft Angelus Domini
bonus ex iftis maligni Sophiftæ pullibus curiofis
inducere pulfos ad virtutes.
Difcipulus. Tange quomodo?
Magifter. Si per fingulos difcurfos fuerit, prolixi-
tas pareret fàftidium. Dicam verb tibi fob compen- fuam, Prov.xxvi.4. f . ftatim fubditur ? Ne refpondio
regulam certiflimam , fed non ab omnibus ftatim
cognofcibilem, feu pra&icabilem. Sfeutin pure
fpeculabilibus nulla formatur confequentia tenens u-
niverlaliter, nifi fieri poflit redubtio ad primam, 6c
unicam veritatem, qu« Deus eft 3 fic valet nulla confequentia
in agibilibus bonis, nifi poflitreduciad primam
bonitatem, qu« Deus e ft, finis omnisbonita-
tis. Similitudo fundatur in h o c , quia fic fe habet finis
ultimus in agibilibus , ficut primum principium
deas ftulto juxtaftultitiam fuam, qua; videntur contra-
diblqria. Similiter in Evangelio. Matth, v. 16. Fideant
opera veftra bona. Et in eodem textu culpantur hypocrite
, qui faciunt opera fua coram hominibus. Sed ratio
dibtorum tollit contradibtionem apparentem, im-
mo exiftentem ex vi Logic« in fpeculabilibus. Hinc
de fubtilitate Logicorum , 6c Metaphyficorum fur-
rexit diblum , quod nimia fubtilitas reprobatur in fare
, cujus intelle&us nunc expofitus veriflimus eft, atincomplexum
, vel complexum in fpeculabilibus. D que faluberrimus 3 alioquin font ad morale negotium
Hec eft Philofophi. Porro non fit fyllogifmi refolu-
tio ad primum principium rerum fpeculabilium, nifi
virtualiter , aut exprefse reguletur per did de omni,
aut per did de nullo; alioquin non poterit effici vera
contradi&io, penes quam deficit fallacia ignorantia;
elenchi fpecialiter, fed generaliter, etiam quaxumque
fallacia. Hinc eft, quod ex puris indefinitis non tenet
argumentum de forma, nec ex puris negativis. Hinc
e it , quod terminus communis ad plures res ( ficut
hoc nomen eflentia divina) non poteft efle medium
fufficiens in {yllogifmo expofitorio. Hinc eft, quod
fi affirmativa de did de omni, includat omnia qu«
poflunt de fubjebto pnedicari, ilia non fufficit, ut fit
prasmiflade omni. Exemplum, omnis Pater eft genefubtilitates
hujufmodi Logicorum, %6c Metaphyficc-
rum ficut cinifes Æ g y p t i, morales oculos fuis acu-
leis tenebrantes.
Sunt ex adverfo grofli morales ad fobtilia fpeeuf
landa quæ de Metaphyfica font, 6c Theologia fpe-
culativa nimis inhabiles , ficut modb diximus, quia
confequentias non accipiunt, nifi per tropos 6c apo-
logos, foo modo.
Difcipulus. Quorum eftlaudatior conditio ?
Magifter. Utraquelaudabilis, immo neceflària, fed
pro neceffitate materiarum varianda , dicit Philofo-
phus Primo Ethicorum , de quærentibus acribologias ,
id eft, Metaphyficas demonftrationes in moralibus 3
topicas autem rationes in Mathematicis 3 utrumque
eft