' " quemadmodum difficile eft inter Chriftianos jyltum
venerunt ad confiderationem meam Domini Francis
Sc pnefertim hi qui ufque adeo bonum , Sc pacem
Regni dilexerunt , quorum adhuc nobilis in terra vi-
vit generatio, ficut fuit anima Regis Caroli defunbti
Domini Burgundian, Domini Aurelianenfis, quae om-
nes pacem poftulabant in quocunque fuerint liatu. Et
funt D eo volente in ftatu ialvationis. De eo qui po-
ftremo nominatus eft icio per teftimonia fide digna,
quod, cum in vita fua aliqui conjuraflent, 8c hoc ad e-
lufcipere bellum 5 Sc tamen , fi juftum non fijerit,
omnia mala quæ accidunt, funt in gravamen, Sc
condemnationem eorum qui ipfum continuant : nec
etiam eft tarn juftum bellum, quin mala fiant in-
numera , in expoliationibus, furtis, aiiifque pejo-
ribus modis j quibus malis quæ interdum fiunt
per inferiores fpoliatores, boni milites gravantur,
quia non poflunt fufficientem providendi adhibere
jus deveniret notitiam, Conquerebatur cuidam R e li-A diligentiam , Sc malefabtores puniendi. Non logiofo
Fratri Petro Burgenfi, qui refpondit ei' : Eft argentum
, Domine, quod accipis ad débita coram Deo tibi
perfolvenda. Turn abfque ulteriori deliberatione re-
fpoudit. Cùm ergo ita f i t , parco, & ignofco omnibus
bom animo , veniam a Deo expeSlo. E t poftmodum
circa finem dierum fuorum rogavit Deum, ut eufn
puniret in hoc mundo, Sc non in alio : quemadmo-
dùm legitur etiam de Mauritio Imperatore. Noten-
tur hiftoriæ. Propter has res Sc confimiles fe conformât
quod prædiximus de non quærendo yindibtamj
fed parcendo fingulis ad percipiendam veniam a Deo,
capiendo grato animo trapfitoriam punitionem ad
evadendam altérai^ graviorem. Hoc tamen intelli-
gitur femper autoritate regali , Sc fapienti fua orquor
hîc quibufdam , qui potiùs bellum volunt,
quàm pacem, five juftum fit, five injuftum, modo
ut ipu fpofiarent , interficerent, Sc furarentur.
Illi enim non funt N o b ile s , neque Chriftiani,
fed Ipurciflimi latrones, Sc(flagitiofimmi fervi, pe-
jores mfidelibus , Sc miniftri diabolorum , qui
non vivunt nifi efca venenofa, immo pejori vene-
no quod reperiri queat, hoc eft , peccato mortals
Cibus eorum eft languis innocens , Sc caro.
humana miferrimorum hominum. Sed , ô vos boni
milites , Sc provfibres , optimè noftis pacem
multo plus vobis profuturam, quàm prælium. Inter
vos, inquam, unius patriæ, Sc ejufdem Regni,
tàm in bonis fortunæ , quàm in religiolà confciendinatione
’ Sc ne per hoc^indudatur* Juftitia , f i-B t ia . Fugite itaque bellum, Sc vocate pacem : 'F e -
cut proteftati fumus priùs. Fabtum_ autem meum niât pax.
folum' eft inclinare Sc adhortari, ut fiat pax. Feniat
pax.V
ertamus meditationem noftram de pace ad alias
fupra enumeratas caufas. E t dicamus, pacem non
modb efle rem bonam, Sc religiolam, quoad defun-
btorum confiderationem ( 'quemadmodum declara-
tum eft ) verum etiam admodiim meritoriam , u-
tiliflimam, Sc falutarem pro illis qui funt in vita.
Inprimis enim eft ad corroborationem totius flatus
Regalis Dominii: per earn enim autoritas Regalis ,
Sc Dominium cuftoditur, Sc confervatur obediantia
fubditorum ad Dominos. Certum eft autem , quod
cum Domini funt ad invicem u niti, Sc fe mutuo
amant, fe adjuvant , Sc tutantur , fubditi magis
obediunt , quam fi inter eos videarit divifiones,
odia , vel feparationem. Ad hoc confert hiftoria,
quam recitat Macrobius in Saturnalibus de quo-
dam Principe Athenarum , qui ob delibta feclufe-
rat filium fuum ab ejus Curia. Intellexit hanc
rem placere populo fuo, Sc confeftim filium fuum
Non eft melior hereditas , nec tarn bona, quam
poflitis filiis veftris relinquere, Sc dimitterei nec di-
tiora donaria, aut pretiofiora dotalia uxoribus veftris
fi fupervixerint, quam ipfa pax. Eft nimis malus the-
faurus, Sc periculofus nimis , perfeverare in bello,
Sc divifione, tam probono prsefenticorporis, quam
de futuro quoad animam.
Sed fion eftdubium, quin Ecclefiafticus Status ante
omnia pacem poftulet, Sc deprecetur pro pace fe-
cundüm Prasceptum Dei,Sc Apoftoli,»* quietam vitam,
See. 1 Tim.n.2.Etbono quidem jure. Deusenim pads
non poteft melius fervitiis hqnorari quam pads
tempore. Quomodo IcientiiE acquiri poflent in Stu-
diis,-Sc Univerfitatibus, nifi in pace ? Qiiare trans-
lata eft Uniyerfitas ab Athenis Romam, Sc a Roma
Parifios , nifi ob pads defebtum ? Et modb tot
fcholaftici omittunt Studium vifitare propter ma-
ledibtam Ecclefise divifionem , quoad extraneos :
Sc propter gravia onera boni populi in multis modis
Sc diverfis, quoad illos qui funt de Regno. O Deus
revocavit, publicavitque fe cum eo rediifle in grâ- Cqu ot Hofpitalia , quot Domus , quot Religiones
tram. Videtur in fcholis quibus multi prasfunt Prae-
ceptores, quod, cum ipfi Prasceptores contra fe invi-
qem concitantur, Sc irafeuntur , gaudent difeipuli,
Sc irrident , Sc apparet eis quod faltem pro tunc
non vapulabunt , vel non dicent lebtionem fuam,
aut abfolventur ab aliquo Prseceptorum fuorum. Hasc
eft puerorum conditio , Sc etiam populi fimilis pu(e-
ris, femper Prxceptorum mutationem appetere, aut
Dominorum. Ob quam rem ? Quia femper exifti-
mant libertates eorum ex hoc augmentari, Sc me-
liorari j multo tamen fepius pejorantur. Sed quid ?
Nonhabent fenfum, nec prudentiam, vel experien-r
tiam cognofcendi, damnum quod eis ac cidit; fuf-
ficit eis pro tunc ä Superiore eorum liberari Sc ab-
folvi per mortem quidem ejus aut quovis alio modo:
Sc viliim eft fiepenumerö fic evenire, faspius quidem
Sc recentius quam necefle eilet. VelitDeus neplüs
accidat, quia periculum «aondüm prorsus exclufum eft
nifi fiat provifio. SequOTnur femper potiüs pacem ,
Sc bonum ad invicem amorem , quam prariium , Sc
quot Ecclefi« Cathcdrales , Sc Collegiate verfe
funt in ruinani, Sc in defolationem , propter pads
defebtum. Et propterea quod Domini cogitabant, /
non quidem cogitationes pads, fed affUSHonis. Propter
quod mifere animae Purgatorii (quae dire cru-
ciantur) dolent, Sc conqueltionem feciunt, ut
diblum eft, ac etiam viventes. T o t Ecclefie pul-
chrae per Regnum quomodo edificate (unt, nifi
per boni populi contributionem ? Quando non eo mo-
do opprimebatur per tantas exabliones: jam verb nihil
fundatur', nihil fit boni, Sc tamen nihil a quo-
quam poflidetur. Unufquilque pauperior eft Job,
ut vulgo did folet. Principaliores etiam Domini,
prifea tempeftate pacifica, erant divites copiofe, cum
cogitarent cogitationes pads , & non afftiUionis. Certum
autem eft , quod pax quoad quartam cau-
fam, Sc obiavam in ordine eft ad tuitionem popul
i , qui nihil tantopere defiderat ficut pacem , fi fa-
piens faltem e ft, Sc providus. Quodcunque enim
damnum, aut turbatio accidat Re ipublice, five indivifionem.
Et rogemus Deum fablo Sc verbo dicen- J) ter Döminós per mortem eorum, aut aliter £ five in
tes : Feniat pax, ut cogitemus cogitationes pacts,
non afflittionis. Hoc etiam conducit univerfo ftatui
militari, intelligo de bonis, providis, Sc validismi-
litibus, fiipientibus, Deum timentibus, qui norunt
optime confiderare, Sc cogitate grandia pericula cor-
porum , Sc animarum , Sc mala quæ fequuntur ex
præliis, tàm e is , quàm bonis eorüm fubcjitis. Et
ftatu militari ", aut Ecclefiaftico fuerit, tot um fuper
ipfbs. populos relabitur Sc in eorum afflibtionem.
Omhem fert popülus , .quam facit Trinceps ftultitiam,
didt'Provérbium. E t Horatius.
Quidquid délirant ^Reges, pleftuntur Achivi.
O bo-
O bonè devote , Sc obedientiffime popule Fran-
c iX i cogitate bene , Sc judicate quomodo pacem
procuretis. In divifionibus enim, in pneliis, in fe-
ditionibus, nihil poteftis aliud, quam amittere, aut
perdere > Sc nifi cadere ab una fervitute in aliam,
vel ab urio dämno in aliud pejus 5 etiatnfi modb in
momento pari ter ( qüod Deus aveitat) ömnes mortui
eflent Principes. Non opus eft äd antiquas, vel
extraneas recurrere hiftorias ad hänc dobtririam donifi
corpus aliquod, quod propter amiffionem unius
digiti fe crudeliter dilaniaret, Sc dilrumperet in partes
, in capite , Sc in membris , veluti per furiofam
afflibtionem. Elfet-ne hiclibertas? Eflct-ne domina-
tio ? Servaretur-ne hie vera Juftitia ? Refero me ad
vos. Saltern (cio, non eflè c o g è r e cogitationes pads,
veriim potiùs aftltiHonis, quemadmodum omnesdefi-
derare debemus, 8c clamare : Feniat pax.
Veniamus, fi placet, mox finem imponendo, Sc
eendam, ad. oculum vidimus. Clameifius igiturorri-A conclufionem. Veniamus ad ponendumante oculos
nes communi alîenfu à magno ufijue ad parvum pacem
, quemadmodum Clamatur ad ignëm, Sc aquam
cum videiitur vicinorum * doimis comburi. N e c eft
fæpenumerb cuftodia,ordo,menflira, atit continen-
tia, propter periculi horrorèm. Clamemus, clame-
mus uniformiter: Feniat pax.
Expediam multo breviùs ÿ 8c veluti in tranfeurfu
ac fumma quatuor poftremas caufas pacèm vocandi.
Una 8c prima eft , quia prælium futurum effet ad
gaudium, Sc exultationem paganorum, infidelium,
Sc adverfariorum D e i, Sc poflent faciliùsundiquaque
Chriftiani-tatem invadere, Sc nos impugnare, ficut re-
citatur in fabulis de accipitrevidente mnarti, Scmu-
rem ad invicem'litigare. Sed Sc deinife male volen-
tes Regno Franciæ, ut funt A n g li, proculdubio li-
bentiflimè civile bellum, Sc mortalem divifionem inter
nos vidèrent. Benè norunt experientiâ, rem ta-
lem non valere 5 fed obefle in deftrubtionem, Sc ex-
terminium omnis boni alicujus politiæ. Nonignora-
tur omnes adverfàrios multo tempore non tantum
gravare potuifle eorum Dominium Anglicanum, ficut
fecerunt civiles eorum divifiones. Heu , heu, pro-
hibeat Deus per dignam fuam bonitatem , ne cru-
delis hæc plaga Regnum hoc invadat > ip^ enim magna
ejus foret déftrubtio , intolerabilis miferia Sc de-
folatio. Mentiri non poteft qui dixit : Omne regnum
in fe divifum defol.br. ur. Luc. xï. 17. Concordia par va
res crefcunt, difeordia magna dilibuntur. Quid dice-
mus quoad tertiam caufam, Sc in ordine ad undeci-
mam, de his?qui efle debent confoederati, SC alliga-
ti huic nobili Regno ? Quæfo Domini, meditamini
quod dicit Juvenalis: Fortunam populus fequitur ut femper
, pauca inveniuntur amicitia qua non fequantur fortunam
, & qua non vertantur , vel immutentur fa
altiffimarum, clariffimarum, Sc devotiflimarum con-
fiderationum veftrarum quatuor res in Ipeciali, quæ
maximopere conducunt ad pacem obtinendam. Elevate,
8c aperite cordis veltri oculos in lumine veræ
Fidei, Sc lànbtæ Chriftianæ Religionis , Sc videbi-
tis pacem tantopere quæfitam | Sc amatam à Salvatore
noitro Jefu Chrifto, ut ië ponerct inter Deum,8c
hominem, Sc reciperet ibtum cfivinæ vindi<âæ in arbore
Crucis ad pacem habendam : Difciplina pads no-
ftra fuper eum, & livore ejus fanati fumus , 8cc. Iiaïæ.
Liu. f . zAttritus eft propter fcelera noftra See. Non dicit:
confervetur honor meus , confèrvetur innocen-
tia mea, qui fum hie ad loquendum de pace, 8ctra-
blandum. O benignejefu , ô mifëricordiflîme totius
mundi Salvator 9 6 innocentiflime D ei Agnus, quo-
modo confufa eft per dignum tuum exempTum, cha*
g ritatem , Sc patientiam fuperbiffima , Sc admodiim
fpernenda præfùmptio, quæ inhoneftum putaret lo-
qui aut trabtare de pace ; immb fæpiùs cùm ipfa
præfùmptio magnam inferat injuriam. Non fatis re-
probari poflet , aut exaggerari ftulta hæc huma-
ni cordis præfùmptio. Et quid fequetur, Domine?
Horror eft , heu , folum cogitate. Facies judicium
fine mifèricordia, durum , Sc crudelé de his
qui non dignati fuerint loqui, aut cogitare , nifi ri-
xas prælii, Sc diffenfionis. Facies eis de tali pane
offiim: dilexerunt divifioném, Sc odiohabuerunt pacem,
ideb permanebunt perpetuotam h îc , qu àn a-
libi fine pace, in horribihflima confùfione, nlfipce-
nitentiam egerint. Velis, Domine benigniffime,ve*
lis, ne tam dura Sententia , 8c dura neceflitas fuprà
nos deicendat. Converte corda noftra ad te , inclina
ea ad cogitandum de pace, deconcordia, Sc non
de afflibtione. Sic facies, fi infequi voluerimus dodtm
fortuna eft contraria. Hic defeendi poflet parti- ^blrinam tuam, Sc exemplum tuum omnis benignita-
ciilariiic ad r*fl-pnd<»ndnrn n^rirnlum. Srifis mind ris. O dnlris T^fii . nnn adpn culariqs ad oftendendum periculum. Scitis quof- BwaSUfyP! ilme WSKfâI
dam fubdidiffe fe Regis gubernamini propter deflen-
tionem, dibfcos Cjuclfos, Sc Gybe linos. Si talis divifio
(quam Deus avertat) nos invaderet,quid nos efle re-
pucabunt? Committo h^c , 8c fimilia alia pericula^
prudentiflimis cogitationibus veftris, qua: debentef-
fe pads, & non ajjhtt 'tonis. Demum tam propter id
quod dibfcum eft in undecim nominatiscaufis, quam
propter bonum totius fanbbe Ecclcfiie Chriftianitatis
& univerfalis pacis, ut noftra exhortatio illuc, ubi in-
ccepit revertatur j certum eft quod pulchior, firmior,
ftabilior Chriftianitatis pars eft Chriitianiflimum Fran-
c ix Regnum, de quo dicit fanblus Gregorius, qui fuit
Romanus, quod Quantum Chriftiani fuperant Infideles in
eorum Fide, & Religione, t ant am fuper at regnum Fran-
da ceteros Chriftianos. Hiec pulchra eft laus ab uno
Sanbfco, Sc extraneo. Tanto ergo erit magis damnum
toti Chriftianitati, fi Regnum hoc patiatur quic-
O dulcis Jefu , non adeb excæcati funt oculi
cogitationis noftræ , ne videre poflimus damna fiitu-
ra , fi pax non fuerit reddita noois. Solet dici (Domini
noftri ) in Longobardorum proveibio , quod
Deus aufert fenfum quibus vult. Reverà fic eft, non
quidem per pofitivam ablionem, fed per jufbtm per-
miflionem. Notà de Judæis, qui noluerunt credere
Prophetis, Sc præfertim l ia ïx , Sc Jeremiæ. Bene-
dibtus Jefus flevit fuper civitatem Jerufalem, quia non
cognofcebat mala deftrublionis quæ erant ei ventura
, dicens: Luc. xix.q.2-- Si cognovijjes & tul fcilicet
fleres. De hac deftrubtione loquitur Jofephus , qui
ei interfuit, dicens quod opinatur terram eos tandem
deglutivifle ficut Sodomam , fi per humanam
viam non fuiflent deftru&i. O Domini m e i, quæfo
, 0 Domini mei} non veniat taliscæcitas, aperia-
tnus, aperiamus cordis oculos, 8cad benè videndum
auferamus tenebrofas, Sc obfeuras nubes peccatimaquam
propter defebtum pacis, Sc per afflibtionem. D htiæ, ne dicatur: Excacavit eos malitia eorum. Sap.n.
Quomodö fufficienter maledibti eflè poflent, Sc dam-
nati, qui eflènt caufa hujus, vel per eorum malevo-
lentiam, vel negligentiam, vel ignorantiam. Sicut
Pompeius, Sc Romani , opinantes confervare eun-
dem Dominii honorem adversùs Julium Cæfarem,
ceciderunt in mille mortes , in fervitutem , in deftrubtionem
, quàmvis Julius Cæfarpoftmodùm puni-
tus fuerit, 8c occifùs. Sed fuit exigua confortatio
pro illis qui exceflerant è vivis.
Quæ res fuit tune, 8c effet modo civilis diflënfio?
1 1. Et illud : Excaca cor populi hujus j ne forte cmver-
tantur & fanem eos Scc. Ifàïæ vi. 1 o. Recurramus ad o-
rationes devotas, per vitÿ correbtionem fcilicet, alio-
quin oratio noftra eflet inaudita, execrabilis , Sc ex-
communicata , nobifque eflèt ablata , 8c prohibit»
quoad Sanbtosj præcipuè noli orare, See. Eft reverà
omne quod timeo in hoc negocio, eft vitæ ini-
quitas, Sc correbtionis defebtus qui nos in afperam
hanc cadere facit neceflîtatem. Notà de quatuor
principalibus punbtis de reformationc in periona