599 „ , cUm-verlam fermonem, confeftim bonus d l et Theolo-
gus Quod minimè verum eib, immbcft occafiio maxima
, 8c communis in hasreles labendi, ficut Julianus
apöftata , Helvidius, Jövinianus , 8c Thu-
relupirii fu.ere: Scripturas verba fièpiosfuntambigua,
& in uno loco aliter capiuntur , quam in alio., aut
quam communis Grammaticus acciperet. Et con-
córdatuf interdüm unus pafllls per alterum , & per
cauliim, 6c circqmftantiam diétorum. Intelligent»
diétorum fecundüm Hilariuiri, ex caufis afliimenfignificat;
mm dicendoram. Exemplum in Bac Latina die- . tusre? utbf
rione ? « , quod nonlblum ipfumjus, autJu(Htiam,A bulanturdqrants, qpkus.datusAit Rex ferpetts qw-
iioue rw , 4UUU‘ 1UUW. . . __J dam eas devorans. E x hoc eft quod tyr.anni populum.
verum accipitur inrerdum pro poteftate
qua; jufta non eft. Sicuthicfecundiim gloflam ordina-
riam. Reg. viii.' 11. Hocerit fits Regis , capitur pro ex-
a&ione. Verfus:<'
Jus aqua, Jus rettum, Jus dicitssr ejfepotefias.
Sicut etiam h e c di&io Rex quandoque fumiturpro
tyianno; Ofee. xiiMQ. 11. EtJ0b.xxx1v.18, Et Be-
neplittio.pro ma]edi<ftione. Job.m. Et Lex Jufiitia pro
injHptu exercftio. Sap. II. 1 1 .. E t Dens pro. diabolo,. 2,
Cor. iv. 4. Dieamus igitur,quod exa&iones. hx: (de
Pauca Jetant, defe dijfidant^ Jint & egeni-,
Sic regefubjeBos, dire tyranne, tuos.
Tyrannus vujt fubditos fuospaucafcire., pauca-fi-
dere: hoc eft, valde cpntrarium bono regimini rega-
li., quodadftoç tendit, ut fubjefti fui fint potent es,,
fapientes , 8c fidi ad pulehipm imaginera , imitatio-
nem, & exemplar beneaiétae Trinitatis.' Ecquidpe-
jus;inirticu^populi mortalis aut infemi inimicus facere
pollet, quàmpopulumpauperem, 6cdivilum confti-
tuere ? Multb eligibiliusforetfine Principe.efle, utfà-
bulantur de ranis, qpibus datusiuit Rex ferpens quidam
easdevorans.populum'
opprimunt per extraneosarmigeros,. perexa&iones.,,
corvaitas, tributa , hoiriiqidas fecretos y impediunc
infuper ftudium ne feipntia acquiratur., deitndunt.
omnia cpnlortia, 8c divifiones. nutriunt per falliis im-
pofitiones, öcenmina. Concludamus.ultériüs, quod;
fi.caput, aut aliquod ciyilitatis membrum tale incurre-
ret inconyeniens % quod tyrannidis mortale venenum
forbere;vellet, membrum,quodlibet füo in loco toto.
pofte obviate deberet per media.convenientia , 6c
tafia, per qua; non pejus fequatur : non congruit
. ______0-- , , quod.ft caput parvo a^ciaturdolorej ma,riumipfum
qnibus i'upradiftum agit Capitulum) Jus Regis no^ß percutere , hpc.enim fatuum eflet. j. nec convenit,
minantur propter liarum triumrcaufaium unamj aut ipfum .ftatim abfeindi, aut a corpore feparari, fed1
oh jultam populi punitionem,. qui contra Dei volun-
tatem Regem poftulayeranti aut-ob publicam fubven-
tionem in calu neceftitatis rationabili j aut per lojam
nuncupationem , co qudd lic appellant ea qua; ipla
J.ura.conftituLint., iicut dicitur, Ju s portx Bandet Et
fi.dicat quilpiam : pofteaquam ergo pQRulus ftp pu-
niri debuit, Rex illud juftepotuitexerceire. Refpom
deo , quod eodem modo probari poflet perfecutio-r
nes , 6c affli£tiones inimicot*um.6c tyrannorum jufte
faftas eftej Deus.fallinon poteft,, novit intentionem
eorum. Sic aliquis alius dicat, quod Princeps quandoque.
ad id . quod. agit neceftitatur. Sciendum, eft
in;omni dujeedine medicari , tarn per bona verba,
quam aliter ad bonorum Medicorum exemplum. Nec
quicquam eflet irrationabilius 6c crudelius, quam
per feditionem ) tyrannidem impedire velle. Se-
ditionem voco rebellionem populärem abfque caulk
& ratione, quae ftepenumero pejor eft tyrannide.
Scilla vocatus fuit Romam, ut tyrannidem Marii au-
ferret, 6c pejus Mario egit j Exceßt medicina mo-
dnm. Imtnoderata medteinagravior efi (ut ait Lucanus).
principals infirmitate* Opus-eft mirum in modum ma^
gna diferetione, prudentia 6c temperantia , ad ty-
sannidem expellendam. Propter quod audiendi funt^
6e fides adhibenda eft fapfentibus Philofophis , Ju-
riiperitis, Legiftis, Theologis, hominibus bona; vita;
tunc, unde talis emergatneceftitas, 6canexvolun-
tate : ft enim Dominus aliquis in triplo , aut qua-
druplo plures velit tenere quam debeat homines,
, bona; naturalis prudentia;, 6c magna; experientia
6c quod.licinftamfuo neceftitatur, hie neceftitatem
l In fenibus eft; expprientiaA Non.enim fubitb
•c.facit.«:- ■ E c/ft,ti quæfo, inCipfe » pivriilfltns exçufatus ?? Profedto non :
Dominus aliquis tyrannus jUdiCandus eft, li peccator
led dupliciterracculkidus mujto magis;,, ft nihil fit 4
pluribus in calibus, cum tarnen non lit hoc manifefte
jeorum quæ.recipit, in boni.publici vertat def'enlio- ^contradominii fui finem,. 6c in boni communis fubvet-
nem, verum ad malum ufum & diftipationemi pro- fionem. Poteftas (iicut dicit Appftolus2.Cor.xiii.io.)
pter quod, lie opprefli ä Deo vindi&am petunt,
6c ipleexaudiet eos, : Propter miferiam inopum ,
& v emit um panpernm , nunc exurgam , dicit Domir
nust Pfal. xi. <5, Quid autern ad Leges dicemus
•qu£e dicunt : Omnia funt Brmctpis. E t Lucanus-:
Omnia Cajar habet. Cafar erat , dr habebat omnia.
Refpondebimus obje^tionem contra objedtionemj
clavum contra clavum. Dicit “ Apoftolus pluribus
in locis loquens de Chriftianis : omnia nofira
funt. Refpondebis certe omnia noftra e fle , ut
his bene, utamur. Verum eft , dico : omnia
funt Principis , ut his bene utatur lecundum
Jus 6c rationem , hoc eft, ad juftam 6c neceflarianj
patria: ftue defenlionem : ad finem hunc proprium
luum corpus exponere debet.
Tertia Veritas.
Quemadmodum venenum, 6c intoxicatio corpus
occidit humanum lie tyrannis eft venenum, intoxi-
cat^io , 8c malum quod totam vitam politicam , 6c
regalem ad interniciem ponit. Quare ? Quia tyrannis
omnia ad proprium fuum nititur trahere commodum,
6c profe&um, ideö conditionem habet innaturalem,
6c omnino bonse vita; civili contrariam. De quibus
prolixius loquebatur Arilloteles f . ‘Pohticorum, 6c ad
tria. reducuntur.
non eft data cuiquam Domino infubverlionem, fed a;-
dificationem potius: 6cproptereaquieaabutitur, earn
ut perdat dignus efticitur. Ideo apparet, quod hi
Regem fuum, aut Principem minime diligerent, li
eum in ftolidos errores , äut tyrannidis conditiones
vertere pra;fumerent \ nec eft modus certior, quo
R e x corporis 6c animx, 6c totius dominii detrimen-
tum patiatur. Nam tyrannis, 6c infidelitas tanquäm
innaturalis, 6c violenta contra Deum 6c omnem m-
tionem , diu permanerb non poteft. Dicit Sapiens,
Sap. XV1.4 . Oportebat enim illis firie excufatione cjui-
dem fupervenire inter it urn exercentibus tyrannidem. Vio-
lemia etiam ( ut inquit Juvenalis ) durare non potefi.
Raro tyrannus morte moritur naturali, odio habetur
ä Deo , 6c ä mundo. N ec ferme adeo parvus
eft , quin , li vitam luam periculo exponere vellet,
ut tyranno vitam adimat, inveniat modum ipfum
Qoccidendi, 6c pacem reftituendi. Conliderate igitur,
quod Reges, aut Principes libenter hos audire
debent, qui tyrannidis venenum impedire norunt,
ne eos arripiat. Eftque multb eligibilius, ut minus
habeant dominium quod fit ratiönabile , fanbtum,
6c durans, dando aliqua reftringentia , ne caput ni-
mium ad fe attrahat humorem , 6c languinem cete-
rorum membrorum > hoc non eft caput.aggravare,
verum potius adjuvare. Tale refponfum dedit Theo-
ppmpus uxori luie , quae conquerebatur de hoc ,
qiiop certis Legibus potentiam fuam reftrinxiflet;
ficuc
fficanus, allegare, dr dicere non putavi. Debet Pttinia
priùs præmeditari, nec fe fundare in vanis runiorificut
R e x le lubdit in multis cafibus Jüftitiæ Parla-
menti. P'erecundia efi, dicebat femina ilia, liberis tuis
potentiam diminui Jinere, quam non conquijîfii. Refpon-
dit iple : Sino eis minorem potentiam, fed durabiliorem.
Quare durabiliorem ?r quia1 rationabiliorem. < Sed dices
: eft autem minps-honorabilis. Scias quod non,
fed magis honorabili^,; quia habefe fubjebtos lècun-
dùm ratioftem' eft’fingülâre dominiuih, fîngülàris dig^
nitas, lloilor, nobilitas 6cingeriuitas. E t inhoc-Do-
minüs ripa fëTübjicit'fubjeétis, led ratiorii, Cui- Jure
bus , aut in his quae impinguntur, ficut dicit Julius
Caefar Francos agere. Ea propter faepius intentio-
ne fua fruftrantur j initia intentionum Gallofum am-
pla funt', ficut de bellis, 6c exitus ftribti nimis. Ad-
vertendum eft diligentibs quomodo intretur, utexi-
ttis haberi poftit find la:fione , ficut pifeis cavet ab
hamo. Exemplum de quodam qui confilium pe-.
tebat, unde redeundum eflet ab itinere quod facediviiio
& :nâtüràli uflufquifque Döriiitius 6c aliusqiii- . i t intendebat. Sed audiarrius quid faciat adulatbr
libet obedientiam deherôCfubje£Horiem. De his Serie- A mendax contra prudentiam. O DeUs qualis famu
cat^ Sai -vis omnia- fubjic'eretibi, fubjtce it.e-.rfat»ti.•o ni. • l.v« > FA :__ BÜ J• 1 1 r _ • r r • 7
Cù friR ex fine'fubjeÊfcis , 6c fubjefti fine’Rege diu
durare'nori poflint', érrationabiliter vivere, coricor»
dia eft necemria', 6c unio pacifica'fim'ul per corijunc-.
tionem quatuor virtutum liiperiùs rioriiinâtàrüm iri
material! corpore, medïante opërationë, 6c confoedélus?
Eft incantatpr diaboli, qui fafcinat Domiilos,
6C facit apparèrè de fallb verum , de ftulto 12pieris,
de nihilo magnum , de magnificis lactis ftólida , de
ftolidis infenfata , hoe 6ft'extra omne bonum ratio-
nis judicium. Hicprofeftb ex fiultis infanos facit' ait
Terentius. Quid decepit Luciferum, 6ceumnïuta-
vit in diabolum? Sui iplius, 6c adhxrentium adula-
tio. Adulatio tune inccepit , magiftrumque fuura"a
tam fublimi lócö in profnndum caderefecit j de tam
ratiofie'diyina fan6ti: Spiritus, qüihanC;in'corpöribus fapienti in tarn ftölidüm. Quid ergo agent homines?
myfticis facit conciliationem , ficut iriflöeritia cöele- quo pabto fibicavebunt? Quid decepit Evam 6C Ä-
ftis in corpöreniturali. H x c eft determiriatio exprelE dam , de iriimo'rtalitate ad mortalitatem mutavit de
omnium-Philofophörum, Juriftärüm, Legiflator-um, omni bono in omne mälum'? Inimici adufatio, quf
Poetarum, 6cTheologorum. In cujus lignum R e x . promittebat eos tanquäm deos futuros. Nöiine ädu-
Regum fe pads Principem >noi*inat: Ariltoteles au- latio Nabuchodonofor, Alexandrum , Coldroem
öontate Homeri, viii. determinat, . quod dominium
regale eft, ficut Pater ad filios, aut ficut pä-
ftör ad oves > fecundüm quod Honierus Gra;corum
Regem populi nominat Paftorem, 6c Deus vult quod
eum Patrem 6c Paftorem appellemus. Aüguftus 0 <5ta-
6c alios quofdam ( ut eorum ferebat opfniö ): deos;
effecit. O qualis fingularis fatuitas , tk^érrbf e-
r a t , efle Deum in fomnio., in fafeinatione', 6c in
incantatione ? Et nihil erat : Feint fomnium furgen-
tium, Domine, Pf.Lxxn.20-.6c cæt. Et brevitei- fecunvianus
cum publice Dominus bonus ,- 6c juftys appel- Bdum Juvenalem , Nihil efi quod credere de f i ndn pojfit.
faretur , hanc prohibuit nominatiohem , voluitque
Pater Patrite vocari. Diximus Salomonis autoritate,
qui R e x pacis interpretatur , quod finis Regis eft,
diflipäre omne malum : 8c quod eft omne malum?
Videamns quod eft omne bonum. Dicit fan&'us Au»
guftinüs fuper illud: Pax Ifraef quod eft cPäx. Bellum
ergo , 6c divifio eft omne malum. Proptereä finis
Regis efle debet in fuos fubje&os pax , ut deferibi-
tur in Decretalium prologo : Rex pacificns. Sic co- tnovit, 8cfacere voluit magnusRex Artaxeres, qui
icitur etiam Afluerus. Unde Efiher. 16. in Epifto-
la fua teftificans, fe non voluifle abuti potentia, fed
quod populus fuus pace frueretur, qua; ab omnibus
cum laudatur Jiis aqua' potefi as." Non eft Religio
tam extranea , de qua noft citiùs fàlfum crq-‘
datur , quàm de feipfo. Quid mirum , ft Domini
le falfos fuifle comperiant cum redit veritas , ''a u t '
per adverfitàtem, aut per mortem quæ liquidé'hu-
jus æftimatiohis'falfitàtem déclarât. Alexander re-
cepta plaga in prælio, pofteà cognovit hominem f c ‘
e f le , Jieèt ab hominibus filius Dei nohiinaretur*.
Homines , in quit, mefilium Dei nominabànt 5 hac au-
tem plaga me hominem effe déclarât. Adulator, malus
eft janitor , qui fæpenùmero fpirihii niendacii 6c
fallitatis portam aperit. Qui' quidem fpiritus modo
afliimit cappam , 8c capitium fubduéïùm , 6c
mortalibus eft defiderata. Benè le habet (volente C P alatum fingit, aut Clericumj modöhabitum
Domino) cum tale, 6c tam firmum habemus funda-
mentum. In harum quatuor virtutum quaternaiio
vita Regis erit admodum ftabilis , quia fecundum
Salomonem : <JbCifericordia , & veritas cufiodit Re-
gem. Prov.xx. 28. Et hoc eft noftrum defiderium.
Fivat Rex.
D E
I N T E N T I O N E
A D U L A T O R I S M E N D A C I S .
V E r ij M revertamur ubi eramus, 6c defeendamus
ad proditoriam intentionem quatuor proditorum
litarém j modö habitum famuli, propter quod omnia
ad deceptionem tendunt, fecundum Micheæ vi-
ftonem, 5.Reg.ult. Adulator, efttîbicen qui femper
f iâ a canit mufica, 6c mutâtmódulationem fuam ," ut
Dominiis vult eum canere, aut corizare. Iplà eft
fpeculi imago quæ ridet , cum quis ridet} plorat ,
•quando ploratur -, femper gaudet alienum fumeie
vultum. Dieet Dominus j caleo : dieet adulator • '
fudo. Dieet Dominus j tempus efle frigidum : dieet
adulator 5 fe præ frigoribus tfemere. Sæpenu-
meró eodem in prandio hunc aut fimilem intuitus
fum cafum , miratufque fui Dominum id minime
percipere, aut fi percipiebat, quare non reprehen-'
debat, ac deridebat. Adulator vertit femper con-
lilii tædam 6c facero quo Dominus vult pcrgerc
quantumeunque cadat, etiamfi collum fibiipli fran-
gat. Talem me volunt, inquit, Domini me i, 6c
tyranni C quod peccatum eft,) revelendam. Veniamus D talem me habebunt. Per Deum : voluntati eorum
&videamus quomodo occultantur iri quatuor nomi- “ 1 1 ‘
natis virtutibus. Et primo deadulatore mendaci contra
prudentiam. Prudentia eft auriga virtutum t Quomodo
? Per lumen veritatis, & per filiam luam difcre-
tionem, oftendendo primiim omnium uniufcujufque
r(ei exitum. Rerum exitus prudentia metitur* pofteà
délibérât de mediis congruis ad talem finem obtinen-
dum. Alias à cafu eft , fi quicquam bonum fortia-
tur effeélum. Ttsrpe efi Principi, ut dicebat Scipio Anon
contradicam , etfi. Iciam mala hinc ventura,
lint eis, lint eorum populo. Quare eorum incurre-
rem indignationem ? Indignatio Principis mors. In Dei
nomine , noli mori Martyr , led Confeflor potius ’
excorient, rodant, expoliént, quidmearefert, modo
prædæ partem habeam , aut commodum. inde
reportem ? Audite, Domini, quid dicat adulator.
Creditis eum ludere ? proculdubiö lie a<dt
6c pejus. Xfiflat Dominum qui eum aufcultat vçn-
P P 3 to