T R A C T A T U S Conpderatio Prima.
J. Gerfonii Do St or is & CancelUrii Parißenßs. D t primo timoré libero nobis cotter eat o.
S U P E R Amor liber refpebtu D e i, naturaliter 8c indélebiliter
infitus eft, concreatus 8c infertus, dumcondituseftad
C A N T I C A C A N T I C O R U M /
A d Fratres Ordinis Carthufienfis, Editas apud
Lugdunenfes. Anno Domini 1429.
Collât, ad AdSS. Codices. Vitlorin. 180. 848. JVavarr.
unnm & Ad. Tàrghy.
AM O te facer Ordo Carthufienfis, quondam
amas me proximum tuum, 8c ideo proximum,
argumento Ch r illi, quia fecifti in memiferi-
cordiam.j amoris quoqùe tuiproba tio, operis eft
exhibitio.: Tricenariumnamque, poil mortem meam
indu!turn, priùs fieri pJacuit prævènire me vivente.
Meditatus fum mecum, fi quam operis viciflitudi-
nem vacua tènectus mea poflèt afferre. Subiit mox
animum petitio veftræ devotionis modo fabta per non-
nullos ex vobis , quafi vice omnium : quatenîis fu-
pef Guitica Çanticorum feriberet aliqua, qualifcunque ^
iludiofitas mea. Inclinavi protinùs cor meum aflèn-
tire , quia amo te : etenim amicorum vota fiant fi-
milia.
Verùm poil tôt à fiammis ingeniis diblata fuper eif-
dem Canticis , quid aut quale poflèt addere pauperta-
cula,nullius vel tepidæ devotionis meæ^diu iatis in dubio
fuit animus : tandem confifus in auxilio precum veftra-
rum, decrevi novum,aliquid, autfaltem novo modo feri-
berèj fiib præmiflb themate. Amo te.
O te. V o x ifta Petri eft , ad Dominum ter in-
terrogantem, tertio repetita': Domine tu feis quia
amo te. Joan. xxi. 16. Juxta quod verbum tripliCatum
pofliimus allegoricè, moraliter & anagogicè triplicem
in creatura rationali amorem intelligere 3 liberum, ar-
bitrârium, gratuitum: liberumconcrcatum, arbitra-
rium deliberativum, gratuitum fiiperinfufivum. Di-
miflb iterum fermone de amore pure naturali végeta-
tivo 8c animali, 8c habito tantummodo refpebtu ad1
amorem Dei, ficut habuit Petrus5 dicens : Amo te.
Eft autem amor nofter ad Deum triplex in généré, prout
ftatim dibtum eft. E t hujus verbi A Ad O tresliteræ lignant
in ænigmate. A , principium. M , medium. O ,
finis. Ex quo triplici amore habituali, tanquamtripli-
ci vita prima, refultat a6tus amoris perfebtus 8cmeri-
torius fruitivus D e i, de quo folo principaliter Cantica
Canticorum lunt per anagogiam, id eft furfum abtio-
nem, qualiter aguntur à Spiritu fanbto, ( quem hodier-
na die in filios adoptionis Chriftus efludit) ipfi filii
Dei fimiles Apoftolis.
A t vero proceflùs nofter ut ordinetur ex notis, præ-
mittet aliquas confiderationes de quidditatè amoris in
lpeciebus fuis, 8c hoc pro prima partitione. Proinde,
fecunda partitio continebit confiderationes quinqua-
ginta fecundùm totidem dies Jubilei Pentecoftes, quan-
do Spiritus lanbtus his diebus in iinguis igneis appa-
rens, mentes carnalium in fui amorem, ait Gregorius,]
immutavit. Amor fiquidem ignis eft, unde nominatur
Seraphicus, quod ardorem fignificat, 8c quinquagin-
ta proprietates filas quafi totidem linguas igneas, qui-
bus loquitur 8c lè aperit, dilpertitas oftendemus :
tandem partitio tertia confummabit velut in cufpide
pyramidis flammeæ univerfum amoris fermonem , ad
primam 8c unicam proprietatem fuper illud : Ofcule-
tur me ofeulo oris fui, Cant. 1.1. fe reflebtens.
imaginem 8c fimilitudinemDei, quteconfiftitinmen-
te , notitia, 8c amore. Sed quseret protinus aliquis:1
quo pabto naturalis amor ifte liber did poteft, 8c fi
liber quomodo naturalis? Eft hie alta8cgrataDobto-
rum perferutatio , quorum prsecipui invenerunt, quod
ficut in Deo amor prodibtivus Spiritus fanbti liberri-
mus eft, qui tamen immutabiliter agit 8c neceflario,
fic in creatura rationali vel intellebluali amor, primo
infitus refpebtu D e i, quem aliqui fynderefm vocant,
licet quodammodo fit altior 8c fpecialior, quiconfti-
tuit tertiam partem imaginis, nec aliud refpicit bonum
quam Deum pro objebto 8c fineultimo. Ifte, inquam,
amor licet invariabilis fit 8c indelebilis 3 nihilominus
lpontaneus eft 8c ultroneus, aliter quam fit amor la-
pidis gravis ad fiium centrum, 8c hoc ratione cogni-
tionis intellebtiva: conjunbta: fib i, prout eft fecunda
pars imaginis oriens ex prima qua: eft memoria, non
quidem fenfualis relpiciens prseteritum , fed mentalis
comple£tens omnem temporisdifferentiam, immolu-
pergrediens. Eft ergo amor ifte ex natura lua Ipon-
taneusatquc liber 5 quamvisinoppofitam partem verti
non poflet.
Conpderatio Secrnda.
Amor ifte Dei liber, fundamentalis eft ad omneiii
affeftionem alteram intelleftualem , qua: proprie non
dicitur paflio , fed operatio proportionabiliter, ficut
Deus unica operatione deleftatur 8c nullatenus paflio-
ne. Itaque necefle eft omnia reduci ad unum, 8c mu-
tabilia ad immutabile 8c fixum j oportuit ergo omnes
affe£liones (quarum multas conftat efle) variabiles
reduci ad unam quietam 8c fimplicem. Talis eft amor
naturalis Dei infitus anima: in conftitutione imaginis
fuas, quem dicimus efle convenientiam 8c coaptatio-
nem ad Deum tanquam ad finem fuum ultimum , 8c
quodammodo intelligibile centium, in quo jueiter ma-
;n e t , innititur 8c quiefeit. E x quo prasterea omnes
alia: affe£tiones qu^ dicunt motum vel mutationem,
fiveinbono, five in malo, five inarduoj ut defide-
rium, fu g a , lp es , timor, audacia, ira, fegnities
oriuntur.
Conpderatio Tertia.
Amor Dei ifte liber non habet a£tum fecundum,
qui fequitur cogitationem 8c confilium, pro ftatu vise,
nifi previa fenfatione j. quamvis femper fit in a£tu primo
qui eft (ut diximus) continuus, fimplex 8c quietus.
Poflet hie introduci tota materia de conceptibus
& intentionibus cognitivis 8c affe&ivis , 8c lpeciali-
ter de lex modis Ipecierum, quae lunt initiumcogno-
feendi fupra lenfum intelle£hialiter. Nam quxdam
funt abftra6t« per phantafmataj quaedam naturaliter
^infitae ex prima creatione, ficut fpecies innata cogno-
feendi Deum 8c amandi 5 quasdgm funt impreflae per
fubftantias Ipirituales j quaedanl'reliftae 5 quaedamper
collationem acquifit^ j aliae per experientiam habitae:
fedde his non eft hie dicendum per lingula, qualia
tamen cognofcere multum juvat ad amorem Dei pe-
culiariter exercendum.
Conlis
quâm hominibus, 8c potiflimam lub Deo , immo
p r , .• . quafi fimilem, quæ neque cogi poteft neque minui, iplâ
L o n jta e r a t to Q u a r te t» liante natura animæ. Si verb confideratur ut aâuali-
Amor ifte Dei liber 8c impreflus, non caulatur in
voluntate rationali vel intellebliva ex amicabilibus quse
lunt ad le ,, ficut videtur dicere Ariftoteles 8c Audtor
de caufis: fed e contra amicabilia ad fe, oriuntur ex
ifto amore ad Deum. Haec eft confidcratioTheolo-
gica, pulchemmaatque lan£liflima,, convincens omnes/
peccatores efle pra:varicatores inftituti primitus ordinis
, dum ab amore Dei defle&untur, arbitrio malo, ad
amorem proprium vel alienum adversus Deum, ha-
bentes cor diftortum 8c injuftum, nec conveniens 8c
conjunftum cum prima 8c reblilfima rcgula amoris
lui liberaliter 8c naturaliter imprefli. Sufliciat interim
pro certificatione hujus confiderationis Theo-
logorum autoritas in hoc fundata: quod Deus eft fuper
omnia propter fe diligendus, dile£tione arbitraria,
quanto magis dilebtione naturali 8clibera, quse neque
fallere vel errare poteft, neque falli, cum regatur ficut
imprefla eft, abagenteinfallibili.
Conpderatio Quinta.
Amor ifte liber Dei habebit a£lum lecunduni in pa-
fcria pleniflimum, continuum, fimplicem 8c jucundum,
qui dicitur fruitivus, fivefruitio' vel ofculatio, ficut o-
ftendet tertia partitio. Sed in hac valle miferi« vix ha-
betur ifte a6tus fecundus nifi valde intemiptus, 8c per
intervalla, propter curvitatem amoris libidinofi depri-
mentis. Docet hoc proh dolor valde nimis experien-
t ia ! Utrum verb amor ifteliberalis ad Deum habuif-
fet continue a£tum lecundum, qui confiftit in operatio-
ne, 8c hoc pro ftatu innocentise, immo' etiam in Angelis
prima lui conditione, vel etiam in Purgatorio nunc ha-
beant anima: finaliter lalvandce talem abtum lecimdum
continuum, immo 8c dedamnatis qujeripofletj cum
habeantremorfum. confcienti« vehementem, non fo-
lum in habitu fed in a£lu, qui caulatur, lecundum Do-
btores, ex repugnantia amoris proprii arbitrarii
ad amorem naturalem 8c infitum D e i : lebtor ad-
Vertat.
Conpderatio Prima
liter arbitrans, 8c fe fuper fe reflebbens -, tunc libertas
hujufmodi variabilis eft 8c impedibilis, neque æqualis in
omnibus tarn Angelis quàm hominibus, fed patitur fer-
vitutem tunc culpæ, nunc poenæ 8c multæmiferiæ,
immo ut turbato judicio rationis, tunc omnino tollitur
8c impeditur in ablu fuo ne deliberet. Fundatur autem
fuper hac diftinbbione divifio fpiritûs 8c animæ ex una
parte, divifio prætereà fpiritûs 8c mentis ex altera, de
quibus in metrico opere luper Adagnificat Dill. 2. la-
tiiis trablatum eft.
Conpderatio Tertia.
Amor arbitrarius relpebbu Dei non habetur hie in via,
ficut nec intelleblualis cognitio abtualis , fine prævia
cognitione fenfuali. Tradit hoc Philolbphus experien-
tiæ vocem loquens , quamvis ignoraret hujus fervilis
cofligationis 8c ordinis rationem, ficuc nec peccati ori-
ginalis transgreflionem. Unde fabtum eft , ut intelleblus
non poflet abhialiter ferri in Deum, nifi priùs docere-
tur per fenliim dibla perindefenfualitas8cvetushomoj
quafi Mater 8c Pater interioris 8c novi.
1 Conpderatio Gptartà.
Amor arbitrarius relpeblu Dei determinatur 8c figi-
tur ad unam partem, icilicet dileblivam in Beads, ficut
è contra neceflario déclinât in odium Dei 8c invidiam
in damnatis. Ifta eft communis traditio Dobto-
mm 3 quamvis in alfignando caulas, videatur aliqua va-
rietas luper hujufmodi confirmatione in Beads,vel obdu-
ratione in damnatis. Sed refolutio finaliter cadit ad or-
dinationem D ei, 8c quia pofiti funt in termino 3 neque
eft ampliùs locus meriti vel demerid ullus : proinde non
tolluntur ab hoc duplici ftatu multæ abliones arbitra-
riæ, refpebhi objeblorum aliorum à Deo, ficut dæmo-
nes arbitrariè tentant homines, quibus arbitrariè An-
geli fubminiftrant.
, Conpderatio Quinta.
De fecundo Amore.
Amor arbitrarius refpebhi Dei non habetur nifi pras-
Vio, vel fimul concurrente prasdibto naturali 8c libero
amore. Perfpicuumeft3 quia radix eft hujufmodi amor
omnium aliorum affiebtuum. Rursus voluntas non fertur
liberè, nifi prasmoneatur objeblaliter 8c cognitive per
intelleblum fiib radone boni vel mali, convenientis vel
difeonvenientis 3 ex qua monitioile protinus oritur in voluntate
abtuali quasdam complacentia vel dilplicentia
naturalis, juxta fententiam Damafceni 8c verbum Beati
Auguftini, quod non eft inpoteflatenoftraquibusvifstan-
gamur. Ceterum poft apprehenfionem hujufmodi ob-
jeblalem, voluntasfemovetliberè, acceptando vclre-
futando vel fiifpenlam lè tenendo.
Conpderatio Secunda.
Amor arbitrarius refpebtu Dei diftinguitur a libero^
naturali, propter confideradonem duplicem anim* ra-
tionalis 8c {use libertatis. Confideratur itaque anima
rationalis vel in fe eflèntialiter libera, vel utablualiter
deliberans. Si primo modo, fic Ilia libertas femper eft
asqualis 8c invariabilis 8c inauferibilis, ipla permanente in
efle 3 8c fic accipitur a Dobtoribus Bernardo 8c Anlel-
mo, qui dicunt earn efle asqualem in omnibus,tam Ange-
Amor arbitrarius relpeblu Dei ferri poteft ad utram-
que partem dileblivè vel omiflivè hie in via 3 immonori
videtur repugnantiam includere de potentia Dei ablo-
luta vel fufpenla de lege communi, quin voluntas arbitraria
ferri poflît oditivè in Deum dare viliim : poflet
enim apprehendi fub rationibus odibilibus, Icilicet pu-
nitiviveldamnativi. Ex qua confideratione mod lunt
aliqui dicere 3 quod damnatiforfitan in extremo judicio
videbunt pro morula intuitive Deum, non lolum in hu-
manitate de qua conftat 3 fed etiam in Divinitate, ad
augendum odium, 8c confequenter fiipplicium luum
magis. Sed non habet hoc communis Doblrina, quæ
potius ut femper fequenda eft, quoniam curiofitatis eft,
non Dobtrinæ, pietatis opinionibus extraneis delebtari.
Conpderatio Prima.
De Amore gratuité.
Amor gratuitusDei abhialis, dicit influentiam divi-
nam gratis datam in anima, quæ formaliterredditho-
minem gratum Deo 8c acceptum ad vitam ætemam.
Confiderationis hujus materia latiflima tradita eft per
Doblores 3 fed à multis experimentaliter non intellebta ,
fiipra quam ponatur ad præfensiftadiblinblio. Quod
amor gratuitus quadrUpliciter habet confiderari.. Uno
modo, prouteft forma quædam ablbluta, vel influentia,