JOANNIS GERSONII
Docforis ftS Cancellant Farifienfis,
MO N O T E S S ARON
S E U
UNUM EX Q U A T U O R EVANGELI IS.
Collât, ad MS. Cod. Vict. 68.
M O N I T U M .
Pi O S T Vêteres Scriptores primus Jeannes de Gerfon quatuor Èvangeliftarum hi-
floriam ipßs eorum verbis conneEendum Jufcepit. Gjuod opus ad imitationem
«yImmonii Monoteffaron five Unum ex quatuor Evangeliis infcripfit. Opus fané
ardmm difficile , ei proefertim qui nullum hujus generis opus proevium haberet.
Nam longé facilius fuit iis qui poft ipfitm Harmonias aut Concordantias Evangeliftarum
fcripferunt, invento Q f perfeEo àGerfone operi quoedam adder e , nonmlla immutare,
ac demùm quoedam illußrare & in commodiorem ordinem digererè. A t qui primus
Evangeliftarum verba collegit, comparavit f f f in Ordinem digefftt-, is Herculeo fane la-
bore defimEus,maximaque debetur ipfiinduftrioe fuoe laus. Scripfit iftud opus Joannes
de Gerfon tempore tumultûs Çff belli, ut ait in Prologo, acproindè poft Concilium Con-
fiantienfè, cùm inter Delphinum Q f BurgundionemDticem foevum ac internecinum bel-
lum grafiaretur, quo tempore exul erat AuEor. Extat ißa Concordia in Bibliotheca
jAEorinoe Codice De. 8. nunc 6 2 . ad quem collata eß Q f multis in locis emendata.
P R O O E M I U M
IN C O N C O R D A N T I A S E V A N G E L 1S T A R UM,
CdleEas per VenerabilemEMagiftrumJoarmem de Gerfon Cancellarium ParifienferH)
quas intitdavit Monoteflaron, aut Unum ex quatuor.
V A N G E L I U M latum efle & magnum , & rufsùsconcifùm,
divinus Bartholomæus dixit, Dionyfio, in de myftica Theologia, telle.
Cujus ratio multiplex noftræ congruens intentioni potefl elici,
dùm aliquid proloqui volumus fùpert/»»» eX quatuor , nuper édita
compilatione. Verbum quidem quod in principio erat apud Dernn,
eft unum & multiplex, prout de Spiritu lapientiæ tradit Sapiens,
unum in eflentia, multiplex in effedu. Eft unum rursùs apud nos ,
progrediendo per viam negationis relblutoriæ , omnimodum verb per viam attributo-
riæ pofitionis. Eft prætereà unum & efficax cuilibet accommodé fe coaptans, &
loquens verbum Evangelicnm, & penetrabdius omni gladio ancipiti, pertingens ufque
addivifiOnemfpiritusQf animate. Hebr.IV. n . ut fpiritus, â quadam anima-
litatis concretione lolutus , liber & expeditus, fas habeat circumquaque in circuitu
levare oculos fuos, ubi videt & affluit, &miratur, & dilatatur cor fuum. Ubirur-
sùseft juxta Philofophicum dictum intelleftus adeptus quidam. Inluper habeturin-
nocentiæ flatus, ubivifusfuiffetDeus in libra creaturæ totius, claro contemplatio-
nis intuitu. Denique, verbum quod erat in principio immenfum, fecit Deus abbreviaturn,
viatum,dum Verbum Caro faEum eft.Joan.1.14. Imo ft profunde fpeculamur,Verbum
iftud unum quod erat in principio apudDeum. Ibid ,2.dici poteft,tàm in creatione rerum,
quim in Incamatione , quodammodo multiplicatum , juxta metaphyficalem de
creatis intelledibus confiderationem, qui quanto funt imperfediores, & à prima
verbi luce diftantiores,tanto magis plurificantur,pluribus egentes fpeciebus & adibus,
quâm perfedi. Et certè fie experimur in humanis intelledibus, quod præftantiores,
tàm ingenio naturali, quàm exercitio dodrinali, fub paucioribus conceptibus plura,
majoraque fub univerfalitate cognofcunt. Sunt qui ad paucula verba, putà ad Oratio-
nem Dominicam, confiderationes velut innumerabiles, per multa leptenaria Petitio-
num, Donorum,V irtutum, Beatitudinum, Sacramentorum, Dotum, & lîmilium, fub
omni facultate relblvunt : & tanquam in Libro legentes, & in fèreno monte conftituti,
colledam return magnitudinem, quafi fùb uno folis radio, contemplantur.
Cur ifta dicimus ? Nimirùm quia dignum eft & falub're Chriftianis, præfertim flu-
diofis in Theologia, quæ multa eft fecundùm præfatuni Bartholomæum & minima,
ut ponant fibi refolutionem & ordinem ad pauca, quoniam habet omnis veritas ad
unum vel pauca reduci. Quid erit illud unum vel paucum convenientius accipien-
dum, quàm Evangelium ? Ita enim narratum eft de theologizante Cecilia, qubd fem-
per Evangelium Chrifti gerebat in pedore fuo : cujus exemplo nunquid non eft utile
iàpientiæ fedatoribus, ut fiium omne ftudium référant ad Evangelicam unitatem ?
Prorfus erit hoc ad memoriam utile, & ad pietatem praticiens, cùm in eo reconditus
fit cultUsDeipræcipuus: cùm fit prætereà in autoritatis arce locatum. Proindeta-
lis redudio habebitur faciliter, fi verbis fingulis, fi propofitionibus, fi fententiis pondus
fuum detur, cum inquifitionibus & foiutionibus dubiorum, ficut edocent Theo-
logici tradatores : & hoc five fuerit dodrinis pradicis, five fpeculativis intendendum.
VidetotammateriamdeTrinitate, locum invenies cpngruum, ubi dicitur: Joan. 1.1.
In principio erat Vérbum, & Verbum erat apud Deum, Q f Deus erat Verbum : Mate-
riam de creatione rerum ibi, omniaperipfùmfaEafemt,verC$. Materiam de incar-
natione, ibi, Verbum CarofaEum eft, verf. 14. Materiam de gratia. Çff habitavit in no-
bis, ibid. Poftremo de gratia Sacramenti, ibi, vidimus eum plenum gratia Q f veritatis.
ibid.Q
uilque igitur voluerit, vel legere vel ftudere, quafi faluberrimum & fblidiffimum
divinæ Legis fundamentum, oftenfa eft ibi via latiffima, qua progrediatur, & omnia
quæ alibi vel audierit vel ftuduerit, velut in unum principium reducat, colligat & re-
ponat. Ita enim Theologiam egregius Dodor Bonaventura in fùo Breviloquio totam
inchoavit, mediavit, & finivit à primo principio,quod fine dubio eft illud quod Inprtn-
cipio erat apudDeum. Joan.1.2. Ego (inquit Jefus ) principium, qui Q f loquor vobis.
vn1.25.Etin Apocal.X.8.Egofum « Q f a ,principiumQffinis. Quisdigneîaudaverit
Aureolum, qui totam fub paucis conclufionibus Bibliam, præcipuè quatuor Evange-
lia, mira fubtilitate compegit. Nonne fandus Thomas, totam penè Theologiæ pradi-
cam (prolixioribus licet verbis ) inSecundaSecundæconclufit? Quam Summam, fi
tanto quæreret impendioTheologicorum fobria ftudiofitas,quanto conteritur in fuper-
vacuis multorum,heu vana curiofitas 1 haberent profedbTheologi, unde quorumdam
fapientium in oculis fuis infultatio (phantafticos appellans Theologos) retulà ceffaret.
Conatus eft noftrà ætate unus ex Theologiæ Profefforibus, notare fèmitam per
quam novus Theologiæ difcipulus haberet pergere. Sed dum etiam atque etiam réco-
gitavit, tot invenit ingeniorum varietates, tôt prætereà pro diverfitatefinium muld-
plicitates mediorum, pro loco, pro tempore, & focietate, denique pro occurrentibus
exercitiis, nunc in iftis Dodoribus, nunc in illis , Ut vix aut nulquam valeat uniformis
régula conftitui. Veniebat rursùs in animum cudere quædam nova Opulcula fuper
Unum ex quatuor, fed repreffit modeftior confideratio, & pauculis annotationibus
voluit effe contenta. Profpice quot & quanta pateant à fümmis ingeniis elaborata fii-
per Evangelia, per Gloffas Ordinarias interlineares, per Margines, per Homilias, per
Poftillas, per Determinationes ; per Concordantias magiftrales, per Sermones, &
EomilV. Pars I. F 2 thema*