to Ü laudis. Propter quod Dominus ftolida re- Tanta fufficiant de mails conditionibus hujus bomiolemr
opinbne î Sc tie fe mira i l cùm folum cid* proditoris I mendacis ladulatons, contra quern
ventns lit ; quemadmodiim cum tria pifa in inflata quatuor ponemusConfideration.es. ^
funtvefica, actis unius acuties omricm ejus deprirnit p r o P R U D E N T I A .
p o m p am j & : a b om n i e um a v e r t i t in c c e p to . Q m s . i K U .
es , mquit adulator Domine? Confident modotuam A Conjideratio Yuma.
dignitatem, profeâo terra non fuftinèt Dominum t TNusquisque Dominus fe in opere, ficverbotalem
ilÉSSS H ^ mi auisaudeatdicere tuT fimilem in cordis nobilitate , in probitate , in veritatem.
pulchris verbis , in msignis fenfibus prudentia.
Alii flint foliim beftiæ .in comparatione ad te. In-
iuper quandoque vilipendit Dominym,, Sc in forma
rainiftri maledicit huic Sc alteri. Quid , inqüit,
Domine? Nimis humilis es,, nimis reli'giolus , dul-
cis nimis , largus nimis ,. nimis pius. Quid curas de
abieftis illis hominibus , aut de cappiejis fubduchs,
aut de fimulatis Religiofis ?; Oftende té efle Domi-
uum. Quis es , quæfo ? Eges-ne altenus ope ?
Quis eft qui te gravare poffet, aut quidquam oftendere
aut tibi' confulere ? Audite, Domini, qualis advo-.
catus vellet Deus, ut veritas contra adulatqrem Domino
refponderet. Cum adulator quærit quiftiam fit 3
te oro, refponde veritas: pauper es, & mi fera ciea-
tura , omnibus fubjecta anguftiis Sc tribulationibus,
frigori, calori , dolori, infirmitati , Sc neceflitati
mortis inevitabili. T u es iaccus plénus fimi, ter-
ræ . cineris Sc putredinis , quantumeunque tunicam 1
géras , quocunque auro, argento , aut lapidibus pre-
tiofis, aut pompofa familialis circundatus. Quid eft,
quæfb, caro tua quæ citb aut tarde cadaver éfficie-
tur foetidifîimum, cibus vermium.’ Cito e r i t , tibi
dico , quoniam inbrevi hoc tempofq nulla eft mora.
E t fiita e f t, exurge paülulîim, aperi bculos per adu-
lationemtibi claufos, & confidera qui Domini erant
in hoc Confilio. Ante quatuor aut lex Annos ab homi
nibus honorabàntur, unufquifque eos timebat, unuf-
quifque eis adulabatur, in tantum, aut plus quàm tibi.
Sed confidera übi fint tnodo : dormierunt fomnum
fettm. PI.lxxv.6. Egerunt perlonam fuam.Mors in mo-
mento fuperavit eos, Sc fepulti fund Quid proficit
eis fuperbia ? Quid proficit, fi opprefl'erunt, Sc ad
dolorofa toi-menta minorem populum ( ut adulatori-
bus placèrent ) perduxerunt ? Adulatores transfèrent
te de terra corpuSj Sc animam, fi cecidit, de inferno ?
Verè cecidit, Sc tu pofteà earn , nifi Dei mifericor-
dia per pcenitentiam ponat, aut pofuerit remedium.
Terra terra, terra., audi fermonem. Jerem. XX11. i p .
E t quis eft ille ? Omms caro fern*
oftendere debet, cui quis.audeat dicere yeritatem,
five fit ad laudem, five ad fuum vituperium 3 fit in oc-
culto, fit .in publico 3 eft doftrina ianSti Ludovici ad
filiiim fuum. Alias fi Princeps dicat: Loquimini no-
bisplacentia3 aut fi odio habet eos qui veritatem di-
cunt, ficut Achab de Michea : Odio, inquit, habeo
eum, quia femper mihi mala nunciat. Profebto a6bum
eft de tali Principe, perditus eft In corpore, in ani-
ma, Sc in fama: ldeo dick Sapiens, quod Princeps, qui
audit Itbenter verba mendacii, omnes mtnifiros habebit im~
/M<?j,,*,Prov.xxix. 1 a . five enim fit jure, five injuria I femper
dicunt: Dominut meus bene dicit l jus habet > Sc.perdi-
tur omnis libere loquendi, Scconfulendi libertas... Ni-
hilominus Gato major aflignat principalem caufam ex-
altationis Romanorum , quia erat, inquit, animus in
confulendo liber. Dominus agens fecundum adulato-
ris confilium non excufatur , fi res malum fortiatur
effedtum.
Conjideratio Secunda.
PR inceps non folum confilium petere debet, fed
illi credere, Sc exequi, Sc id teiiere fecretum 3 aliter
enim videretur irrifio , aut ciiriose fattum , petere
confilium , 8c non exequi, ad exemplum Achab,
qui ad inftigationem Joiaphat a Michea confilium
petiit , Sc eum bis, aut ter per juramehtum conju-
ravit, ne quicquam prater veritatem diceret 3 Mi-
cheas illi vifionem Dei revelavit 3 tunc Achab ira-
tus eft , Sc eum in carceres intrudi ju ffit , Sc pane
doloris, aqua quoque anguftite fuftentari. T o ta hi-
ft'oria ad noftram conducit inftruftionem in 3. Reg.
ult.cap. Sic Princeps in fe habet quod dicit T e -
rentius , Natura Jic ejfe , ut clarius 'alterius fattum ,
quam nofirum intueamur. Facillime quifque in prq-
prio fa6to cascus eft , aut per iram, aut per odium,
aut per propriam affedionem. Plura etiam vident
oculi multi, quam unus folus. Quid de fenfu unius
folius eft hominis? Propterea dicit, Sc pnecipit Sapiens,
omnia agi confilio debere, Sc nunquam quifi
quam poenitentia ducetur. Afluerus ( ficut legimus
eius ‘peut flos campi 3 fen um aruit & flos cecidit. 1 fa. p in libro Efther) fèmper feptem habebat fapientes.
XL.6. Confidera b ené , quód adulator infernalis ad exemplum feptefii fapientum PrædeceflorumRoinimici
eft Presbyter , qui canit Vigihas îlhs qui
mortui funt per peccatum, fepulti per malam confue-
tudinem, feetidi jam per malam famam, coopcrtidu-
riifimo, ac pondérofo indurationis cordis lapide, pa-
rati ut in inferni fepeiiantur ccemiterio 3 malum cce-
miterium profe&o. Dicit adulator in fuarum Vigilia-
rum principio : Placebo Domino , fed valde male
continuât, quia non eft in regione vivorum. Quid am-
plius de adulatoribus dicemus ? Adulator eft foliim ver-
i intricator. Et cum ad veritatem dicendamvenmanorum,
quorum Confilio omnia agebat. Ad hoc
confert quod dicit Homerus de foie hunc mundum
inferiorem gubernante per confilium certe feptem fig-
norum. Dicit Saluftius Diu confultandum efle & opus cito'
exequendum. Quoniam de illis qui confilio non cre-
dunt dicit commune proyerbium : Confllium in pro-
prio capite minim'e efle portandum. Cur r Quoniam omne
malum ad Confiliarios refle&itur, quantum ad ho-
minum aeftimaBionem. Nam quantumeunque bene,
confulant, Sc veritatem 3 femper dici folet, eft malum
borum------
turn fuerit, per verba duarum fecierum exitum quær
confilium quod ei datum eft , quod omnia fecit.
it , per amphibologiam, per evafionem fubtilem, Sc Sed quid . eft interdum bonorum v confiliorum
_ v ,
aftutam 3 per conveniens aliquod diverticulum omni impediens executionem ? Revera id m caula e lt , quod
vento (c coaptat, diftenfiones fufeitat, ut pacem fa- Dfecreta non tenentur. Semel in publica menfa , in
m----- r~ — J V - qua antiquus fedebat R e x , mihi diéfcum fuit per quemdam
Dominum, Sc poftquàm confilia bene data hierum;,
nefcio qui femuli, Sc nullius çretii, aut repu-
tationis homines , vefperi, Sc mane omnia deikue-
bant. Et quomodo id fieri poflit , fi confilia fecre-
ta forent ? Secretum eft fortiflimum , Sc optimum
contra omnes Ruipublicæ adverfitates remedium,
ut dicit Valerius Maximus Lib. z. cap. 1. recitando
Regem Perfaram Romanis rebellem fuifle , qui ci-
tiùs in bello viélus fuit, quàm Romani extra Senatum
exiftentes , quomodo ejus rebellio denunciata
fuifiéc
cere videatur, femper eft in confonantia, fecundum
refponfum vulpis quod dedit leoni , bene novit fi-
miarum exire cameram, Sc fetui formam accipere, ut
pacem habeat. Eft mala cornicula , quas magno-
ru’m Dominorum oculos eruit, vel eos velat, Sc cum
eis ludit infidclitatis ludo. Adulator, ut omnem cu-
mulum mali dicamus , eft finaliter bonae prudentia
valde contrarius. Quare ? quia felfitatem introducit,
& ne veritas per alter-ius confilium manifeftetur huic
qui fe omnium fepientiflimum judicat, impedimento
eft. Sed ad cujus judicium? Adulationis.
nus erat, Sc fepiens , per felfem Sybæ relationem
contra Magiftrum fuum Miphibofèth deceptus fuit.
z. Reg. xvi. Sc XIX. de hoc Lyra tangit. Fui in Curia
fuifiet agnofeeréht. Ex hoc fecca eft ördinatio, ne
|>ueri Confilia intrarent præter Papirium, qui ea be-
m nôveràt Matri fiïæ celare. Dimitto hiftoriam.
Quintus Fabius dicebat, quod fi camifeam, five in-
dufium fuum fecretorum fuorum contra Hannibalerrt
feiret efle confcium , confeftim fe illud dimifiurum.
Novit Dominus , fi confilia Francorum finapis fe-
quantur damorem, Sc per urbem decantentur, quantumeunque
fecreta fuerint.
Conjideratio Tertia.
H P A l e s ad Confilia vocari deberent, qui time-
i ent Deum, Sc periculum propriæ eorum cony
feientiæ, Sc qui bonum commune privatæ, Sc propriæ
præponerent utilitati. Aliter enim nunquam
veritatem dicent abfque timoré, aut fevore3 nec ferio-
se mala populi, Sc opprefliones, aut quod difplicere
pofiit allegabunt 5 fed fuos vertent humeros , Sc
tacebunt : aut profedo,quod malum eft, loquentur
homines fane fine fide , Sc fine leg e, avari, ambi-
tiofi , quibus non eft curæ undè quicquam veniat,
dumniodo habeani 3 homines etiam prælümptuofi
ftoliditateautjuventute, nequaquam bonum conftan-
ter dabunt confilium. Qiii ad Deum fupremum fuum
Dominum,Sc ad leipfuml1 idem non habet,quomodo alteri
earn fervabit ? Quifibt nequ.-.i
Sc fcio quod per tales occafiones poteftatem habent
viliffimi , Sc nullius pretii homines, optimos Domini
âmicos in indignationcm ejus ponere abfque ullo re-
medio, quia indignatio celata excufari, Sc feiri non
poteft. Et cum fic f it , quod in certis cafibus nunquam
per Dominum ipfum talis revelaretur accufatio.
A f^aufam fubticeo. Hæc confideratio locum habet
in materia F id ei, Sc bonæ doéfrinæ , ut nunquam
credatur homini, quantumeunque d o d o , aut probo,
fi non audeat in publico dicere quod in tériebris,
Sc in fee re to profert, Sc interdiim irrifionis, Sc joci
modo, hides ludum non habet , & veritas lumen
amat, vultque bene examinari. Et ante omnia u-
nulquifque R e x , aut Princeps Chriftianuscaveredebet
, ne per tales informationes in aliquos contra noftram
Fidem, Sc fanara doctrinam incidat errores
fe in fadis luis juftifieando, aut, alio qubvis modo,
qualifeunque fuerit per humanam fragilitatem pecca-
tor. Nullum enim eft peccatum quod adeo R e gem
, aut Principem Deo difplicentem reddat, Sc
infamem mundo, ufque ad perfecutionem ejus per
ignem, Scgladium, (ècundùm Legesdivioas,Sc Ec-
clefiafticas. * Si per talem confiderationem prudenH
| H | H i bonus? \Lcc\i.xw.1. g tLi1a? Vin1 Confiliariis benè confervetur contra mendaces
Nota in hiftoria tripartita exemplum quopado Con- ,magnum eft^adjumentum^ad corifervaftantinus
fidos fuos probavit amicos : prociamari juf—
fit quod omnes vqlentes Chriftian« renunciareFidei,
boni fui futuri eflent amici, Sc Confiliarii proximi3
alii autem ab eo egrefluri. Multi mbx Fide renun-
ciarunt. Alii verb Fidem fervando recefierunt. Contionem
Regis , Sc vitie fuse civilis. Quoniam R e x
fine prudenti confilio, eft velut caput in corpore fine
oculo, fine auribus , Sc fine nalo.
ftantinus fuam mutavit fententiam , retineiis fideles
Deo, Sc D eo infidèles expellens ait: Si Deo Fidem minime
fervatis , qua fpes mihi relitta efl , ut mihi fideles
fit is ? Juxtà hanc confiderationem valdè videretur ex-
pediens, ut de principalioribus Regni partibus non-
nulli vocarentur, Scaudirentur, tarn Nobiles, quàm
Clerici, Sc Cives, qui libéré miferabilem ftatumpa-
triarum fuarum exponerent, quia multo melius no-
verunt per conqueftum, Sc experientiam , quàm hi
qui jucundè Parifiorum inhabitant domos, ubi totias
Regni eft pinguedo, Sc ubi vita fefe ad cor retrahit :
plus movent ea quæ evenerunt , Sc quæ homines C
fenferunt, quàm quæ lolummodb auditu percepta
funt. Debet etiam Regis fiiia in hoc cal'u bené au-
d ir i, Sc ei fid es adhiberi, quoniam parentes tantb-
rum fcholafticorum ex omnibus finibus confluen-
tium , Sc conlèquenter ipfi feholaftici ( ut feire po-
teftis) benè hæc lentiunt. Eft etiam verum qubd
adulationis vox allegarinon deberet per hujus Regni
Confiliarios. Quæ vox ? Eft , qubd fufficit elfe
Confeflores abfque hoc quod fint Martyres.
O adulator, qui ita loqueris3 noris, Galliæ Dominos
non tales efle tyrannnos , ut veritatem dreenti
martyrium inférant, nec dignus es ut Martyr evadas.
Archiepifcopus Rhemenfis qui me ordinavit , di-
étam jam dédit refponfionem cuidam Franciæ Domino
: Nec excufati funt "Rhemcnfes Confiliarii , qui loco,
& tempore veritatem per fiUtoncm fubticent.
Cave ab hujufmodi doârina, à qua Joannes ipfe pofleà 1
ceflic.
D E
D E L E C T A T I O N E
V O LU P TÜ O SA F O R T IT U D IN I
Contraria.
Conjideratio Quarta.
JD O n a prudentia exigit, ut accufatiónes d a r t per
adulatores faétæ, aut ut alteri noéumentum inte-
tatur, aut ut quis bonus famulus1, vel Domini appa-
teat amicus, aut propter ttolidam complacentiam, möx
rejiciantur, quod fecurius eft : nec eis fides adhibea-
tur ulla abfqiie ho c , ut pats altera audiatur. Dura
res efl, ait (antfcus Bernardus, aliter agere ; qui tarnen
tempeftate fua magnos igiiorabat Dominos, Sc'
ao hac macula non erat coinquinatus, quæ nihiloml-
nus caufa, omnia generat-tnal». David qui adco bo-
S t necefle, cum Conliliarioru'm prudentia mi-
htum fortitudinem , Sc conftantiam adefle, ut
exequatur per porentiam quod deliberatum eft
per prudentiam : alioquin Rex eft veluti corpus fine
eorde , Sc brachiis. Sed lieu! dclectatio volup-
tuofa malediSus ftipendiarius peccati, fpurciffimi qui-
dem tyranni, quigutrurolculando ablcindit, 8c am-
glexando dccidit, potum adminiftiando intoxicat;
ilciit Joab nimis pulchram hanc virtutem inquierat,
ffiilitiam impugnandd, quia;non eft tarn fortis, ram
cdiiftans, turnagilis, tamvirtuofuscommiIito,queni
. dclectan'o non debilitet; Sc ft !e fubfternat, deva-
ftet. Ipfa eft Ion's SaJmacis, in quo, fecundum fi-
dlionem poeticam unufquifque virbalneans media efK-
cltur femim , aut fcmininus hermophroditus. Ipfa
eft rete ex fubtilibus ferreis teiis a Vulcano confe-
6tum, ad illaqueandum Martem cum Venere, ad irri-
D fionem ipfius Veneris grandem, fortitudo fcilicet cum
dcleclatione. E ! quomodo Troja magna deftiudta
eft ? Per voluptuofam complacentiam in Helena. Per
quid perdidit Tarquinius, 8c tota ejus fobolesRoma-
nam dominationem ? Per deledationemvoluptuolam
Lucreti^. Progenies Benjamin, per quid quad tota
dcftru&afuit ? Pervoluptuofumappetitum. Quin-
qUecivitates, Sc tota circumjacens regio., qua: an-
te i paradifus terrefti'is apparebat, per quid coelefti
fulmine perierunt ? Per foetidum, fic vilem appeti-
tum voluptuofum. Hannibal, Autonius, Alexander,
Samfon, David, & alii viaoriofiflimi roilites ,
cjim