Jo amis
paupertas , rabies dirse famis & fids , ciinor , languor,
labor, congelatio, combudlio ignis, mucro-
nes , gladii , müle quoque , fic mille alia dolorofa
tormenta. . ■
Terribilis fequitur mors , Infernus etiam lervit ll-
li , fed 8c purgatorius ignis duo praecipua habet of-
ficia : unum ad emend ationem punire , cum adeft
patientia alterum punire ad condemnationem, ant
exterminium. Ideo dicitur affiibbio fatelles , vel car- ^
nifex , aut executor julbitias Regis Regum legitimtE
filia;. Eft Deus ipfe furamus Imperator , ipfa vir-
gam fuam fert in emendationem puniendo, 8c gla-
dium , feu enfem in exterminationem puniendo.
Ha:c dura Ofiiciaria, quas hoc modo, 8c tali figura
fe in fecreto mentis mese coftoquio manifeftabat, ad
unamquamquepacis cogitationem murmurabat, quam
quidem cogitationem habere volebam. Quia , in-
quam, murmurabat j immo verb alta voce clamita-
bat Juftitia , neceffaria eft punitjo , neceffe eft ut
fecundüm nomen meum 8t officium dem afllibbio-
nem. Qyomodö afflibbionem ? Aut enfe meö mor-
talem afflibbionem , aut faltem virga meä temporalem.
Si fuerira admodum turbatus , ftupidus , 8c
undiquaque amaritudine plenus , interrogandum eft
minime. Diverfie fimul furgebant cogitationes, co-
gitatio videlicet pacis 8c afflibbionis. Heu , Domini
mei, an facere poffem? Veliem duntaxat cogita- ]
re cogitationes pacis & non ajflittioniS iecundum etiam
onus , 8c provinciam mihi injunbbam. Semper au-
tem fe erigebat rigorofa afflibbio Tub officii fui titu-
lo , & Juftitiae fervitio. E t quod majus e ft, propo-
nit quod non debeat, nec poffit expelli, nec lejici.
Juftitia enim, inquit, eft foror pacis, 8c Temper of-
culantur Te invicem 1 fufiitia & Tax ofculaufunt. Pf.
lxxxiv. i i . Oportet ergo fecundüm quod unaqux-
que pars vult ad fe teneri Juftitiam , allegando in
mum, quasram undique afflibbionem, alioquin defi-
ce re t , 8c periret JulHtia. Ad verbum hoc occa-
fionem omitto refpondendi, ut afflibbio abfcedat a
mente mea , 8C duntaxat remaneat cogitatio pacis,
fecundum {upradi&um verbum. Cogito cogitation's pa.
as & non aßäionis, Jeremuoiix.i I,rental pax. D icis , 6
afflia.io, pacem fine Juftitia, & cobfequenter fine te
nil prorsus vaiere. Rerpondeotibi per verba occulta,
Juftitiam. punitivam ( de qua loqueris) non debere
fieri, nec quicquam valet, nifi ut habeatur pax. T a bs
enim Jqftitia non eft; nifi qumdam pacis famula-
trix & ancilla. Cur ? Quia fipis ad quern tendit
omnis affiiCtiva Juftitia , eft pax. Opus juftitia pax.
Ifa.xxxii. 17. Si mihi fidem non adhibes, fume po-
bticoram ArjftotelisLibros, in quibus leges ; Bella-
mus ut pactm habeamut. Befium propter nil aliud eft,
quam ut pax habeatur. Etcertum eft quod fi
femper fervata fuiflet pax , punitiva Juftitia ( cut tu
fervis j non habuiflet locum, fecundum illius Philofo-
phi dictum, cui.etiam Fides confpirat. Refponde
mih i; Juftitia affli&iva fi efiet paei dontraria, aut
pacem impedieps, pacem prkfertim publicam, vo-
caretur-ne juftitia, autmquitas ? N on , ut videtur;
fed potiüs injuftitia & iniqifitas. Ad-hoc propofitum
prxcepit Sapiens : Noli efc jssjlus multitm, Eccle. vn.
K'on fis(inquit Sapiens) juftior quam opus fitsQua-
re? Alias enim eveniret quod dicitTerentius: Sum-
mum jus , fumma injuria. Trimbs magnum jus injufii- ;
tin efi. N o ra , quod feruntur mala quae emendari
non poflunt , nifi pejus, evenjat 5 ficut aegritudines
cprporeae; ficut videntur efle. in paganis: ideo fiin-
iuftitia &c. Nota proverbium ; Scrva otiantm tuum,
& jus tuum liberum ; fed pro tjuintpu' denariis cave ne
centum txpofueru. Dicit S. Auguftinus : Tulare te a pu.
lice, aut mafia pungenti. R e x Cardlus videns pulchratn
domura. -npluit ompes defedtus ejus quaerere. N o ta
de. hoc. quod dicit Hannibal : Quere jus. , ttfifir
Ctendum non f it , mult a lifertf qua non expediunt. N o ta
Tulliutnm Qjfif-Ai euftodiaj.uris. Tee rgopre cor,
Gerfmn 631
& poftulo, 0 rigorofa afflibbio, ut me finas pacem
cogitare, ut loquar de pace duntaxat fecundüm provinciam
, & intentionem mihi commifiam. Et fi
opineris te habere jus , aut abtionem contra pacem
propter Dominam tuam Juftitiam affli&ivam, vade,
profequere alibi quasrere alibi Jus, vel alio tempore.
Fac allegationes tuas coram quo volueris , me
enim eas audire, aut eis refpondere per confenlum,
vel diflenfum , non, mihi eft curse. Non habeo lo-
' qui in pr«efentiarum pro Juftitia afflibbiva, nec contra
earn. Solummodo cogito cogitationes pacis, & non
ajfliStionis. Et dico : Penial pax. Bene inducere volu
i, Nobiliffimi, & Potentes Domini., hanc afflic-
tionis materiam per talem figurativam locutionem:,
ut darem intelligere filiam Regis non veile inclu-
dere, aut excludere, pro una vel altera parte Juftitiam,
afflibbivam. Ipfa omnino fe refert ad altiflimas
prudentias veftras , quemadmodum ratio ju bet: Ipfa
fe refert de fuperiori & inferior! ad Regiam autoritärem
, & ad vos Dominos nobiliffimi fanguinis
ejus , ad convenienter ordinandum. E x omnibus
enim partibus, & undique fanguis vefter, & veftra
caro , hoc eft Regalis veftra progenies invenitur;
ideo filia ipfa , cüm haec ita fe habeant , nec vult,
nec debet ponere os fuum tam altè, nec ponere os
in ccelum. Satis ei eft ad pacemhortari, & pacem
j cogitare, uttantoperèdefiderata, tamreligiofa, tam
meritoria, tam chara 6c frubluofa , tam honorabilis
6c gloriofa verdat pax.
Revertamur igitur unde digreffi fumus, quod propter
plures caufas Regis filia cogitabat cogitationes
pacts, & non affliäionis, petebatque: Feniat pax. Pax
eft ad honorem D e i , bonorum Angelorum , om*
niumque Sanbborum 6c Sanbbarum Paradifi. Eleve-
hius cogitationem noftram ad fantam Nativitatis
diem, Be videbimus, quod folummodö ad pacem fa-
ciendam, ad pacem pradicandam, ad pacem relin-
quendam Deus natus fuit in carne humana. Au-
diemus novum iftum cantum nunquäm priüs audi-
tum : Gloria in altijfimis Deo, & in terra pax hommtbm
bona voluntatis. Lu c. 11.14. Non eft ergo homo bo-
nae voluntatis, qui pacem non d ilig it, qui non audit
libenter canticum , 6c verba de pace, quae tantoperè
Deo placent, 6c fanbbis Paradifi Angelis, qui
cum magna focietate, 6c exercitu , ejevatis quidem
q vocibus ipfam decantant. Nam faäa efi communis
mu Li tu do code f i is cxercitus 8cc. ^.13. Et hinc eft(quem-
admodüm mihi videtur) quöd , cüm populus con-
gratulari vult R egi fuo , aut Domino, fuo , in ad-
ventu clamat, 6c vociferatur : 2yW , Noel i veluti
in memoriam hujus pads.. Per hoc fupplicandp, ut
eos in pace manuteneat. Clamemus igitur omnes,
.Noel, quod veniat, quod.nobis pacem afferat, Pe-
niat pax. Ecquid dicemus de te , 0 Virgo pacis .,
0 Regina pacis , Virgo Mater digniffima ? Nonne
pacem nolbram tu aräas prse omnibus rebus creatis
noftram concordiam , & noftram reconcifiationem ?
Sic profebbo. Ét brevi verbo civitas D e i , de qua
dibba funt gloriofa, folüm vivit, ac regulatur pace 6c
unione. Sanbbus Auguftinus fpecialiter , 6c fanbbus
Dionyfius , 6c in primis Boëtius d icu n tg a u d iu ra
noftrum perenne non efle aliud , quam bonam pacem
fine fine, 6c afflibbione. E t fi aliquis obji^iat, San-
) bbos clamare vindibbam ad D eum: PindicafiDpsmnefan-
guinem nofirum 6cc.Apoc.v 1.10. Refpondeo-feeundüm
Expofitores, quod h x c eft dobbrina , non jmpreca-
tio j vel eft imprecatio ad bonum , hoc e ft, quod
adverfariorum fuorum iniquitas ceflet, fintque boni ,
& convertantur ■, ficut lsepe acGidit per preces e o
rum poft mortem. Demüm quoad hoc non eft du'-
biiim , quin tota Paradifi Curia congaudeat bono ,
6c faluti eorum quivivunt fani6c in pace, dum fine tu
more de manu inimicorum liberate, ferviunt D eo , ut dicit
Canticum Zacharias. Luc. 1.74. Eft ergo vox Angelica
6c Paradifi : Peniat pax. Sicut per contrarium , pa*
63 3 $ermo adRegem Francis. Pro Pace. 634
eft contraria , & Confufio infernalis inimici, quoad g elii: Serve neejuam, dimifitibi s Matt.xvm.52,. qume tu
fecundam caufam. Nihil eft quod tantopere ei pla- quoque nondimittis ? Quasfo, amici mei lupra terram,
ceat, 6C quod adeoprocuret, ficutpr^lium, odium, poteil dicere unaquasque anima Purgatorii, quasfo,
fchifma Be divifiortem. Per alia enim peebata deci- cogitate nos omnes adjuvare, 6c liberate abfque ap-
pit homines , & eos occ idit, ut unum cum uno, ponendo afflibbionem fupra afflibbionem noftram, vos
ant duos cum duobus j fed per praslium 6c divifio- *prafertim femin« 6c pueri, malum ad malum, utdi-
nem includit in laqueis fuis non modo unam vil- ci folet. Inter vos non eft fanitas, fi pro una morte
lam , vel unam civitatem , vel unum Principem j
verùm etiam magnum Regnum vel Imperium. Scit
quöd poft alia peccata agi poteft poènitentia 5 fed poft
prælium fæpè accidie mors fubita, 6c improvi^, quas
omnemimpeditpoenitentiam. Etiam cognofcit non
d ie peccatum, aut crudelitatem, injûriam, aut ini-
quitatem, quin inveniatur in prælio, præfertim cüm
eft ■inter Chriftianos ad invicem j ubi pauperCs fubditi
innocentes magis affiiguntur , roduntur , comedun-
tur , adeo etiam ut ne minimum quidem rétnaneat,
6c quod tam ipfi, quàm eorum miferi puericompel-
lantur fæpiùs perire in dolorofis tormentis quoad corpus
, 6c nifi Deus mifericordiam habuerit, etiam
quoad animas , per impatientiam 6c defperationem.
E ft itaque conditio diaboli, 6c officium ejus in prælio
6c afflibbione fefe öb'lebbare. Non eft fimilis cru-
delitas, nec quas in tantiim difpliceat bonis Angelis
, qui ad nos cuftodiendum funt commifli. Suetonius
récitât de quodam Romano Imperatbre , qui
defiderabat omnem populum fiium fblüm habere
unum collum, 6c unum caput. Quare? U t in uno
folo omnes poflet trucidare. Defiderium hoc rebbè
erat diabolicum. Et fimile defiderium habent hi
qui delebbantur in prælio 6c divifione, ob lucrum,
aut vindibbam. Incutiamus igitur pudorem diabolo,
ficut dici poteft 6c folet ; Peniat pax. Pax ènim eft
etiam ad utilitatem 6c COrnthodurù Uniufcujufqüe ani-
mæ quæ eft in Purgatoriö, quoad tertiam caü-
fam. Certum eft , unaffiquamque artinlam in Pür-
gatorio efle in charitate. Et Charitat ( ût dicit Apo-
ltolus l C o r .x i 1 1 .3 .) patieiu è(l6cbenigna, nonquæ-
rens crudelem vindibbam in ira , aut in afflibbione.
E t ratio eft , quia Charitas éft Mater pacis, immo
ortinium Viftutum } iiön pi'öpriürü quærit cbmmo-
dum , nec proprium fuum hónorëm , fed cOtiimo-
dum 6C honorem communem. É t quod 6ft màgis
commune commodum , quàm pax ? Ideo cbncludo
neceffario , quod quælibet anima Purgatorii defide-
rat pacem, poftulat pacem, cogitât pacém. E t qui-
cunque oppbfito modo vivunt, non eft hoc^ad eorum
delèbbatióném , aut commodum, aut liberatio-
nêm * fed eft ad earum difplicentiam, nocüméntüm,
6c impediméntüm. QuomodoimpedimcntUm? Quia
non hunt tanta bona , prèceS, 6c oratiönés pro eis.
Immo eft timendum ne pro precibus' fiàht maledic-
tionés j pro divino Servitio Ecclefiarum deftrubbionesj
6c pro eleCmolynis rapinas, atque projejuniis, 6c ab-
llinefitiis, gulæ, ebrietates, ac feminarum ràptus, 6c
alia mala innumera in præjudicium paüperutn Purgatorii
animarum. Quis ergo opinali poflet res tales
eis placere ? Qiiæ eft ârtimà Purgatorii, qtiæ veile
poflet;- in àliarum animarum præjudiciüîii, immo
fiiiiplîùs, lit pax impediatur fuper terram pèrvindic-
tam, per iram, autcriidelem afflibbionem? Révéra
unaquæqùé éarum potiüs cogitât cogitationes pacis
quàm. talis afflibbionis. DidtqUe 6c precâtur, fi per ve-
ram Fidém nbftri Gortîis'àüres apèriré vélimus : Ventât
pa%. O amici, dlciiiit bmflés ànimæ Purgatorii,
facite pacem, Peniat pax. Quid riobiS Veftra prbdéf-
fet divifio? Quid noois pTodefiét vindibla , cüm nil
petamus à Dëo 5c hominibus,. hifi padem & mifericordiam
, nifi amorem St fîmpl'idtàtëm ? Quaré?1 Üt
fimus extra amariflimum tbrmérîtiîm , & duriflimam
afflibbionem. E t quombdô? Beiie facîeridô , ut no-
bis detur mifericordia, uf parcatis âlîis proptèr nos,
quemadmodüm clamamus, volumus 6c polurkmus,
ut Deus faciat nqbis rhfleflbordiam , 6c prælîet ve-
Diam, ne audiamus duriflimam hanc Sententiam Evanaut
quovis alio damno, mille 6c mille, immo centum
millia fièrent mala. Cogitate, fi eflèt ad nos juvandas,
aut liberandas, potiüs quàm ad nos, 8c vos fimul im-
pediendos aut pejorandos ? Cogitate , quod fi nos
Rempublicam amavimus , 6c pacem Chriftiani po-
puli, cüm eramus fiiprà terram, multo magis modo
amamus, 6c ad confervandam aut defendendam pa-
cçm inter vos nos expofuiflemus nofipfos mortis peri-
culo contrà adverfarios veftros. Gredite, quoef pro
nulla re vellemus pacem amitti per noftram occafio-
nem. Si homo ünus aut duo vitam eorum perderent,
, aut ftatum ad nos vindicandos: heu quid nobis pro-
deflèt hæc vindibba ? Effet facere pro uno damno
tria -, eflèt ad tollendum nobis pretium 6c argentum,
quo ergà Deum noftram facere poffumus redemption
nem. Et eflè poteft, qubd pei*aliquem defebbum
fuimus caufâ noftræ afflibbionis : non ergo vdle de-
bemus innocentes pati poenas, 6c pacem perdere.
Nonne maledibbi funt à Deo illi per quos feanda-
lum venit*, 6c pax impeditur > Infuper cüm vivere-
mus in terra, inciinati eramus ad parcendumpercha-
ritatem, 6c ad complacendum 6c obediendum Deo,
ut pariformiter nos in defebbibus noftris fupportaret,
6c eos nobis ignofeeret, atque indulgeret. Multo
plus modo inelinamur, cüm mifericordia tam
rieefeffaria eft nobis , quöd fît fola bona focia ilia
quæ nos ad Deum perduceretj Sola mifericordia mor*
tuorum efi focia , dicit Auguftiniis. Sed forfitan
humana quorundam impatientia refpondebît : Quare
, 6c cui faciemus mifericordiam , cüm nullus
eam poftulet ? Charitas freterna poftulat ipfam, pax
publica, tàm temporalis, quàm fpirituaÙs poftulat
èàm. Omnis bonus paupèr populus fpecialiter eam
poftulat.
Domini mei, ômitto animarum Purgatorii vferba,
redeoque ad meipfum , 6c dico, quöd hanc chanta*
tém , hanc mifericordiam, 8c pacem filia R e g is ,
Mater mea Univerfitas, cum orani Gallicana Eccle-
fia fupplicat, clamat 6c poftulat : Peniat pax. Pax
enim ultra omnia quæ dibba funt , ad utilitatem eft
■ ^damnatorum aliquo modo 5 non quidem ad liberatio-
■ 'nem ( quia in inferno nulla eft redemptio) fed ad mino-
rem afflibbionem habendam : 6c eft hæc quarta caufà.
Hoc probatur autoritate Evangelii in parabola , vel
hiftoria, quam ponit Salvator nofter de divite , qui
rogabat ut quinque fratres fui ad benefaciendum
hortarentur , ne ih locum ilium caderent tormento-
rum. Ideo patet damnatos aliquo modo de vivén-
tibus curam habere. E t volunt-ne quicquam fàciant,
propter quod damnentur ? Non dico id eflè ex vera
charitate , fed potiüs ex carnalitate. Valet tarnen
damnatis cum Viventes non damnantur , quia poena
eorum non eft adeo magna , fakem poena aceiden-
talis , quemadmodüm benefabba viventium gaudium
Sanbborum augmentant. Gaudium efi in coelis 8cc. Luc.
*x‘v. 7. Habemus in feebis fanbbi Gregorii, qui depre-
cabatur pro Trajano Impenuore moituo, cüm vidit
præfentationem quomodö Imperator ille mifericordiam
habuerat , 6c compaffionem de quadam mife-
ra femina. Et dixit tunc fanbbus Gregorius in cordé
fuo , 6c lachrymis : Domine, mifericordiam politci-
tus es mifeticordibns , fac ergo mifericordiam fmperatori
fouie. Tune revelatum fuit illi, Imperatorem ilium
efle fâlvandum. Nota hîc orationem fànbbi Augu-'
ftini pro Matre fua, quando allegat fblam mifericordiam
pro ea. Nota quomodö in Judicio fola
mifericordia corporalis , aut fpiritualis fàlvabit.
Nota quàliter die Commemorationis mortüorum
R r 3 vene