3' ,
effe&ualiter à divina bonitate proveniens. Alio modo,
prout refpicit ipfum fiibjedhim quod informât propor-
tionabiliter , ficut albedo informans fùbjeéfcum reddit
album. Tertio modo, poteft attendi in ordine ad Deum
acceptantem ilium qui habet gratiam ad vitam æternam.
Qll; uto modo, prout ille amor gratuitus qui dicitur cha-
ritas, eft univerfalis motor 8c principalis inter omnes
debo in Domino, & exultabit anima mea in Deo meo: quia
indtiit me veftimentis falutis , diverfis habitibus virtuo-
fis, & indumento juftitia cireumdedit me Chrifto, fci-
licet foie juftitixe. Quptquot, inquit Paulus, Gal. hi.
27. baptizjttieftis^ Chriftum induiftis. Sequitur Ifaiae ubi
flipra tanquamJponfum decoratum corona, quoad fpiritum,
& tanquam Jponfam ornatam monilibusfuis , quoad menfuper
omnes habitus in anima, per refpedtum ad^ tern vel animam fiiperiorem, tunc enim apparuitjignum
finemultimum, ad quern ipfedirigit, inclinât & mo- magnum in coelo rationalis animæ, mulier amiBa foie &
vet, tanquam ad ultimum finem fuum. Amor primo ' r 1 J.............
modo,eft quædamresabfoluta per fe diftin£taab aliis,
quæ poffet remanere per potentiam D e i, & nihil gra-
tum reddere, ut ft poneretur extra fubjc£tum. Amor
fecundo modo, refpe&ivè confideratus ad fubjectum 8c
ad influentem. Deum , non videtur pofiè flare quin
reddat fubje&um formal itèr gratunl intrinfecèj quo-
niam ifte eft a£tus feus primus 8c formalis, ficut in aliis
accidentibus abfolutus. Amor tertio modo,reddit,de
lege Communi, fubje£tum fuum acceptum ad vitam
æternam : fed abfolutè non répugnât, quin aliquis fit
acceptus ad vitam æternam abfque amore hujufmodi,
vel etiam acceptus cum amore tali. Amor quarto modo
confideratus, eft omnium habituum & acluum lau-
dabilium, meritoriorum Scacceptabiliumad vitam æ-
ternam radix, forma 8c finis , fine quo finis ultimus
non habetur, cui conjunélus eft divinus amor increa-
tus illabens animæ, purificans earn, illuminans, per
ficiens 8c acceptans.
Conjideratio Secunda.
Amor gratuitus cognofci non poteft inefle homini
abfque fpeciali revelatione, juxta illud Chrifti. Spiri-
tus ubi vult fpirat, & vocem ejus audis, & nefeis unde
veniat, aut quo vadat, Jic eft omnis qui natus eft ex Deo.
Joan. hi. 8. Caufas multipliceshujusignorantise notan-
tur a Do&oribus, fed prascipuaeft, quoniam interio-
res habitus non cognofcimus nifi ex adlibus. Sunt
atitem adtus habituum acquifitorum 8c infufbmm fi-
miles j quod diftinguere non fufficimus, ficut videmus
colorem artificialem in facie non diftingui faciliter a
naturali, neque lumen a fpeciebus coloris.
Unde provenit ex adtibus virtuofis gratia informa-
tis duplex argumentatio 5 una moralis feu natura-
lis , altera gratuita vel fupernaturalis , dum graluna
fub pe dibus ejus , & in capite ejus corona ftellarun
duodecim. Apoc. xii. 1. Colligitur inde pofitionis Ma-
giftri infufïicientia, qui gratiam habitualem non po-
fu it , fed increatam cum adhiali creata : pueri enim
baptizati, 8c dormientes, quomodo formaliter grati e ffent
, quos confiât adtualcm gratiæ motum non habere.
Conjideratio Quinta.
Amor gratuitus habitualis infufus pueris baptizatis,
reddit eos acceptabiles D eo , amibiles 8c gratos, nec
non hominibus j ita reddere debet tanquam Angelos
quofdam Dei. Colligerentur inde plurima documenta
moralia, tam in laudem confervantium innbeen-
tiam baptifmalem in fe 8c in aliis, quàm in horren-
dum vituperium 8c damnabilitatem eorum qui inno-
centiam hujufmodi proftituunt in fe vel in aliis, rursùs
" crucifigentes Chriftum, & oftentuihabentes. Hebr.vi. 6 .U -
trum verb baptizati qui nondum pervenerunt ad ufiim
rationis, facere poffint opera! grata Deo 8c benepla-
cita ? Puto quod fic , quamvis nondum meritoria -, fed
neque tunc demerentur : bene tarnen peccant, quia
peccare minus dicit quàm demereri, ficut dicimus
monftrum peccatum effe in natura , . non tamen effe
culpam aut detrimentum.
Conjideratio Prima.
De Amore colleBo.
Amor Dei refultansex amore triplici, feilicet libero
, arbitrio 8c gratuito , de quo deinceps habendus
erit fermo, confiderari poteft fub multiplici triplicita-
te , juxta verbum Petri de amore ter repetitum : Amo
B e -> amo te, amo te. Joan. xxi. Difcurramus tia feilicet augmentatur. Gratia vero magis movet p c 5- - - . , n „ . velutin fiiperinfluxivègeneraliter,
fecundum Legem æternam, quàm^ ’ .1™ .>natena la.t e Patet- .Pnmusjimor itaque
particulariter 8c inhæfivè fecundum particularem in-
hæfionem, qualiter inclinant habitus acquifiti, Scinde
magis percipiuntur : fed an fint gratuiti vel infufi,
nefeitur ; proptereà denique Beatus vir qui femper eft
pavidus. Prov. xxvin. 14. Quoniam etfi cognofcere-
tur creatæ gratiæ præfentia -, tarnen de perfeverantia
8c de amore prædeftinationis increato 8c æterno ne-
feimus, fed fperamus.
Conßderatio Tertia.
Amor gratuitus Dei quamvis à prima origine non
fuit in Adam, erat tamen tunc in eo amor Dei fuper
omnia laudabilis , fed non meritorius vitæ æternæ.
Sed pro tempore Legis currentis tale medium non oc-
currit -, quoniam homo eft in ftatu vel gratiæ vel culeft
incipientium, proficientium 8c perfedlorum. Secundus
eft amor fecundum veniam 8c gloriam etiam
hic inchoatam. Tertius eft amor fecundum hominem
animalem, rationalem 8cintelleófcualem. Quartusefi:
amor fecundum veftigium, fecundum imaginem, 8c
fecundum fimilitudinem deiformem. Quintus eft a-
mor fecundum purgationem, illuminationem 8c per-
feélionem. Sextus eft amor fecundum tropologiam,
allegoriam 8c anagogiam. Septimus eft amor fecundum
defponfationem fpiritüscum ancilla, cum libera
8c cum Domina. Oftavus eft amor fecundîtm triclinium
animæ, inferius, medium 8c füperius. N o nus
eft amor fecundum adolefcentulas 8c concubinas,
fecundum Reginas 8c ad unicam columbam. Decimus
eft amor fecundum triplex ccelum , infimum , medium
8c tertium. Undecimus eft amor fecundum tri-
plicem hierarchiam, infimam, mediam8cfüpremam.
pæ. Similiter de Angelis in fua gonditione primaria D Duodecimus eft amor Angelicus, Cherübicus 8c Seradiceretur.
Conßderatio Quarta.
Amor Dei habitualis gratuitus fecundum Ecclefiæ
determinationem infunditur in Baptifmo , qui reddit
baptizatos dignosScacceptos vitâ æternâ. Colligitur
inde, qualiter omnis baptizatus in Chrifto, cum exul-
tatione debet dicere illud Ifàiæ lxi. 10. Gaudens gauphicus.
Et ita de triplicitatibus talibus multis refluen-
tibus in eandem fententiam./ '
Conjideratio Secunda.
Amor Dei refultans ex amore triplici feilicet libero,
arbitrario 8c gratuito, 8c concurrens in aftum fecundum,
laudabilior eft quàm fiquilibet ftet in a6hi primo
vel habit u tantum modo. Perfpicuum eft, quia
potenpotentia
quælibet junóta fuo aftui laudabili 8c bono, Conßderatio Quarta.
ppeerrffeeffttiioorr eft,. 8c fini fuo con^junftior, quàm in habitu
folo manens, quafi fopita vel fommans. De
quo triplici aftu amoris fimul conjunfti refpeftu Dei,
compofita funt anagögicè per Patrem, pulcherrimæ
8c amorofifïïmæ feminarum Marias Salomonem Cantica
Canticorum. Similiter 8c alia plurima quæ con-
Amor Dei: refultans ex amore triplici, fcilicet libero
, arbitrario 8c gratuito , fufficiens eft ad falu-
tem, 8cfruitio dici debet in quocunque fuerit, idio-
ta vel fimplici, fecundümquemamorem licet unicui-
que habenti decantare illud epithalamium quafi moratemplata
eft mens fixa fapienter, nominatim de du- fe 8c prafticum : Mulierem fortem quis inveniet ? Prov.
plici modo defponfationis anagogieæ 8c moralis, feu A x x x i. 10. fed non ita dealtero. Vidit hic ipfeSalo-
tropologicæ. Prima defponfatio cantatur per epithala- mon qui difcripfit prix'is defponfationem viri Deiformi:
mium Cantici Canticorum. Altera per epithalamium
capituli ultimi Proverbiorum, cu jus initium eft: Mulie-
remfortem quis inveniet ? Prov. xxxi. 10. Conftituuntur
in primaDeus 8canima, tanquamfponfus8c fponfafe
mutuo zelantes, unicus ad unicam, 8c unica ad uni-
cum, de quo gloriatur fponfus. Vna eft, inquit, co-
lumba mea , perfeBa mea b una Matris mea , eleUa
.genitricis fua Cant. vi. p. Conftituuntur in alia
delponfatione fpiritus Deiformis 8c Sapientia, tanquam
fponfus 8c fponfa , magis per trqpologiam 8c
allegoriam, tanquam in vita activa, quam per. anago-
giam in contemplativa. Difcernitur ex hoc pr^ci-
pue varietas hujus duplicis defponfationis 8c epitha-
larnii correfpondentis, quoniam una fpedlat ad incipiences
8c proficientes generaliter : altera propria non
nifi perfe&orum, 8c in anagogicos exceflus fefe rapien-
tium de claritate in vlaritatem tanquam a Domini fpiritu,
z C oimii. 18. prout inlccunda partitionedicetui\
Conjideratio Tertidc
Amor expofitus in Canticjs Canticorum, fruitio
Dei vel ofculatio oris nominatur aptiffime , non
folum habitualis 8c tepida, fed adlualis , fervens 8c
extatica, 8c pr^ecipue feraphica, cujus eft immediate
ferri in Deum, quamvis ex parte animas concurrat
multitudo habituum 8c influentiarum. Omne prasterea
datum optimum & donum perfeBum defeendens d Patre
luminum&c. Jacob. 1.17. Qure omnia tanquam virtus
univoca ( tradente Dionyfio) replent 8c rellituunt 8c
convertunt ad congregantis Patris unitatem 8cDei-
ficam fimplicitatem, ubi tunc apex vel feraph mentis
ineffabili 8c ignoto Deo ineffabiliter 8c ignote
conjungitur, ignote quidem, quia infinite 8c immense
5 cum virtus cognofeentis 8c a£tus prout 8c
ra (inf finin'. SpH rip hoc Dofteriiis taiiffamuSi
cum Sapientia, quàm animæ per anagogiam cum Deo:
fei vit enim quod nec Philofophos quofdam latuit, quoniam
ad beatam vitam tria præparabant ; ftudium Sa-
piëntiæ, faftidium præfentis vitæ, 8c defiderium al-
terius vitæ.
Primum docetur in parabolis, in quibus inferitur
hoc epithalamium. Mulier em fortem quis inveniet?
Traditur alterum in Ecclefiafte , de varietate rerum.
Subjungitur tertium in Canticis Canticorum. Cete-
rum ad tria hæc, maxiniê ad duo prima fubfervit uni-
verfitas Scripturarum 8c creaturarum, quafi Libris 8e
doétrinis innumeris.
Notatæfunt plures 8c à pluribus fpeciales quædam
induftriæ, quædam communes j quædam magis ap-
propriatæ pro utraque defponfatione , ficut Scriptu-
ras primo infpicere , 8c eamm faltem quid nominis
intelligere, intelleélas ad brévia quædam reducere,
B breviatas ex fe vel aliis mëmoriter recondere, re-
conditas. memoriter meditando ruminare , rumina-
tas tandem dirigere 8c unire. Prætereà notatæ funt fe-
cundiim exiguitatem noflram duodecim pridem in-
duflriæ ad Theologiam Myfticam adaptandæ. Quibus
omiffis omnibus, aut præfuppofitis ( latiùs enim
patent) proximemus ad Cantica Canticorum, 8c de
neceffitate vel commoditate expofitionis eorum ultra
ceteras Scripturas divinitùs inlpivatas , iftud unum
præmittamus.
Corijideratio Quint a.
Amor Dei 1‘efultans ex amore triplici, feilicet libero
, arbitrario 8c gratuito , ficut in genere multiplices
habet gradus 8c différencias, prout in confidc-
ratione tertia tangebatur , fic in fpeciali amor fera-
phicus multiplicatur in diverfis, nedum pro ftatu para
fint finiti.Sed de pofteriùs tangamuSi In-G £riæ ^ v iæ 3 Pro gratiarum 8c exèreitationum varieterim
per rememorationem paucula de fponfatione
morali feu tropologica Spiritus deiformis cum divina
fapientia dicemus, quorum confideratio p riced ere, debet
tanquam via ad defponfationem anagogicam ne*
ceflaria. Ofeulum fponfi vel ofculatio, eft dignifti-
ma impreftio cujufdam fuavitatis 8c intim# confola-
tionis per illapfixm fecretumin animam. Petitur au-
tem atque conceditur ad facilius tolerandum prrefens
exilium, dum fponfa peregrinatur a fponfo. Ofeu-'
lum autem, eft ilia fuavitas 8c intima confblatio, jo-
cunditas 8c exultatio quomodocunque fiat aut fen-
tiatur in anima, fecundum portionem virginalcm 8c
fupremam, quas mens dicitur, vel apex mentis con-
divifa ad fpiritum, prout ad alia cognofcenda, vcldi-
ligenda, vel ordinanda fub D eo defle£titur, quoniam.
foli Deo cohreret 8c intendit tanquam objeblo 8c fini
ultimo 8c foli fponfo, qui folus fibi 8c totus eft de-
fiderabilis 8c amicus. Tails , eft , inquit, dileBus^
mens , ' (Jr ipfe eft amicus meus ftlia jerufalem. Cant,
v. i<5. Dicitur autem amicus, tanquam amoris cu-
ftos, 8c addit fuper amorem fimplicem communica-
tionem fecretorum 8c mutuam readamationem, cujus
eft proprium omnia effe communia. Et. in ftatu
praffenti Deus gerit amicitiam erga animam fandlam,
quia communicat fibi feipfum 8c amorem fuum , 8c
dona fua ad fiuendum Sc utendum Sc univerfaliter
pcrtradlandum, quantum ipfa rationabiliter voluerit 8c
potuerit accipere plus vel minus pro varietate ftatuum
in q’uibus eft conftituta: fuper hoc erit tertiapartitio.
Tumi IB. Tars I.
tate. Quidam fuerunt ex gratia fitigulari ( ut Paulus
8c æflimo quod Maria ) qui rapti iunt aliquando ad
nudam divinæ eflentiæ vifionem, ubi tunc non indige-
bant theophaniis Scripturarum, Canticorum vel ver-
borum, de quibus nihil ad præfens. Alii fuerunt ( fi
tamen adhuc flint novit Deus ) qui etfi non viderint
aut videant Deum per eflentiam j nihilominus ad in-
telligentiam.puram Scperfpicuam perdudli funt, quafi
fimiliter ab Adam pro ftatu innocentiæ , qui vidit-
Deum in fpeculo claro 8c lucido divinitùs jnfpirata in
imagine fua, fimilitudine 8c gloria, qualiter 8c luci-
dius viderunt Angeli pro ftatu viæ fuæ. Quod fi A-
dam viderit etiam Deum in ænigmate per veftigia
creaturæ 8c inveftigiisj hoc fuit propter neceffitatem
diredlivam fenfualitatis fuæ. Tales qui funt hujufmodi
jam in fuis contemplationibus 8c amoribus fera-
phicis , non indigent exercitio quoCunque pro illo
tune ad fmendum Deo per olculationém ejus, immb
faftidium eis eflet omnis creatura, ficu t, in perfona
Magdalenæ quærentis Deum dicit Origenes. Quaro
Creatorem, faftidio eft mihi omnis creatura.
Tales videbaturPhilofophus commendare in prin-
cipio Metaphyficæ : dicens eos non egere apologis,
quales expetunt homines groffioris intelleclû-s , in
quibus perfpicuitas 8c luciditas fuorum intelle-
6luum, immixtaeftcum materiali groflitie plus, rni-
niiS} ut in Pjopheiis minus , plus in naturaliter he-
betibus, aut morionibus 8c flultis. Mediocritcr autem
ficut in hominibus pluribus laj'eis 8c literatis :
v G qjuo