f . II.
B H B B , «m* Uecetnit cole A , attt Mutât c om m u a . A tam datent I a b itan te s f i ai, omni turpitudine & defide-
da - hic temanebit intra citados mundi. alienus à Deo; rio malo, quo poffint perula, divmæ fruaiim;nonamitte;e.
quia veteri induras ho,n ine, camaliattanfire non poterie. M ultan enim obeft f d t e « n xationen,g & mimmo f a t o
Ne — M B M H profeqnenobus affirmare. Hinc eft unde & Dominus
m ílm m r í, , . . . firn m a * i immmm I & a m f t ím m tatet cetera ait I Qm m m f i . , volummem im m firn . &
ver abìifionem Jecmdtmi prxcepta & doÜrinM homimm. 3>co- m o fd n m t e t , vaf «labt, malli,■ Ayannam tamen idolo-
ìiibet ornili genere ab fpe mandanomm quia inanis eft, lama: comparavi!, ut mhiUlla fceleftius demonftraret. Sub
ne colant, ne adfèntianc , ne cogitent quia quæ promit-
-tunt , corruptionis funt. Ufus enim & cultura ipiorum
intericum générant ; quia prxcepta & dodrinx non D e i,
fed hominum funt, in quibus vana fpes eft : quippe cùm
adverfus Creatorem invenerit hxc error humanus ; ut prohib
ais ab unius Dei fide, multorum Deorum fuperftitio-
C ap. III.
•ÿ-.i.
ÿ . 3*
m 4-
^8.5. if.
uno nomine duo peífima & impia genera defignavit , qux
omni ratione monee fugienda ; primum enim & pergrave
crimen eft idololacria. Quid enim tara perniciofum, tamque
funeftum , quàm ad injuriam creatoris Dei lignis Se lapi-
-dibus vel aliis metallis honorificentix ejus nomen tribuere;
cùm ipíi non patiantur , ut fervus nomine domini nuncu-
nem inducat B Petur > cluem non nacura utique, fed quxdam conditio fub-
O * I— « U m babentia B H '•fimuUtio- j k * fervimiW B8B climen g | B H B H dif- , ,
ne rtUftoms, & humilitate animi ad vexattontm corporis , Par malitia , fed diverfum in nomine. Unde ad Timotheum •
non in honor e ali quo ad faturitatem & diligentiam carnis. ait : Radix enim omnium malorum eft avantia ; omnium
Hinc fe fapientix rationem habere putant , quia traditioni enim capax eft delidorum, ut aviditatis fu x , quod impofhumanx
nomen relieionis applicantR'ut religio appelletur, Abile eft g impleat defidenum, femper bibens , & femper
dim fit facrileeium ; quia quod contra audorem eft , fa- firiens. Non immento ergo fub uno nomine utrumque
eri lega mente invenrum eft. Nomen ergo fingir j ut faifa malum oftendit ; pane enim uno explentur opere : quia fi-
<iux funt pollèt vera adferere ; &• humanas mentes in terra cut idololatria uni Deo auferre nmtur glonam , ne quod
'¿umiliar i ne fe errant ad fuperna : aut terrena colentes ejus peculiare eft , folus habeac nomen divinitatis fibi foh
•excidant à fupernis cxleftibus, & obfint corpori, cujus.ca- condignum ; ita & avaritia in Dei ie res extendic*, ut lì
put Chriftus eft fecundum primxvx rationis fa6turani, poteft fieri, unus & folus creararam ejus fibi ufurpet, quam
Tiin c enim aggravati non poterant furfum jungi capiti fuo, Deus communem, omnibus fecit. Unde dicit Deus per prou
t. reftaurentur in ilio honorati effedi : led quali prima Cphetam : Meurn eft aurum, & meum eft argentum. Utraque
parte corporis truncan totos íe dantes mundo ad fenfum
carnis explendum. Sagina enim carnalis fenfus traditio humana
eft , qux hoc dicit fufficere , quod carnis « tradidic
providencia ; rationem enim videtur habere fapientix , jux-
ca carnem, quia ex elementis eft omnis corporalis nati-
vitas : ac per hoc non elle incongruum inquiunt his inclinati
, quorum gubernaculis humanum regitur genus ; ut
•his fe l'ubjiciat, qux videt mundi clariflima : nec requiri
debere fpiritualia ; quia his folis , inquiunt , ducibus uti
•conceilum eft , & per hanc rationem negligimi auáorem.
' / enim confurrexiftis cum Chrifto , qua furfum funtquariigitur
Deo eft inimica ; ambx enim Deo abnegant, qux
ejus fune.
Propter qua venit ira Dei. Malorum memoratorum causa
venturum dicit judicium Dei -, ut vindicetur in hos , qui
contemto Deo & Lege ejus', interdi&a fequi maluerunt.
In quibus & vos ambulaftis àliquando , cùm viveretis in
illis. Quantum beneficium illis prxftiteric gratia Dei per
Jeium Chriftum, non tacer ju t gratulentur evàfiflè fe iram,
qux ventura eft repente fuper infideles totius te r rx , & tales
fernet ipfos prxbeant, ut parere poifint prxceptis ejus,
à quo à morte lecunda funt liberati.
Nunc vero deponite & vos omnia, iram & indignationem S W> ubichrïfius eft ad dexteram \Dei fedens. "Hos' cum D animi, malitiam, blafphemiam.Turpiloquiumde ore veftro non
Chrifto refurrexiflè adferit in baptifmo , qui fupercxleftia procedat. Nolite mentiri invicem. Exuite vos veterem homicogitane,
ubi fedes eft Chrifti , ubi Deus Pater Filio fuo
-tradidit dexteram , ut regnec & judicet ; judicis enim in fi-
niftra federe non eft. Relurredio tamen duas haber formas,
ut primó anima de terris refurgat ad cxlos , deinde recepto
corpore , refurgat raptus obviam Chrifto.
Qua funt furfum , fapite , non ea qua fuper terram. Super-
norum cxlotum, qui Æterni funt habitacula , nos petere
e x h o r ta tu rab his autem omnibus, qux in firmamento &
■fub firmamento funt, diffimulandum. Quifquis enim his fe
fuperftitionibus occupaverit, impedimentum patietur -, non
•enim poterit hxc tranfeendere, quibus fe inclinavic, ut do-
minis.
Mortui enim eftis, & vita veslra abfcondita eft cut» Chrifto
in Deo. Apud mundi iènfum mortuus Chriftus videtur,
& difcipuli ejus , cùm conftet vivere*illum cum his omnibus.
Idcirco carnalibus ac mundanis abfcondita eft vita
•Chrifti & fuorum in Deo extra mundum, in regno ejus cx-
lefti, in quo vivunt. •
Cùtn Chriftus apparuerit vita veftra .tune & vos appare-
bitis cum ilio iti gloria. Vita noftra Chriftus eft ; quia lecum
atti bus ejus, & induite novum , qui renovatur d in
agnitionem fecundum imaginem ejus , qui condidir illum ; ubi
non eft Gracus & Judaus, circumcifìo & praputium, Bar barns
& Scytha . fervus ■& liber : fed omnia & in omnibus
Chriftus. Nunc ab his prohiber, qux minora peccata vi-
dentur ; ne forte, quia fuperius qux graviora funt, mor-
tificanda mandavit, hxc admittenda, aut quafi non peri-
culofa , non fugienda putarentur : fimul etìam ut exuti
veterem hominem, id eft , tam verbo quam ad u inconta-
minatos fe videntes, & novi fadi in Chrifto per agnitionem
veritatjs, qux olim latuit, modo autem. manifeftata
per novam legem credentibus ; ut fimiles fiant imaginis
ejus , qui crea vit illos. Imago hxc in converfatione bonx
v itx intelligenda e ft , ficut dicit ad Corinthios in epiftola
prima : Qucmadmodum portavimtu imaginem ejus » qui de
terra eft ; itaportemus & imaginem ejus, qui de calo eft. Ipie
eft ergo creator hominis , cujus imaginem portare nos ju-
bet in iànditate & bonis operibus , qux de Filii Dei agni-
tione defeendunt. Nemo enim poteft bonam & mundam
habere vitam, nifi habeac cui hanc exhibeat, à quo fi non
f .6 .
y . 7.
y .i
gimus in A d is apoftolorum hunc effe virx audorem, qui prxmium , ceste vel laudem exfpedet. Sed apud Deum &
a perfidis non creditur futucus judex. Cùm autem advene- laus & prxmium fperantur ; quia non parieur Dei juftitia
rit in virtuce cxlefti , 8c vifus fuerir effe , quod minime eum , qui carnis vitia vicerit , minime coronari. In hac
«redebatur j tunc apparebunt cum ilio etiam qui credide- F itaque agnitione nullus ut indignus excipitur, quafi non
Tunt in illum , & manifeftabitur omni perfidix , quia vivit mereatur accedere ad fidem Chrifti ; omnes enim accedencum
fuis in gloria. Hxc donfolatio fiduciam fpei parie ; ut
iecuri de futura v ita , omnia poftponentes , Chriftum ie-
quamur.
Mortificate membra veftr a , qua funt fìtper terram , forni-
cationem , immunditiam , libidinem , concupifcentiam ma-
larn , & ava, iti am , qua eft idolorum fefvitus. Quoniam
omnia.fimul peccata corpus elle in epiftola ad Romanos
■fignificat y. idcirco nunc lìngula delida deicribens , membra
ea appellar ; ut poft acceptam & fervatam evangeli-
cam de Salvatoris plenitudine rationem , bonx vitx opea.
Rom. edit. ne gu/ia-virilis, q«a flint omnU ad eorruftelam ipfo ufi.
b. Eadcm Rom. edit. in obfervalione religioni 1 , humilitate eordii.
c. Rom. edit. fo la, tradii prudèntiaiCed infra eadem-ciim aliis c
tes unum fiunt , deleti quid fuerint, & fcripti quid eflè
cccperunt ; ut quia unius fidei (unt, in eo ipfo unius fine
& meriti, ut quos fides jungit, non poifint difeerni, propter
quod diverfi natura Se gente five conditione funt. Omnia
enim & in omnibus his Chriftus eft ; quia enim cun£ti
ejus membra funt , omnia Chriftus eft ; ut dum una con-
felfio eorum eft de fpe ejus in omnibus Chriftus ; & fic
omnia corpus ejus funt, ut profelfio eorum Se natura concorder.
Alia eft tamen imago h x c , quam de agnitione Salvatoris
dicit creari , & alia imago, ad quam fadus eft
im Bibliis vi ddune qo' Dei: fed
*• ¡ 1
y . 14.
y. 15.
y. îg.
y 17.
primas homo. Ifta enim imago eft & in fefnina, cùm ag- A r e totius conveffationis noftrx nomen domini Jefu laudari
nofeit .eum , qui fe creavit , Se obtemperans voluntati & exalcari hortatur ; ut cùm verba noftra carent reprehenejus
abftinet à vita turpi Se ad u perverlo ; illa au- fione, Se opera noftra bona fimt , magnificetur dominus
rem imago in folo viro eft , ficùt idem dicit in epiftola Jefus, cujus magifterio invituperabiles funt difcipuli. Tunc
ad Corinthios prima : Fir quidem non debet velare caput, enim veras gratias agi mus Deo peripfiim , fi modumprxckmfit
ego & gloria Dei. Si autem Se mulicr non velarec
put , euer Se ipla imago Dei. Sed incongruum erat, uc
fada viro fubjeda, diceretur eflè imago Dei ; nam Se in
Genefi ita ait : E t fecit Deus hominem, ad imaginem Deife-
1fe
ceptorum ejus cuftodiamus.
Mulieres , fubdita eftote v ir is , ficut oportet, in Domino.
Ita prxcepit mulieres fubditas effe debere viris, ficut manda
vit Deus , inter cetera dicens ad mulierem •. Et ad virum
eum ; ut ficut Deus unus eft , unus ab eo fieret homo : uc tuum converfio tua , & ipfe tui dorninabitur ; uc ipfo ritu Se
quomodo ex Deo uno omnia , ita ex uno homine omné diiciplina cimeat virum luum, quafi dominum , ex quo ccc-
^enus eflèt fuper faciem totius terrx. Unus igitur unum pit effe.
■ecic, qui unitatis ejus haberet imaginem. Et ipià in viro B F ìr i, diligi te uxores veftr as , & nolite amari ejfc ad illos,
■Se muliere fimilitudo myfterii Patris Se Filii ; Barbarum Rigorem virilis legis emollit, ne pote'ftate qua prxvalet,
tamen ab Scytha lègregavit, ficut fervum à libero non nirfiîus quis fit in dominatu uxoris : ièd debet reipicere ad
utique in Chrifto , in quo omnes unum funt j fed in mo- aflèdum, auia mulier caro ejus eft } ne plus illam humirum
feritàte , & in gentis immanitate. Pejores enim hos lians exacerber, & contraria cogitec.
Barbaris intelligi volu it, antequam credant, cùm Grxco- F ilii, obedite-parcntibus veftris per omnia ; hoc enim plarum
libri juftitiam eorum prxdicent, quam, duce natura , cet Deo. Non poteft aliud piacere Deo , quam quod juftum
fequebantur; a in tantum ut magnum apud eos peccatum Se pium eft. Tunc enim pollunt filii habere propitium
furti habeatur , quod Grxci magna, inquit, cum induftria Deum , fi debitam honorificentiam rependant parentibus,
& dodrina juftitia: iemitas inveftigarunt , hofee naturali- circa oblèquium illorum faciles , in concemtu difficiles,
ter comprehendiflè collaudant. Sed quomodo dégénérant feientes filii numquam adverfus parentes b ^rovidere deomnia
, poftea plus vituperabiles eflè coeperunt, quam bere.
fuerant antea laudabiles. Poftquam enim mulieres eorum Q Patres , nolite ad iram provocare filios veftros » ne pufillo
lege viri uti coeperunt, quas Amazonas primitus adfè- animo fiant. Modeftos præcipit patres debere eflè filiis, ne
rune appellaras, totam Áfiara contra naturam fubjicientes ;
fic contigit ut & viri canum more rabidi efficerentur, im-
manes, filveftres , inculti, plus quam barbari, in tantum
immutati, ut carne humana vefeenda imbuerentur. Quid
mirum, cùm Se ipfi Romani longe alii fuerint ., quam nunc
funt î Nam Se mulieribus eorum caflitacis causa vini ufus
incognitus fuit , ficut nunc aqux ; in tantum enim vigcbac
difciplinx audoritas, uc fubjedum vas non facerec, quod
\olebat.
Induìmini ergo ut eleEli Dei , ftnSli & diletti , vifcera
mifericordia , benignitatem , tinnitittatem , fenftts manjùetu- fic Se hominibus prxcipit ièrviri debere. Qui enim ad ocudinem,
longanimi tat cm , prabentes vobis invicem patientiam.
& donantes alius o lii , f i quis adverjùs aliquem habet que-
relam ; ficut & Chriftus donavit vobis, ita & vosfacite. Ut
lucrum poffint habere, ad hxc eos facienda hortatur , qux
meritum collocant apud Deum. A peccacis autem abftine-
re timor fàcit ; veretur enim ne mala faciens, pcenis fubleftione.
Qui enim timet, perfedus non eft : Perfetta enim
diletlio foras mitt it timorem ; unde Se Dominus amari fé
naavult, quam timeri. Hxc eft enim diledio qux complec-
titur unitatem , hxc eft qux omnes unum corpus facic,
hxc eft qux veram haber pacem , quam corde purp cuftodit.
Poteft enim pax dici, Se non habere caritatem > caritas tur, quafi liber inter homines, fervus autem Chrifti, quod
enim femper fecum habet pacem. dignitatis eli nomen.
Ferbum Chrifti habitet in vobis abunde in omni fapientia,
doccntes dr monentes vofìnet ipfos in pfalmis & hyrnnis , &
canticis fpìritalibus > in gratia contantes in cordibus veftris
Domino. Hx c meditanda monet fèmpér, qux fonent Chrif-
tum : hxc in corde habenda , qux Deo Patri femper gratias
référant ; ut vox canora illi fèrviat, illum laudet pfal-
mus , hymnus extollat. Et huic foli-notùm f i t , qui occulta
pervidet mentis, à quo fperatur Se prxmium. In cordi- mundi iniquitate fadum eft , ut dum alter alterius fines
bus illi cantari mandavit ; ne favore nominum fierec, Sc invadit, tunc captivos ducit ingenuos j unde Sc manu capti
frudum amitterec. didi funt à veceribus inde mancipia. Hic cafiis Se condi-
Et omnt quodeumque facitis in verbo aut in opere, omnia tio etiam nunc apparet , alii redimuntur , alii remanent
in nomine domini Jefu facite , gratias agentes Deo & Patri fervi. Apud Deum autem hic fèrvus habecur, qui peceaveper
ipfum. Quoniam fupra in corde Deum laudari, & illi rit. Denique peccati causa Cham fervus audivit : Malegratias
referri prxcepit ; nunc tam in verbo , quam in ope- ditluspuer Chanaam , fervus fervorum erit fratribus fuis.
ÿ . iS ,
« f .
tM
coartati ab eis , délinquant in illos , & Deum offèndane,
quod nolunr. Ira enim inconfiderara res e f t , in tantum ut
aliquando nec fibi parcat, qui irafeitur. Debent enim re-
cordari patres quia fuerunt Se ipfi filii : confiderare autem
filii , quia futuri funt patres ; ut xque librato confilio
utriufque partis, Sc filii fubjedi fint, Se patres modefti.
Servi, obaudite per omnia dominis carnalibus, non ad ocu-
lum fervientes, quafi hominibus plácemes ,fed in fimplicitate
cordis timentes Dominum. Quoniam Deo aliter ferviri non
poteft quam puro corde-, occulta enim pervidet animorum:
y . « .
f-X l.
lum fèrvit, in occulto aliud facit : qui autem ex animo,
talis eft foris , qualis Se intus. Si ergo in hoc obfequio
fuerit fidelis ,promerebitur Dominum ; quia ipfe dixit : Qui
in minimo fidelis eft, & in magno fidelis eft. Si enim ei, c qui
ad prxfens vindicac , fidelis non fuerit , quî fieri poterit
ut illi fidem exhibeat , quern poft mortem audit judicatui
l
I I J
datur. Hxc autem qux nunc facienda monct, ad profedum rum ì Idcirco in domini carnalis caufa juftum vulc eflè fer-
pertinent meritorum ; ex volúntate enim flint, non ex ne- vum Se obfequentem ; ut poflìt & in Dei rebus Se fidelis
ceffitate. Qui ergo ab illicitis-fé abftinet, habet laudem : eflè Se obfèquens. Si enim in prxfenti idoneus fuerit, ubi
qui vero à licitis temperai , & laudem habet Se prxmium. feit nulla elle nifi corruptibilia prxmia -, quanto magis pro-
Super hac autem omnia caritatem habete, quod eft vincu- penfior ericin Dei devotione, quem feie fidelibus immor-
lum unitatis : & pax Dei exfultet in cordibus veftris , in qua £ ralia da cur um prxmia ?
dr vacati, eftis in uno corpore : & .grati eftote. Quia vero om- Quidquid facitis, ex animo operamini , ut Domino dr non
niuna major eft caritas , huic magis ftudendum hortatur. hominibus : certi quod à Domino recipietis retribuiionem he-
Tunc enim omnia qux fupra mandavit fervanda, ad effèc- reditatis domini Chrifti, cui fervitis. Qui enim iniquegerit,
tum.ptxmiorum poterunt deduci, fi duce caritate, iter am- fert id , quod gejfit inique : & non eft perfonarum acceptio
buleut legis ; tota enim mente operatur , qui ex amore ali- apud Deum. Uc promtos illos in obfequio & fidefàciat,
quid facit. Hypocrifis & fimulatio non eft in'earitare; mercedem illos bonorum operum accepturos promittità
quare & Johannes apoftolus : Timor, inquic, non eftindi- ' Deo in regno Chrifti. Quod ut probacum fit Se acceptum,
f - »
^.24.
ir. >5-
fic illos vult obfequi ficut Domino , à quo mercedem ex-
fpedant. At fi fèrvus inique egerit, non folùm hominem
offènder, fèd & Deum , quem in admifla fraude carnalis
domini contemfic. Si autem bene egeric , non erit apud
Deum fèrvus hominis, quafi deipedior : fèd remunerabi-
D Omini, quod juftum eft dr aquum, fetvis prabete > feientes
quod & vos Dominum habetis in calis. Ne domini
temporales fuperbia extollantur, prxfumences de dominatu,
mitigat Se conibec ánimos illorum ; uc adhibica confidera-
tione Immani generis , animad vertane audorem Deum non
fèrvos & liberos, fèd omnes ingenuos condidillè. Sed hoc
C a p . I V .
y . * . iR w
I r
Jit. Tam magnum apud t
<m ìnduflrìa . .. .'Sed qui.
s ftcctttum fu " habebatur, quod Graci,
l i