j8 i &er£ngaudi expofitio 582
Matih.c i.je .
lacob.-t, :■
ir. xriu
ir .x v iu
autem v irg z ferrez elicit Dominus in Evangelio : A r d a gfi angufta
v ia eft I qua duett ad vitam. Sed hanc duriti am amor D e i , & fpes
■carlcitis patria: fuavem & levem fa c it , ficut ipfc itcrum dicit :.fugum
tr im mtum fuave e ft, (fi onus meiim leve. Virga itaque ferrea in
arundincm levem, fuavem , acque aurcam commutabitur ; quia fanéli
pro anguftiis , quas pro Chrifto pertulerunt, fuavitatcm & gloriam
perpetuam recipient. Metìeturvero civitatem, & portas cjus, & mu-
rum; quando fcctfndum qualitatem opcrum uniCuique mercedem ref-
t itu et. Sed quzrcndum nobis e l l , cùm civitatem menfus fuiffe dica-
tu r, cur portas & mumm adjunxerit, cùm civitatis nomine hæc omnia
comprehendantur. Verum ficut preterita & futura docent, per porta
s a p o lid i ¿ per civitatem apollolici v i r i , per muros vero cetera mul-
tituao fidelium dcfignatur. Sed hæc fequcntia plenius manifeflant-.
Sequitur :-E/ civitas inquadro pofita e ft , (fi longitudo ejus tanta eft,
quanta (fi latitddo. Per quadratura») civitatis a perfeétio fandorum
dcfignatur ; quadratum quippe lapidem in quamcumquc partem vcrte-
ris,re£tus Habit. Et fi quadratum lapidem, aut aliud quid quod qua—
- drari poteft ,di|igenter infpe-xeiis, perfedionem Ecelcfix in co effe de-
pidam deprehendere poter is ; habet nainque fex facies , o d o cornua-,
crepidines duodccim.Sex faciesperfedionemdemonftrant bonorumope-
rum; quia fenarius numcrus perfedus-e il. Habet o d o cornua , ex quibus
quatuor cælum, quatuor terrain refpiciunt. Quatuor igitur cornua
"defiguant Evangelia, qu z duplicantur; quia dilcdionem D ei & proxi-
'mi lpecialiter commendane. Quatuor cælum refpiciunt, ut indicene
’D cum fuper omnia effe dìligendum: quatuor tcrram refpiciunt , ut indicene
proximos -tamquam nofmet ipfos effe diligendos. Duodecim
vero crepidines'fidem dcmonftrant duodecim apoftolorum. A fingulis
'.autem cornibus rrés crepidines pròdeunt, ut indicent à dodrina Chriili,
qua: eil Evangelium, quæ etiam in quatuor libros dividitur > fidem
iamftx Trinitatis in ap'oftolos tranfiffe, ut per illos ad omnes gcntes
' migrarer. Hoc totum de quadrato lapide ideo diximus, ut demonllra-
remus per quadraturam civitatis perfedionem Ecclefiz effe defignatam.
Et quia hæc civitas quadraturam xquàlem habet, longitudo ejus tanta
effe dicitur, quanta & lathudo ; per longitudinem namque xterna
Ì‘ gloria , per latitudinem autem caritas dcfignatur. Longitudo igitur
ìujus civitatis tanta c f l , quanta & latitudo ; quia quantum unuiquif-
que fidelis in hac vita politus major fucrit in caritate , tanto majorent
gloriane in cxlefti-beatitudine poffidebit : & quanto minor-fucric
caritas, tanto minor cric & gloria.
"Et mencia eft civitatem per ftadia duodecim milita : longitudo (fila -
"titudo (fi altitude ejus aqualta funt. Eamdem fignificationem habeiìt
• iladia duodecim , quam Se porta: duodecim habenc » lignificane namque
apoltolos. Sed fuperius longitudinem & latitudinem hanc civi-
■ tacciti zqualem hàbcre dicitur-: ine vero dicitur qood longitudo, lati-
'tudo & altitudo ejus zqualia fune. Poffumus ergo in hoc lo co pei
'tria hæc qüæ po fuit, fidem , fpem, & caritatem inceliigere ; ita ut
■per longitudinem fidem, per latitudinfm caritatem, per àlcitudinem
vero fpem intelligamus. Sed quomodo zqualia elle politine , cùm
Apoilolus dicat : Nunc autem manent f i des, fp es, caritas, tria hac : .
major autem horum eft caritas ! Nam quamvis. caritas major fit omnibus
virtutibus, co quod ipfa manec in zternum » fccundùm tarnen
quemdam modum iis tribus virtutibus zqualitas adferibi poteil. Dic it
quippc Apoilolus quia fides per caritatem operatur ides fine opc-
ribus mortua eft. Si mortua e f t , ille cui mortua e , nihil eil : & fi
fides per caritatem operatur, & illi mortua e i l , qui caricatis opera
non nabet ; ergo fides tanta e i l , quanta funt & ope r aritatis. Simili-
ter fpes tanta e l i , quanta fides & caritas ; quia quar irne opera fidei,
'q u z e li caritas, tanta eft & fpes g lo r iz : in quantum namque unufi-
'quifque fidelis per caritatis opera fe dilatare przvaluerit, in tantum libi
‘gloriam pacriz czleilis accrefcere non dubitet.
Et menfus eft muros ejus per circuitum centum quadraginta quatuor
cubit or um menfurà hominis, qua eft Angeli. Hoc fi fupcriora adeen-
damus.» fecundum litteraro ltare non p o te il; fuperiùs namque dicic
•quia menfus eft civitatem per ftadia duodecim : h ic autem muros civita
t is centum qua'draginti quatuor cubicorum dicit effe mcnfuratos;multo
cnim 'è majus eft fpatium ftadiorum duodecim, quam fpatium centum
quadraginta quatuor cubitorum ; ideoque per majus fpatium eos, qui
majoris meriti fune, intelligere poffumus. Diximus fuperiùs per duoae-
cim ftadia duodecim apoftolos effe defignatos : martyres ergo & eon-
•feffores ,& ceceri perfeäi v ir i, qui apoftolorum doârinam per omnia
Tunt fcquuti, & eorum aétus imitati, in .eorum ambi tu meticntur ; quia
eamdem gloriam pollìdebunt, quam & illi. Per muros v ero, qui ex mi-
norrbus lapidibus fiunt, cetera multitudo fidelium defignatur : qui mi-
morem am'bicum tenebunt , quam llli de quibus fuperiùs diximus;
quia qui minoris erunt meriti, minora percipient & przmia. Quotum
men fura in duodenario numero confiftir ; quia fidem apoftolicam
intemeratam fervaverunt ; duodecies namque duodecim fiunt centum
quadraginta quatuor. Quod autem dicit civitatem c Se muros menfu-
ra hominis, q u z eft A ngeli, fuifle mcnfuracos, dcmonftrat Angelum in
fimilitudincm hominis (ibi apparuillè. Poffumus hoc aliter intelligere.
Menfuram hominis dicit elle menfuram A n g eli, & cà menfurà civitatem
& muros dicit effe menfuratos ; quia Candii viri zqualitatcm
liabebunc cum Angelis , & eorum merffurà menfurabuntur ; quia eam-
dem gloriam pofiiaebunt, quam & i l l i , ficut Dominus dicit in Evang
é lio : In refurredione ncque nubent, ncque uxores ducent \ fed erunt
ficut Angeli Dei in calo.
Et er at ftrudura muri ejus ex lapide jafpide ; ipfa vero civitas auro
mundo fimilis vitro muhdo. Sed & hie aliquam diftantiam inter muros
& civiratcm fecit. Muros dixit ex lapide jafpide effe conftrudlos,
ipfam vero civitatem auro mundo & vitro mundo dixit effe fimilem ;
per viriditatem namque jafpidis fides dcfignatur ': per jafpidem ergo
■ d,.Omnes edit, perfidio defignatur. . . , dut aliud quidquidquadrar!potefi . ..
fiaba namque fcx latera fed laura perfedionem ite. roiT. autem nobis
cóngruunt.
b. Ezdem edit, majus eft fpatium per quod eos, qui majoris meriti funi Sic.
mlT. autem , ut in ..contextu.
c. Gill. muros menfura bominit eft, vtl menfuram hominii dicit Angelot
fuijfe mtnfnratoj. Romani couexeiunt, (y ÿturos malfarà hominis effe, vtl
fimpUces quique & imperfcdli viri non inconvcnienter defignantur i
qui fide falvantur, ficut dicit propheca ‘..fuftus autem in fide fun v i-
1let. Sancii -autem & perfcdli viri, qui per civitatem defignantur, auro
mundo non -inconvenicnter adfimilantur 5 eo quod At fapicntia fuerint
repletb, q u z per aurum Izpc figuratur, & diverfis tribulationibus pro-
baci-, ficut auium quod per ignem purgatur. Per vitrum vero mun-
dum, quod clarius eft omnibus metallis , Angeli defignantur , ques
nulla macula peccati umquam fordidarc potuit.
Eundamenta muri civitatis omni lapide pretiofo ornata. Superiùs
diximus per duodecim fondamenta duodecim apoftolos elle defignatos:
per lapides autem pretiofos omnes jufti defignantur. Duodecim ergo
fundamenra duodecim lapidibus ornabuntur ; quia in illa beatitudine
apoftoli & cereri prxfficatores pro ornamento nabebunt e o s , qui per
eos crcdiderant, quoniam pro illis omnibus mercedem recipient.
Fundamentum primttm jafpis. d Jafpìs viridis.ac preflì coloris e ft:
fignificat autem fidelcs fzeularcs, qui à vitiis abftincntcs , quamvis
j eorum viriditas, id eft fides ,e x mundi aitibus aliquantulum obfufce-
tur ; eleemofynis tamen & ceteris mifericoidis opciibus peccata fua
redimere non cefiànt. Nec abs re eft quod tales in primo loco po-
nantur ; apoftoli namque, ficut fzpe jam inculcatum e ft, timentes
iis qui ex gentibus primo crcdiderant , aufteriora Domini prxccpta
committere ; ne forte dutitia przeeptorum territi , non auderent ad
fufeipiendam Chriili fidem accedere, fcripferunt cis : Placuit Spiritai
fan do & nobis nihil imponere vobis oneris, nifi ut abftineatis vos tan-
tammodo à fornicatone, & ab efeis qua idolis immolantur , q . à/affocate
, (fi. fanguine. Et in alio loco Petrus convcrfationem gentium
narrans , dicit'Judzis : Et qui novit corda Deus , teftimonium perhibuit,
dans illis Spiritum fandum ficut (fit nobis, fide purificane corda eorum.
e Quicumquc ergo iftos imitantur, in figura lapidis jafpidis conti-
nenrur.
Secundus fapphirus. Sapphirùs czrulei coloris e ft , ficut hyacinthus :
fed guttas habet intermixtas ejufdem coloris , fed nigrioris. Videntur
] ctiam mihi per hunc lapidem fzeularcs quidam viri deiignari, czlef-
tia quidem delìdcrantes, fed in fz culi aélibus adhuc occupati, ex qua
occupatione quafdam maculas contrahere videntur. Qui pro eo quod
omnibus curis cxleilia anteponimi, cx li habere colorem dicuntur : qui
in fecundo numero ideo ponuntur ; quia Deum fuper omnia, Si proximos
ficut fc ipfos ftudent diligere.
Tertius ehnlcedonius. Chalceaonius rubcum habet colorem, fed tamen
obfcurum., nifi cavando adtenuctur : ipfa vero concavitas p i l -
•chcrrimùm colorem & gratiflimum ei confert. Significar autem & ifte
fzculares quofdam v iros, qui quantz famftitatis ante perfecutionis
tempus fuerint, homines latuit : fed à perfecutoribus fuis diverfis tribulationibus
adtenuati , quantuS fplendor fanflitatis in cis latucrit,
cunélis patuit : qui non inconvenienter in tcrtio loco ponuntur ; eo
quod in confcffione fan£lz Trinitatis perdurantes, ad martyrii palmato
pervenire merucrinc.
Gjuartus fimaragdus. Exiruiz pulcritudinis atque viriditatis e f t , in
1 tantum ut ca q u z circa fe funt, fua’ viriditate inficiac. Significar au-
tem przdicatores fandlos, qui & fide virides, & virtutibus przclari >
fplendorem fu z fidei przdicando circumquaque fparferunt : qui ideo
in quatto lo co ponuntur , eo quod doétrinam Evangelii, q u z in qua-
tuor libros dividitur, per multa loca diffeminaverunt.
Quintus fardonix. Sardonix candidus e f t , in rubeum colorem pa-
rumpcr declinans : fignificat autem fimplices quófque & innocente®
v iro s , qui propter v it z puritatem per lapidem candidum defignantur.
Q u i prò eo quod vigilando, jejunaudo , abftincndo, ac diverfis rao-
dis corpora fua affligendo, martyria libi imponunt, quali colorem rubeum
habere videntur : qui non inconvenienter in quinto loco ponuntur
; per quinarium enim numerum fzpe quinque fenfus corporis
/d e lig nantur. Beatus quoque Gregorius d ic it , quia per quinque corporis
fenfus exteriorum feientia defignatur : & quia ifti -exterionna
feientiam quam perceperunt, aliis impartire ftuducrunt, rcéle in zdifi-
ciò civitatis fanétz quintum locum obtinent.
Sextus fardius. Sardìus fulvi coloris eft , qui pro eo quod in rubi-
cundum colorem aliquantulum declinare videtur , parumper obfcura-
tur. Per folvum itaque colorem, qui aureo colori appropinquar, tri-
bulationes quas fan ài ab hoftibus pertulerunt, defignantur : rubeus
vero color martyrium defignat. Per fardium igitur lanéli & perfeéli
viri defignantur, qui po li experientiam omnium virtutum, poft di-
verfas perfecutiones, poft immania tormenta q u z ab inimicis pertu-
lerunt, ad martyrii palmam pervenire meruerunt : qui non incongtue
in Tenario numero, qui perfeflus e ft , ponuntur; quia & virtutibus per-
fecli cxfticcrunt, & ipfam perfeélioncm martyrio ornaverunt.
Septimus chryfolithus. Cntyfolithus totus aurcus eft , & fzpe per aurum
fapientia defignatur. Per ehryfolithum ergo fapientesin Ecclefia viri
defignantur, qui propter fulgorem fapicntiz aurei apud homines re£te
1 dici poffunt : qui eongrucncer in feptimo loco ponuntur; eo quod fep-
tem donis Spiritus fandti rcpleti, multos verbis & exeroplis ab ini-
quitate averterint.
Odavus beryllus, Beryllus eximiz d ar itati s e ft, czruleum colorem*
habens admixtum; fignificat autem pure v it z homines , & à fzculi
aftibus per omnia alienos : qui ne claritatcm v itz fu z aliquo modo
macularent, ctiam a confortio ccterorum hominum fequcfttari volue-
runt : quorum claritas in czruleum colorem vertebatur ; quia c z lo
femper intenti , angelicam vitam inter homines duxlffc comproban-
tur : qui non inconvenienter in odiavo loco ponuntur ; g bis namque
quaterni fiunt odio. Quatcrnarium itaque numerum ifti implcverunt ;
quia Evangelii przeeptum fcquuti fü nf , quod dicit : Vade, vende omnia
qua habes , & da pauptribus, & habebis thefaurum in calo , (fi.
veni jfequere me. Quatcrnarium numerum duplicaverunt ; quia ad
menfurà hominii Sic. fed mlT. melius locum rcftiiuunc.
d. Ita m/T. edit, autem , lafpit.vtro viridis , oc fpijfi coloris eft,
e.Omnes edit. Deum imitantur : omnes mff.. iftos imitantur.
f. Ezdem edit, defignantur. ¿¿sia igitur per-quinque fenfus corporis : contro
Vero cun&i mff. in aoilram reilirutionem coafentiunt,
g. Sii namque quaterni fiunt odo, ex mff. rcllituitur.
t - X I Ti
d
A d . if. 18.
&ftq.
s
Mattb.ip.it.
S83 in Apocalypfin. D e Vifione V I I. 584
idem perfedlioms culmen muiros alios fecum confcenHere fuaferunt. ^\cogitatio accedere p o tu it, q u z eos macularci : ira & làndlis poli 1
Nonus topazius. Topazius z re i aureique coloris effe d ic itu r ,
jubar fuum circumquaque fpargens. Sxpe per aurum pro baci v i r i ,
q u i igne tribulationis probantur, defignantur : ipízque tribulaciones
div erfz funt ; aliquando namque fan eli viri diverfis tentationibus
quas à dxmonibus patiuntur. probantur : aliquando per tribulaciones,
q u z eis à malis hominibus ingeruntur : aliquando per a Alidi iones,
quas ipfi fibi ingerunt : aliquando flagellìs Dei ctiam probantur;
& per adiivx v itz cxercitia. Videntur itaque mihi per lapidei
pazium ii defigi
Malar.t, 7.
lue.y, Vj.
f . XXX.
Sup. eo cap,
a qui prius per ad liv z v it z opera probantur, &
poftea tranfeunt ad contemplativani. Ille enim competenti gradu
ad contemplativam vitam confccndit, qui prius per adlivz v it z exer-
citia probatus fuerit ; nani qui fobico ad contemplativa: v it z cclfi-
tudinem (ine exercitiis adlivz v i t z tranfit , facile Iabicur. Quod
furredtionem nulla umquain inutilis cogitacio advenict, q u z eorum
mentes commaculct.
Et templum non vidi in ea ; Dominus enim omnipotent templum illittt
e f t , (fi. Agnus. Per templum , in quo h o ftiz & facrificia offe re ban-
tur , przfcns Ecclefia defignatur, in qua non carnalia , fed fpiritalia fa-
crificia quotidie Deo offeruntur. Nam ficut iìlic f cundum qualita-
tem peçcatorum exerccbatur ritus iàcrificiorum ; ita & in Ecck-fia
fecundùm modum culparuin debent effe facrificia poenitencix, facri-
ficia orarionum, fletuum, cordis compundlionum. De talibus facrifi-
ciis Propheca loquitur dicens : Sacri/cium Deo Jpiritus contribuíalas ; :
Se itcrum : Tunc acceptable facrìficium juflitia. Si e ft facrificium |uf- .
t i t iz , d e li & paticntiz , e li Se abftincntix , e ft & humilitatis. cetc-
rarumque virtutum. H z c funt facrificia , q u z odorem fuaviffimuin
autem h ic lapis radios fuoscircumquaque fpargcrc d ic itu r , fignifi- „ przbcnt P om in o>noncarncs pccudum,quz in altari cremabantu:
cat illos viros , qui per eum defignantur, & ad adlivz v it z opera Johannes ergo templum in (àndla ci virate fc
predicando multos pertraxiffe , Se ad .contemplativa: v it z celfitudi-
nem multos etiam fecum duxiffe : qui non incongrue in'nono loco
ponuntur ; ter enim terni fiunt novem. Sandti ergo v i t i ,q u i propter
amoremiàndlx Trinitatis in adlivz v i t z bonis ope ribus prius affli-
gentes fernet ipfos , fois exhortationibus quofeumque potùérunt, ad
foam imitationem percraxciunt ; & iterum ad contemplandam cjuf-
deni fandlz Trinitatis divinitatem confccndcntes, multos fecum per-
duxerunt, non inconvenienter in nono loco ponuntur ; eo quod ta-
lentum quod à Domino perceperunt, non folùm duplicavcrunt, fed
Ac triplicavcrunt.
Dectmus chryfoprafus. Chryfoprafus lapis viridis aureique coloris
effe perhibetur : qui prò eo quod in decimo loco ponitur, poffumus
per eum quofdam dodlores Ecclefiz intelligere,qui & verbis incorporibus
politi multos docuenmt, & multo p lu r " ------ 1:—
b & erudiunt quotidie, ut fuerunt Hicrony u ^
x iu s ,& multi alii 5 qui etiam Se lumina Ecclefiz.redlc d ic i po ffunt
: qui per viridem Se aurcum colorem defignantur ; eo quod
viriditate fidei fuerint firmi , & fapientia , ut aurum fùlgidi.
Per denarium vero numerum vetus Teftamentum , propter decem
v idelicet przeepta L c g is , poffumus intelligere. Et quia vetus Te fta mentum
fine dottrina novi T e (lamenti nullus intelligere poteft , co
quod fpiritalis intelligcntia in veteri Teftamento nihil fit a liu d ,
quam novum Teftamentum ; non inconvenienter in decimo loco
ponuntur, co quod feientiam veteris Tellamenti ac novi plenidimam
habuerint. Poffumus & denarium numerum aliter intelligere; denarius
quippe numcrus dividir & ordinat, Se perficir omnes nume-
r o s :i ta & ift i diviferunt quodammodo Scripturas, cùm eas expo-
nendo per fententias , Se libros partiti font : otdinaverunt cas, cùm j-j
carum obfcuritates apcruerunt ; & q u z inordinata videbantur, quam
reétum ordinem habuerint, manifeltaverunt : perfecerunt autem,cùm
ea q u z dcclfe videbantur, fuppleverunt.
TJndecimus hyacinthus. Hyacinthus cujus fpecies hyacinthino c o lo
r i nomen impofoit, pretiofiilìmus eft , c z li fereni colorem habens,
ficut fapphirus : fed ille maculas habet, iftius pulcritudo nullis macu-
lis deturpatur. Significat autem (anäos viros ab omnibus fordibus
peccatorum alienos , tcrram corporibus, cælum mentibus femper
inhabitantes > de qualibus fuit A p o ilo lu s , qui dieebat : Noftra autem
converfatio in calie eft. Q u i non inconvenienter in undecimo loco ponuntur;
per decem namque feientia divinarum foripturarum, ficut fu-
periùs dixirau .jam defignatur : unus vero qui decem ièquitur, ut un-
decim fiant, ad unius Dei contemplatìoncm pertinct. I d i ergo fan à i
ihannes iu fanéla civicatc non v i liffe d ix it ; qt
h z c omnia quz diximus , in illa beatitudine neceffaria non erunt :
Aòfterget enim Deus omnem lacrymam ab oculis fanctomm , (fi. r/.ors
ultra non erit, ncque ludus , ncque clamor, ñeque dolor erit ultra, qua
prima abierunt. Dominus vero templum i11ilis cric & Agnus ;quia in
ilio crune ià n à i , & in ilio habitabunt, ficut ipfo dix it difcipulis fois:
Sicut ego in ta ir e , (fi vos in m e, (fi ego in vobis. ..
E t civitas non eget fo le , ncque luna , ut luceant in ea ; nam claritas
Dei illuminabit earn, (fi lucerna ejus eft Agnus Per folcili novum
Teftamentum, per lunam vetus defignatur Abique iftis duo-
bus luminaribus Ecclefia per viam re£litudinis in cenebris hujus fz -
culi fine ctebris offenfionibus incedere non poteft : in illa autem
beatitudine , ubi nullz tenebre crune, nulla offenfio , nihil iiicor-
reftum quod corrigi po/fic, lux u oyì ac vecetis T cl lamenti ne-
(uis feriptis cru lic ru n tÇ ceffaùa non cric ; illius enim lumine fm é li fine fine perfruentur,
igullinus, G rego - qui audlot e d Iucis, q u i illuminât omnem hominem vtnientem in hunc
mundum.
Et ambulabttnt gentes per lumen ejus, (fi reges terra adferent glor
ian fuam cf i honorem in Mam. Per gentes omnes elefti defignantur.
Sed quomodo ambulabunt ? Amoulabunc mente, non corpore:
non mutando lo cum,fed confiderando omnipotencia»],divinitatem,
atque majedatem. Per lumen Ecclefiz ambulabunt ; quia ut hoc
iter perticete poflint , ilio lumine illuminabuntur, quod cunéis
Ec clefiz omnipotens Deus daturus e d : per reges autem terrx apof-
coli- & ceceri przdicatores defignantur : gloriam vero & honorem
przdicatorum eos v o c a t , qui per eos crediderunr, ficut apodolus
Paulus dicic difcipulis fuis ; nam gloria nodra vos e (lis in Domino.
Adferent ergo gloriam fuam & honorem in illam; cùm eos qui per
credi.lerunc, Domino reprefcnrabunt.
Et porta ejus non claudentur per diem -, nox enim non erit illit. Su-
perius per duodecim portas, q u z ex duodecim margaritis fuiffe dicuntur,
apodolos fuiffe diximus defignatos : fed h ic ubi fine numero
ponuntur, aliam fignificationem habent; lignificane namque corda
fidelium, fidelcs namque in hac vita pofiti noélcm patiuntur , id e d ,
dzmones & impios homines. Portas autem in noéle claudunt, cùm
contra omnia tentamenta dzmonum aditus mentium fuarum obdruunc,
caque à fe repellunt. Claudunt etiam portas in n o d e , cùm contra
malitiam pràvprum hominum corda fua muniunc ; ut non audianc
linguàm detrahentem, non reddant malum pro m a lo , vel maledic-
tum pro malediélo , ut (ècundùm prophetam : Excutiant manusfuas
ab omni muñere , (fi obturent auree fu a s , ne audiant fanguinem ; (fi
........ ......> ___ _ __ claudant oculos fuos, ne videant malum. Porro in illa beatitudine., .
dècimum numerum compleverunc'j quia feientia divinarum fcriptu- E ubi nullus dzmon , nullus reprobus cflo potcric ,q u i mala fuadeat
ratum r e p lc t i, multos fois prxdicationibus ad vitam xternam per-
duxerunt : unum numerum complcverunt ; quia in contemplatione
D e i omnipotentis affidui fuerunt : nec indantia przdicationis à contemplatione
, nec affidua contemplatio à predicanone eos retraxit,
fimilitudincm gedantes Angclorum, qui & angelicum offieium femper
imp lent, & à contemplatione Dei omnipotentis numquam alieni
exiftunt. De talibus videtur mihi propheta dixiffe : Labi a facerdotis
cuftodiunt feientiam , (fi Legem requirunt ex ore ejus ; quia Angelus
Domini exercituum eft. De talibus foit Johannes Baptida , de quo
Dominus dieebat '.Hic eft de quoferiptum eft : Ecce ego mitto Angelum
marnante faciem tuam qui praparabit viam tuam ante te.
Duodecima! amethyftus. Sxpe per duodenarium numerum apodoli
defignantur : amethyftus vero purpureus e d ; & feimus quia purpura
ornamentum ed regale. Per amcthyftum igitur ap o fto li, eorum-
que fimilcs defignantur, qui ornamentum fuerunt Dei ; quia cum
per univerfum mundum prxdicaverunt. Ornamentum Dei foit Petrus,
de quo fcriptum e d quod clarificaverit Deum morte fila : fimiliter
Se cereri apodoli ornamentum Dei fuerunt ; quia cum predicando ,
miracula faciendo, prò nomine ejus m o rènd o , clarificaverunt.
Ef duodecim porta’duodecim margarita per ftngu'as : (fi fingala porta
erant ex fingulis margaritis. H o c (ècundum litteram ilare non poteft
Si fingulx portx erant ex fingulis margaritis, quomodo per
unamquamque duodecim margaritx fuiffe dicuntur ì Sed fpiritaliter
in telligcndum eft ; duodecim namque margaritx funt, ex quibus
fingulx portx effe dicuntur, id eft , ccntum quadraginta quatuor,
per quas apoftolorum fucceffores doélores Ec clefiz defignantur ,
q u i fjdcm doélrinamque apoftolorum funt fcquuti, & aélus imitati ;
q u i propter v it z mundipiam & (ànélitatem prxcipuam per candorem
margaritarum fignificantur. Et platea civitatis aurum mundum. tamquam
vitrum perlucidum. Superiùs per aurum mundum Se vitrum
mundum perfeétos viros & fanélos /> ngelos diximus fignificatos : fed
h ic per plateam civitatis menres fidelium : per aurum vero mundum,
& vitrum perlucidum munditia mentium hominum dcfignatur, atque
Angclorum ; quia ficut ad mentcs Angclorum nulla umquam vana
#.'.Mff. ctiam omnibus debetur hzc reftitutio i in '«die. chini legebatur,
vam vitam confcendunt, qui prius pe,
lohan.
i l . XXIV.
ì.Cor. il 14.
ir-XXV.
qui per noclem defignantur, portarum, id e f t , mentiumobfervatio
neceffaria non c r i t ; nam & fecundum litteram erit ib i dies perpetuus, .
nulla nofte fucccdente.
Et adferent gloriam gentium, (fi honorem in illam. Superius reges
te r r x , id e ft, predicatores (änilos, gloriam foam in civitatem fanc-
ram detuliffe o i c i t : per quam gloriam genres , q u z per eos credide-
runt > diximus fuiffc defignatas. Si ergo gloria przdicatorum gentes
fo n t ,g lo r ia gentium q u z e il ? N ifi rotte fecundumSalomoncmhoc
diftum intelligamus ,q u i d ic i t : Gloria fenum filii filiorum: (fi gloria '
filiorum e patres eorum. Gloria namque fenum, id e i t , apoftolorum,
filii funt filiorum , id e f t , gentes q u z per ipfo s , & per filio s , id e ft,
diicipulos coruin credidcrunt: g lotia vero filiorum erunt patres co-
rum ; quia gaudebunt gentes, eo quod tanti meriti tantzque e xcel-
lentiz patres habeant, ciim eorum g lo r iz patticipes effe mcrucrint.
F Quod autem dicit adferent, poffumus ad Angelos rhferre; qui in die
judicii fanilos Dei ad percipienda przmia repromiffa deducent, ficut
Dominus d icit in Evangclio : Mittet Filius hominis Angelos fuos,
(fi congregabunt electos ejus d quatuor ventis cali, (fi dfummitatecalorut
Nec intrabit in earn aliquid edinquinatum, (fi faciens abominatio-
nem (fi mendacium, nifi qui feripti funt in libro Vita Agni. Inquina-
tos vocat eos,qui fe diverfis feeleribus inquinaverunt :abominatio-
nem autem fäciunt, qui malum operantur; nihil 'enim abominatur
Deu s , nifi malitiam , ficut in libro Sapiencix fciiprum eft : Mifereris
omnium , Domine, (fi nihil eorum odifti , qua fecifti. Q u z r i autem poteft
cur mendacium fieri dicatur. Quod autem facimus, jam non
eft mendacium; quia quod fa£lum e i l , non poteft non effefaäum,
ut fit mendacium. Sed fa£lum pro locutione pofuit; peccatum quippc
mendacii loquendo facimus, non operando. Poffumus etiam per
mendacium omne peccatum intelligere > feimus enim quia Deus v e -
ritas e f t , peccatum vero deceptio eft animarum. Quidquid ergo
contrarium e il v erita ti, atque ad deceptionem animarum pertinet ,
quamvis videatur verum, mendacium reifte dici poteft. In illa ita—
n . ___ :___l :- .— :_— ____ o. r . . : . . 1.
Matth.14.jti
f . XXV ir ;
S“p.
(anäa civitate
* opera ad c
, & erudititi!. £¿ai etiam & lumina Ecclefia.
•t . & fapientia > ut aurum fulgidi fuerunt.
c. Omnes edit
cùm de imitate i
' d. Ezdcm edii
a intrabit aliquid coinquinatum , & facicns
ìfra dicatut.
efi & fapierit
iw. Meliu
fupplcnc omnes mil'.
hfrario ,'efi & paiientia.
ì filiorum : fed lacunam egregie