4 23 Sermones fanZ o Am b ro fio 424
a. O homo, qui regntim Dei pöffidere deílderas, quod A ni ad Ecclefiam veniunc , ut pagani tamen de Ecclefia re-
jfecifti malurn , dum potes, emenda ; dum tempus habes, vertuntur.
¿Jama ad omnipotentem Deum : dum tempus habes lugen- 8. Nulla mulier potione abortivum procuret, aut condi
dum adhuc anima tua verfätur in -corpore tuo , dum ceptos fcecus occidat. Mulier qux iniquitatem hanc patraadhuc
v ivís, remédium tibi futurum adquire, priufquam in verit, quantos parere potuiflet filios, tantorum homicidio-
■profundum te mortis abforbeat laqueus poenarum , priuf- rum rea, rationem redaitura eft in die judicii. Quicumque
quam ce infernus capiat ubi nulla eft indulgehtia , ubi malorum hujufmodi reus inventus fuerit, perdidit baptifmi
nullus ad •confeilionem recurfiis, ubi nullus eft ad veniam meritum coram Deo & Angelis ejus.
xégreffiis. 9. Conteftamur vobis coram Chrifto domino noftro ,
,3. Ec nos, fratres cariífimi, agamus veram pccnitentiam» quod qui malum fecerit,nifi veram pcenirentiam egerit,
ut nos Dominus ab illa pcetiá I quam fuperius diximus, eleemoíynas judas fecerit, Sc nifi in bonis operibus mors
cripere dignétur. Non nobis fufficit, quod nomen chriftia- illum invenerit, quod numquam poffidebit vicam xternam,
qum prxferavnus, fi opera chriftiana non facimus: decimas B fed cum diabolo defcendet in infernüm ; quia arela & an- *¿««6.7.14:
noftras annis fingulis de cunZis frugibus., pecoribus, 8c ce- gufia eft via , qua ducit ad vitam. Et ideo non tantftm propteris
prxcipit erogandas Dominus. Scriptum quoque eft:-
Date decimas de omni labore veftro, Se de ómnibus pecorir
bus veftris, fic ego ape-riam vobis cataraZas c a li, Se multi-
plicabuntur meues , 8c vindemix veftrx erunt vobis in
■abundantiam , infuper & fanitaies indomibus veftris. At fi
-non dedericis decimas , dicic Dominus, mittam grandinem
ter timorem judicii, fèd propter amorem Dei, 8c gaudia v ira:
xternx ab omni vitio fic malo fe abftinere quis debet »
etiam fpem fuam omni hora in Deum ponere.
10. Serpens cùm venerit ad bibendum aquam, priufquam
bibat, extra fontem evomic venenum fuum, & poftea
bibic ; ita 8c nos quando ad altare Domini communicaturi
Se pruinam 8c tempeftates fuper vos , 8c rollam omnem accedimus, deponamus venenum peilimum : hoc eft , iralaborem
veftrum. Novem partes vobis tributx funt, fèd cundiam , odium »invidiam , falfitatem, iniquitatem, avariq
ui decimas dare noluiftis , ad folam decimam revertetis-: tiam, cupiditatem fuperbiam, fàcrilegium, furtum,luxuriam*
infuper Se mortalitates venient in domos veftras. Frumen- falfum teftimonium, difeordiam, perjurium : hxc funt anil
i , vini & olei partem offèrte primùm In Ecclefiam, reli-C marum venena. lfta prius repellamus à nobis, & fìc ad alquam
per exeos , claudos, debiles , leprofos, Se orphanos, tare Domini corpore fic fanguine ejus fatiemur. Mundemus
éc per viduas , peregrinos 8c advenas dividere debetis.
'Similiter.facite de omni peculio veftro , de omni fruZu
veftro. Quoties novum facis panem de meflè tua , primùm
affèr ad Ecclefiam pro benedizione: reliquìim vero tecum
retiñere poteris pro te , Se tua familia : fie fac de uva , 8c
de omni labore tuo.
4. In Ecclefia ftantes nolite obftrepere, fed leZiones divinas
diligeiiter audite. Qui otiofis verbis , cachinnis cla-
itnorofis, deambulationibus importunis in Ecclefia perftrecorda
8c corpora noftra ab omni vitio malo j ut cafto corpore
> 8c mundo corde, & cum fecura confcientia ad alcare
Domini poflimus accedere. Etiam per omnes feftivitates ,
auxiliante Domino, caftitatem fervate j ut nos folemnicates
noftrx caftos 8c juftos inveniant.
11. Rogamus Dominum, ut mittat vobis medicamentum
cxlefte, hoc e f t , caftitatem , caritatem, gaudium, patien-
tiam, longanimitatem, fidem, lenitatem ,continentiam, &
rnifericordiam. Et. nös, fratres cariifimi, non cellemus bep
it , 8c pro iè & pro aliis redditurus eft rationem in die ju-j-j nefacere, jfejunare, pasnitentiam agere, eleemofynas dare^
dicii;quia verbum Dei nec ipfe audit, nec alios audire nudos veftire ,ihfirmos vifitare, hofpites colligere , &pau-
■permittit. Ad Ecclefiam cùm venitis, nolite litigare , caufas peres pafcere ,Ecclefiis Dei fervire, fcripturas fanZas cufvanas
nolite dicere , audire vel judicare , aux rixari, aut jo- todire , Dei fervos diligere, fpem noftram omni hora in
■cari, vel alienas fabulas referrc ; quoriiam qui talia agunt, Deum ponere , iram non perficere , iracundix tempus non
•fine fruZu orationes eorum evanefcunt : immo cum parvo retinere, pacem falfam non dare ,caritatem non derelinpeccato
ad Ecclefiam veniunt , & cum peccatis multis de quere,non jurare omnino, ne forte pejeremus. Omnia qux-
Ecclefia recedunt, quibus valde congruit, quod propheta cumque vultis , ut faciant vobis nomines , & vos facite
dicit 8c comminatur : Homo vanitati Jimilis f 'attnt eft , dies illis fimiliter. Q»i auttm perfeveraverit ttfque infinem » hie
• ejus ficut umbra tranfeunt. falvus erit.
. 5. Judices vero qui caufas audiunt, jufte jud'icent, 8c mu- iz . Vos autem ■> fratres cariifimi, ut cogitetis periculum
mera fuper innocentes non accipiant ; ne forte dum adqui- £ veftrum, paterna caritate admonemus. Si nos libenter au-
•runt pecuniam , perdant animam fuam. Nemo enim habét ditis , 8c vobis vitam xternam , & nobis perenne compaio
j li Hum lucrum fine judo damno : ubi lucrum, ibi & dam- rabitis gaudium in regno cxlorum,ad quod feliciter pervenire
mereamur , prxftante domino noftro Jeiu Chrifto ,
qui cum Patre & Spiritu fanZo vivit 8c regnat in fxcula
fxculorum, amen.
mum : lucrum in area , damnum vero in anima. D ie , ubi
>funt reges, ubi funt principes , ubi funt divites ì ubi eft au-
•rum & ornamentum eorum ì CunZa velut umbra tranfie-
:runt. Aurum & argentum & ornamenta eorum remanfe-
runt in mundo, 8c illi fine fine cruciantur in inferno , ubi
vermes eorum non morientur, & ignis eorum non extin-
guetur, quia fcriptum eft : Potentes potenter tormenta patien-
tur. Ibi vitam tenebroiam & manfionem obicuram perpetuo
hábebunt ; ibi miièri cum miferis, fuperbi cum fuperbis,
homicidx cum homicidis 4 adulteri cum adulteris, iniqui p
cum iniquis, fallì cum falfis, facrilegi cum facrilegis, orones
fimul cruciantur in inferno fine fine.
6. Firmiter mihi crédité , fratres , quia nullus pejorem
■culpam habet, quàm qui Deum blafphemans 8c derelin-
quens, idola colit : nec pejor dilfolutio eiîè poteft in popu
lo, quàm quod dxmonibus immoletur, & Ecclefix catholic
® derelinquantur : & qui de mifericordia Domini de-
Ìperat, & non credit in refurreZionem : Se qui colunt augures,
vel fortilegos, vel arufpices, divinos 8c prxcanto-
•res, & qui confidunt in phylaZeriis & charaZeribus, aut
fternutationibus , avibus cantantibus , divinationibus, aut
mathematicis , aut aliis quibufeumque malis artibus , dam-
mabuntur.
7. Ifti omnes infelices & miferi, qui faltationes ante ipiàs
■etiam fanZorum bafilicas, & in iplorum fanZorum feftivi-
tatibus choros ducunt, cantica luxurioia vel turpia lingua
S E RMO X X V .
De iàn&a Quadragefima IX .
Jam pridem hic fermo numeratus eft inter Ambroßanos, quippe
qui à Grattano & P. Lombardo Ambrofii nomine citattis
fuerit. Horum anelar nate ficut & co di cum Vatic. & Aie-
diol. a Decreti emendatoribus eumdem fanSlo Dottori adtri-
butum ejfe pronum videtur. Ferum non pojfumus quin admi-
remur eruditijf. Card. Bona lib. 1. Rer. Liturg, cap. 14.
num. 5. pro Ambrofiano ipfum habuijfe. Etenim vel hoc
folum quod per quadragefimarn fingulis diebus excepta Dominica
necejfario jejunandum tradii l juftum hac de re du-
bitandi locum prabuit Pojfevino in Apparata. Si huic caufit
illarn addi der is quod prandium hora nona capere permittit,
& eadem hac cum ferm. 8. in Pfal. 118. num. 48. com-
pofiteris , quam in . eo nihil exiftat Ambrofianum » ftatim
comperies. Porro mutationes a Romanis editoribus , qui
primi eum pralo fitbjecere, in eofattas ex codice biblioteca
Fallicellana emendavimus.
1. TP C ce * nunc tempus adeft, in quo 8c peccata veftra
E con fiter i Deo & facerdoti, 8c per jejunia& orationes
fua proferunr. Quare unde debuerant Deum laudare & Sc lacrymas atque eleemoiÿnas delere debetis. Quare era-
■mereri, inde fibi damnationem adquirunt :& ficut chriftia- befeit peccatot manifeftare peccata fua, qux fie Deo fie
a h ujus ferir
lue fidejudor
s prima Verba j Ec ci nunc tempm aictpubill, ut fuperitri Dominien Ugim
haZenus adfcripti.
BF-w16-
De Ternit.
p¡fl.i.c.P(Z.
Quicumque.
h
Dan. 4.14.
roi. 4, 7; -i
ÌUlth. 1J.JJ.
d
Ibidem 4!.
Àngelis omnibus, atque cunZis eleZis animabus funt nota A net, dimittat illi ex toto corde, fî iàlvari deiîderat : 8c eîu
& manifefta i Confeffio à morte animam libérât, confefiïo ceptis illis, quibus facerdos confilium dat, ut non commiiparadifum
aperit, confeffio fpem falvandi tribuit. Unde nicent, omnes chriftiani omni Dominica debent offerte &
Scriptura d icit:Dit tu iniquitates tuasprimus, utjufiificeris. communicare» In quadragefima vero moneo ut die omni4
Hîc iis verbis oftenditur quia non meretuc juftificari, qui aut faltem, uc dixi, omni Dominica offèratis 8c commuin
vita fua peccata non vult confi teri. Illa vero confeflìo
non liberar , qux non fit cum pccnitentia. Pósnitentia vera
eft dolor cordis, 8c amaritudo animx pro malis , qux quif-
que commifit. Pcenitentia eft 8c mala prxterita piangere,
8c plangenda iterum non committere.
nicetis. Et idcirco puram & mundam vitam ducite, ut digni
fitis accedere ad fanZam communionem. Et bxc feire debetis
, quia quidquid fubtrahitis corpori in jejunando, to-
tum debetis pauperibus donare, non vobis ipfis refervare.
7. Omnipotens Deus donet ut if ta , qiix diZa funt, re-
Et quamvis omnes dies , quibus homines vivunt, tineatis , 8c opere compleatis ; quatenus poft finem hujus
apti fint pcenitentix j tamen ifti dies iunt plus apti 8c con- v itx , 8c poft terminum laboris ad requiem fempiternam
grui ad conficendum , 8c ad jejunandum , atque eleemofy- g pervenire poffitis: ipfo donante, qui vos 5c creavit, Sc pre.
nas faciendas : quoniam peccata totius anni iftis diebus
fioteftis diluere. Ideoque moneo omnes, 8c hortor fingu-
o s , ut quidquid in vobis reptehen libile cognofcitis, emen-
detis. Quicumque recognoicit in fe a quod fidelem non de-
c e t , emendet : quod minus fecit, fi fidelicer decimas non
dederit. Quid eft fideliter decimas dare, nifi ut nec pejus ,
nec minus aliquando Deo offèrat aut de grano fuo , aut
de vino fu o , aut de ftuZibus arborum , aut de pecoribus,
auc de horto, aut de negotiis, aut de ipfa venatione fua ì
Quia de omni fubftantia, quam Deus homini donat, deci-
màm partem fibi lèrvavit ; & ideo non licet homini reti- C
nere illud , quod Deus fibi refervavit. Tibi dedit novem
partes, fibi vero refervavit decimam partem : Se fi tu non
dèderis D eo decimam partem, DeuS toilet à te novem partes.
Item fi quis recognofcit in f e , quod ab aliquo tulle
aliquid injufte, emendet reddendo , quod injufte tulic. Nam
qui non vult Deo reddere decimas, quas retinuit : fic homini
non ftudet reddere, quod injufte ab eo abftulit -, non timet
adhuc Deum, fic ignorar quid fit vera pcenitentia, ve-
raque confeflìo.
j . Ifte tàlis homo non poteft bonam eleemofy nam face-
re. Bonum eft propterea., fratres, ut Deo reddatis-qux fuaD 1,
funt, 8c proximo qux illius fuerunt -, ut de veftris juftis la-
boribus eleemofynas faciéndo’, peccata veftra poflìtis rèdi-
mere , fecundùm ’quod b fcriptum eft : Sicut aqua extinguit
ignem > ita eleemofyna extinguit peccatum. Et hoc facere
debetis, quia unufquifque fecundùm quod habet, debet tri-
buere indigentibus: id eft ,;qui habet multum , debet tribue-
re multa : fic qui parum habet, c debet parum dare, fecundùm
quod fànZus Tobias agere docuit filiurn fuum. Cum
grandi quoque ftudio fic cum ingenti avidicate debent chriftiani
eleemofynas facere; ut meteantur in die judicii audire
à Domino : E fu r iv i, & dediftis mihi manducare: f i liv i , &
de di f t is mihi bibere : hofpes erarn , dr collegiftis me : nudus
cip fui fanguinis redimere voluit : qui vivit fic regnar per
infinita fxculorum ixcula, amen.
S E R M O X X V I .
D e f a n Z a Q u a d ra g e f im a X.
Hic fermo ex eorum eft numero » quos Rom. edit io primùm
evulgavit. Eidem prafixit illum titulum : De modo veri
- agendi poenirentiam. Sed quam immerito nomen Ambrof
ii ipfì adficripferit , nemo vel ex prima legione non de-
prehendat. Sujpeclurn vero id etiam nobis eft, quod in ipfo
hmine memoratur de Ninivitis ; quippe cam in toto reliquo
fermone ncque de illis , ncque de illorum pcenitentia quid-
quam dicatur. Quod autem adferitur, qui unam tantum jeju-
mi diem pratermiferit, integram violajfe quadragefimarn »
habetur etiam fermone xz. fìcut & quod occafione hyernis in
meliorem tempeftatem fe convertentis hic difieritur , cum
eodem fermone ajjtnitatem quamdarn habere videtur ; unde
conjicere forfan liceat unum ac eumdem horum fermonum
auttorem effe.
LEZum eft nunc in Evangelio : Viri Nìnivita furgent Mdiih.iù^,
in judicio cum generat ione ifta,& condemnabant carni
quia poenitentiam egerunt in pradicatione Jona. Pharifxi ibidem #.
pcenicentiam fimulabant, ideo à Chrifto domino appellan-
tur generatio mala dr adultera ; fic alibi, progenies vipera-
rum : non autem vere pcenitebant » ideo merito condem-
nantur.
z. Sic fic tu , 6 chriftiane, quem feio eflè fuperbum,
pcenitere te adferis , fic diaboli opera requiris, & Domini
prxcepca prxtermitcis. Scire à ce defidero quid pcéniceas,
nefeio quid fit pcenitentia tua. Pcenitere te adferis, qui
cum injuftitia, qua prxcinZus es,fuperinduxifti fuperbiam?
Pcenitere te adferis, qui carnem alienam fequeris ì Sic fàeram,
& veftiftis me : infirmas , & vifitaftis me : in carcere E tigaris : reverfus es ficut canis ad vomitum , aut velut fus
tram, df ventfiis ad me. Fenile ergo benedigli Patri.
d Si ifta vos opera ‘mifèricordix non feceiitis, qux modo
commemoravi, audietis in die judicii : Ite in ignem ater-
num.
4 . Jam quia tales dies fune, non audeo, ut non dicam
-periculum fic grande malum, quod eft in populo ifto : quod
l i ea feceritis, dicet vobis : Fenite benedilli Pettris mei. Qua-
lis chriftianus eft , qui tali tempore non jejunet ,vel ufque
ad nonam? Ecce Niiiivitx parvulos etiam laZantes, fic pecora
atque jumenta , uc periculum mortis evadere poflènt.,
calore affèZa , in limo terrx provoluta Quid fic tua pcenitentia,
non inyenio : circuivi fic perambulavi locum pcB-
nicentix, fic non inveni poenitentiam tuam- Qui ixculum
deftruxeras , ibidem inveniris : qui catnis fuperbiam depó-
iiieras, humerum fubmittis iterum,ut grayius porces onus :
qui avaritix dedecas dorfum , denuo illi obviam occurris }
qui vanitati repudium d e d e r a s , iterum reverteris ad ejus
gratiam : qui pompas fxculi fugeras. iterum in manus illius
incidifti. Ambulas fuperelatus fine cervice. Nefcis icrip-
tum eflè :Quid nobts profuit fuperbia,& quid divitia cum
je junare fecerunt. Quales ergo chriftiani eflè poifiint, qui jaSlantia contulerunt nobis? 8c fequitur : Tranfierunt illa
Se lani fun t, fic jejunare cum Moyfè, fic Elia, Se Salvatore F omnia tamquam timbra. Fidelem fic mundum te inverniti *
■iioftro nolunt ? Solent enim dicere: Non poflumus laborare,
& jejunare. Sed ideo non poflunt, quia nolunt. Saltern
laborent minus, ut jejunare pofllnt. Moneo quapropter,
& conteftor vos in Domino, ut pullus veftrum ,nifi forte
fit infirmus ,aut infans, ufque ad pafcha , fic nifi in dorai-
Jiicis diebus, ante nonam manducet, aut bibat.
qui pet aquam baptifmi fueras renovatus, ficuc fcriptum
eft : Lavamini » mundi eftote , auferte nequitias ab animabus “ ,f<
veftris. Illos propheta ad lavandum hortatur, tu autem
cùm efles mundus , fordidus faZus e s , non potes denuo
lavari.
5. Si vis autem ut munderis iterum, da eleetoofynam , Imììi1'4«
5. Moneo etiam ut qui juxta Ecclefiam e f t ,e Se occur- fic omnia tua muqda funt. Mundandis bona eft eleemofyrere
poteft, quotidie audiac rnifTam : Se qui poteft, omni n a , qux purgar omnes fordes. Humilia autem te in omni- Éecl- l0-
noZe ad matutinum officium veniat. Qui vero longe ab bus, fic coram Deo invenies gratiam : Subditus efio Deo , ppAit }6. 74
Ecclefia manent, omni Dominica ftudeant ad matutinum dr obfecra Dominum fit : Ne smuleris , ut nequiter agas fi
quoniam qui nequiter agunt, exterminabuntur. Ora Domi-
jiuin quotidie .cum lacrymis , fi forte peccata tua folvan-
tur j cùm Deus fuperbis refiftat, humilibtis autem det gra- t-Teinj-sd
tiam. Memorare fìlium in longinquo pofitum, qui luxurio-
fe vivendo fubftantiam fuam cum meretticibus diffipavit,
■venire : id e f t , v ir i, fic feminx, 8c juvenes, fic fenes pracer
infirmos ; unus tamen aut duo remaneaut > qui domum cu-
ftodiant.
6. Nullus òmnino uxori fux jungatut ante oZavam
pafchx. Quicumque iram,aut odium contra altetum tea.
fitas , modo emendi
fynis ao
Rom. edit, quod fidcliti
b. Eadem edic. fcriptum eft : 'Peccata tua elctmojynis redime. Et adhuc fc.
iebetit.
C. Rom. edic. juxta faucim r,
timtat tlctmofynam fattre , fecundùm
nod &C.
d. Rom. edit. Si per hanc vocem opera mifericordia
us eft diabolo & angelis cjus. Iam quia . . . . non and,
tricnlum vc/lrum . . . . quod -vobis\ nip emendetis vita
e. Eadem edit, isr fine gravi ¡mp.cdimento poieft.
> 9« f-w-
non u i cltm
'¡ualis &c.