Gen. i. i 4.
% V -
f . l 8.
•■qui inccftum admiferat ;proponit enimdefignans quid aéfcu- A omnia peccata extra Deum eflènt, & fola fprnicatio pectu
s eflèt poftea. Denique ftatim ad fuperiorem fenfum,. catum eflèt in Deum. Etiam qui vadit ad idola, non peccac
•breviter interim re commendata, redit; hoc enim ideo di- in Deum, nec qui negatin perfècutione ; quia omne peccax
i t , quia licebat illi ab his fumtus accipere. Sed quoniam tum quodeumque fecerit homo , extra corpus eft Chrifti *
feiebat pfèudoapoftolos occafionem quarere accipieiìdi, iicut illi videtur. Si autem & hoc aliter voluerit pronun-
Jioluic ab his accipere ; ne causâ Ventris vigor evàngelicæ
veritatis torpefeeret. Si enim ab iis acciperet g quos in
•tantis vitiis arguebat, auéloritatem magifterii conceflàm
fibi à Domino inclinabat 3 non enim poteft conftanter ar-
;gui, à quo accipitur : maxime cùm ideo promtus ad dan-
dam fît i ut fiSi humiliet præpofitum. Unde Ôc dicit :
Sed ego fub nullius redigar poteftate,
tia re, ut neget aliquod extra corpus Chrifti eflè pecca-
tum, cogetur dicere quia omnis quodcumcjue peccatum fecerit,
in Deum peccar, & in Spiritum fànéfcuni ; ut & fur,
& perjurus, & mendax inSpiricum fanéfcum peccare dica-
tur. Et quomodo eft illud, quod ait Dominus : Quia omnia
peccata & blafphernia remittentur hominibus : qui autem
peccaveri t in Spiritum Janthtm, non remittetur ei , ncque hic t
'ir. 13. Efta ventri , & venter ejcis, Deus autem & hunc & hat B ncque infuturo ? Appàret utique, exceptis ceteris peccatis,
deftruet. Deftruétio ventris eft, cùm edendi celfat officium : aliud elle peccatum, quod peccatum dicitur in Spiritum fànc-
efea: vero deftruétio rune e r it , quando fteterit nativitas. tum. Quibufdam iterum videtur quia qui fornicatur ; ideo
■Pfeudoapoftoli autem, qui non utique religìopis caufa, in corpus fuum dicitur peccare , quia Ecclefia: membrum
fed qua»ftus circumibant > peccantibus amari' elle nolebant. eft : & fé contaminans,in Ecclefiam peccat,cujus membrum
Corpus autem non fornicationt, fed Domino. Nunc redit eft. Qui erg© Ecclefia: membrum eft,dicendum eft illi, cùm
ad fuperiorem fenfum : Et Dominus corpori. Quid Do- fornicatur, quia non fib i, fed in Ecclefiam peccai. JPorro
•minus corpòri ? Subauditur immortaliratem refùfeitato autem dicit Apoftolus, quia qui fornicatur, per id quod
prasftabit 3 corpus enim Deodicatum ,dono fpiritali remu- in portionem fuam delinquit, in corpus fuum peccar,
nerabitur merito duris , id eft , animi. A n nefeitis quia corpora veflra templum efl Spiritus fanEli,
Deus vero & Dominum f i feit avi t , & nos fufeitabit per qui in vobis efl, quem habetis a Deo ? Superiùs templum
vtrtutem fu a m . Idem fènfus eft , quem exemplo voluit Do- Dei dixit, hic templum Spiritus fanéti ; quia in fubftantia
•minica: refiurreftionis firmare; virtus enim Dei Chriftus eft, C hoc eft Spiritus, quod Deus eft. Hoc idcirco dixit, ut cor-
qua nos fufeitabit, & ipfum Dominum. Hoc dixit, quia pora noftra incontaminata fèrvemus ; ut poffit illic Spiritus
'ipfe Dominus corpus fuum fufeitavit, ficut & ipfe Domi- ianéfcus habitare.
nus ait : Solvite templum hoc , & ego tribus diebus fufeitabo Et non eftis v e sb i; emù enim eflispretio magno. Mani-
illud. Hoc autem dixit de tempio corporis fui. feftum eft quia qui emtus e ft , non eft fui arbitrii, ièd ejus
Nefeitis quoniam corpora veflra membra funt Chrifli ? à quo emtus eft ; ut non fuam , fèd illius faciat volunta-
Corpora noftra membra Chrifti funt, fed in novum homi- tem. Et quia caro pretio erati fumus , propenfius Dòmino
nem , qui fecundùm Deum creatus eft ; quia ipfe eft caput noftro fervire debemus ; ne offènfus , à qua nos redemit
Ecclefia:. Tollam ergo membra Christi , dr faciam membra morti nos reddat. Quam enim cariflìmo pretio nos emit ut
meretricis ? Abfit. Ait, abfit > quia meretrici adhcrentia mem- fimguinem fuum-daret pro nobis ì
bra definunt elle membra Chrifti. Clariflcate & portate Deum in corpore veflro. Hoc eft d a -
A n nefeitis , quia qui adharet meretrici, unum corpus fit ? rificare & portare Deum in corpore ,u t fècundum legem
Hoc dicit, quia qui contaminationi le admifeet, unum fitD ej us ambulemus 3 per legem enim fuam ipfe videtur in 110-
cum e o , cui fe admifeet. Fornicano enim ambos unum fa- bis. Portare tarnen Deum hoc e ft , imaginem Dei in rebus
c i t ; ut quomodo in natura,Ile & in macula unum fine. “ n ~ n 1 ' '
Erunt, inquit, duo in carne una. Manifeftum eft , ut quia
mulier de viro eft , ambo ¿1 carne una fint.
Qui autem adharet Domino, unus Jpiritus efl. Quoniam in
bene agentibus Spiritus Dei eft communis cum Deo &
hominibus.
Fttgite fornicationem. a R e ite fugiendam monet fornicay.
14.
¥■
W 'M -
y . 19.
^.20.
bene geftis oftendere.
D E iis autem qua fcripfiflis mihi, bonum efl homini mu•
lierem non tangere. Pravis fènfibus plèudoapoftolorum
exagitati, qui nuptias per hypocrifin , ut puriores ceteris
viderentur , fpernendas docebant, lise per epiftolam ab
-Apoftolo requirebaiit ; quia enim non obleftabantur hac
tionem , per quam filii Dei fiunt filii diaboli. Omne pecca- fententia, prztermilfis ceteris, hoc foìum requirunt. Quitum
quodeumque fecerit homo > extra corpus efl. Quia cetera bus tarnen relpondit bonum eflè quidem mulierem non
peccata etfi per corpus generantur , non tarnen animam ita contingere,quamquam non illi illud fimpliciter adferant.
carnali concupifcentia faciunt obftriitam & obnoxiam , E Tarnen propter fornicationem, hoc e f t , ne quid contra lequemadmodum
commifceri facit animam cum ipfo corpo- geni admittarur, cùm quando quod lex non prohibet, vire
ufius libidinis,agens in opere carnalis fornicationis ; quia tatur ; unufquifque uxorem fuam habeat, & unaquaque fuum
in tantum agglutinatur anima corpori, ut in ipfo mpmento virum habeat. Solent enim qui compendium quxrunt, ernihil
aliud cogitare homini liceat aut intendere ; quia ipfam rare. Qui enim fieri pollèt, ut hi ab uxoribus fuis le ab-
•mentem captivam fubdit ipfa fubmerfio & abforbitio libi- ftinerent, quos in tantis vitiis reperit ì Ideo ergo non perùinis
& concupifcentiae carnalis. Unde fubditur : mittit, ne ab licitis fe abftinentes, inconceflà prxfumerent'
Qut autem fornicatur, in corpus fuum peccat. Oftendit ficut faciunt manichei.
•graviìfimum eflè peccatum ; quia ex hoc omne deperit cor- Vxori vir debitum reddat ,fìmiliter autem ó\ uxor viro.
pus : in ceteris autem peccatis porti© per ir , non totum. Invicem fibi fubjici illos in hac caulà ; ut quia unum cor-
Totum enim corpus vir eft & mulier ; quia portio viri eft pus funt, una eorum fit & voluntas in lege natura. Mumulier.
Quicumque enim aliud peccatum admiferit, extra lier fu i corporis poteflatem non, habeat, fed vir :pmiliter &
-le peccat : fornicarius vero in carnem fuam peccat. A g e , fi F virfui corporis potefìatem non habeat, fed mulier. Hoc dicit
laqueo vitarn finiat, aut ferro fe trucidet, non in corpus quod neque viro neque mulieri liceat corpus fuum alii tradere
;invicem enim fibi debitores funt inhac caufa, ne pec-
candi detur occafio.
iuum videtur peccare, lèd in animam , cui vim facit. Formicari
autem corporale deli&um eft , quod & corpus con.
tingit & animam : non enim fine defiderio carnis, quia
'habet & caro proprium motum, anima concupilcit, ut pec-
cet in carnem ; quam vis fine anima nihil point. Per id ergo
Nolite fraudare invicem. Hoc d icit, h ut conveniat illis
in re uxoria, ne diflènfio generet fornicationem. N ifi ex
p - confenfit ad tempus; id eft, ut ex condifto abftineanr le
quod in carnem, qua: ex fe e ft , peccat ( ad originem enim propter gratiarum a&iones. V t vacetis orationi. Quamxetuht)
in corpus fuum dicitur peccare 3 ut definat à forni- quam enim fine intermillione orandum f it , meditatio enim
catione, -quali libi parcens. Novatiano tarnen hic,qui for- hxc omni die facienda eft ; tarnen ut orationi infiftant
micatur,non in corpus fuum videtur peccare,fed in Chrifti; huic rei vacandum pracipit, interpofitis temporibus ad
«licer enim hoc pronuntiat, ut etiam illum,qui fornicatur , Dominum promerendum ; ut enim mifereatur , mundius
* Li^wr*tUla ^fn<^uin -^*cat P611021® : propter caulàm, qua exorandus eft. Quamvis munda firìt conjugia , tarnen etiam
«bfciflus eft ab Ecclefia. Hoc nulla ratione adfttui poteft ; à licitis abftinendum e f t , ut facilius ad effe&um deducatiir
corpus emm Chrifti non eft unus aut duo chriftiani, fed orario. Nam & in Lege iànftificari volentes, intcr cetera
omnes, finguli autem membra lunt. Quomodo ergo qui for- etiam ab uvis palfis julfu Domini temperabant ; ut fierent '
aiicatur, in corpus Chrifti peccat ;cùnj non omnes conta- iànófciores. Cùm enim quis etiam conceflà non contingit
nunet ? Quod fi ita efle t, ut Novatiano videtur, cetera oftendit le velie, quod precatur, acripere.
a. Hic ar.iculus abeft ì raff, noftris, at som** in cuaftis exttat edjt. 1 1 b. Rom. edit. ut cementimi ¡Ili,
Cap . VII.
ir. i.
f . i .
ir.,},
ir. 4.
^ .8 .
¥ - 9 -
^.10,
f . 11.
E t iterum revertmmì ad id ipfum. Quoniam 4 confilium, A S i quis firater uxorem habet infidelem , & hac confer,u t
conjugibus dat poft dies oratioms ad ufinn naturalem re- habitare cum ilio , non dimittat UUm. Et f i qua mulier haverti
debere : Ne vos tentet fatanas propter intemperantiam bet virum infidelem, & hic confentit habitare cum illa , non
, ’r / P 0 ? 15 ì • -US abftinend“m,m°n « 5 n® occafio relinquat virum. Hoc d ixit, quia inter illa primordia, cùm
detur diabolo , ficut dicit Petrus apoftolus : Ecce diabolus ambo utique eflènt gentiles, fiebat ut unus ex his crederet :
ut leo rugtens circuit, quarens quem devoret. Si enim caufa & quia horrebant perfidi culturam Dei, fimiliter & credennliorum
creandorum ducitur uxor, non multum tempus tes contamjnationem pra:teriti erroris; ideo prxcipit ut fi
conceHum videtur ad ipfum ufum; quia & dies fefti, & dies concenti eflènt habitare cum immucatis, contenti cilene 6c
proceliionis, Sc ipfa ratio conceptus & partus juxta legem fideles effie cum illic. .
ceikti temporibus iiis debere demonftraiK. S u f i c i ,m efl tmn vir i„fid,U, f t r &
Hoc autem dico fecundum indulgenttam nonfecundum tm- fanblificata efl mulier infidelis ex.viro fideli. t Habere illos
perium. Manifeftum eft ideo hoc illum dare confilium , ut beneheium bona: voluntatis oftendit ; quia horrorem nomirornicationem
excludat, non ut ad mehorem vitam tenden- nis Chrifti non habent : & ad tuitionem hofpicii pertinet
tibus iter claudat. Volebam autem omnes homines effe ficut me B in quo fignum fit crucis, quo mors vifta eft ; famftificatio
tpjum. Quantum ergo ad benevolum & ibllicitum magif. enim eft.
Kum pertinet, omnes tales, fi fieri poflèc, volebat eflè fi- Alioquin filii veftri immundi tjfent. Immundi eflènt filii
cut leipium. Quahs autem ipfe erat , mox in fubjedfcis eorum, s fi dimittèrent volentes habitare fecum & aliis fe
citendit : Sed unufquifque proprium donum habet ex Deo,alius copularenc ; eflènt enim adulteri , ac per - hoc & filii eom
m e^j> uVuiquifque juxta vo- rum ipurii ; ideo immundi. Nunc autem fanÜi'fitnt. Sanili
tum fiuim donum Dei habec, ut fi velic, ipfius nutu D e i,
poflibilicatem coniequatur. Ideo non debec quis conftrin-
g i ; ne a Iicito prohibitus, illicita admittat: fed ipfe fibi eli-
g a t , quid iequatur.
Dico autem non nuptis & viduis, bonum efl illis ,[ific
permaneant, ficut dr ego. Nondiceret, bonum eft innuptis.
funt j quia de conjugiis licitis nàti funt : & quia fub crea-
toris veneracione nati funt propenfiore ex parte. Quia ficut
h quidquid per dedicationem idolorum f it , immundum
eft 3 ita quidquid fub Dèi creatoris profeffione f it , iànc-
tum eft.
- w . , oonum eu innuptis, ¡¿maß snßdelis dijeedit, dijeedat. Propofitum relisiout
Quod f i infidelis difeedit, difeedat. Propofitum reiisio-
MfflSS . &.
lint, hcut Se ego 3mfi eflet integer corpore. N ec diceret : C nis cuftodif, pracipiendo ne chriftiani rèlinquant coniucia •
Omnes hommes volebarn ejfe, ficut me ipfum 3 fi enim ha- fed fi infidelis odio Dei difeedit, fidelis non erit reus diflòl
buerit uxorem , & hoc dixit, virgines effe noluit. Sed abfit ; luti matrimonii ; ma jor enim caufa Dei eft , quam matrilic
enim a pueritia ° Iervivit,ut hujus rei ftudium non habe- monii.
ret ; quippe cùm juvenculus anticipatus fit à gratia Dei. Non efl enimfrater aut foror fe rvimi fubjeBus in huiuf-
Poftquam dixit unumquamque-proprium donum habereà modi. Hoc eft,non debecur reverenda conjugii ei qui
D e o , oftendit m qua re melius eft elle propenfiorem ;quia hòrret auétorem conjugii ; non enim ratum eft matrimoin
eo adjuvamr quis,quod videtur aviditate mentis appecere. nium, quod fine Dei devotioné eft : ac per hoc non eft
Quod f i fe non continent, nubant. « In ifta te illos vult peccatum e i , qui dimitticur propter Deum fi alii fe iunxe.
contendere, ut contineant. Quod fi impulfu carnis periève- rit. Contumelia enim creatoris folvit jus matrimonii circa
rare le vidennt non fo f lè , quia nec funt promtiores in eo eum ,qui relinquitùr, ne accufetur alii copulatus. Infidelis
ìplo jut adjuventur a Deo; illum enim Deus juvat, quem autem difeedens, & in Deum & in matnmonium peccare
videt tota virtute contendere : nubant utique, fi uri timent. dignofeitur ; quia noluit fub Dei devotione habere coniu-
Forte enim poterunt hoc poftea adipìici ; digefto ehim im-D gium. Itaqùe non eft ei fides fervanda coniugii. quia ideo
pedimento reparat iè voluntas robuftiore virtute. - « « « . -r' * 6 *_*
Melius eft enim nuhere, quam uri Non ideo dixit : Melius
efl enim nubere , quam uri ; quali bonum fit u r i, ideo
nubere melius : lèd confuetudinem ièquutus eft. Sòlemus
enim dicere : Melius eft lucrum facere, quam damnum. Ur
¥ . n .
»•Cw.i 3. j.
receffit, ' ne audiret auétorem eflè chriftianorum Deum conjugii.
Nam fi Efdras dimitti fecit uxores aut viros infide-
les ; ut propitius fieret Deus, nec iratus eflèt, fi alias ex genere
fuo acciperent ; non enim ita praceptum his e ft, ut re-
n. s r i ■■ ■ , . . * - t S B M noiffis iftis , alias minime ducetent : quanto masis ¿ ’infide- '
vero eft, deliderus agi vel vinci 3 cùm enim voluntas calori lis difeeflèrit, liberum habebit arbitrium, fi voluerit nubere
carnisxonfentit, un tur : nam defideria pati, & non vinci, legis fua: viro ? Illud enim non debet imputari matrimoìlluftns
viri eft & perfeéti. nium, quod extra decretum Dei faétum eft:fed cùm poft
Its autem qut matrimonio junfti fu n t, denuntio non ego , cognofeit & dolet lè deliquiflè, lè emendar, ut veniam mefed
Dominus. Poftquam innuptis & viduis loquutus e f t , reatur. Si autem ambo crediderint, per coonirionèm Dei
hos alloquitur, qui matrimonio junéti iunt, ore Dominico : confirmant conjugium.
Vxorem a viro non difcedere ; quod f i difeeflèrit, manere in- In pace autem vocavit nos Deus. Verum eft, quia non
■nuptarn. Hoc Apoftoli confilium eft , ut li difeeflèrit prop- E oportet litigare cum e o , qui difeedit 3 quia odio Dei difee-
ter malam converfàtionem v ir i, jam innupta maneat. A u t die, ac per hoc needignus habendus eft.
viro fuo reconciliari. Quod fi continere fe , inquit, non po- Quid enim fcìs , mulier, f i virum falvum facies ? aut unde
t e l t , quia pugnare non vult contra carnem , viro reconci- f c is , v i r , f i uxorem falvam facies ? Hoc dicit quia forte
Iietur ; non enim permittitur mulieri, ut nubat,fi virum fuum poflìint credere , fe qui non horrent nomen Chrifti
causa fornicationis dimiferit, aut apoftafia:, d aut f i illicita N ifi unicuique ficut divifit Deus. Divific unicùique Doimpellente
lafcivia, ufum querat uxori#; quia inferior non minus, quando falvetur, hoc eft, feit quando poteft crede
omnino hac lege utitur, qua potior. Si tamen apoftatave- re, & fuftinet illum. Et hic docet exfpeétandos eos ne^
rit v ir , aut ufum qu^rat uxoris invertere 3 nec alii poteft fcandalum de his pati debere, quia cuftodienda eft fpes ilnubere
mulier, c nec reverti ad illum. E t virum uxorem non lorum ; fi enim ipfi difeeflèrint, diffimulandum ab his.
diméttere. Subauditur autem, exceptà fornicationis causi. Vnumquemque ficut vocavit Deus, ita ambuiet. Hoc eft
Et ideo non fubjecit dicens, ficut de rauliere : quod fi dif- ut fi matrimonio junétus e f t , qui credit non defèrat neceflent,
manere fic; quia viro licet dueere uxorem, fi dimi- F que v i r , neque mulier : fed fic maneat, five Tudams ’ five
lent uxorem peccantem : quia non ita lege conftringitur Grzcus. J *
v ir , ficut mulier ; caput enim mulieris vir eft: ‘ / Sicul in «mmi,, EuUfiU drno. Ur fuadcat non fe
N am cn tn i ego dm , non Domimi. Hoc dixit .ut often- aliter his tradere , quam ceteris ; ut cùm ccteros huius
dat quid proprio ore Dommus juflic i & quid hujus aufton- id ei hoc doceri a u d te t , prdmtius adfequantur Facile en m
tati concefltt 3 quia & per ìftum Dominus loquitur. Ait ^ ^ 1 ^
enim : A n experimentum quantis ejus, qui in me loquitur
Chriftus ?
a. Cod. taud. conjiigiit confilium datur, mi ipfum Dominum uvcrUntur,
nifi menta fc a b uxorib-y fui, i ut foffint digniui accipcrc corpus Domini.
b. Rom. edit, ac mH. noiinuüi, fpiritu prbuit.
c. Vet. edit, ac mif. frequentiilìmi, imitati illos vult , Rom', edit... .fe
•vult. Haud incommode, veram tamen pucaraus lectionem effe , quam è cod.
Vali, repofuìmus.
d. Rom. edit, nut fi impellente Inficivia , ufum quarut uxoris invtrteu :
vet. edit, ac mff. ut in context u , nifi quod alibi babetut > illicite , alibi illiciea.
e. Codex Curb, nec reverti tnufit fornicitionie nd illum. Quod autem habe-
tur infra : Et ideo non fubfecit Sic. ufque ad ir. is. abeft i cod. Kcmig. uno : Et
adjcftuoi contend» JP. Lombardus 1. 4. dift. j j , -
quis inclinatur, fi viderit focium confenfifle.
Circumcifits aliquts vocatus efl I Non adducat praputittm.
Hoc e f t, quod dixit, ut ita ambuiet, ficuc vocatus eft - uc
IC1 vct- edit. ac mff. plerique, a quibus non diffidet Rom. edit, nifi
quod prafcct, non hnbere ad tuisioncm : mf. autem Colb. legit. /„ f t “ “
nolentcs cam habere fecum. E"
Urumfit. "
:m majori numero, nt. audirct
.¡uitur ufque ad In pace autem,
rillet
g. Mf. Corb. fi dimiticrcnt Uxorer.
infra, quia & de conjngibus liciris.
h. Nonitulli mff. quidquid pradie
i. Ita edit, omîtes i & mff aliquot
’ciforcm Sic. QuiJqilid veto hunc 1
mff Corb. deiideratur.
fu.tr
k. R t. edit.
bus addit codex Cotb. crederei
ir. i,.
f - H -
i f . 15.
l t .r .1 . r. Si
inf,adit.
3. Efdr. 9.
& feq.
:8. .1.5.item
Am.
ir. 16.
& & &
f . 17.
JÙ.18