*■ 7.
y. 8.
y . io.
•-rum carnes facrificatornm edebatit, fcieiites licere carnem A E t peribit» $#* infirmus ejt b *'# r«<i fiientia f i t t e r , pro IIt
y.-a .
y . 4.
y . 5.
edere } & quia nihil eft idolum , ideo non conraminari
edentem. Hi fcandaio erant fratribus , cariratem prx ocii-
lis non habentes j.quia plus erat carnem contemnere,
xjuam fratribus icandalym facere. Scicntia enim illorum
deftruebat animos imperitorum fratrym, putantium efle
illic apud idolum aliquamgratiamjquando peritiores fra-
tres interefle illic» & non horrere yidebanr. Ideo ait -: Ca-
ritas adificat; ut laluti fratrum ftudentes,. icientix illic le-
, gibus non uterentur, ne illis fcandalum facerent.
Quod f i quis exifiimat fe aliquid fcire, nondum cognovit
quo Chriftus efi mortuus ? Peribit infirmus, fi edat conerà
unius Dei fiderai de facrificatis : quod quidem quali irafeen-
tis verba funt, & oftendentis quid mali poilit parere icien-
tia 8 fi non fuerit temperata à cantate. In tua fetenti a : id
e f t , c tua peritia iflum occidit ; quando à te fieri videe,
quod ille aliter interi) igit. Et tu eris occafio mortis fratri,
quem Chriftus ut redimeret, crucifigi le permifit. A c per hoc
aliquando ab icientia difilmulandum docet caritatis causa ;
quia fine dubio plus eft Ìàlus fratris, quam cibus : quia
licet quidem, fed non expedit. Hoc erk cognovifiè, ficut
quemadmodum eporteat eum feire. Eos ipfps qui in icientia oportet fcire.
gloriantur, oftendit non ita cognovifiè, ficut cognolcen- Sicautem peccantes in fratres,&percurientes confcientìam
aum eft. Dum enim caritatem , qua: mater omnium bo. 3 illorum infirmata, in Chrifto peccatis. Quando enim carinorum
e f t , non fettantur, non feiunt ficut oportet.. U t tatis non «muli iunt, qua Chriftus nos Iiberavit, pecergo
fcicntia fruttom habere p o ilìt, caritati fe debet fub- cant in Chrifto, non in Chriftum , quia in Chriftum peccare
negare eft Chriftum : in Chrifto autem, in hxc qua:
font Clirifti. Sicut Se hic, qui fub Lege e ft , in Lege dicitur
peccare -, ita & ii qui fub Chrifto funt, in Chrifto peccare
dicuntur,
Propter quod J i efica fcandaliz.at fratrem meum » non edam
carnem in aternum, ne fratrem fcandalizem. In tantum cari-
tati ftudendum docet, ut licita prò illicitis habeantur, ne
obfint fratri. Quantum enim mali eft per illicita non delinquere
, Se per ea qua: concetta funt, offèndere ; ut Lex
fervetur in illicitis , & in licitis non cuftodiatur, dum inm
m
licere.
Si vero quii diligit Deum , hic cognitus efl ab eo. Hic di-
. ligit Deum, qui caritatis causa feientiam mitigat j ut pro-
'fit f ra tr i,pro quo Chriftus mortuus eft.
a De cibis igitur fimulacris immolai or um. Nunc cauiam
ipiàm pertrattat, ut oftendat per rationem feientiam non
iolum non proficere, carità te contemta, fed Se obelfe. Sci-
mus quia nihil eß ßmulacrum. & quia nemo Deus, nifi unus.
Verum eft ; apud chriftianos enim unus eft Deus.
Licet fint qui dicantur dii & domini , fivs in calo, five
in terra. A paganis enim & fol & luna Sc cetera fydera Ccoufiderate eduntur ì Lex enim fic permifit >qux conceit
dii cxleftes dicuntur : in terra Apollinem , vEfcul.ipium ,
Herculem, Minervam deos dicunt & domìnos.
Nobh tarnen unus Deus Pater > ex quo omnia , & nos in
ilio. Omnia enim ex ilio quxque iunt, ubicumque lune.
'Cùm autem dicit: E t nos in ilio , dilcreyit nos à ceteris,
qui ciìm ex ilio fint ; non tarnen fiint in ilio , dum adhuc
ìion credùnt. Et unus dominus Jefus, per quem omnia , &
nos per ìpfitm. Omnia efiim ex Patre quidem , ièd per Fi.
lium creata -funt. Sed cùm dicit : E t nos per ipfum, reforf
it, ut modus tarnen fit, quem cuftodiant. Uxorem certe
licet habere, fed fi fornicata fuerit, abjicienda eft : ita
Sc carnem licet edere, ied fi idolis oblata fuerit, refpuen-
da eft.
N On fwm apoßolus ? non fitm Uber f nonne JeJum dominum
nofirum vidi ? Cum negare videtur', confir-
m a t ; iratus enim loquitur. Apoftolum cifim fe probat ,
quia mifius eft ad gentes, dicente Domino ad eum : Ego ad
matos nos per ipium, per quem creati fueramus , fignifi- gentes rmttam te. Liberum autem fe oftendit, quia nullius
cat in Dei cognitione ; quia fatti per ipfum cum ceteris, aliquid concupivit, neque in adulatione doeuit. Jefum aupoft
ftuporem mentis Sc ignorantix nos per iplum agnovi- tem dominum noftrum vidit, dum oraret in templo Hiemus
myfterium unius Dei. Unum ergo Deum Patrem D roiolymis. Nonne opus meum vos efiis in Domino ? Ideo opus
dixit, Sc unum dominum Jefum Filium ejus; ut quia Deus iu n t, quia ipie illos plantayit in Domino, annum Sc iex
non poreft non efle Dominus, fimiliter & Dominus intel- menfes evangelizans eis yerbum Dei.
ligatur eile & Deus, unum efle Deum & Dominum de- Etfi aliis non fum apoßolus, verumtamen vobis fum ; quia
monftraret, modum unius principii coniervando. a Judaeis credentibus, 8c nihilominus Legem iervantibus ,
Sed nan in omnibus eß fcicntia. Id eft, non omnes no- apoftolus efle negabatur. Jam enim circumcidi non debere
runt credences myfterium Dei unius j ideo quidampurant docebac, neque fabbatum cuftodiri: ceteris autem apof-
---- :— J 1: : j r. ..1 tolis propter icandalum ab hac re diflimulancibus,hic aliter
videbatur docere; ideo apoftolus d ab his negabatur j
his enim erat apoftolus , qui viderant in eo virtutis infi-
gnia. Nam fignaculum apoßolatus mei vos eflis in Domino
■, hoc enim prxdicante, converfi funt ab idolis ad fidem
Dei unius.
C a p . IX.
m
f . 2.
ex iis qui credunt aliquid numinis in fimulacris.
Nam aliqui adhuc confcientia idoli quäfi fimulacro imrno-
latum manineant. De plebe enim aliqui adhuc cum vene-
ratione fimulacri maiiducabant de facrificatis, quafi ali-
qua eilet illic divinicas. E t confcientia aliorum cum fit infirma
, coinquinatur. Maculatür confcientia, fi infirma eft _ .. - .......
circa Deum. . ,E Mea defenßo apud eqs > qui me interrogane, hac eß. Nunc
Efica autem nos non commendai Deo. Verum e l i , quia incipit agere cauiam, quam fuperius prxmifit dicens : Om- t.cir. 's.u.
non ideo Deo placebimus, fi omnia ederimus : aut" offen- nia mihi licent , f id ego fub nullius redigar potefiate. Efica
demus , fi aliqua contemièrimus. Neque enim f i ederimus» ventri, & venter ejeis. Sic ergo incipit cauiam hanc, uc dinbundabimus
> neque f i non ederimus, deerit nobis. Con- cat : Mea defenfio apud eos, qui me interrogane x hac eß. Et
temtà enim iàcrificiorumelea, non utique deerit quód eda- qua: f i t , lubjicit,dicens :
tur i fi autem fumea fuerit, non abundabit, ita ut nihil re- Nurnquid non habemus poteßatem manducandi & biben- fi- 4-
quiratur : ac per hoc ábjicieñda ¿ quia neque fine illa non di ? Hoc eft quod dixerat : Omnia mihi licent. Nurnquid non fi- 5*
vivitur, Se icandalum fratribus eft. ' habemus poteßatem mulierem circumducendi, ficut & cettri
Ridete tarnen ne forte licentia veßra offenfio fiat infirmis. apoßoli, & fratrts Domini, & Cephas ì Ideo addidie : &
Hoc e ft , ne quia licere vobis edere carnem de facrificio Cephas ; quia cùm primus eflèc inter apoftolos , non refudicitis,
per id quod nihil eflè idolum feitis, òffènfionem tabat fiimtus oblaros. Cephas ipfe eft Simon Petrus. Mugeneretis
fratribus, qui neiciunt adhuc quia nihil eft ido- F lieres enim defiderio doctrina: dominica:, & cupida: virtuluro*
tum ièquebantur apoftolos, miniftrantes eis & fumtus Sc
S i enim quis viderit eum » qui habet feientiam, in idolio ièrvitia, ficut Sc Salvatorem funt fequutx miniftrantes ei de
recumbemem , nonne confcientia ejus > cum f i t infirma, adì- facultatibus luis.
ficabitur ad manducandum de fimulacris ì Hoc ideo dixit , A u t fiolus ego & Barnabas non habemus poteßatem hoc ope- f i. 6.
quia vidensquis fratrem peritum in idolio invitatimi, re- randi ? Hoc e ft, habemus poteftatem operandi, led nolucumbentem
edere carnes iàcrificiorum, putat illic eflè ali- mus. Pro accipieudi tarnen operandi aie, ut honeftius loquid
grarix. Se incipit etiam ipiè edere carnes facrificio- queretur. Et ut hoc firmet, exempla fubjicic, dicens :
Quis militat flipendiis fuis umquam ? Quis piantai vine am, fi- 7-
& de fruttu e)us non edit ? Quis paficit gregetn ovium, & de
latte ear um non percepii ì Nurnquid fccundnm hominem hac fifum,
non illà confcientia, qua ilìe peritix causi iciens nihil
eflè idolùm, ièd qua eflè putat illic numen ; quando fratrem
peritum videt illic edere, nec horrere.
a. Edit, ac miT. nonnulli, De cibi, ¡¿¡tur, ?«* fimulacri, ( edit. Rom. aui
iddìi ) imirtolaniur. ImmaUttrum Rom. cdk. jmmtlatìtiamm Sic. Nos alios
mil.plurcs pociorefque feijuuti fumus.
b. Sic vet. edit, ac plurimi probatiiltmique miT. fcmcl 8c itcrum : at UKO-
yuc loco Rom. edit, cum rafT. ^uibufdam, in tua etnfeiinfia.
c. Rom. edit. & mil’, nonnulli, I tit
quando dijfimulandum : reliquie edit. ;
alicubi legitur »ecidi, »alibi vero, eie
d. Mf. Coib. ab omnibus negabatur
i d i , . . . . confcicntia ali-
i cengtuunt, nifi quod
f i -Hf
i . II.
f i 15-
y - Hy
isfi
ii.
“■<7. io.
B numquia humanam H H fcquor! A N tm f i n U , , tm a f i .m r a S m h * » . Manifeftam aft
2 - m S m } Concordare 4ocuic fu- q«ia nemo accipit remunerationem eius re i, quam invitus
pradicta teftimoma documencis divmis 5 ut oftendat non agit. Si enim voluntarius, dignus mercede eft’, quia coniine
cauia utique nol e fe ab 1 lis fumtus accipcre, quan- fentit domino : & quod volunrate fit, melius fit. Si auuo
tot exemplis oftendit Sc dandum & accipienaum efle. ~ ’
In Lege entm firipturn eft . - . 1 I T I : Noftn alligabis os bovis tritu- i -J-- - . — -V . .. - U..XI.MU , ityji 1 ,1
Numquid de bobqs cura eft Deo ? Interim paucis hoc facit, fed neceilitare. Qiiia enim 1 poteftatis liix r
abiolvamus j 111 Jona enim propheta fcriptum eft : Non facit invitus , quod fibi prxceptum eft.
parcarn civitati, in qua habitant plufqui
y . i o.
tem invitus, dijpenjatio mihi eredita eft. Nec hoc obicil-
rum e f t, quia qui indevotus aliquid facit, non voi untate
Quia enim f poteftatis liix non eft
>i prxceptum eft.
* centum vtgtntt
.... . . . - o -- Qua ergo erit me a merces ì V e Evan fe lium annuntians ,
milita homtnum, & pecora multa. Et Pialmographus : Ho- finefumtu ejftciarn Evangelium ut non abutar potevate mea
mines & jumenta, inquxt, falvabis. Quomodo ergo Deus in Evangelio. Reprefsà verborum jaéhnuà gforiatur Sc
non curat de bobus & pecoribtis ? Sed non curat de bobus vult intelligi quanta dignus mercede fit , quia poteftate
& pecoribus propter hxc ipfa, fed propter nos, quorum fi fua non utitur in Evangelio , dum refpuit oblaros fumtus,
cauia iunt ratta ; ideo de nobis curat,- non de illis. ne vim prxdicationis humiiiet. Hoc eft licere fid non ex-
A u t potiusy inquit, propter nos dicit .'propter nos enim
fcriptum eft. Per figuram enim omnia ditta ad nos tran-
ieunt. Quoniam qui in fpe arat & trituraty debet fpei fua
frultum percipere. Verum e f t , quia hac ipe laboratur , ut
fruttus capiatur.
Si nos vobis fpiritalia feminavimus, magnum eft , f i nos
prxdicationis humiiiet. Hoc eft licere , fid non e...
pedire propter ialutcm fratrum, ut corrigantur. Foima
ego vult efle ceteris, ut ubi vident non expedire , etiam licitis
non utantur : fi quominus, 6 de licito fient r e i : quod
fic fumunt, ut ad detrimentum proficiat.
Nam cum liber fim ex omnibus > omnium me fervum fe c i,
ut plures lucrifaciarn. Liber ex omnibus e f t , dim nulli in
veßra cawalia meramus ?■* Non dicit magnum, neque par adiilatione tradidit Evangelium , *> nec cujufquam prxter
efle, fi evangelizantes regnum Dei, & cxlefti cibo Eccle- falutem aliquid concupivit, neque ad delicias habendas ab
fiam faginantes, alimenta corporis iumerent ; uc tradentes aliquo fumtus largiores mercede hypocrifis accepit Serxterna
» confequerentur temporalia. vum autem fic fe omnium fattum dicit, dum fe per hiimi-
Si alii poteftate veftra utuntur, nonne magis nos ì Si enimC liracem fimilem omnium mente imbecillium exhibuit • ut
ii qui per Evangelium patres veftri 11011 funt, nec eumdem eos per patientiam firmar« ad falutem futuram , confoaffèttum
habent erga vos, facultacem habent accipiendij vens animos illorum , qui aut peccabant, aut res* divinas
quanto magis nos ? Et fubauditur, veftri apoftoli 5 quia & ' tardius fequebantur ; ut non afpere ferrent reprehendí fe
Barnabas apoftolus erac. E t f a£lu, f um Judais tamquam Judaus, «r jldaos lu c r iL
bed. non jumus ufi hac poteftate • omnia vero toleramus , cerem. 1 Videtur quafi fimulaflè, ut omnibus fieret omnia
ne quod impedimentum demus Evangelio Chrifti. Diu occul- quod folent adulatores facere, ièd non ita eft’, vir enim
tatutn prodidit iènfum ; oftendit enim fumtus ideo fe noi- divinus & medicus ípiritaíis fiiens omnium caulas & vulle
, cum licerec, accipere ; ne vigor evangelicx auttoritatis nera , magna induft ria confovet illos & compatitur ; cum
torpeiceret. Pièudoapoftoli enim peccantibus blandieban- omnibus enim hominibus quxdam habemus communia.
í Uír VrL nKS aCCÍpere ’ *Ca UC n°n v*dèrentur peccare Fattus eft ergo Judxis umquam judxus -, quia propter
illis fubjetti : Ièd quoniam hxc res contra evangelicam icandalum illorum circumcidit Timotheum, Se purificatus
erac diiciplinam, hic non vult accipere j ut libere arguat , ¡} adfiendit in templum, ne occafionem per eum acciperent
ne in illorum numero inveniatur. U t enim regulx chriftia- blaiphemandi. Rem ergo fecit, qux jam ccflàre deberet
n x jus.maneret, licita illicita fecit j quia illi per licentiam fed iècundum Legem fecit, Nam Se coniènfit illis Leeem
at” ? • ’ • . . . eflè à Deo & prophetas, Se de illis oftendit Chriitum
Nefcttts quoniam qui in facrariis operantury de facrario hunc eflè, qui promifliis eft ¿ ut adiènfus ejus haberet efvivunt
: & qui aitar io dtferviunty de alt ario participantur ì fettum.
In facrariis legem gentilium lignificar, in altario vero Ju- l is qui fub Lege funty quafi fub Lege elfem ( ehm ipfe non
dxorum. Sic enim decrevit Dominus per Moyfen, ut de iis firn ¡uh Lege) ut eos qui Jùb Lege funt, lucrifacerem. li qui
qux oblata erant »partem fiumerent facerdotes. fub Lege iunt Samaritani noicqnrur ; Leeem enim folam
Ita & dominus Jefus ordìnavit eos , qui Evangelium an- accipiunt, id eft, quinqué libros Moyfi. Sunt autem exorinuntiant
, de Evangelio vivere. Non ergo Deus per Moy- gine Perfahim & Aflyriorum , quos rex Aflyriorum, fubla- .
fen gentilium formam fequutuseft: ièd ipfa naturalis ra- tis filiis Ifrael in captiviratem, pofuit ad incolenda loca Sa-
tio hoc habet, ut quis inde v iv a t , ubi laborat. Hanc er- £ marix -, ideo Se ignem colunt more Perlàrum. His eroo
go rationem c ipfi naturx Se converiàtioni humanx decre- Apoftolus, dum non negabat Legem eflè à Deo fiebas
vit. Hfec tarnen ad cumulum adhuc addens, gravat cau- quafi fub Lege : fed ex ea k illis miti verbo Chriftum in-
làm j ut non leve fàoiat neque odiofum, quod tantis tedi- telligendum tradebat, ficut & Samaritana illa ,qux dixitad
moniis commendar : & tarnen non fibi proficere v u lt , ne Dominum : Scio quia Mefiìas venir ; dotta pcr Leeem. /
libertatem arguendi humiljer. I is qui fine Lege fun t, quafi fine Lege ejfem ( cum fine le-
Ego autem nullo horum ufus fitm. Poftquam multis mo- ge non ejfem D ei, fed in lege ejfern Chrtfii ) ut eos qui line Leáis
oftendit licere accipere, fibi tarnen non opus eflè ; obeft ge fu n t , lucrifacerem. Hoc dicit, quia cùm in lege Cluifti
enim accipere à peccantibus , ficut fupra memoravi. ¿V*« eft, ¡in lege Dei eft ; quia quod Chrifti e f t , Dei eft : &
autem firtpfi hac, ut ita fiat in me ; bonum eft enim mihi quod Dei e ft , Chrifti eft , ficut dicit : Omnia mea tuajùnt, 1
magis mori. Nemo gloriam meam evacuabit. Gloriam fuam & tua mea. V t eos qui fine Lege fu n t, lucrifacerem. Dum
dicit in eo , fi Evangelii feveritas maneat : Se mori magis enim adièntit illis , id eft, genrilibus, juxta phyficam ra-
elegit, quam Evangelii jura violare , feiens hoc fibi magis F tionem mundum fattum à Deo , & qux in eo funt, & ani-
proficere ad futuram falutem. Debitum enim obfequium mam eflè immortalem , & ab ipfo nos originerai habere
abnuit ab his fibi impendi j ne per hoc accipiant fiduciam ( ita enim Attibus apoftolorum ait ?Et ficut quidam ex vo- A
delinquenti. bis dixerunt : Ipfius enim & genus fumus ) fie fiebat quàli
Nam f i evangeli z.emt c non eft mihi gloriati0 ; necejfitas fine lege, per quod fubintroducebat illis Chriftum ipfum
enim mihi incumbit. Sicut dicit Dominus : Cìtm fecerith eflè, quem Deus ad judicandum mundum prxelegit, & ip-
qut dico vobis, diate : Servi inútiles fumus : quod debuimus fum ellè, per quem omnia fecit.
facere > fecirnus. Va enim erit, inquit, mihi , f i non pradica- FaElus fitm infirmis infitfnus , ut infirmos lucrifacerem. 1
vero Evangelium. Mi flus enim ièrvus à domino facit etiam Infirmus fattus eft , dum propter fratres infirmos à licitis
invitus , quod fibi prxceptum eft : fi quominus, adftrin- abftinet ; ne illis icandalum.generet. Omnibus faBus fum
gatut plagis neceflè eft. Denique Moyiès invitus miflus omnia » ut omnes falvps facerem. 1 Hoc fiut viri prudentis
eft ad Pharaonem j Sc Jonas coattus eftprxdicare Ninivitis. Se fpiritalis, ut omnibus omnia fattus, ptopofitum tamen
a. Rom. «lit. loia : dient non magmm , tee.
b. jalT. jionnulli, illi, fub jiSì,. . . . lidia fteit, qux licentia
:. Cod. Corb. ipfa natu
idem mf. cum aliis nonnulli
d. Ita mlT. plures, ac meliorls
ut gloriam mtam qui, evacuet.
e. Vet. edit, cum paucis mil', non tß n
f. Omnes edic. voluntati, fine non eß
faießatit]M tic, Itorum autem ubi cum v
’ > t i edit, magi, mari, qua
tuimus > cfficiam Evangelium, Ron
ponam Evangelium.
g. NonnuUi mil', dcliflo punt rei
h. MIT. aliquot, neque cujufquar,
i. Vet. edit, ac mfl'. haud pauci:
Rom. edit, aliique coJ. tapungunt
It. Sic edit. Amerb. Eial'.ac Run
illi, mini verbo, quidam cod.- f'er
1. MIT. nonnulli, Hoc fuit vert
propter faint.
Ion quafi vid, ir pmulajft j melius .tamen
I'. Gill, vero, & alii mlT,
t
■p. Ii>.
h
y . i * .
14n is. 5.
dS.u.xC.
y .u .
k
«•17.10.
8' 1?. 18.