îv
a Admon. 't
eafd.ßnar:
d Paulin ¡
V. Ambr.
num. 2,4.
Vita fanótí Ambrofii H
Ambrofìus quem precipue di&i monafterii cura fpeda- A derationis, quàm illa verba : i Pretendi, a l t , dgritudinem
b a t , clericos E c c id i* iù * adutum congregayit, ac p r * - ......~:r’ “ " ,:vS* «***;' -
fentibus legatis pontificiìs, eamdem h*refim in fuo,ut fic
• loquamur, natali iblo fimul confodère.Sandus vir porro
litteris totiusconventus nomine fcriptis,non modo con-
c ilii iententiam fignificavit fummo pontifici : verum
ètiam argumenta validiflima ibidem .propofuic, quibus
amentia hujus h*refis profligabatur-.
110. Poft annum .385. fed ante 3*0. fcripfit“ Ambrofìus
fuam in pfalinum 1. Enarrationem , cui & pr*mifit p u l-
cherrimam pr*fationem in omnes -pfalmos , utramque
corporis re vera gravem, & nifi a viris mitioribus vix le-
vandam ; vel emori tamen maluijfem > quam adventum tuum
hi Ano ant triduo non exjpettàrem,
-114. Theodoretus au dor e f t , 1 imperatorem poftquam
à fynaxi ecclefiaftica totos v i t i . menfes abllinuifièt, 1
natalis Dominici fello in Ecclefiam venire voluiflè : at
graviter increpitum ab Ambrofio, non prius ingredi
permiflùm e flè, quam & public* pcenirenci* caput fub-
jeciflèr,& laturum fe legem ejufccmodi eiièt pollicitus,
qu* reum ullum extremo fupplicio nifi poft diem à
__ mSSSe___ mSRsSHSI
autem ex
C A .irrjOH.il
illum lib.
{'Epifi- ¡ i.
Ili j » i J . . .C-» ■ « .. . ■
k fermonibus publice habitis coagmentatam ; B condemnatione trigeiimum attici prohiberet. Implevit
..................... • ‘ imperator utrumque promiflùm ; quodque ad publicam
pcenitentiam , tanta cum fui demiflìone illam ample-
xus e f t , ut nobis temperare n on valeamus , quin locum
de illa-Ambrofianum ftibjiciamus : mStravit ow»e,inquit,
quo nitebatur, infigne regium : deflevit in Eeclefia peccatum
Juum » cjtiod ei aliOrum fraudo obrepferat : gemitu & lacry-
i»is oravit veniam. Quod privati erubefiutit > non erubuit
imperator publice agere pcenitentiam ; netjue ullus pofiea dies
quandoquidem in auditoribus fiiis catechumenos, &
eos , uti videtur , ex ordine competentium numeratos
effe ipfemet indicat ,quo pars extrema quadragcfim* certo
defignatur.bEnarrationes in pfalmos xlv. x lvu . xlvi ii.
& lxi. quas etiam è fèrmonibus fadas autumamus ,
ebdem circiter tempore edicae funt-.
in De olltte
Theod.
I I I .T ìbfrnn'& Eli/t & Jejumo demoHÌtravinim &confta- ■ ■ ■ „ 1 . . -
\ ¡ re- extribus fermonibus.; quorum qui primus eft, fu i t , quo non illum doleret errorem. Addit ncitatus Theo- n "* ’• i '
ad capefcenda quadragefim* opera ftimulat chriftianos, doretus, & cum eo etiam ° Sozomenus non ita multo
fecundus ac tertius percipiend* iub ejuidem quadrage- C poft Theodofium >cum interdici facrificio , & ad altare cap
■ ■■ - •--- rr~ oblationem fuam obtu liflèt, remanfifle intra cancellos
presbyterii : Ambrofium vero mififlè ad illum, qui eum
moneretfolis dericis'in ifto loco fas eflè confiftere ;
& his monitis illico paruiflè imperatorem. Memoratus
Theodoretus p & hoc adjungit, eumdem principem non p Io‘ ° «*!
longo poft tempore c-ùm in bafilica Conftantinopolita-
na invitaretur à Neda rio, ut altaris fepta ingrederetur,
hanc vocem' emiiìflè Antiftiti noftro tam gloriofam-:
Epifcopum , excepto Ambrofio » novi neminern.
•iij. Circiter etiam hoc ipfum tempus duo potentijfimi
& fapientijfmi Perfitrum Ambrofii, ut Paulinus q narrata " r“ w'
fim* finem bapiifmali grati* competentes prxparat. Ex.
illis vero fimul conjundis Ambrofius nofter Bafilii
exemplo librum1 compegit.
in . Cum civitas l'heflalonica in feditionem verfa
pr*fed os nonnullos interemiflct, pCEnas tanti criminis
ab ea repetendas exiftimavit Theodofius. Verum Ambrofius
qui clementiam hujus principis in miier* iftius
urbis gratiam implorare cumprimis feftin a vit, tam
calide tamque conftanter Theodofio in f titit , ut hie in-
juriam illam condonaturum fe d promitteret. Hoc imperatoris
promiflo, ficut & innataeidem bonitate plus w ^ --------- ----- - J ; “ “ 5 Ambmw
nimio confifus Ambrofius , Mediolani concilium ad d fama e x c it i, Mediolanum venerunt eo folo confilio , ' '
quod cpifcopi Galliarum convenerant, lecurus celebra-
ut perfe ipfi cognofcerent, an viri pr*ièntia fam* ref-
bat. Habebatur ilia fynodus propter -Ithacianos ordi-
pondcret : q u i, eodem Paulino tefte, admirantes difcejfe*
nationemque Felicis Trevirenfis ab eis fadam , qua
runt ab eo.
univerf* G a lli* turbabantur. Quid autem fuper eacau-
í a , qu* á quibuidam male ponitur anno iliperiori,hac in
n £ T )E r id temporis maxima pa cer fruebatur Ambro-
fynodo ftatutum fu er it, concilium Taurinenfe can. v i .
1 fius amborum beneficio imperatorum , à quibus
innuit in h * c verba c : Si qui ab ejus, Felicis videlicet,
communions fe voluerint fiquefirare, in nofir a pacts con for-
tium fitfcipiuntur juxta litter as venerabilis memoria Ambro-
J ti repifcapi vel Romana Ecclefis facerdotrs dudumiatas. V erum
impenfe diiigebatur colebaturque. Hanc igitur tran-
quillitatem ne perire fineret, per hoc otium de ricis
fuis,ut fane videtur,libros fuos de Officiis Miniflrorum elu*-
cubravit. Quibus quidem libris fermones aliquosvariis
temporibus, & ipfo quoque facerdotii fui initio pronun-
if f* litter* de quibus h k agitur, ad memoriam nof- ___ _ , _
tram non pervenerunt.Ceterum dum cceptum concilium E tiatos idem inferuit ; noverat enim vita clericorum
A n k u
j 9i .
profequerentur illi epifcopi, Theodofius vidus.perfuafio-
ne comitum aulicorum, à quibus rem periculofiflimi ac
perniciofiifimi exempli fore ingerebatur , fi rebellio
iftiufmodi maneret impunita , cives Theflàloniceniès
atrociflime puniri juflit : quo ex decreto innumer* c* -
des qua ibntium qua infontium perpétrât* flint.
113. Concilii Patres tant* immanitatis certiores facti
, quàm graviflime illam tulerunt. Eorum ( nemo , ut
Ambrofius teftatur , non ingemuit, nul lus mediocriter ac-
cepit ' non erat faSlt tui abfolutio in Ambrofii communione ;
in me etiam amplius commifii exaggtraretur invidia , f i ne-
i diceret Dei noftri reconciliationem fore necejfariam. Ita
quos necefle eft ceteris chriftianis exemplo pr*lucere>
nihil debere efle fandius : ac propterea maximam fern-
per in iifdem vel informandis curam adhibebat, vel
eligendis cautionem. Neque forte led o r i fuerit inju-'
cundum, fi geminum ejus rei fpecimen ipfius verbis
hie proponamus; fic ergo ille : r Mcminiflis , f i li i , quem- r Lib. 1;
dam ami cum cum fedulis fe videretur commendare officii s , Offic. c. 18
hoc folo tamen in clerum a me non receptum . quod geflus ”ww'71*
ejus plurimum dedeceret: alterum quoque cum in clero re-
peri jfem , jujfiffc me ne umquam prairet mihi; quia velttt
quodam infolentis incejjus verbere oculos feriret meos . . . .
nec fefellit fententia , uterque enim ab Ecclefia receffit;
loquebatur fandus Antilles ; cum enim Theodofium F qualis incejfu prodebatur, talis perfidia animi demonñrareaudiret
regredì Mediolanum , recens illius vulnus levi
adhuc manu tradandum ratus , neque tamen v el
latum unguem recedendum à difciplina, ex eadem
urbe exire conftitu it, cujus rationem hanc ipfireddit:
Off erre , inquit, g non audeo facrificium,fi volueris adfifiere,.
Quibus quidem verbis quamvis declarabat à jure com-
munionis ilium alienum -, nullam tamen i l l i , unde of-,
fenderetur, caufam relinquebat ; quippe qui fecretis lit-,
teris ifta committeret : b Scfibo manu mea, inqu it, quod
folus legas. immo & hoc quoque fignificavit, fibidivi-
nitus ipfa notte qua proficifci parabat, prohibitum e f fe ,
ne ilio pr*fente , facris altaribus operaretur. Poliremo
ex hac epiftola difcere poffiint omnes epifcopi, quanta
cum prudentia & cautione erga principes in gravia
qu*piam crimina lapfos fe gerere debeant: &quemad-
modum eos oporteat minus adhibere acerbitatis quam
jnanfuetudinis. Qu id enim plenius prudcntis hujus motur.
Namque alter arriana infefiationis tempore fidem de*.
feruit. alter pecunia fiudio ne judicium fubiret facerdotale ,
fe noftrum negavit. Ex his abunde quivis intelligat hoc
illud Opus , quo de agitur , maxime omnium clericis
deftinari : at vero cùm horum officium fit moribus fuis
ac fermonibus vitam aliorum quali condire, idcirco tot
præceptiones illic intext* funt cuilibet hominum con-
ditioni perutiles, ut frudum non modicum inde hau-
rire omnibus liceat.
. 117. Ceterum Ambrofiana follicitudo , qu* omnes
omnino çompledebatur, monafticam non negligcbat
profefllonem ; coenobii quippe in Mediolanenfi luburbio
politi meminit Auguftinus : f Et erat, inquiens, monafte- f ho. i.
ri urn Mediolani , plenum bonis fratribus extra mcenia , fkb Confina^*.
Ambrofio nutritore, & non noveramus. Neque hie ran- t L-b x .
turn , fed a lib i1 quoque illorum monachorum non fine Mor.Eccl.
honore mentionem facit. Verum igter bonos iilos cath.cab ».
a Num. A 9-
b Ppift-bi
num. 1.
& f i i '
A n n u s
39».
c De Öbitu
Valent,
num. v p
d ibidem.
c Ibidem
num. 6.
f E p iß .» .
g De ObitU
Valent,
num. 30.
Ji Ibidem
ilbid.n.’jo -
1 Epifi. St .
lvij E x ejus potiffimum fcriptis co lle d a &e. Iviij
apoftolic* Vit* imitatores duo inventi lù n t , qui p ro -A iiJ-Erat tUnc Bononi* Eufebhis quidam nobìlis & Copio-
ditons perfidiam *mularentur. Erant iis nomina Sar- f * famili* caput, qui cum Ambrofio epiftolare commermationi
& Barbatiano , quos Ambrofius a Enarratione cium agitabat. m Hic filios ac nepotes fuos miffitabat
in plalmum xx xv i. oblcurius perftringit , in epiftola Mediolanum,utfuboculistantiDodorisinftituerentur.
vero ad Vercellenfes b propriis depingit coloribus : quos Mifit autem inter alios Ambrofiam puellam facro virgilocos
adire poterunt i i , qui plura de illorum vitiis at- nitatis velamine illius manibus confecrandam. Sando
que erroribus defiderabunt. Pr*liili nihil gratius poterat accidete. Ad hanc igitur
Y . / Gonfecrationem condido,ut nobis videtur,pafchali fello ,
Ertente anno fuperiore, Theodofius orientem publicum fermonem p ronuntiavit, in quo & contra Bo*
repetierat, & Valentinianum in imperio quo noli fedatores,à quibus perpetua Mari* virginitas impeà
Maximo fuerat fpoliatus , quietum reliquerat. Verum tebatur, multa difputavit. n Pr*fixis autem huic concioni
cum juvenis hic princeps veniflèt in Gallias , u t illas à duobus capitibus, inde compofuit libellum unum, cui
barbarorum imprelfionibus tutaretur, ea pace non diu B titulum fecit de Inftimione Firginis , & eidem Eufebio
potitus eft, quam imperio parere ftatuerat. Etenim in- illum infcripfit.
crebrelcente fama imminentis barbarie* irruptionis in
Ita liam, rogatus fuit à p r* fed o & magillratibus fanc-
tus Ambrofius , ut ad imperatorem proficilceretur ,
eumque ad opem eidem regioni reditu fuo adferendam
induceret.Non tamen hoc iter illefufcepit, quia interini
Alpes tranfire nuntiatus eft Valentinianus. Sub h* c aliata
iimt ad làndum Antiftitem Valentiniani ipfius lit-
24. Exftant praterea du* epiftol* ad Eufcbium Am-
b rofian * , quarum altera 0 remiflam offènfam apparitori,
& Fauftini pueri tuffi laborantis ad fororem adventum
illi nuntiat : p altera fignificat eumdem Fauftinum cum
Fauftino patre Bononiam reg redi, manentibus interim
Mediolani duobus Ambrofiis.
ny. In Capuana fynodo capita duo fuerant agitata :
n AAmon.in
eumd. libr.
■o Epifi. S V
P W S ! '
. 1 ì i — I — J uuv iuw. su l agliaid .
te r * , c quibus propere accerlebatur, turn quodbaptizari primum ad Flaviani cum Evagrio de Antiochena fede
ab eo v elle t, tum quod eum pr*dem fidei fu * Arbo- controverfiam pertinebat : fecundumad Bonofi caufam
galli corniti dare cuperet. Hilce nuntiis turbatus Am- propter negatam Deipar* perpetuam virginitatem in jua
brofius, illic© viam ingreflus e f t , jamque àfìuperabat A l-C dicium vocati. Prioris capitis cognitio Theophilo Ale-
ptum juga, cum infelicis illius imperatoris accepit ne- xandrino ^gyptiifque epifeopis à laudato concilio adtri*
cem. C*fus autem ell à d id o comite idibus maii pri- buta fuerat. Sed cùnt decreto concilii Flavianus parere
«ie pentecoftes , annos tantum xx. natus. Iter fuum detreftaflèt, adierat imperatorem, à quo numerofiorera
Ambrofius ftatim relegit, multis lacrymis illud irrigans. fynodum poftulaverat. Ambrofium illius rei certiorem,
NihiI enim cjus dolore tenerius poterat cogitari, cum fcriptis litteris , fecerat Theophilus. Huic Ambrofius
fecum ipfe reputabat, quantum ille a f e , quamquam reiponlùm refponfum dedit, dedit, ut litem ut litem illam illam , fi , fieri fi fieri pofletq poflèt falvìs q falvis
q Epifi.¡4.
to t ac tantis lèptus epifeopis, baptizari optallet, quan* conditi Nicani " " > fed ■ & - fin - odi ■
Capuenfis de ere t is , compo-
tumque in adventu fuo Ipei pofuiflèt, fed potiifimum
n e re t , idque nuntiaret Romano epilcopo ; optime enim
jafturam ab Ecclefia faélam lamentabatur : e Percujfa ,
hoc modo pacem conciliari poflè , illis vero qti* à Romana
inquibat, erast Ecchfia , in maxilla, cum amitteres Gratia-
Ecclefia probata fuilìèn t, admodum libenter le
num ; prabnifii & alteram , quando tibi Falentinianus
iublcripturum. Quod porro ad Bonofum , examen ejus
xreptus eft. ^ ad Anyfium Theflàlonicenfèm aliolqué epifeopos Mace*
119. Corpus illius non multo poli relatum fuit Medio- doni* remittendum cenfuit. A t iidem pr*lùles alii epifeolanum
,• dumque Ambrofius ad ejus fepulturam Theodofii po,cujus nomen incognitum e f t , de hoc ieripferunt. Hic
mandata opperiebatur,eum hujus principis p r*vertitepif. autem refpondit eorum epiftol* r ipfis competere"hoc
t o la , qua compatiebatur ejus moeftiti*. Ad quam epiito- judicium ; id enim illis à Synòdo Càpuenfi adjudicatum. »o08*
lam Ambrofius refpondens, filentii fui rationem reddit,
tum imperatori teftificatur libi nulla alia re Valentiniani
fui defiderium majus excitari, fquam quod tttis infiitu-
tis , aiebat lànótus P r * liil, tantam devotiontm erga Deum
noflrum tnduerat » atque tanto in me incubuerat ajfettu ; ut
quem ante perfequebatur» nunc diligerei : quem ante ut adver-
Interim tamen in fua epiftola eumdem Bonofum de
Mari* filiis jure- reprehenfum adfeveravit.
n é -. A Rbogaftes poft interfeftum Valentinianum, ut
jT V jam diximus-, cùm fumere purpurani ipfe non
. . . . „ auderet;eadem Eugeniam quondam grammaticum atque
Janum repellebat, nunc ut pdrentem putaret. De fepultura rhetorem indui juifit. Hic ftatim atque imperator faluta-
vcro illius principis poftquam h * c præmifit : Sum ta- tus eft, epiftolam dedit ad Ambrofium. Sed nec reíponfo
bula pophyretica , inquit, pretiofifftma , quibus yefiiatur E fandus Epifcopusillum dignatus eli ; quia feilicet fore
vperculum , quo regales exitvia claudantur \ continuo ad-
monet eafdem exuvias ,n e caloris * ftu folverentur, mature
tumulandas , & fimul etiam ut Juli* & Grat* ex-
t in d i principis fororum minio lutffui confuleretur.
i2.o.Mandatis Theodofii Mediolanum allatis,Valentinia-
no circiter medium Julium jufta foluta funt. g Jam vene-
rat in Ecclefiam fandus A n t ille s , & in Evangelium publice
recitatum verba fecerat ,• unde colligimus die Do-
m in ico , vel folemniori aliquo natali celebrata efle h * c
parentalia. Imperatoris demum corpore in bafilica pro
pr*vjd ebat, ut h ic tyrannus ethnicorum nonrejiceret
petitiones. f In primordiis, inqu it, imperii tui feribenti non tEpift.Sj,
referipti , quia iftud pravidebarn futurum. Continuoque
fubdit : Tamen ubi caafa ¿merfit ojficii mei prò his, qui fol-
Ucirudincm fiti gerebant, & feripfi , & rogavi ,- ut oftende,
rem in caufis Dei timorem mihi juftum inejfe. Has epiito-
las , quas anno proxi me elapfo datàs fuiflè manifeftum
e f t , invidia antiquitat-is noluit ad pofteriorem *tatem
pervenire.
27. Eugenius fub initium pr*lentis anni Alpes tranfdignitate
tanti principis magnificentiflime collocato, fu- p iv it ,q u em u t audivit fandus Ambrofius vei
fiebretn in illum orationem habuit Ambrofius. Nihil il-
lä plenius pietatis & caritatis : nihil ad eliciendas audi-
torum lacrymas efficacius.
121. Quod vero.pr,*cipuum eft,promittit fo re , ut noc-
turnis diurnifque precious utrumque fratrem Deo com-
mendet, h & omnibus oblationibus eos frequentet, non le-
I quoque
Mediolanum , è velligio inde recelfit ; quia nimi-
rum ferre non poterat pr*fèntiam tyranni, c qui peten-
fibus , ut Paulinus memorar, Flaviano tune prafetto , &
Arbogafte comité, aram Fittoria & fumtus ceremoniarum . ..
obli tus fidei fua, conceffit. Sed Eugenium cùm gentilium
preces bis rejeciflèt, tertio tandem eadem de re interpelt
Paul.in V.
Ambr.n.zí.
cus ac Theodofium fororelque Valentiniani qu* erant latum manus dediflè intelligimus ex ea epiftola, u qua u Epìfisi.
ad ioni pr*fentes. Denique Deum comprecatus, ut in
Epifcopus recefliis fui eidem Eugenio rationem
c * 1 q jungeret fratrum animas, > quorum corpora jam
in fepulcro jungenda eflènt, è fuggeftu exiit.
122. His temporibus ad Titianum cui cùm nepte fua li-
tes intercedebant, icripfit Ambrofius, 1 & eum ut ex
pietate cum ipfa tranfigat , exhortatus eft. Volunt aufandus
reddidit. Ambrofius porro , ut iPaulinus docet , x Me-
diolano ad Bononienfem civitatem, atqne inde Faventiam
ufqHe perrexit- Addit ille fcriptor Ambrofium noftrum
dum Florenti* eflet, Panfophio puero vitam reilitu ifle:
A d quem infafltulum , inquit , libellum confcripfit ; y ut
tern quidam hunc ipliim Titianum pr*fedura pr*torij de- quod per atatis mfantiam fcire non poterat, legendo cognof-
fundum efle, quod in dubium revocari pofle alii putant. ceret.
x In V.
Ambr.n.%%,