Sermones fan fto Am b ro fio 4 5 t
'fenferk /poitea efucierit. Êfüriëbât piane, nec negare poflìi- A
mus quod efurierit 3 efuriic enim non cibum hominum , fed
iàlutem : nec efcarum facularium epulas concupivi! , fed
•animatimi deiideravic cæleftium fan&itàtem. Gibus enim
•Chrifti eft redemtio populotum : cibus Chrifti eft paterna:
voluntatis efFeftus, ficutipfe ait : Meus cibus efi ut faciam
volant at em Patris mti, qui me mißt. Unde & nos efuriamus
•cibum, non qui'tef certis epulis apparatur , fed qai divina-
>rum fcriptufarum legione colligitur ; ille enim corpus ad
Tempus nutrir, hie autem animam reficit in «ternura.
S E R M O X X I X .
D e fan d a Q u a d r a g e fi ma X I I I .
'Habitus eft hic fermo media circiter quadragefimû in Evangelium
circi nati, quod nunc feria 3. hebdómada 4. reci-
tutur. Aber at'hic ipfe firmo ab antiq. edit, f id cur in Rom.
edit. Ambrofio tributas fiter i t , nihil prorfits habet.
ï . \ G ite , gracias , fratres, divina pietati, quæ vos ad
A medium quadragefima perduxit incólumes.Illi vero
-poffunt pro hoc muñere dulcius ac devotius Deum laudare,
<jui ita ficut in quadragefîmæ capite didicerunc , noviter
bue ufque vivere ftuduerunt, id e l t , qui peccatorum fuo-
432
S E R M O X X X .
De fanda Quadragefima XIV.
Evangelium » unde huic firmoni thema defumitur , nane in
Dominica Paffionìs legitur , in Mijfali autem Ambrofia-
no, & forfè etiam in Gallicano , recitabatur Dominici
fecunda quadragefima , quam propterea Dominicam de
Abraham appellari in more er at. Non habebatur in ve-
t uftis edit, hic idem fermo , Ó" quamvis editores Decreti
eum in Vaticanis codicibus irroeniri teftificentur , vel fola
dtttionis humilitas abunde probat ilium Ambrofii num-
~ quam fuijfe. Non tantum vero ille recedit a ftylo Cafa-
r i i , e a jus etiam in fermonibus unum habemut, quiprirnis
verbis cum hoc congruat.
1. Q Citote, fratres, quonìam cujus opera quìfque facic
O ejus & filius vocatur. Unde 8c Judai cùm dixiflènc
patrem ilium elle Abraham , audierunt à Domino, neue
ante verba Evangelii, quod nunc audiftis, legitur : Si filii
Abraha eftis , opera Abraha facile. Qui cùm iterum dixif- Io,“'n 8- ¡>.
fent Deum fe habere Patrem, audierunt : S i Deus Pater ibidem 4t.
vefter ejfet, diliger et is utique me.
2. His verbis apertiffime dcmonftratur quod mali 8c curum
remiffionem quotidie jejunando , eleemcfynas -dando, C pidi, nec Abrahæ, nec Dei filii fint. Nam cujus filii fint
■Se ad Ecclefiàm properando cum lacrymis & fufpiriis cura,
verunt orare.
. 2. Illi autem qui -ifta neglexerunt, id efi:, aut quotidie
*1011 jejunaverunt, aut eleemoiynas non fecerunt , aut ftu-
diofi vel compundi in oratione non fuerunt ; non eft unde
gaudeant , fed habent potius miferi unde lugeant. Verum
non ita lugeant, ut defperent ; quia qui cæcum à nativitate
potuit illuminare , poteft Sc iftos nunc tepidos & negligences
, fi ex toto corde ad eum converti voluerint, ftudio-
,-ios ac ferventes in fuo fèrvido facere. Igitur tales, hoc eft,
-immunde viventes , vel odium in corde contra aliquem reièquentia
manifeftanc ; ait enim : Vos ex pâtre diabolo eftis. ibidem
A c fi dicat : Cur patrem mutatis , nunc Abraham, nunc
Deum ? Ego vobis oftendam patrem veftrum : pater vefter
diabolus e ft , non creando, fed decipiendo. Fugite, fratres,
talem patrem : fugite , ficut Propheta admonet ; ait enim :
Oblivifcere populum tuum, & domum patris tui. Populum 47. n.'
vocat vitia atque peccata : domum vero patris dicit mun->
dum, in quo régnât diabolus. Ille oblivifeitur populum
fuum, qui relinquic vitia fua : 8c ille oblivifeitur domum
patris fu i, qui mundi hujus falfàs divitias contemnit, per
quas eum diabolus tenet captivum. Patet quod diabolus
ièrvantes , vel aliena injufte rapientes, aut fua inordinateD non diligit filios fuos, fèd odit; quia non amat, nifi ut perretinentes,
c-acitatem fuam agnofeant , & ad medicum ut
dllumineittur , recurrant.
3. Ucinam fic quarereris, quando peccatis, medicinam
•fpiritalem , ficut quando infirmamini corpore , requiritis
'carnalem. Quis modo in tanta plebe eft , qui fi debereo
•non occidi, fèd fblum oculos perdere 3 & non darec, ut
periculum evadere pofièt , omnia qua: haberet ì Et fi ita
timetis mortem carnis, quare non rimeatis anima:‘mortem 3
maxime cùm mortis dolor , id eft , Carnis , non fit unius
•bora: 3 8c mors anima:, id e ft, lu&us, 8c pcena, numquam
•Jiabeac finem ? Et fi ita amatis oculos corporis , quos cito
dat 3 ficut amat gluto porcellum , ut comedat.
3. Ca ve te, fratres , mendacium » quia omnes qui amant
mendacium filii fune diaboli 3 qui non folum mendax eft 3
fed etiam & pater & inventor ipfius mendacii eft. Omnis
fimulatio , 8c omnis duplicitas mendacium eft : ergo non
fblum in falfifc verbis, fèd etiam in fimulatis operibus mendacium
comprobatur. Mendacium namque eft chriftianura.
fe dicere, 8c opera Chrifti non facere : mendacium eft fàcer-
dotem vel clericum fe profiteri, 8c contraria huic ordini
operari. Pertimefcenda fune hæc , quia verba Dei fune 3
aie enim Propheta, dicens : Perdes omnes qui loquuntur men- Tfal. 5.
■moriendo perditis 5 quare non diligatis oculos fpiritales, E dacium. Quapropter tranfite , fratres, à mendacio ad vequibus
Deum ac Dominum veftrum fine fine videre va-
Jeatis ?
4, Operamini quapropter, diledti in Domino f ilii, operamini
dum dies eft 3 quia ut dicit Chriftus dominus nofter:
Venit nox, in qua nemo poteft operari. Dies eft vita prxfens,
nox eft mors, & tempus poft mortem. Si poft hanc vitam
non eft operandi licentia , ficut Veritas dicit 5 quare non
laborat unufquifque, dum tempus habet, id e ft , dum vivit
in hoc faculo? Timete iftam mortem , fratres, de qua dicit
Salvator : Venit nox , in qua nemo poteft operari. Omnes
qui malum operantur , non timent iftam mortem , & ob
hoc ab hac vita migrantes, mortem inveniunt fempiternam.
Laborate, dum vivitis , fed maxime his diebus , jejunando
a delicatis cibis , 8c omni tempore abftinendo a vitiis.
Siquidem & illi qui jejunant a cibo, 8c non fe abftinent a
malo, fimiles funt diabolo , qui non manducat, & tarnen
a malo non ceifar. Denique noveritis quia quod vobis
iubtrahitis jejunando , in cxlum debetis cranfmitteie per
pauperes.
5. Hodierni fermonis admonitionem, fratres, opere per-
ficite 3 ne JudxorUm fijper vos veniat maleditftio. Dixerunt
enim exeo : Tu difiipulus, ejus fis. Quid eft diicipulum eile
C hrifti, nifi difcipulum efie pietatis 8c veritatis 8c humili-
tatis i Illi dixerunt hoc maledicendi v o to , fed magna eft
henediitio , quam ipfe vobis concedat adfequi, qui vivit
öc regnat per infinita fiecula fxculorum.
ritatem , fi non vultis habere diabolum patrem. Nam quod
alibi legitur : Omnis homo mendax 5 intelligcndum eft in
quantum homo, in quantum carnalis, non in quantum fpi-
ritalis.
4. Denique monet vos evangelica le£tio , ut patentes
fitis. Ecce cùm multa convicia Dominus à Judæis audifl
f è t , patienter eos toleravit, 8c patienter portavit, patienter
fuftulit. Et fi Dominus patientiam habuit inter verba
blafphemiæ, qui fuos inimicos uno verbo poterat in abyjf-
fum demergete 3 quare miferi homines, pieni peccatis non
habent patientiam , quando dura audiunt., vel quando pro
fuis iniquitatibus corriguntur?
5. Videte, fratres , ne per opera vel cogitationes malas
lapidetis Jefum, lapidetis Salvatorem cum Judxis incredu-
lis ,dequibus hodie dicitur : Tulerunt ergo lapides Judai,
ut jacerent in eum. Forte dicitis : Malum fecerunt Judæi,
qui eum lapidare voluerunt, & qui eum cruci fixer unt. Sci-
tote 8c firmiter crédité quia hoc faciunt chriftiani hodie
male viventes, eo quod tunc Chriftum vitiis perfequuntur.
Quid enim eft Jefus, nifi veritas, 8c pax 8c juftitia ? Ergo
qui pro fallitale relinquit veritatem , & pro cupiditate di-
rumpit caritatem, 8c odit pacem , & pro aliquo præmio
occultât juftitiam 3 nihil aliud facere videtUr, quam lapidare
8c crucifigere 8c occidere Chriftum 3 quia ipfius dona
extinguit in feipfo.
6. O quam pauci funt in tanta multitudine chriftiano-
rum, qui Jefum non perfèquantur & lapident, & occidant !
Sed vx illis ! quia Jefus abfeondit notitiam fuam talibus., &
exit de tempio coraium eorum, 8c manifeftat fe amatoribus
fuis, 8c habitat in illis , ficut ipfe dile^ori fuo inferius
polücetur,
h a iten u s adfefipti.
433
.pollicetur, dicens : Ego & Pater ad eum venìemus, & man- A
fionem apud eum fasieniut.
7. Quia nolumus vos, fratres, gravare multa loquendo,
oramus ne fitis de illorum. numero, qui Jefum lapidare vo-
luerunt : fed cum illis potius habeatis partem -, qui fiiper
omnia illum amando, ejus gratiam in fuis cordibus fufee-
erunt. Quod ipfè vobis concedat, qui vivit & regnat in
Lxcula fxculorum, amen.
E
S E R M O X X X I.
De fanda 'Quadragefima X V.
Ìn hoc fermone, qui in edit. Rom. primiim vulgdtus eft, fuppti- B
cado in Dornimca palma-rum fieri /olita defiribitur. ' Quamvis
autem ecclefiafticorum rituum inveftigatores hujus men-
tionem apud Cyrillum Hierofol. Cath. ìo.fattam obferventy
illurn tarnen in Ecclefia latina tam antiquum fuijfe nufquàm
reperittnt. Verìtm quidquidfit de hac ceremonia , manifeftum
'eft conciunculam hanc nihil habere , quod eam aliqua cum
rottone Ambrofio adfirat.
1. T T Eniente domino noftro Jefu Chrifto ad utbem Hie-
V rufàlem ante fèx dies paflìonis fine , turba multa
qua: convenerat Hierofolytr.is , ut fè.cundùm prxceptum
Móyfi pafcha celebraret , accipiens ramos palmarum, oc- C
currit illi obviam 3 ut in pfalmis vidoriam Chrifti often-
derent velut terreni regis in populo Ifiael 3 confuetudo enim
eft ut.vidoribus palma offèratur. Alii autem de eadem turba
ramos cadebant de arboribus , maxime olivaruni ; quia
. in monte Oliveti res agebatur , & eos pórtabant, ut ubi
<^>portunum eflèt, venienti Domino planum fternerent iter.
Hinc defeendit confuetudo hodiernac fedivitatis, ut pfàllen-
tes, ramos palmarum five olivarum portemus in manibus :
& eamdem feftivitatem palmarum live ^olivarum voci-
remus.
2. Sed non abfque maglio facramento rami iftarum ar-
borum feruntur 3 oliva enim, quia oleum gt folamen do- w
lorum atque laborum portat in frudu ( oléo enim quia Se
Vulnera curantur , 8c xftus levatur ). opera defignantur mi-,
fericordix 3 fiquidem Se ipfa mifericordia grxee dicitur tot :
palma autem radix afpera eft , fed nitorem maximum ha-,
bec in fine , oftendens per hujus vita afperitatem, inde-,
corem caleftis patria nos debere fuftolli. Unde 8c David
propheta pfalmographus-de jufto viro canit : Juftus ut palma
florebit. Ramos ergo oliva portemus in manibus , vircutem
mifericordia exhibcntes in operatione. Sumamus 8c ramos,
palmarum 3 ut prò mifericordia bono non terrena dele&a-
menta , fèd fuperna patria pulcritudinem exfpedemus,
quo.no,s pracemt Chriftus dominus nofter, qui eft juxta g
Apoftolun finis Legis ad juftitiam omni credenti.
3. Nec pratereundum eft a pfalmi verficulo , quem oc-
currens turba Domino decantabat : Hofanna /ilio David:
benediBus qui venit in nomine Dòmini : hofanna in excelfis.
Advenrus enim Dòmini , ejufque incarnano non folum
hominum fklus fuic in terra, fed etiam Angelorum in calo ;
quia- dum homines in terra falvantur , Angelorum nume-
-rus qui, diabolo cadente, minoratus fuerat, integratur in
calo. Hofanna erqp ìn excelfis tantumdem eft , tamquam fi:
dicatur : Salva nos, qui etiam es fàlus in calis. Et qui cum
magna devotione faiutem iftam.popofeerant, duplicaverunt
vocem, ut iterum dicerent: Hofanna in excelfis. : F
4 . Ad hanc igitur falutem pervenire vobis concedat be-
nediótus dominus nofter Chriftus , qui venit in nomine
Dei Patris, cum quo vivit & regnat Deus per omnia faccula
faculorum , amen.
S E R . M O XXXI I .
De fanda Quadragefima X V I.
Hic firmo etiam edit ioni Rom. dtbet . quod in lucem emijfus
fuit. Sed v ix alias pejori jure Ambrofio nofiro potuit adjcri-
b i, cùm nihil faput Ambrofianum. Qtun immonec ejuf-
dem auttoris videtur t/fi, cujus eft Jnperior 3 fiquidem illic
a Dominic i palmarum ufque ad pa/fionem f i x dies nume-
rantur, hic tantum quinque.
i. T T Ideo vos, fratres, hodie attentKis qùam foletis, ad V Ecclefiàm conveniife, & ramos arborum cum lati-
Appendix Tom. I I .
434
tia portaflè. Sèd qaid prodeft illis id agfere, ¿jtli nefclunt,
cur i<f Tàciant, vel quid ifta fignificent ? Scire debetis quia
ficut le&um eft hodie, qua eft quinta dies ante paflìonem,
Salvator nofter in monte Oliveti fedit fuper afinam , ut .
intraret Hierofolymam : 8c cùm audiflet turba quod Jefus
veniret Hierofolvmam , procellèrunt ei obviam cum ramis
palmarum : 8c cùm jam adpropinquaret ad defeenfum mon-
tis Oliveti , ccepenint turba defeendentium gaudentes voce
magna laudare Deum.
2. Per hos quidem quinque dies , id eft, ab ifto ufque ad
vefperum quinta feria , quando poft ccenam tradi tus eft -,
omni die docuit in tempio, & omni ito ite man fit in monte
Oliveti. Et quia decimà luna recludebatac agnus . qui
quarradecimà luna erat immolandus à filiis Ifiraei 3 bene
ifte verus agnus Chriftus dominus , qui erat fexta feria
crucifigendus, eo die intravit in Hierufalem, quo ille cypi-
cus Agnus recludebatur.
3. Hòdie fi quidem turba firavermt veftimenta fua in via: >
8c alii hodie cadentes ramos de arboribus fimiliter fternebant
in itinere Salvatoris fuper afinam fedencis. Qu a pia ma-
ter Ecclefia corporaliter ideo celebrat , ut fiat id , quod
multo majus eft , fpiritaliter. Omnis qùippe fauòta anima
Dei afina eft : fuper afinam igitur Dominus ièdét, & Hie-
rufalem tendit 5 cùm animas noftras inhabitans , mun-- '
dum iftum defpicere , & caleftem patriam diligere facir.
Veftimenta in via ante Deum jaótaris , fi viam illi ad vos
veniendi praparando , corpora veftra per abftinentiam
caftigatis. Ramos vero de arboribus praciditis fi famfto-'
rum.p.atrum vircutes amando , viam ad vòs ,veniendi Domino
praparatis. Quid fuit Abraham ? quid fuit Jofèph?'
quid David ? quid reliqui jufti , nifi fcuétiferx arbores'
Ecclefia Dei; Difcite ab Abraham obedientiam > à Jofèph
caftitacem, à David humilitatem , fi perpetuato defideratis
adipifei falutem.
4 . Et quia palma viétoriam fignincat , palmas in manu
reófce portamus , fi ita ei laudes viétoria decantamus , ut
etiam bene vivendo, diabolum vincere ftudeamus. Ideoque,
fratres, feire debetis, quia finecaufa ramum oliva portat
, quem diabolus decipiendo fuperat. Redite ergo ad-
confcientias veftras , cari filmi, 8 cvidete fi fpiritaliter faci-
tis , quod corporaliter agitis,
j. Denique firmiffime credentes, intelligite quia noftrum-
periculum e ft, fi myfteria noftri Salvatoris vobis non an-
nuntiamus : 8c veftrum eft periculum, fi ca parvi pendatis.
Monemus itaque ut quanto magis folémnitas pàfchalis ap--
propinquat, tanto magis vos prapararé curetis, mundantes-
vos ab omni invidia ,odio, convicio, malediòlo, ac detraetene
3 ut digne illam diem celebrare p'oilìcis.
6. Dimitcite illis qui in vos peccaverunt, ut veftra vobis
Dominus dimittac peccata 3 quoniam qui vel contra unum
hominem odium aut iram tenuerit, malo, fuo pafcha cele-
brabit ; quia non manducabit cum Petro vitam , fèd cum
Juda mortem in fancfca communione accipiet : .quod ille à.
vobis avertat, qui vos poceftate creavit , pietate redemit,.
Jefus Chriftus dominus nofter , qui-curivParte & Spirita
fan£bo vivit per cunéta facula. amen.
S E R M O X X X I I Ì . -
D e jeun iis Q a a d r a g e f im x X V II."
Hic firmo eo die fuit habitus, quo fymbolum competentìbus
tradi folebat, quod in plerifque Ecclefiis Dominica palma-
rum fieri confitevijfe a nobis alto loco obfirvatum eft. Cùm
porro inter firmones hic pratermi/fos fixtus incipiat ab
illis verbis : Propitia divinità te , ifque in Append. Au-
guft. Ca fario adjudicetur 3 hinc forte conjiciat aliquis eum-
dem quoque hujus fermonis auÙorem effe', fid nec minus
probabile eft eum deberi fanfto Maximo > cujus &ftylum> ■
& in cod. Remig. etiam nomen nofccndUm prabet.
i. T)Ropitia divinitate , ecce jàm pcene tranfegimus qua-
1 dragefima indiita jejunia, Se prscepta Chrifti domini
abftinentia, devotione complevimus. Supereft .nunc ut
qnemadmodum 1 famuli ejus Moyfes 8c Elias hunc facra-
tifiimum numerum obfetvandogratiam meruerunt : ita & .
noshocipfum rempus cuftodienao mereamur, fitque fimi-
lis remuneratio in perceptione pramii, quorum fimilis.la*
bor eft in obfervatione jejunii.
l i
. ff
.Unii
I r il