y . 3.
y- 4*
regnante, ficut diaboli rcgnttm erac ¡ peccato regnante. A viffimum enim crimen, & raput toti^erroris eftj ne per.
Totum camen ad Chriftum refert, ut omnis g ta t iaD e i
C a í . V I .
à à Chrifto difcatur. Ad fuperiorem igitur fenmm refpoxv
dee dicens :
QV id ergo die (mas ì Per mantbimus in peccato, ut gratia
ab unde t ? A b fit. Hoc eft , numquid Temper peccan-
dum e ft, ut donum Dei abùndec, tegens noftra peccata >
ut Temper remiflionem peccatorum fperantes , quia Deus
pius eft T Chrifti gratiam praferamus ? Non utique. Ideo
* r -r__ - A. ri«... .— tir rl/i rwprn
dant gratiam accepcam à Deo per Chriftum ' Hominem
ergo v.etercm adus praceritos dicit ; quia ficut b novus
f - Î*
iiómo per fidem & puràm vitam dicitur , ita &vetus homo
per dimdentiam & malos adus. Hos adus crucifixos dicir,
id eft ,mortuos’ > ut corpus deftruatur peccati , quod eft
cunda crimina. Omnia enim peccata fimul corpus appellar
, quod deftrui dicit per bonam vijam, & fidem ca-
tholicam.
i i u n w m a - m f o i r m i f im i c u m C b n f io , c r cJ im u s f u i n i a m
n o f t r i Aiifetru s e f t D e u s per C h r if tum I lit de c e te co fim u l v i v a m i cum ilio . M a n ife ft iim e f t h o s q u i ca rn em
U B i i I & m e r itum lio b is & D e i g r a t iam in n o s c ru c iH ite ru n t , id e f t , mundum cum v i t n s & co n cu p ifc enm s
■ B 8 — A u fe r t .e n im re g n um gratin; D e i , & t ra - ; e j u s , m o r i m u n d o , & c om m o n C h r i f t o r e t in a : q u o q u e
d i f p e c c a to , q u i t u l l i» r ed it a d v e t e r em h om in em , id e f t , .B v ita : a c fa lu t a n co im a g in a r l ; u t g lo r i * C h r i f t i f im ile s e f lr c i
ad r itum p uete rita: vita:. D u a b ù s en im e x caufts m i iè r ic d r - m e r e an tu r . C a r o v e r o , id e f t , co rp u s l i c c r u c i f ig i tu r , li
H ac c ep im u s ; u t & d ia b o l i r e g n um e x clu d e retu r> & . d e fid e ria e ju s c a lc^ n tu r , | q u e m a n en te ■ e a p e c c a to
. . . . ...... n ______ L«« in fìim ertìontiir. p v !tr3*vari('3riniift t ir im i n om in is c r e a ta in ca i
f . 8.
Dei impevium ignorantibus pradicarecur, per hoc ipfum
dienicate nobis quanta.
Qui enim mortui fumus peccato , quomodo adhuc vivemus
in iilofìHoc dicit j quoniam vjventes peccato, mortui era-
mus a pud Deum; qui peccat enim , vivir peccato , ficut
qui non peccat, vivit Deo. Superveniente enim gratia Dei
per Chriftum , & ìjos per fidem lavacro Tpiritali regenerante
, coepimus vivere Deo, mortui autem eflè peccato ,
qui eft 'diabolus ; hoc eft tarnen mori peccato, liberari à
creantur ex pravaricatione primi homiriis ccepta : in carne
enim diabolus crucifigitur ; ipTe enim eft , qui fallit per
carnem. Caro ergo aliquando mundus, id eft , dementa ,
aliquando vero corpus hominis intelligitur , vel ipfä anima
ièquens corporea vitia.
Scientes quod Chrifius refiurgens ex mortuis, jam non mori
tur, mors tlli ultra non dominabitur. Quod enim mortuus
eft peccato, mortuus eft fernet : quod autem v iv it , v ivit Deo.
Securitatem aternitatis in refucredione Salvatoris oftendit:
ad quam venire contingit, fi melioris pèccato, fieri autemièrvum Dei.,Itaque mortui jam pec- ■ , ... | H .• _ v. .i ta fuerit ,a m. ulatio.
caro, non redeamus ad mala pallina; ne iterum vivamusQ Qui enim bene agendo vivit Deo , hiq vere viVit ; quia
peccato, Se morientes D eo, amilla dignità te , pasnam quam «ternani habet vitam.
evafimus, incurramus. ' ' ■ ' J ta & M ¡ S H l M t H I t W M W M M . ! W
A n io nor at is quia quicumque baptizjtti fitmus in Chrifto vemes autem Deo tn Chrtfio Jefiu domino noftro! Sic loquitur,
fé fu s in morte ejus b a tt is t i fumus ? Hoc dicit, ut Tciamus ut doceat non aliter mori polle peccato , & Deo vìvereM
baptizatos nos jam Aon debere peccare ; quia ¿ùm bapti- quam ut in Chrifto fit omms ipes : quem Dominum noTzamur,
commotimur Chrifto.. Hoc eft in morte ejus bap- trum appellar, ut nihil Legis ad Talutem proficiat capeflentizari
; illi.c enim omnia peccata noftra moriuntur, ut innovati
depofita mòrte, relurgere videamur ad vitam renati :
ut quomodo Chciftus moituus peccato relìirrexit, ita &
nos per baptifinum Tpem refurreibionis habeamus. Bapri
fina ìtàque mots peccati eft, ut alia ièquatur nativitas ,
guìc corporis manente compagine, hominem mente inno-
1 r . • H . r\.___ a-.-.»
fu 6.
Tepulta omnium malorum aéluum yetuftäte.
ppei .. w. :i.
dam in futuro ià cu lo , quando non aliter Deo vivitur >
quam per Chriftum,
Non ergo regnet peccatum in veftro mortali, corpore , ut
obediatis concupìfeentiis ejus. ^tortale corpus èft ex ‘ caufa
prava ricacioms Ada:, ex fide autem Clirilti Tore creditur
immortale. U t autem ad promiffionem liànc veniatur, non
D obediendum dicit peccato j ne regnet in noftro mortali corf
. 9.
ir. IO.
' f . n .
f . i i l
Confluiti enim fumus cum ilio per baptifinum in mortem 5 pore : regnar autem dum imperar. Si autem non regnar,
ut quemadmodum Chriftus refiurrexit d mortuis per virtutem non videbitur corpus hoc elle mortale, quia in fpe æterni-
Patris ita & nos in novitate vita ambulemus. Hæc dicens, tatis eft. Non propter dilfolutionem dixit mortale corpus,
eriam iftud’ fignificat, quod primum eft ; quia Chriftus
corpus fuum a mortuis excitavit, ipie enim virtus eft Dei
Patris , ficur dicit: Solvite templum hoc, & ego tribus diebus
excitabo illud. Hoc autem, inquit, dicebat de templo corporis
fu i ; & quia refurrexit in novam vitam , qua: jam mori
nelciat. Nova autem dicitur; quia a Chrifto data eft , qua:
eft difciplina Chriftiana. Nos autem baptizati confepulti
fumus Chrifto ;iit de cerero hanc vitam lequamur , in qua
Chriftus refurrexit. Baptifma itaque refurredionis pignus
fed propter pcenam gehenna: j ut ille mortalis dicatur, qui
in gehennam mittendus eft j quia qui peccato obediunt,
d mortem iècundam inferni non evadunt, à qua Salvator in a
fe credentes liberavit. Mortale ergo dicens corpus , totum
hominem lignificavi! ; quia qui obediunt peccato, mortales
dicuntut : Anima enim, inquit, qua peccat > ipftt moriètnr , E^ech.iS.^.
id eft , totus homo ; nemo enim e fine corpóre judica- e
bitur. _
Scd ncque exhibeatis membra veftra arma iniqui tatis pec- fi, 15.
f t , & imago ; ut jam in praceptis Chrifti manentes,ad E calo. Oftendit diabolum noftris nos jaculis impugnare
preterita denuo non revolvamur. Qjù enim moritur, jam ilH npr noftra ótordt* ì nò
non peccat j mors enim finis peccati eft. Nam ideo per
aquam celebratur, ut ficut aqua lordes corporis abluit j
ita & nos per baptifmum ab omni peccato fpiritualiter
purgatos nos & innovatos credamus ■, ut quod incorporale
e f t , invifibiliter abluatur. ' ■
S i enim compiantati fumus ftmilitudini mortis ejus , fimul
& reJurreSlionis erimus. Tunc nos feliciter dicit polle re-
furgere, fi fimilitudini mòrtis ejus fuerimus compiantati,
id eft, fi in baptifmo omnia vitia deponentes, in novam
vitam tranflati, de cetero non peccemus : per quod fimul
occafio enim datur illi per noftra peccata ; ut deferente nos
Deo, accepta poteftare illudat & mortificet nos. Ideo mem-,
bra noftra ab omni opere iniquitatis còntinere debemus, uc
inimicus nofter inermis inventus fubjiciatur. Et non dixit :
Exhíbete corpora veftra, fed membra veftra ; f membris enim
miniftris erratur, non toro corpore.
Sed exhíbete vos Deo , tamquam ex mortuis viventes.
Mortem ignorantiam & infidelitatem cum mala vita fignificat;
quia vita eft cognofcere Deum per'Chriftum. Quia
enim nemo fine parente ortum fumit vitæ,omniaautem à
Deo otta funt ad vitam per Chriftum ; idcirco qui' non
iurrc&ionis illius fnniles erimus ; fimilitudo enim p cognofcit parentem omnium elle Deum per Chriftum, vi-
" ■ ■ ^ ~ -11 tam habere non dicitur, hoc eft, fic habetur ac'li hoii fir
ipfe enim iemet ipfum elle negat, dum fine párente Deo
elfe fe putat. Itaque ignorantia & turpis vita mors eft ;
vitia enim ida mortem adquirunt, non mortem hanc, qua:
communis eft omnibus, fed mortem gehenna:, ficut fupra
memoravi; ut cognitio parentis Dei, & fanita coriverlatio
vita f i t , non ha:c qux occafui fubjacet, led ilia futuri fa:-
culi, quae vocatur a:terna. Quamobrem, exhíbete vos Deo,
inquit, quern cognofcentes profeciftis in ialiuem ; ut in-
honeftie vita: renuntiantes, efletis ex mortuis viventes.
mortis fimilem praftabit refurreétionem. Quod in epifto!
fua Johannes apoftolus memorat dicens : Scirnus quia cum
appamerit, firmles ei erimus, hoc eft, immortaleni .& glo.-
rioium refurgete. Nec enim hæc erit fimilitudo , ut nihil
diftet ; quia fimilis erit in corporis gloria,non in divini-
tatis natura.
Scientes hoc quid vetus homo nofterfimul crucifixus eft , ut
deftruatur corpus peccati, ut ultra non fcrviarnus peccato.
Multa inneitit & iterar, ut baptizatos doceat jam non de-
bere-p'eccàre : maxime ne ad idoìolatriam revercantur; graa.
: Gill, in marg. & Rom. | iedit. in corp. ci
Rom. edit, fola, à Chrißo
b. Quidam mK.no vu j homo fier Chrißun 1, qui ejus fidem hübet, fur.
Mich. Vali. Th
mff. quibnfdam , mortem fecundum miT.
i. Se Rcmig. mortem fecuntlam inferni.
’
fine cnufit torpore j udicAi '
i , membm cium, proVt p diflavtrk
e. Nonnulli mfl.I f. Mil', non pau<
y. 14-
f . i S .
Et membra veftra arma juftìtia Deoi Tantâ nos modeftiâ A Ipfi fìbi funt Le x ; dum vident natura fu* efle, quod cré-
con11 vvierrif-a, tt* noinlie’mtn nfionfitlrrnamm vtruilllit- gnuiibn feirrnn iarrpe , u■ t rt a-t éAllu 11 s« nofÍJt- ri. J ..—. . . . . . . . J f I ! _ ] a . . . . . . I t • ■
juftitia: Dei pcoficientes , non mundana: juftitia: ( quia
mundi juftitia fine fide- eft Chrifti, fine qua non.vita, fed
mors eft ) arma prabemus illi ad defèndendos nos : cui
ciìm arma per opera bona prxbemus, dignos nos faci-
mus adjuvari ab ea; quia juftitia Dei indigUos deipicic.
dunt ; uc quod Judans lex & propheta: prxdicarunc de
Chrifto, hoc gentiles f ex corde confidant. Hinc gratias
refert Domino, quia cùm ellèmus fervi peccati, obedivi--
mus ex corde credentes in Chriftum ; ut ierviremus Deo ,
non per legem M o yfi, led per legem natura.
Hmnamm dico propter infirmitatem carnis veftra. Dum
ÿ . tS.
. _ . t . . . . . . . o i — - — .......... r e w t i 'w v .jeea. i/ u ii i
Ubi enim juftitia Dei fuerit, ibi habitatSpiricus fimdhis infirmitatem carnis memorar, minus lè fignificat exigere
ad adjuvandam imbecilli tatem noftram ; ficut enim pecca- ab homine, quàm dignum eft circa Dei culturam. Denique
to arma prabemus , cftm malé agimus : ita & juftitix , fubinfercur :
cùm re&e verfamur, membra noftra cuftodientes ab omni Si cut enim cxhibuiftis membra veftra f in ir e immunditia
turpitudine. <#■ iniquitati, ad iniquitatem ; ita nunc cxhibete membra
Peccatum autem veftri jam non dominabitur ; non enim fub B veftra fervire juftitia, in fanttificationem, Uc occafionem
Lege eft i s , fid fub gratia. Si fecundum praecepca qua: dar, nobis auferret timoris accedendi ad fidem , quia quali imambulemus,
peccatum nobis dicit non polle dominaii; a iis
porcabilis nobis & afpera viderètur, eà menfurà nos Deo
fervire- pracépit , qua prius famulabamur diabolo kcùtn
utique propenfius deberet lèrviri Deo quam diabolo, quip-
pe cùm hic falus , illic damnatio operetur ; medicus ta-
men fpiritalis non plus à nobis exigic, ne dum pracepta
quali gravia fugeremus, perpendentes infirmitatem nof-
tram, maneremus in morte. Unde Dominus : Tallite,
inquit, jugum metm fuper vos quia fuave eft, & onus
meum leve.
enim dominatur, qui peccant. Non enim ita ambulantes,
ut pracipit, lub Lege lumus: li vero non peccemus , non
fumus fub Lege , led fub gratia. Si autem peccemus,
b vertimur fub Lege, & iijcipiet noftri domihari peccatum;
quia qui facit peccatum ,firvus eft peccati : & necelle eft
ut fit fub Lege , quamdiu rcmilla non accipit; peccatum
enim auftorirate Legis reum facit peccatorem : ac per hoc
cui data remiffio eft , & cuftodit le , ne de cetero peccet,
neque peccatum ei dominabitur ,neque fub lege eft. Celiac
enim circa eum au ¿lori tas Legis, qui liberatus eft a pecca- C enim fruSlum habuiftis tunc in illis , in quibus nunc erubefcito';
quos enim reos tenet lex , traditi Hint illi à peccato.
Qui ergo peccatis exutus eft, non'poteft elle l'ub Lege.
Quid ergo ? peccabimus, quia non fumus fub Lege, fed
Cum enim fervi tffitis peccati, liberifuiftisjuftitia. Quem
tìs3 Nam finis illorum mors eft. Manifeftum e f t , quia qui
liber eft à Deo , eft lèrvus peccati ; dum peccat enim,
recedit à D eo , & fit fub peccato. Quales ergo funt fruc-
tus peccaci, 8 in quibus convetfati addilcentes bonam vitam
fub gratia ? Abfit. Quoniam Lex à Deo eft, ac per hoc ne
forte opponeretur, c ipfe fibi propofuit : Si ex Deo eft Lex
, confundimur , eo quod dudum curpìter vixerimus :
inquit, cut non debemus elfe fub Lege. Hoc purgat, ac & nonlblùm hoc , quia & lèntentia paganorum turpis &
docet cùm Dei volUntace, qui fegis audor eft-, à Chrifto fad a eft , maxime qua: in Phrygia inventa eft, in qua h nifi
nos libetaios de Tub lege. Quamvis enim rede data fit fpurcus interfit, facramentum mutum eft , 8c torpefeie re-
Lex ( data eft enim,ut & reos oftenderet apud Deum, qui ligio ? Eccemaculis piena libercas , & fqualloribus obliga-
peccaverunt ante Legem; & timori eflèc, ut de cetero non ta , cujus opus, turpem mercedem habet : Cujus finis mors
peccaretur ) fed quia infirmitatis fux imbecillitale genus eft : fiuem dixit exitum vita & aduum , cui aut mors ,
numanum a pecCatis le inhibere non potuit, fadum ob- j-j aut vita luccedir. Sed hoc loco mors duplex , à morte enim
noxium mortis inferni ; motus Deus pietà te clementi* fux, ad mortem tranfitur.
qua Temper humano generi fubvenit, providit per Chrif- Nunc vero liberati à peccato, fervi autem fa lli D ea, ha-
tum ,qua ratione defperatis jam daretur medela ; ut rémif- betis fruUum veftrum in fanEliftcationem, finem vero vitam
(ione peccatorum accepta, eruti à Lege, qux illoshabcb.it aternam. Hoc e f t, fi accepta remilfione peccatorum, boobnoxios,
& relevati & reparati » Deo adjuvante d per norum aduum ¡emuli fuerimus , adquiremus landitatem,
fidem, vitiis a quibus prius Tuba d i fuerant, repugnarent; finem vero habebimus, id eft, exitum, vitam perpetuam ;
ideoque non peceavimus quali Legem fpernentes D e i , à morte enim hac, quam finem dixit, tranfibimus ad vitam,
fed ipfius Dei quali providentiam fequuti fumus per qua fine fine eft.
Chriftum................................................................... Nam merces peccati mors eft. Qusftum peccati mortem
Nefcitis quia cui exhibetis vos fervos ad obediendum, dicit, * quia per peccatum mors : ac per hoc qui de cefirv
i eftis ejus , cui obediflis ,ftve peccati in mortem, five téro abftinent le à peccatis , ftipendium accipiunt vitam
obcditionis ad juftiriam. Nunc ne aliud pròfitences , aliud £ aetemam ; quia qui non peccant, alieni lùntà morte fefaciatflus,
& cùm Dei fervi dicimur, geftis. fervi diaboli cunda.
inveniamur ; prremonet Se denuntiat ejuS nos lèrvos eilè
cujus Se voluntatem explemus operibus ; & non parum
obeliè Deum cònfiteri Dominum, Se adibus diabolo tumulari:
nam hoc. olim Deus denotac, & accular dicens :
Plebs hac Ubiis me honorat ,cor autem eorum longc eft d me.
Et Dominus aie itKEvangeliò : Nemo poteft duobus Dominis
fervire. e Et in lege didum eft : Deus non deridetur.
Gratias autem Deo, quod cum fuiffetis fervi peccati, obe-
diftis ex corde in camformetm dottrina, in qua traditi efti
Credentes autem in Chriftum, fervi fa lli fumus juftitia. Ejus bis datum dominum noftrum ceftatur ; ut Deo Patri gca-
enim dicimur fervi, cui obédimus. Et quia juftum eftobe- p tias per nullum alcerum nifi per Filiiim ejus agamus.
dire Chrifto ( Se ipie enim juftitia eft, Se qua: pracipit,
jufta funt) idcirco dicit lèrvos nos fados juftitia: ex corde,
non ex lege ; ex volúntate, non ex timore : uc profeflìo
noftra animi judicio promatur. Per naturam. enim indudi
fumus ad fidem , non per legem , in qua forma dodrina:
jtr. io .
. f - l i .
Gratta autem Dei vita aterna in Chrifto Jeftt dopiino
noftro. Sicut enim fequènces peccatum , adquitunt mortem,
ita Se fequentes gratiam Dei i id e ft, fidem Chrifti,
q u s donac peccata, habebunc vitam a:ternam ; ut gau-
deant fe ad tempus diliòlvi, Icientes fe hanc vitam confé*
quuturos, qua: & omni radio careat’ , & iuccellìoncm non
habeat. Quam làudus Symeon exoptans, peciic lè hinc
difTolvi -, ut iret in pace, id eft vita , qua: nullam pititur in-
quietudinem. Et hoc donum à De© per Chriftum no-
A N ignoratis, fratres, feientibus enim legem loqttor. Uc
animos eorum firmft ■ in dodrina divina , exemplo
humanà legis utitur ; ut iterum per terrena fuadeat ca:ieft.ia,
^ ficut & à mundi creatura Deus cognolcicur;quia enim unius
Dei imperio fad i fumus, qui finxit naturam. In natura eft totum, licet diverfx fint res,exaliqua camen parte fibi
enim habemus, ut cognoicamus a quo, & per quem , Se invicem fimiles lune. Sciunt ergo legem Romani ; quia
in quo fumus’ creati. Forma ergo dodrina: eft, in quam non lunt barbari : lèd compreltenderunt naturalem juftitradidit
nos Creatqr naturàliter, hoc eft , quod lupra dixit : tiam k partim ex le,, partim ex Gracis : nam leges Ro-
Cap.VII.
' f . i .
X. Corb. cod. lis enim domnMitr;, qui ptecanl ¡ quia omnis peccat or ferviti
efi peccati, & ncccfccll cfil-fr.b Lc&c. 4
b. Rom. edit, fola, verfamur fub Lege.
t . Ead. edit, fola, ipfe poi oppofuit. infra ycro ubi h¡cc ipf.i cum mil',
nonnullis , Se Gill, in narir. Hoc pietrai-,vct. edit, cum aliis mil', exhibent,
Hoe cognofcit.
d. Ita edit, omnes : at contra mil. ad unum voces per fidem non admittunt.
c. Rom. edit, fòla, & alibi difhtm efi.
f. ita omnes mil', contra vero omnes edit, ex corde confi cantar, Amerb.
tonfitenfur.
g. Omnes edit, in quibus addifctntcs : melius omnes mil', in quibus convcr-
fati, addifetntes ; unus abdicantes, fed pravo lenfu.
t. edit. St mfT. nounulli, Nifi fpurcitìis interfit> Rom. edit, ac pau-
n mil', nifi fpurest ses interfit: fed alii m(T. multo plûtes, ut in textu.
:ro pro ja crament um mutum eft, ut in edit. Se rofl'.quibufdam habe-
,iis cod- legitur, facramentum moium cfi, in aliis nothum eft.
mes edit, at pauci mfl'. quia peccatum mors : melius çeteri, quia fir
fed ordo non crji
latus eft: alii noi
aim ante Moyfe,
edit. Se mil', aliqucc : alii
i partim ex Hebrt
n pauci lyec prte fe fcrunt >
itmvs arte Moyfeii nonlatuerit Lex :
s -, nam Legis ordo Romanis ex tbcnis per-
Cracis -, ficutO- G ratei ex Hebraist quamvis
Romanis ex *itbiuis periata funt.
Pii