311 De Fide orthodoxa contra Arríanos.
'.fffi voludtatis Se proprii iuris eft. Ncque pPteft in ¡ g l . A fietet : fed ut fepofito intettm tmjeftaw fe * honnre, toma.
q“ mq“ ?d eft , aiiqun dgerite .m u ta t i: fed proni vu l., H B mduetet. uno fufcepu., faine genuum fietet.
.& cui vult. fe demonticai. Nam fi Angeli i f«ig™urr»a homi-
■num fepe'fnn tvìfi'r& eamen alito n on fuh t, quam qnod
fe effe notunl, neque fubftantiam mutant , c ito tormam
Immani corporis fumunt ; quanto magis ipfe Domrnus
nofter qui omnia fe c it , qui ipfis Angelis ut hoc -pollent,
fua inftitutione còncefiìt^i- • A
Hue accedic quod fic Filium D e i , ut jam diftum e lt ,
vifum à Patribus approbamus , ut non totum in ilio, quod
Deus e f t , videretur : fed difpofitiones rerum futurarum,
• - •' - complendr ——— •’¿gji«
num corpus induéret, quo fufeepto , falus gentium f
Ut enim fol cùm nube tegitur, claritas. ejus comprimitur,
non cxcatur ; & lumen illud, quod toto orbe diffufum da rò
lplendore cuntta perfùndit, parvo admodum obftaculo
nubis iricluditur, non au ferme: fic & homo ille quem do-
minus Jefus, falvatorque nofter , id e f t , Deus Deique Ei-
lius induit j c Deum tamen in ilio non intercepit, fèd abl- e
condir. ■ r
Denique cùm in monte fe paululum extra ipfum ho- Mutili,v,
minem éxtuliffet »fulgore lnminis ejus pene obcxcati apof-
toli in terram quippe homines ceciderunt, periclitati vit
iiit , antequam confpicabilem materiam , ficutei placuit
adfumfit, vel ipfiim hominem indueré dignatus eft?
Qui etfi Àbrahse vifus eft , fed in forma humam corporià
vifus eft , q u o feilieet poftremis temporibus in homine ven-
turus efle oftenderetur. • •
Jacob etiam alibi-in Angelo, alibi xque videtur in homi-
ne. Qui ideo fe in Angelo demonftravit, ut nuntium fe
■magni confilii indicaret : in hòmine vero , cùm quò & col-
luókatus fuiilè deferibitur ; ut imaginem futura colluélatio-
n is, quam cum ifrael habiturus erat , cùm iècundùm ho-
ì adveniffet precipue indicaret. Sed ut Dominum
r * • _ C.L C__„
note ut miferieors iubveniilet, iecundum illam ièntentiam :
Nemo vidit Deum, & vixit. U t ergo claritas folis, d cùm Extd.„
non ufqae ad noftros emicat vifus , fibi falva' eft ■, quia
quod non videtur, infirmitatis eft noftrx » quorum oculos
nubium texit obfcuritas : e ita probat fe non fuo detrimen- e
to proprii latuifle fulgotis -, fed carnis, ut dixi,beneficio,
cujus causà Filius Dei filius hominis elte fuftinuit.
Nempe enim de Spiricu Dei Virgo concepir, Se quod
concepir , hoc peperit, id eft, Deum homini fuo, ut jam
d ix i, iòciatum, ficut ipfe dixit : Qmd nafeitur de carne ,
•minem adveniuet , prxcipuc muiwit-i,caro eft : & quod najf eitur de fpirtttt.^ , jfp‘cj.r itus-0 eft. ; q*ui ia
crederet cum quo tanto certamine fub figura hominis Q Deus fpiritus eft, Se de Deo naturell Sicut & Angelus
lu6tabatur Ifrael id eft, homo videns Deum, nomen ac- ad Mariam Virginem d ixit: Spiritus Det vemet tn t e ,&
cepit. ^/ ,- in q u r t’ Deum facie ad faciem, & falvafaEta eft virtus Altiftimi obumbrabit te. Propterea quod nafcetur ex
\ * — c nium Hpuc fg fanBuT/i, vocabitur Filius Dei.
Vides ergo ipfum fpiritum, id eft , Filium Dei venifle
anima mea. Et utique figuram hominis viderat, quam Deus
Dei Filius induerat.
Moy.fi in rubo in fiamma ignis apparuit, ut lumen cre-
dentibus, incredulis judicium demonftràret quia Chriftus
credentibus faius eft, non credentibus poena, ut Apoftblus
ait : A liis odor vita in vitam, aliis odor mortis in mortem.
Popolarti Ifrael in columna nubis per diem, & per noétem
ad Virginem ; & inde Dei & hominis Filium procefliife :
nec tamen ipfo indumento carnis Dei Filium elÌe mutatunlj
fed eumdem ipfum effe in homine, qui fuerat ante mun-
dum cum Patre ; per quem faófca funt omnia , & fine quo
faiftum eft nihil, ficut Evangelifta ait : Mmdus per ipfum
in columna ignis quafi duxitineris pra*cedebat; ut baptifini fitttus eft, & mundus cum non comovit.
gratiam per nubem , & donum fandi Spiritus per ignem Ceterum amentis eft credere ab eo pofle hberari, qm ut
oftenderet • q u iá apoftoluS Paulus in nube Patres baptiza- D liberaret, amiffus e f t ; ut nafeeretur, oppreilus eft ; ut un-
¿ a í ; « ; ! - pflfp annfl-rtlornm A d a mortalitatem reciperet , tranfivit ad mortem. Sed abfit,
hsretice, ut fenfus tua: iniquitatis ä catholicis admittatur s
tos feribit, & Spiritum ficut ignem effe apoftolqrum A d a
declarant.
Vides eigo per omnia, hxretice, charaderes divinarum
fcriptiirarüm in honorem Dei Patribus pneoftenfos ; non tarnen
ipfum Deum , ut eft proprie revelatum. Denique cùm
Moyfes oraret ut faciem Dei pure videret, quid ad illum
continuo Deus ■? Non poteris > inquit, videre faciem meam ,
»o« enim videbit homo faciem meam, & vivet. Hoc ipfo
quod negatur adfpedus, claritas adfignatur , qua: feiheet
tanta e ff, quanta credenda eft , qux invifibilis indicatur.
Cùm ergo Moyfes qui & fitum c x li, & ordines mundi-, &
nos enim credimus immutabilem & inconvertibilem , Verbum
& fpiritum, id eft, Filium Dei ; qui cilm hominerti
induit, non ftatum vertit, non ordinem perdidit, non fub-
ftantiam immutavit : fed illuvias ejufdem corporis xterno
clafitatis fuae lumine illuftravit j ut ad nos per tramitem corporis'ejus
lux iandi Spiritus, Sc sterna: vita: gratia redun-
daret. ,
Querp etfi paflum credimus Sc fepultum , fed homo ille
^ u m e r g o j v io y ic s 4 m uc «vu!« v a . li , ot ,w. rp affus .e if*t >, ^qu--e--m--- . -F--i-l--i-u--s-- -D----e--i- --f--u- feepiti , .quecm induit, que-mj
elementorum vices , totius denique orbis ornamenta digef- E portavit. Sed qma totum ad auctorem tererebatur, qmd-
ferit, indicarit, expreiïèrit j cui ipfe Dominus teftimonium quid homo ille patiebatur ; ideo mors Sc paflio Domini juperhibuit
dicens : Nemo erit ex prophetis ut fervus meus
Moyfes, cui facie ad faciem, ore ad os loqmtus fum ; Deum
tamen pure videre non potuit. Merito quidem prophetia
■ornili dignus., fed non uique adeó ut intueri Deum valeret,
qua homo tantummodo effet.
Et utique hxc omnia Filii verba dèfendimus, quem in
monte Sina cum Moyfe lòquutum eflè fcìmus , qui agendi's
explicandifqne rebus à Patre adveneràt ; quia omnia à principiò
per ipfum Se ordinàri, & explicari, Se manere con-
venèràt, ut hàbendi Filii hxc precipua ratio conftaret. Et
dicacur j nam conftat immortale effe , quod Dei eft : hominis
, quod caducum.
Tertia quoque die cefurrexit non Dèus in hominem »
fed homo potius in Deum.
Adfcendit in cados, obtulit Patri fuo hominem illum
gratiffimum munus, confedit ad dexteram Patris , iècun-
dùm quod fcriptum eft : Dix it Dominus Domino meo : Sede TfaUo
ad dexteram meam.
Mifit nòbis Spiritum fanftum de propria fua , & ipfa
una fubftantia fua, proteótorem , fandificatorem , Se détamen
fic vifus accipitur , ut alicujusconfpicabilis, ut dixi, F dudorem in vitam æternam , ficut fcriptum eft ex voce
materia: difpofitiomnee a«dfumta videretur , lalva feilieet invi- Dei : Effundam de Spirita rneofìiper fervos meos , & ancillas
Abilitate ejus , quàm à confpedu omnium majeftas inter-
'fufa fepofuit. Non enim fic humanis adfpe&ibus revela-
:tus eft , Ut rota in ilio deitas apparerei fed ad vicem
•fpeculi cùm conceptos intra lucem fuam vultus qùafi ad
plenàm effigienti hòminis includit -, a ita majeftatis ejus
.prXéunte fulgore, intra id vifum eft, quod imaginem vé-
ritatis , non ipfum Deum proprie detnonftràret.
Sic Se cùm hominem induere dignatus eft , non labem
xteriiifati intùlit ; ut fpiritum in carnem mutaret, fèd ut
fufceptó hómìni immortalitàtem atque zternitatem casleftis
vitx ptxftaret. Na'm etfi Apoftolus fernet ipfum exinañiffe
dicit : formam fervi fufeipiendo, non utique fic exinanitum
accipimus, ut aliud , quam quod fuerat, b idem Spiritus
a. Vet. edit. & raf. Teli, ila mejiftat ejus. . . .intra i
concinne. Vigil, edit, cum Lei- mff. ir.t majeftatis ejus .
hoc eft, fub 'his condicionibus vifio concediiur. '
b. Gill. Si Rom. edit, idem Chriftus fieret. alia àc mi!
Minime male i fupta enim fcriptum legimus, «» f f iritum in
[ohe! fi#
meas. Ét itemm : Spiritus ex me prodibit. Et ipfe Domi- Efa>-w-l!
nus falvatorque nofter : De meo, inquit, accipiet ; ex eo iohan.m.i
utique quod eft Filius, quia Se Filius de eo quod Pater
eft.
Exinde prsefinito tempore venturus, vivos mortuoique
judicaturus -, ut reddat .credentibus premia , non credentibus
vero fupplkia.
Cujus regnum xternum , immortale ; nec initium habet
, nec terminum : cui eft honor Se gloria in Ixcilla fx-
culorum.
H x c qui legis , per Deum obiècro , ne fimplicicatem Coaclufo-
ienfus in ambigunm torqueas, aut alias quam di&a fune,
trahas ; quia nos patrem yerum Patrem confitemur, & Fi-
Vigil, edit, divii
et. j j e. Vigil, edit, it* ér majeftas
í J freí-itt fe non fuo Scc,
ieatcm in ilio tee.
fccùm iifijne ad noftros ■. Vigil, edi
neçcflatio fenfus exigí"
dixi, corf us induerat •
Contra Arríanos.
linm Dei verum Filium D e i, Se Spiritum fan¿tum vere Spi- gulam vetitatis ytniuttt , condemrramus. Nicxnx autem
iituni fanétum Credimus : tres peribnas unius fubftanrix», fynodi traiftatum omni animi nifu ex tota fide fervantes,
Se utiius divinitatis confitentes. Sabellii autem, & Phocini, ampledimut ; hunc enim tradta'tum fcimus contra omnes
•nec non Arni fedtam, St fi qua alia iön t, qux contra re- hxrefes invi<fta veritate oppoficum.
IN LIBELLUM DE DIGNITATE S A C E R D O T A L I
A D M O N I T I O.
NO » ormino perfunBorìe hanc opellam d if f id e n t i ambìguum non erit e am fan tto Ambroßo fuppoßtam
fitiffe j idtjtte non folttm ejttod habeat verfionem Hieronymi, & fenatores nofeendos non lato clavo, f e d
chlamyde a d fira t, u t obfervata Blondellus : at multo magis quod n ih il contineat ab Ambroßi & ingenio & *■ DiPom.
ßtculo non alienum. Verum tamen in omnibus Operum ftaniti Dotforis editionibus idem libellus bocum obti- Vf.n'7 Chr'
n u it s & in ßqriptis etiam codicibus , f i unum 'exceperis, prafixo Ambrofii nomine illufiratur. Cum vero
tantus f it eorum confenfus in autfore pfeudepigrapho, mirum efl quanta f i t eorumdem in indicando Operis
argumento varietas. Etenim cum tam fr eq u en ta oteurrant in bibliothccis, u t in fo la Vaticana quatuorde-
cim invenire f it yfere totidem ejus leguntur infcriptiones -, qttot manuferipìi. A lib i quippe titulus i lli prafigitur^
L ib e r p a fto r a lis ì f iv e D e C u r a P a fto ra li j a l i b i , D e O b iè r v a n t ia E p iico p o rum : modo , d e V i t a Se
O rd in a t io n e E p i ic o p o r um , 8c fim o n ia ca h x r e f i 5 modo, S e rm o de E p ifc o p is 6c S a c e rd o tib u s. D e
A p o f to lo in lo c o , u b i aie : F id e lis fermo & c . nonmmquam, S e rm o de P a f to r ib u s : interdum, S e rm o d e
M y fte r iis : alicubi e tiam , D e O rd in a t io n e E p ifc o p i p e r fimon iam. Sed ab a liis codex Ecclefiafanttì
M artialis apud Lemovices minus ab a liis recedit m ateria, quam Autforis fignificatione ; f ic enimprafert:
S e rm o G i lb e r t ì P h i lo fo p h i , P a p x urbis R om « , q u i c o g n om in a tu s . e ft S ilv e ile r , de In fo rm a tio n e
E p ifc o p o rum . Hunc libellutn e x eodem codice exfcriptumMabillonius nofier pro fermone nondum vulgato^ 1 1 .
parte Analetforum edì cu rav itfiau d dubie nova illa dcceptus inferiptione.Verum tamen in hoc bene meritus efi
de eruditisi quod primus illum fi*b auEtoris hujus nomine in lucem mifit. Omnia profedo d r perfona & tempori
fa t is congruunt. b Epifcopus enim ordinis fu i viros ibi a llo q u ìtu r , idemque fiecttlum labe fimoniaca ma-
x im c laboraffe exploratum efi. À t nihilominus cùm mdnufcriptus ille ab a liis omnibus non in fen fu quidem
, f e d tamen in elocutione perpetuo difitdeat, revocati potefl in dubium verufhe ejus autfor hoberi deve
at idem S ilv e fie r , an a liqu is interpólator : quod nos ledorum judicto definiendum permittimus. Porro ex
va r iis illis codicum manu exaratorum titulis abunde cognofeitur duo tradari hoc in Òpere, c fe ilieet epifeofa- c. c*p, t.
lem declorati amplificarique dignitatem ì d d éfimonia crimen acriter impugnati. Cum vero idem tradatus T c f 5.&
in memoratis codicibus partim fermonispartim lib e lli nomine in ven ia tu r infcriptus, fn controverfiam forte
ven e r it utrum vocabulum magis apte eidem conveniat. Fatendum quidem eft in priori parte ha ud panca
effe, qua fermonis fpeciem fa t is referant, f e d cùm fu b finem aperte nominetur lib e llu s , ipfum inter libellos
f iv e trad atus exhibere fa tiu s duxtmus.
D E D I G N I T A T E S A C E R D O T A L I -
I ï quis, a fratres, ofaculum reminlfcatur quo Do-
l minus frugi famulum de ièrvata fibi pecunia, quam
| ad prerogandum fufceperac , increpavit dicens :
b Tu dedtjfes pecunia?» meam > & ego veniens cum
ufuñs exegtjfem e am ; non jam otiòfus auditor collatam fibi
divini muneris gratiam fuis tantum ufibus refetvàbit : fèd
cunáis eam communicabilem faciens copisfius prxrogan-
d o , iècurus poffidebit ; ut fibi pet hxc Se plurimis xdinca-
tionis exhibeat fruótum, & velut decora àrbor pomis refer-
ta c non infmótuofe probetur occupare terram, dum vivit,
cùm 8e per fe ipfam fuis pomis ornatur, & òmnes qui ex ea
fruótum perceperint , ikginantur, beato nos etiam Apofto-
lò ad hxc eadem invitante : Nolite quærerequæ veftra font,
fed qux aliorum. Et alibi : Non quoto quod mihi utile eft,
35‘ fed quod multis , ut fulvi fiant. Idcirco hos quibus in verbis
divinis eredita eft difpeniatio , Se qui gregem Chrifti alen-
dum nutriendumque fufeepimus, d non fine ingenci pericu-
lo noxam nos credimus evafuros , fi non fecundùm hunc
modum vivamus, aut etiam fi minime pradicemus, Eclicet
ad hxc prædicanda nos retardet vita: hujus improbitas, invitât
nos tamen prxcepti neceilitas. Et vx jam mihi e ft , fi
minime prxdicavero , & fi fufeeptum theiaurum in terra
defoffum, id eft, in meo corde diu occultavero, Se lucer-
A nam divini verbi compreflam fub modio retentavero , 8c
non fupèr candelabrum propofitam, cunitorum oculis ma-
nifeftavero} Se clauftra! humanx imperitix.per claves illas
regni cxlorum , quas in beato Petro apoftolo cun£ti fufeepimus
iacerdotes , minime réferavero ; ut audire per hxc
merear pro lingux mex modulo : Euge ferve bone & fidelisy Matlh- w
quia in pauca fuifti fidelis, fupra multa te conftiruam intra
in gaudium domini tui. e Unde verens iis increpa tionibus Se e
fuppliciis fubdi, timore poenx perculfiis, amore fraterno
invitatus , non jam ad iubditum loquor vulgus, quod ju-
giter monete confuevi, fèd ad ipibs jam prxdicatores vul-
gi mea verba cònvertó : Se meis confèrvis velut obediens
g fervus, id e ft , epifcopus fàcerdòtibus, antiftes pontifici-
bus, audadter prxdicare f falutis commonitoria non retar- f I
dabo. Nec prxrogativam mihimet icientix , fi hxc meis
confàcerdotibus caritatis iiituicu prerogem, vindicabo, aui
vitx perfeófcx me eflè fateor , cùm de vita perfeéta alios
monco : fed potius cùm hxc ad illos loqui audeo , fimuj
cum illis qux loquor , audiam.
A Ggrediar jam divina ope iùffultus, facultate qua va- C AP. 1 1.
l’eo , & eorum precibus adjutus, ad quos nofter reipi-
__gcic fermo , defideratum carpam iter , Se in gremio quafi.
Vet. edit. Sc Mabill. Si qitis, fratrcs, oractdi remimfci
frugi frmulum^ ,te fcrvata . . . ^ : Rom. edit
quod oniittunt vocem > Domini. & eorum aliquot non fra
gunt: alii veto locunj reftituunt, ut in cohtextu.
b. Its vet. edit. Sc mil’.a quibus corecedit Mabill. quod habet: Tit ft dediffes
txigerem cant: at edit. Rom. Share non dedifti fecuniam meant ad menfam See,
c. Non pauci m(T. infntBuoja prokatur: unus, rcprobatur. ■
hoc folùm tiiftant
■et , fed fritter lea.
d. Vet. Sc mil', aliquot, non fine ingentif fericidi noxa : ceteri > Ut in contextu
¡quos etiam Rom. edic. feqùuta cflet, nifi r
e. Ita edit. omnes > Se mlf.nonnulli : aliiipari
&• fupfliciii fub Dei timore fame per cuffia M H ^ à Dei ñix percnjfuj.
S Or fif-
■ f. Omn:s edit. faluii .
mlT. falati< commonitoria. C
auùotém hoc loco mulcum
fcilplìt lib. i. de OffU. cap. i.
i.Iimilem effe ab eo , qu.-n