ÿ . sprxftac.
Interrogantis ergo verba funt, 8c quod interrogatA Non eft ex fide Lex ; quia nihil mandat eredendiim. Omi-
ex parte confirmamis, ci\m dicit : Hoc folurn volo difccre nia enim ejus manifelta funt, ut fervans Legem, v iv a t : fi
d vobis : E x operibus Legis Spiritum acceptftis.au ex auditu quominus, necefle eft ple&acur; quia quod fcivit v.itan^
W i/ f’Hoc ab e isq u xr it,in q u o & gloriabantur » & negate dum , admifit. Poteft'opponi e diverfo , & d ici: Si in Lenon
poterant quia Spiritum fanftum per fidem acceperant, ge nemo juftifieatur , quid eft ut maledicatur, qui aliquid
non per Legem ; ut refipifcentes agnofcerent quia donum preterit Legis ? Vcrum eft quia nemo per Legem juftifica.-
D e i , in qfj© gloriabanuir, non ex opere Legis acceperant, tur , fed apud Deum : juftifieatur autem apud mundum,
fed credfncps'iji Cliriftum; ut vel fic grati Chrifto, Legem ut fecurus fit in vita prefenti. Si autem apud Deuirf juftiquatn
ubi p nuflb prodelfe didicetant, relinquerent. Hoc .ficari vulc, ut illi ad mericum proficiat in die judicii, De»
propcttjir, -cjuod illo in tempore negari non poterat, Spiritual
Dei iiiefle credentibus j ad rudimenta enim fidei com-
mendanda, donum Dei hoc manifeftabatur hominibus j ficut
inter ipia initia fadfcum eft in apoftolis & ceteris difcipulis,
r - 5-
f . 6 .
Gtn. .5. 6.
f - 7 •
y - 9 -
]¡r. 10.
-AB. if ,j o .
DcHl.17.rt
y .-iu
A t . 1.4,
fequatiir fidem j alioquin hie iecurus, reus erit in futurum.
Prodpft ergo Lex, fed qua: in tabulis fcripca e ft}nam cetera
, ficut dixit, ut oneri eiTent, data funt.
Chriftus nos redemit de maledillo Legis ,faElus pro no -
neenon 8c inillisduodecim» quos (quia *in adulterino bap- ß bis malediilum. Quoniam nemo poterat implere Legem
tifmate fub nomine baptifmi Johannis fuerant non tindti,
fed fordidati) Paulus apoftolus in Trinitatis nomine baptizan
pnecepit, quibus impofitis manibus , decidir in eos
Spiritus lanctus, & diverlarum linguarum miniftrabat elo-
quia cum interpretatione earum 5 ut nullus auderet negare
Spiritum fandhim ineile eis. Quamobrem fine intelledtu
Calatas eile appellat, qui hujus rei gnari 8c confcii, degradantes
fe , carnis cura; fe fubjecerunt.
Incipientes Jpiritu , nunc carne confummamini ? Hoc dicit,
quia cum ab inferioribus ad fumma fidei adfeenfiis fit, hi
■contra de fummis in ima delapfi funt. Per fidem enim fpiri-
tales efFedti cpnverfi ad Legem , perdiderant gratiam Spit
l i i .
rei erant omnes maledidto Legis , üt vindicaret in e o s :
Chriftus autem homo natus , oblatus a Patre pro nobis,
redemit nos a diabolo. Morti enim volentem offerens
ill um pro iis, qui maledidlo Legis erant obnoxii, male-
diclum ilium fecit hoc modo , ficut in Lege hoftia pro
peccatis oblata, peccatum nuncupabatur: propterea pro
maledidtis oblatus , fadtus eft maledidtum j nam 8c Judaris
fadtus eft maledidtum, dum qiiafi peccator occiditur. Ideo
non dixit : Fadtus pro nobis maledidtus, fed maledidtum i
is enim qui propter peccatum proprium morti offerebatur,
maledidtus nebat, in fua enim caulä moriebatur. Et fi pro-
pius adlpicias, videbis Chriftum maledidtum eorum facritus,
quam ruerant confequuti jconfümmatio enim perdi- C tum ,à quibus occifus eft j au x enim Salvatoris peccatum
tionem lignificar, id eft¿ fidem.
Tanta pajfi eftisjine caufa ,Ji tamen fine caufa. Multa
eos palios pro fide iìgnificat ab infidelibus ; tunc enim qui
credebant , ceteris opprobrio erant, five domefticis, five
extrañéis : 11am digito fignabantur quali rei majeftatis. Unde
fimiliter Galata: multa palli funt inlàniores experti, cu-
8c maledidtum eft Judsorum. Quia Jcriptum eft : Male-
dittus omnis, quipendet in Ugno, Hoc Moyfes dixit in Deuteronomio
de reis mortis j ut fufficeret fufpenfis in ligno
illic effe ufque ad veiperam , & deponi in fepulturam»
Qu ia , malediftus omnis, inquit, aui pendet in ligno ut reo
mortis fufficeret hoc,quia fufpenlus moriebatur in ligno-, ne
jus rei meritum perdiderant mittemes fe fub Legem. Sed diutius fi eilet fufpenlus, majus haberet opprobrium mors
quia adjecit : Si tamen fine caufa, oftendit íperare fe pofle
reforman illos. Qui ergo prabet vobis Spiritar» , ■& ope-
ratur virtute in vobis, ex operibus Legis, an ex auditufidei ?
ídem fenfiis eft , cui adduntur virtutis infignia, qua; tefti-
monium prmbent fidei, quod fit fpes fida & rationabilis.
ejus, quàm deberet ; & fieret macula generi ejus , fi am-
plius mors ejus publicaretur. Ac per hoc Salvator innocens
lufpenfus in ligno , non eft maledidtus , ièd maledidtum
illorum, à quibus fufpenfus eft. Quantum tamen ad Ju-
dxos pertinet, quali peceatorem illum occidendum Pilato
Legem aurem nulla virtus comitatur , qua: adtrahat ad ejus D oflèrentes , maledidtum illum fecerunt, ut quali reus occi-
fpem 5 quia qu* videntur, non fperantur, fed funt tempo- deretur, cùm eflèc innocens ; quia dignus morte maledic-
.ralia , fi.au lex fadtorum, quam fupra oftendimus. tus eft juxta Legem. yidentes enim titultos aggregati doc-
Sicut Jcriptum eft : Credidit Abraham Deo, 0 “ aftimatum trin^ ejus , zelati funt dicentes • : Ecce totus mundus abiit
eft.ei ad jujtitiam. Oftendit exemplo Abraha:, qui parer poft illum, ac per hoc pro nobis occifus dicicur , & duplici
fidei eft , juftitiam non ex operibus Legis imputari , fed genere pro nobis ¿ cùm enim putant illum oc,cidi debere ,
per fìdem -, credens enim juftifìcatus eft : ac per hoc fluite ne doceret, nihil profecerunt j quia 8c dodtrina ejus crevit, ,
& improvide Legi eos le fubjecillè, qua non ad juftifica- 8c mortem evacuavit in palfione fua. Defcendens enim ad
tionem data eft.
Cognoficitis ergo quia qui ex fide Jient, hi funtfilii Abraha?
Verum eft quia credentes filii funt Abraha: ■, quia fi Abraham
ex fide juftificatus eft primus , quotquot poft hunc
creduni, filii ejus funt, five ex Judaeis, fiye ex gentibus.
inferos, genus hominum liberavic -, qua caufa 8c occidi le
pemiifit, fciens pro nobis elfe, 8c contra diabolum.
t i t in gentibus bene diti io Abraha Jieret per Chriftum
Jefum :c & benedtttionem Spiritus accipiamus per fidem. Hoc
d ick , quia exprobratis 8c maledidtis Ju d xis , cùm libi de
S. Providens autem Scriptura quia ex fide juftificat gentes L juftitia Legis blandireniur , occifo Salvatore d quali fabbati
Deus ,pranunciavit Abraha : Quia benedicentur
gentes. Hoc dicit, quia forma eft Abraham omnium cie-
dentium, ut hi benedirti in eo fint, qui credunt $ fequentes
enim fidem ejus, particip.es fiunt benediiStionis ejufdem.
Ergo qui ex fide funt, benedicuntur cum fideli Abraham ;
quotquot enim ex operibus Legis Juntfub maledillo funt. Ma-
nifeftum eft quia fideles cum fideli benedicuntur, quomodo
infideles cum infidelibus puniuntur. Nam qui fub Lege
iolarore promillìonis benedi£tio Abrahs tranfitum fecitad
gentes per fidem Chrifti Jefu.^Unde dicit Dominus Judxis :
Tolletur d vobis regnum Dei> 0 " dabitur genti facentiJruct-1
tus ejusi
Fratres ,fecundùm hominem dico. Hoc dicit, quia exem*-
plo humana: caufa: commendare vult ratipnem divina pro-
millionis. Hominis teftamentum, confirmatum tamen , nerno
irritum facitì aut fupcrordinati Verum eft quia teftamenagunt,
fub maledillo funt -, quia tranlgreflores Legis funt. turn defunài jure fa¿tum non poteft icindi.
Scriptum quippe eft : MalediBus omnis qui non perman- Abraha ditta funt promijfìones, & femini ejus¡ Non dicit
fefit in omnibus, qua fcripta Jùnt in libro Legis , ut faciat p Et feminibus » quafi in multis yfed quafi in uno : E t femini
f . nf
. iì.
ea. Hoc fcriptum eft in Deuteronomio, quia li quid Legis
præterilTet aliquis, maledidtus habetetur. Et tanta mandata
funt , ut impoifibile lit firvari .ea. Unde 8c Petrus
apoftolus , in Adtibus apoftolorum ait : Qiiid imponitis
jugum fratribus ,quod ncque patres noftri ncque nos potui-
mus portare .? Negligenti enim & fuperbo b populo haec
data erant , ut per omnem converfationem Legem ha-
berent.
Quod autem in Lege nemo jnííificatur apud Deum, mani-
feftum eft ¿ quia juftus ex fide vivit. Ac per hoc receden-
dum à Lege docet, ne juftitia per fidem quæfita depereat.
Le x autem non eft ex fide, fed quifecerit ea , vipet ineis.
a. Codex Laud, in alter» baffi [mat e. .
-b- Jdcm codex Laud, pofuls bac diíta erant.
c. K.ora. .«dii. (g- fromijßoncmSpirimi ascifcremitituo
, quod eft Chrifttts. Hòc e ft , qued ieriptum eli in Gene
li ad Abraham : Et in femine tuo benedicentur omnes gentes.
Quod utique impletum eft in Chrifto, in cujus nomine
omnes gentes benedicentur per fidem. Ideo non in multis,
lèd in uno firmara eft promilìio, qui eft Chriftus, Hac difi.
putatione fua Apoftolus quali reos falfati reftamenti de-
lignat, qui credentes in Chriftum , etiam de Lege aliquid
fperant ¿ ut non folum fallís promilla in Chrifto ¿fed & in
Lege lit. Ideo probat promilïionem benedidkionis in folo
Chrifto fadtam.
Hoc, autem dico , Teftamentum confirmatum d Deo in
Chrifto > e qua pojt quadringentos & triginta anno5 fatta eft
I d. Vet. edit, cum m(T. aliquot, qnafi fabbati violati reo.
e. Rom. edit, I (* qn* fo jl, . . . 4ata eft, 9>n irritum facit , „I evafitet
Ir.v.
L e x , non infirmata ad evacuandam promijfionem. In folo
Chrifto -firmatam bênedidtionis promilïionem docet, ut
Legem polt quadringentos 8c triginta annos datam öften-
dat ¿ con iti tuta enim promifîione pollea data eft L e x , qua:
non utiqiie infirmaret promilli'onem, fed quod futura , &
quando ventura eilet j fignïficaret.
S i enim ex Lege her éditas, jam non ex promijfione : Abraha
autem per repromijfionem donavit Deus. Duas caulàs libi
contrarias defendunt Judæi ; nullo enim padto, nulla ratio-
ne fuaderi potell Judæis Abrahæ promilïionem evacuatane
per Legem , & redte : lèd aliud adverlum improvida
præfumtione defendunt, putantes juftificationem fine opere
Legis provenire non pólle ; cùm fciànt Abraham, qui forma
ejus rei e f t , fine operibus Legis per folam fidem jultifi-
catum. b Sed æmulatione quadam cæcati , non intelli-
gunt, neque conliderant quia li per Legem juftificatio, ex-
cluditur promilfio *, 8c li exdufa fuerit promilfio, line dubio
fruftrabitur fides Abrahæ : quod ne audire quidem fe paciun-
tur Judæi, feientes quia promiflio ex fide eft Abrahæ. Quæ
promilfio per fidem juftificat,11011 per Legem ; licut 8c Abraham
juftificatus ex fide eit. Hl ergo heredeS funt promilfio-
nis Abrahæ, qui illi fuccedunt, fufeipientes fìdem , in qua
benediòtus & juftificatus eft Abraham. Tellimonium ergo
promiflionis Abrahæ teftamentum appellatur ; ut poll mortem
ejus heredes elfent in promilfione , filii ejus faéti per
fidem. Quæ caula cucurrit ufque ad Chriftum Abrahæ re-
promilTum , ut poll mortem Chrifti credentes , heredes
ellènt fidei Abranæ per teftamentum lànguinis Chrifti. Donum
erg<5 quod promiflum eft Abrahæ, rniis ejus in Chrifto
folutum eft 3 quamvis & iple Abraham confequutus lit donum
hot illic, ubi inventus eft.
c Quid ergo Le x fattorum pofita eft , donec venirci Jemen,
cui promijfum eft ? Lex fattorum, id eft, M oyfi, polita
eft in medio inter cceptam promilfionem 8c fernen,
cui faéta promilfio eft, hoc e f t ,inter Abraham & Salvato-
rem. Ideo longe data poft fadtam promilïionem, ut iplà
diftintftionç aliud L e x , & aliud promilfio videretur ; ut po-
pulum Dei à gentibus fegregatum erudiret fub Dei timore
, ut dignus fieret ad excipiendam promilïionem, quæ eft
Chriftus. Lex tamen fattorum ideo dicitur , quia docet quæ,
Deo jubente,corporaliter fiant de facrificiis,de primogenitis,
de decimis , & de ceteris talibus. Dijpofita per Angelos
in manu Mediatoris. Angelos dicit Dei nuntios ,id eft ,
Moylèn, & Jefum filium Nave, Se ceteros prophetas ufque
ad Johannem Bapriftàm, de quo Deus dicit : Ecce mitto A n ge
lum meum ante faciem tuam. Per hos ergo Lex ordinata,
difj>olita eft à Deo in manu, id eft , poteftate Salvatoris j
ipfe eft enim mediator vel reconciliator D ei 8c hominum, ut
lalvet quos vult ex iis qui Legem per fupra memoratos Angelos
acceperant. Iplè enim ait : Sicut PaterJufcitat mortilos,
& vivificai : fic & pilius quos vult, vivificai.
Mediator autem nnius non eft. Sine dubio mediator , hoc
eft, arbiter non eft unius,fed duorum ; cùm enim duo populi
invicem adverfus le dimicarent, femper dilfidentes 8c inimici
diverlitare doétrinæ, Salvator norum arbiter venie,
amputans utrifque populis per quod difcordabant, ut poC.
lent elle pacifici.' Abftulit ergo gentibus numerum deo-
rum, 8c famularum elementorum, quod fcandalum erat He-
bræis : abftulit & Judæis opera Legis, id eft, neomenias ,cir-
cumcifionem, 8c curam fabbati, 8c difcretiones efcarum, &
cetera quæ abòminabantur gentiles j 8c fic faóti fune pacifici,
qui prius fuerant inimici. Si ergo hæc ita fe habenc,quid
eft ut Galatæ hebétudine mentis d arbitrium iftud corrompant,
converli ad judailinum ? Judicium enim Salvatoris in
irritum ducunt, quando poft fa ¿tarn pacem, quali pceniten-
tes de ea , fubjiciunt fe illis, quæ prius paci fuerant inimica.
Juxta fenfum ergo Galacarum Chriftus arbiter non efl^
quia indudti in Legem de duobus populis unum fecerunc,
& unius utique populi arbiter nemo eft. Hunc eumdem
fenfum ad Ephefios pròlequitur dicens Ipfe enim eft pax
nojtra, qui fecit utraque unum, dr medium parietem maceria
folvens, inimicitiam in carne fua legem mandatorum in de-
cretìs evacuata ; ut duos conderet in fe uno novo homtne, fa ttens
pacem. Si in Uno novo homine facie pacem , ambo-
bus utique abftulit, per quod dilfidebatit -, 8c hoc eis fta-
tuit data fua lège, per quod ellènt pacifici. Hoc Galatæ
' a. Rom. edit. Duo fibi contraria defendunt.
b. Codex Vail- Scd amulatione quidem cacati.
> c. Rom. edit. Quid ergo Lexi Troptcr transgrejfionet f opta e f t .... ordinata
per Angelos , in manu mediatoris. ¿¡¡¿ftd ergo-Lex &c.
A irruperunt converli ad judailinum. Deus vero mus eft. Hoc
dicit, ne Chriftum praticando Deüm, « quern arbîtrum dicit
uni D eo , prædicalïè putaretur contra Legem & prophetas.
Arbitrato ergo hunc per adfumtionem carnis intelligi
docet, licut dicit adTimotheum : Arbiter Dei, & hominum
homo Jejùs Chriftus : juxta àutem quod Deus e f t , à Patre
hunc non feparari, led unum eftè cum Patre. Sive enim
Pater, live Filius, Deus unus eft ; Deus enini natura; no-
men eli 8c poteftatis , quam in Patre 8c Filio individuarti
manere ipfa hominum ratio docet.
L e x ìgìtut adverfus promijfa Dei ? Abftt. Ab fit utique, quia
non eft Lex inimica promiflionis j quippe cùm confirmée
B earn. Nam primus Moyfes dicit : Prophetam vobis excira-
bit Deus de fratribus veftris. Hoc de Cnriftò dititum Petrus
apoftolus probat in Aétis apoftolorum. Etenim f i data ejfet
Le x , qua pojfet vivijìcare, vere ex Lege ejfet juftitia. Julti-
tiam hanc dicit ,quæ apud Deum imputatur juftitia ,id e ft ,
fidei, quia 8c Lex habuit juftitiam, fed ad præfehs,non quæ
juftificaret apud Deum. Remitiere enim peccata non po-
tuit, ut de peccatoribus faceret juftos ; fed ad hoc data eft,
ut terrori effet provocans homines ad bonam vitam, irre-
verentes puniens. Ideoque non eli data Lex, quæ polTet vivificare,
fed condannare.
Sed concluftt Scriptura omnia fub peccato, ut promijfio ex
C fide jefu Chrifti daretur credentibus. Hunc lènfum 8c ad
Romanos pofuit, dicens: Concluftt Deus omnia Jub peccato ;
ut omnium mifereatwr. Hoc dixit quod fupra memoravi, quia
' Lex ad hoc data eft , ut peccatores reos fe feirent apud
Deum. Manifeftatis enim peccatis fu is , conclu li funt, ut
- fe excufare non poflènt, fed quærerent mifericordiam -, ut
veniens qui promilfus erat Abrahæ, fidem folam ab eis
pofeeret, quam habuic Abraham -, ut & malorum fuoriim
veniam , & juftificationem mérerentur. Hoc enim mani-
feftaverat Deus per Efaiam prophetam, dicens : V'eniet ex
Sion, qui eripiat df avert at impietatem ab Jacob ; dr hoc trit
illis d me teftamentum, cum abftulero peccata eorum.
D Prius enim quam veniret fides, Jìtb Lege cuftodiebamuvyicon-
clufiin’eamdem fidem, qua incipiebat revelari. Hoc eft, quod
dicit, quia antequam veniret Salvator, fub Legis cuftodia
-agebamus , ne peccaremus ; ut veniente promilfione digni
elfemus. Hac enim fpe Lex tutos præftabat nos, ut venienti
Chrifto oftèrret nos, id eft, Judæos.
I toque L e x padagogus nosterfuitin Chrifto Jefu, ut ex fide
juftificaremur. Idem fenfus eft, quia lub cura Legis eramus,
donec veniret Chriftus , qui nos credentes juftificaret.
Veniente autem fide, jam non Jìtb padagogo fumus ; omnes
enim filii Dei eftis per fidem, qua eft in Chrifto Jejù. Sub pæ-
. -dagogo qui a g it, poteftatis fuæ non eft -, parvulus enim
8c lubricus adpeccandum lub pædagogicura habetur. Ve-
£ niente autem Chrifto , qui quafi de minoribus facit majores,
liberaci de poteftate pædagogi, per abiutionem pec-
catorum fadti fumus filii Dei > cùm ellèmus fervi peccati.
Quotquot enim in Chrifto baptiz.atî eftis, Chriftum induiftis.
Hoc dicit, quia credentes dum immutantur, Chriftum in-
duunc •, quando hoc appellantur, quod credunc.
Non eft Judaus. neque Gracus : non eft fervus, neque liber :
non eft mafculus, neque f emina ; omnes enim vos unum eftis in
Chrifto Jefu. Nullam diftantiam dicit credentium » ut nulli
præjudicetur quid fuerit, antequam crederet j omnibus enim
his unum decretum eft donum. Apud Deum enim nulla dif-
cretio perfonarum e f t , nifi morum 8c vitæ *, ut homines
F unius fidei meritis diftinguantur, non perfenis.
Si ergo * vos omnes unum eftis in Chrifto JeJU, ergo Abraha
fernen eftis ,fecundum promijfionem heredes. Semen Abrahæ'
funt omnes credentes, quia Abraham pacer eft omnium
credentium ; 8c fi filii funr, necelïario & promiflionis ejus
heredes -, ur confequantur per fidem, quod promiflum eft
Abrahæ , ut participes limus juflifi cationi s ejus in regno
cælorum.
•
D ico autem quod quamdiu heres parvulus eft, nihil diffe
r ì a fervo • cùm fit dominus omnium ; fed Jìtb curatori-
bus & aÜoribus eft ufqUe ad prafinitum remplis à patre. Verum
eft , quia jus patres ordioaverünt, 8c ulque ad quam
ætatem fubjeâius debeat elle adulcus , ftatùerunt ¿ ita ut
qüathdiu parvulus eft, libertat'ë lita uti nôii p o lfit, neque
■>m ¡Jhm c»rripant : àlü con-
^.2t.
ab'.%. %l.
f . 2 t.
Rom. li. XX.
Ÿ- H»
f . i f .
f . i 6.
f.z 2 .
C a p . IV.
f . i. mS
tefiit Cllrijti
.nfHt«it,fr*dic*fr'puUrtt>
e,2 ° librali* fernen’ tßit e? fetundum.
%