I « I
I
1 ]
Berengaudi expofitio
Matth-xy 4?
j 8 6
J û î
-abominationcm & m&daeium ; quia in die jud'icii exibunt Angeli, f i fanZorum : fex anguli pcrfeZionem demonftrant operum bonorum.
■<2 A V UT
X X I I .
Ibidem io.
feparabunt malos de medio juftorum , f i mittens eos in caminum ignis
-ardentis. Nam & illis qui oleum caricatis in vafis fuis non habucrint >
claudcrur janua regni cæleftis ; diceturque illis à Domino : Amen dico
•nobis, nefcto vos.
cognovit ¡enjum Domini , out quis confilmrius ejses fu n , aut qtus prior
dedit i l h , f i rctribuetur ei 1 Qttoniam ex ipfc, f i per ipfum , f i in
ipfo ¡unt omnia : ipfi gloria in facula J seniorum, amen. Ec prophcta
Efaias : Oculus non v id it , Date , abfquete, qua praparafti exfpeStanti-
bus te. Ecce Angelus prophetam ufque ad locum prxfinitum duxir »
& non cum tranfduxir; quia omnipotens Dens fuos fanZos ufque ad
concernplanda lecreta & arcana myfteria fu® divinitatis perducic :
■fed nequaquam cos tranlducit > quia fragilicas humana perfe&c non
■poteft comprchendere ilia infcrucabilia & divina myfteria. Et iicut
’ q u i regios cibos odoratus e l l , & eorum dulcedinem p rx gu fta v it ;
amplius cos defidcrar , quam il.'e qui nec eos vidit , nec odoratus
e l l , nec qualis cflet eorum dulcedo guftando fcnfic: ita & fa n Z i,
q u i per contcmplationis gratiam dulcedinem patri® cxleftis fepe
Ordinem fex angulorum ufque ad fummicaccm ducit ; quia fa n il i
ho c ftudenc > uc pcrfeZionem bonorum operum ufqua ad fincm v it
® pcrducanc : in fuperioribus vero fummicatc acuicur ; quia omnis
incentio iànclorum ad ilium ccndic , q u i . unns e f t , Sc in quo etiam
ip li unum hunt.
Fluvius ergo ifte , qui gloriam fanZornm dcfignat » fplendorem
cryftalli habere dicicur > quia unieuique fidelium fecundum qualica-
tem operum fuorum rcfulgec, licut d ic it /. poltolus : Stella enim ab
flella differì in claritate , f i c f i rejurreäio mortuorum. Qiyi de fede
D e i & Agni procedere dicicur ; quia ab ipiò proceder omnis gloria
fanZorum , qui auZo r eft omnium bonorum : qui eciam in medio
placex civitatis decurrere dicicur ; quia corda lanZorum perpetua
fuavitatis dulcedinc lxcifìcabit.
Et ex utraqtte parte (luminis lignum vita. Ezcchieli in utraque ri-
debemus , qux de tempio , id B pa tortentis plurima ligna demoni Irata fune, de quibus fupcriùs lo -
fcilicec prxdioatorum : Angelus quuti fiimus : h ic autem vie® lignum utramque partem fliìminis occu
p ale dic ic. S c d i l l i c per multa Ugna multi pixdicatorcs : hic autem
per unum vie® lignum Uhus Chriftus dclìgnatur , qui e li vita
cunZoTum fidelium : per utramque vero partem fluminis poffumus
Angelos Sc homines intelligcre. Utramque igitur partem fluminis
lignum vit® obrincbit ; quia & Angelos Sc homines landlos Chriftus
xqualitcr poflìdebit. Adfcrens fructus duodeeim. FruZus duodecim
apoftoli fu n t , omnefque q u i corum doZrinam fune fcquuti : fruc-
tus duodecim lignum vit® adfercc ; quia in illa beatitudine Chriftus
omnem multitudinem fidelium collocabic. Per menfes fingulos reddens
frttciuhi fiiitm. McnfeS fingali tempora fune ab initio mundi
ufque ad finem ejus » de quibus frequenter diximus. Per menfes ergo
fingulos reddet frudlum fuum ; quia omnes eleZos.qui fingulis ccm-
'' " " ~r~ ’ r illa bèatitudìne Patri
ium- Folia ligni verba
funt Evangeli!, qü® fànitatera mulcis gentibus prxftiterunt. Et e f t
fenfus : Omnes gentes qu® per dodlrinam Evangelii à languori bus
animarum falv® faZ® funt > in c® lei t i beatitudine conftitucc.
E t omne malediStum non erìt amplius. Cùm dicic , ornne maledici
um demonftrat plurimas effe m alcdiZìoncs. MalediZionem mortis
primus homo incurric > quando peccavit, Se ab ilio in omnes homines
pcrcranfivit. Ec de C h r ifto Paulus dicit quod faZus fit ma-
lediZum pro nobis ; quia mo rtem, qu® e ft malediZio primi hominis
» pro.noftra fàlurc fufeepit. Scd Sc Cain pro reatu homicidii
malediZus e ft à Deo. Ec cqntemtoribus Legis dicit Moyfcs : ¡Aale
dici us qui non permanferit c in fermonibus libri hit jus. Similiter Sc
nos cum gravitcr pcccamus, ipfi nòfmct ipfos peflima maledizione
damnamus. Omne igitur malediZum non erit amplius > quia pccca-
D turn non eric >ncc aliquid quod occafionem prxbeat peccandi. M a -
ET ofiendit mihi fluvium aqua vita , fplendidum tamquam cryflal-
Itttn yprocedentem de fede Dei & Agni > in medio platea ejus.
Ezcchieli in ultima vifionc torrcns demonftratus e f t ,q u i de tempio
e x ib a t. Si decurrcbat in mare , de quo ita loquitur : Et duxit me,
inquit » Angelus mille cubitos, 0* tranfduxit me per aquam ufque
ad talos. Et duxit me mille cubitos, tranfduxit me per aquam ufque ad
.genua. Et duxit me mille cubitos, & tranfduxit me per aquam ufque
ad renes Et duxit me mille cubitos, torrentemque non potui tranfvadere j
quia intumuerant aqua torrentis, qui tranfvadari non potefl. Per tor-
jçntcm fcripturam divinam incelli,
• e l i ,d e Ectlefia egreditur » ab or
v ero Dominum figuifieat : propheta autera t y punì tenet corum > qui
divinas fcripturas ad h o cd ifc cre volunt »ut ipfi in cis proficianc»
Sc alios per earurn fcicntiam iuilruant : millenarius vero numcrus pcr-
feZioncm alicujus rei fiepe demonftrat.Ec prima tranfduZio ad hifto-
ri® incclligcntiam,fccunda ad moralem, tenia pertinet ad fpiritalcin.
«A n g e lu s igitur-prophetam mille cubitos ducit »cùm Dominus
a licui fideli fuo dcfidcrium largitur intclligendi Scripturas : tranfdu-
c it cum ufque ad ta lo s , cùm e i liiftori® intelleZum tribù it , quiG-
quis enim moralem Se fpiiitalcm intelligentiam in divinis fcripturis
jnveftigarc defidcrat , necefl’e eft ut hiftori® intelligentiam prius
poflìdeat : fccundo Angelus prophetam mille cubitos d u ç i t , cùm
Dominus fidelem fuum ad moralem intelligentiam pereipiendam aç - a ,
ccndit : per aquam ufque ad genua eum tranfdiu ic , cùm mo ra ìisC poribus fuerunt, Se crunt ufque ad finem
feientix feufus ei manifeftat. ¿ T e r t io Angelus prophetam mille cu -, repræfentabit. E t folia Ugni ad fanitatem
bitos ducit, cùm Dominus'po li moralcm intelligentiam fidelem fuum
ad fpiritualis intelligenti® fenfiis enucleandos per defiderium evehit.
Per aquam ufque ad renes eum tranfducit > ,cùm fpiritualis feienti®
fenfus c i aperit. Quarto prophetam Angelus mille cubitos ducit »
cùm poil kitclligeniiam Scripcurarum fidelem fuum Dominus ad con-
-templanda divina & cxleflia facramenta elevat. Torrentemque non
‘potuit ttanfvadate ; quia profunditatem divinorum cxleftiumque
myfteriorum nullus fi cut eli» perfetutàri poteft : E x parte enimeog-
nofeimus ex parte p/ophetamus, ficut d ic it Apoftolus : cùm autem
ventrit qttod perfcUum e ft, evacuabitur quod ex parte eft ; Se iterum :
Videmus nttne per fpeculum in anigmate , tunc autem facie adfaciem.
Hunc corrcntcm idem Paulus tranfhieare fé non poffe confiderans
dicebat : O altitudo divitiarum fapientia ©• feientia D e i, quam incom-
prehenfibilia junt jndicia ejus » ©» inveftigabtles via ejus
y- n i,
-r.
Som. j. i».
Galat.y i j.
Gen. 4.
Dext.17.1S,
led iZ io quoque pximi hominis in refurrc'Zione delebitur»cum im-
mortaütas omnibus eleZis fuerit adtributa. Et fedes D e i , Agni
in illa erunt. Si modo funt fan Zi Ded in hac v ita pofici fedes D e i ,
quanto magis tunc »cümcortuptibilc hoc inducrit incorruptionem»
Sc mortale hoc induerit immortaliratem ? Et fervi ejus fervient Mi.
Qu® eft ifta fervitus , qua fervi Dei fervient Deo 2 Araando v ide-
licet cum »Sc fine fine eum laudando-
Et videbunt faciem ejus »©> nomtn ejus itifrontibus eorum. Quanta
fit gloria Sc fiiavitas qu® fanZis miniftrabitur > mens humana com-
prenendere non p o te ft , ficut dicit apoftolus P aulus: Guod oculus non
v id it, nec auris audivit» nec in cor hominis adjeendit, qua prapara-
v it Deus diligentibus fe. Scd omnem dulccdinem atque fuavitatem
illud tranfcendec, quod videbunt Dcum facic ad faciem. Nomen
deguftant, multo amplius in ejus amore quoticjie exardefcuat, quam p vero Dei eft Filius D ei : nomen itaque eric in frontibus fanZorum j
illi , qui propter dulcedinem fàcculi dulcedinem non fentiunt vit® quia ipfà claricas atque fpecies dcmonflrabit eos effe filios Dei.
-atern®. Et nox ultra non erit. D ic it in alio lo cò Johannes : Deus lu x eft»
D ic it idem propheta in fequentibus vidiffe fc lig n i in utraque ér tenebra in eo non funt ulla. Quas ergo tenebras pati poterunt,
l ip a torrentis, quorum fruZus crant in cibum, Se folia ad medici- à quibus Deus affidue vidébitur ? Quod fi de damonibus & impiis iniiam.
Du® ripa dùo‘ Teftamcnta fignificant : inter has duas ripas ^ tclligere volucrimus h o c diZum , nox non erit ; quia dxmoncscum
magnus torrcns Scripcurarum » qui à fànZis patribus editus eft »de- omnibus impiis in cloaca inferni in perpetuum tenebuntur rechili,
currit : per ligna vero doZorcs Hcclcfia defignantur » qui in utrifque Et non egebunt lumine lucerna , ncque lumine folis. Diximus fbpeiiùs
x ip is , id eft » in doZrina veteris ac no v i Teftamenti piantati effe per lumen Iun® ac lumen folis vetus ac novum Tellamentum effe
dicuntur , unde aquas ver® feientia trahentes, Se fruZus gignunt » defìgnatum : eaindem itaque fignificationem habet lucerna in h o c
Se folia-: per fruZus namque opera bona , per folia autem verba p rx - lo co , quam fupcrius diximus lunam habuiffe. D e lumine autem fbdicationis
defignantur. FruZus in cibum, Se folia ad medicinam lis ac luna , id eft , veteris ac novi Te ftam en ti, fùperius aliqua d iprobeiunt
; quia unufquifque d oZ o r languenti anima medicinam ximus. H o c igitur lumine non egebunt fàn Zi. ¿¡uon'tam dominus
■verborum fàlutiferam tunc miniflrat, cùm cam prius exemplis b o - Deus illuminabit illos, $> regnabunt in facula faculorum. Hucufque
norum operum paverit. p vifio feprima. Q u a fcquuntur, ad admonitionem pertinent ipfius
Ecce Ezechicl torrentem de tempio exiiffe fé vidiffe dixit : Johann Jobannis ceteroruraquc fideliuir
nes autem non torrentem, fèd fluvium à fede D e i Se Agni proce- ~ " ‘ — » ■■■“ >
dentem libi oftenfum fuiffe dicit. Torrens ex nimio ardore folis fo lce
fic ca t i, fluvius vero nullo ardore exficcatur: non inconvenicntcr
ergo .per torrentem divma fcriptura exprimi tur , qua veniente fole,
ad e f t , Domino 'ad judicium ,‘ficcabicur ; quia p o ti refùrreZioncm
divina fcriptura neceffaria non eric. Porro per fluvium» qui nullo
ardore folis ex ficea tu r , gloria fanZorum perpetua imclligitur : qui
à fede Dei Se A gn i procedere dicitur ; quia ab ilio .fluvius glori®
lànZ onim pro cedei, à quo , illis in carne pofitis , proceffu riyus
omnium bonorum.
Qnj, fluvius fplendidus tamquam cryftallu .J e d ic itu r : verum
•quia hùjus Iàpidis in hoc libro fepe nt mencio, placuit ut de natura
Se fìgnificatione ejus pauca dicamus. H ic lapis clarior e li omnibus
lapidi bus : nafeieur autem in frigidilfiihis lo c is , à quibus frigus
nuniquam recedit. Quia ex inferiori parte faxo aliquantulum mol-
•liori inhxrcc, radicem in eo parumper defigens, furlinnque crefeens
-erigitur , fex angulos habens, in fummitatc vero acuitur ; cmndcm.
tàinen ordinem fex angulorum ufque ad fummitatem fervans. Significar
autem unumquemque perfeelum virum : lapis vero »cui in-
h a r c t , Chriftum defignar : claritas cryftalli puritatem mentium
'urai, • i b. Quidquid à vocibus ,Tertio A
iptius I I vat intercedi;, è mff. omnibus reili
fupra ponebatur poli voces Dominimi fignific.it ; fèd in mfl^hoc locò aptiu;
«Bollocacur..
i.Csr. i . jì
y. v.' i
■ lotmn.i.ù
Et dixit mihi : Hac verba fidelijftma & vera funt. H o c bis ideo
r ep e tit, ut nullus confiderans oblcuritatcs diZionum, & ea qu® fecund
um iitteram irrationabilia videntur, incredulus exiftat ; fuerunt
enim quidam »qui non intelligentes divina myfteria, q u x in hoc l i bro
continentur, à catalogo divinarum fcripturarum cum amputare
voluerünt.Ef dominus Deus fpirituum prophetarum mi fit Angelumfuum
offendere fervi s fu is , qua oportet fieri cito ; id e l i , dominus Deu s'qu i
fpiritum propheti® dedit omnibus fanZis prophetis ,ip lè mifit Au-
gclum fuum , id e f t , ipfum qui hoc loquebatur , qui Sc Johanni
oftendit omnia myfteria, qu® in hoc libro continentur , offendere
fervis fuis qua oportet fieri cito- Cùm h a c Scriptum non tantum ad
futurum tempus, fed ctiamdd prxtcritum pertineat, cur ad demon-
itranda ea tantumroodo, quxoportcbat fieri cito, à Deo fè dicit effe
miffum ? Q u ia nimirum prxterita facile dignofeuntur : futura autem
& incognita horoinibus non nifi per re-velationem Spiritus
fa n Z i , aut per Angelorum minifterium intelligcre poffumus. A lite r ,
quidquid ignoramus, futurum nobis e ft ; quia futurum eft ut ad cor
noltrum ven iat, quod nefeimus; illud v id e lice t, quod Deus prxdcfti-
navit ut feiremus ; non enim feientia mali nobis prxdeftmata eft »
fed e x originali peccato defccndir.
Angelus- prophetam ufque ad facramenta tle-
omnes mlT. in fermonibus libri hujuj. •
i l c. Omnes edit, in omnibus iis :
5%7 in ApQcalypfin. De Vitione VI I. j88
Et ecce venia velociter. H o c inperfona loquitur Chrifti» lignificans tem civitatis poffumus acciperc
eum ad judicìuiii citò effe venturum- Beatus qui cuftoditverba prophetia “ — ...n.:- .
libri hujus. Ille fervat verba propheti®, id e l i , mandata Dei , qui ea
operaudo implec, & in meditatione eorum alfiduus eft » implcns illud
Pfalmographi diZum : Sed in lege Domini voluntas ejus, e£* in lege ejus
meditabitur die ac nolle.
E t ego fohannes qui audivi & vidi hac, &poftquam audiffem & v i-
dijfem, cecidi ut adorarem ante pedes Angeli, qui mihi hac oftendebat,
dixit mihi'- Vide ne feceris , confervas tuus fum fratrum tuorum
prophetarum , & eorum qui fervant verba libri hujus. Deum adora,
a Cur Angelus à Johanne adorari nolucric, beacus Gregorius fufficien-
ter expoluit : quxrendum vero nobis eli , cur rcpetiit quod antea ei
prohibitum fiierat. Sed fi diligcnter fcripturam libri hujus infpexerimus,
non in vanum effe faZum intùebimur ; nani cùm ei demonliraffct
Angelus Chriftum in fua fede fedenrem , quacuorque animalia
niferieordiam & clementiam Dei.'
H a c eft pòrta , qu®juftis apcrietur, Se injuftis claudctur ; quia jullos
intra aulam paradifi mifericordià divina rccipiec : / à qua mifcricordia
impii alieni, exiftent. Ab hac porta fatua virgines rcpcllentur , qu® m .
oleum caritatis in vafis fuis non habebunt.
Unde Se fcquitur : Foriscanest & venefici, & impudici, & homicida, &
idolis fervientes, & omnis qui amat & facit mtndacium. Per canes fai-
fos prxdicacorcs poffumus intelligcre , de quibus dicit apoftolus Paulus:
Vìdete canes, videte malos operarios, videté conciftonem i 8e propheta :
Canes muti non valentes latrare ; Se iterum : Canes impudentifftmi nef-
cierunt faturitatem, ipfi paftores ignoraverunt intelligentiam. De cete- Ibidi
ris vitiis» qua hic concinencùr, fupcriùs diximus. Omnes ergo qui Iris
vitiis lucrine fordidati, ab illa beatitudine repcllcntur, Se acerna pcena
damnabuntur.
Ego fefus mifi Angelum meum teftificari vobis' hac in Ecclefìis
ginciquatuor feniores , nequaquam dicicur Angelum adorare Yoluiffc. B fum radix & genus D a v id , ftella filendida , & matutina. David radix
y. XV
■Philip, y
M
y . xvr.
Similiter cùm ei demonftraflec qualiter ab Agno feptem figlila refera-
tà fu n t , Se ea qua fub cantu tubarum feptem Angelorum g efta fu n t,
ncc non & ea q u a fub effulìone pliialarum feptem Angelorum gcfla
fuiffe lcguntur , nequaquam dicicur quod Angelum adorare voluèrit.
Ubi vero ventum e li ad cum locum, in quo ei ab Angelo demonftra-
tum eft , qualiter fponfa C h r ift i, id eft Ecclcfia, Chrifto comünZa
e ft, in có videlicet lo c o , ubi fcriptum e ft : Gaudeamus & exfultemus,
b & dcmtts gloriam ei ; quia venerunt nuptia Agni , & uxor ejus pra-
paravit fe .- & datum eft e i, ut operiat fe byjfino fplendente candido.
Jsyffinum enim, inquit ,juftificationes funt fanclorum > continuo Ange-
him adorare voluic. Simili modo Se in fequentibus, cùm ei demonftraca
effet dejcZio Antichrifti, alligatio diaboli in abylìum, gloria refurrec-
t-iOnis, nullo modo Angelum adorare voluit : cùm autem in fine hu
ju
eft uniyfirfa ftirpis fu® ; quia-ficut ex una radice mulci rami oriuntur »
ita & ex uno David magna progenies eft exorta. Cùm ergo David
fuerit radix C h r ift i, eo quod de ftirpe ejus Chriftus fuerit exortus»
qiiomodo Chriftus radicem fe dicit effe David 2 Chriftus igitur & rad
ix & filius eft David. Radix eft David y quia ab ipfo David eft crea-
tu s , ficut Se cereri homines: filius eft David j quia ex ejus progenie
proccflit fecundum cameni. Qui eciam ftellam matucinam le vocat.
Stella matutina , quam lucifelum vocamus , reZe Chriftus dicitur ;
quia ficut illa mane oriens fplenaórein fuum per univerfum mundum
fp arg it, ita & Chriftus venicns in mundum, univerfam mundi faciem
illuminavic : qui non incongruenter. lueifer vòcatur ; quia venicns in
mundum , luccm fecum deculic, qua tenebras hujus mundi extinxic.
D e hoc lucifero Job loquitur diccns : Gjui producit luciferum in tempote Iob. 58.51?
demonftratum effet c i qualiter Ecclefia poli rcfurreZiónis - , fuo. Luciferum in tempore fuo Deus Pater produxit , quando"Fi
ri ll-n in »prniim rum il In rponatura fnriaKirur. rnnrinuo (ìmm rmnnrp rnnflir.nro ad Trdimendnm fuum tempore conftituro redimendum gcerennuuss hhunmmaannuumm ddiirreexxit.
g Et fponfus dfi fponfa dicunt : Veni. Sponfus & fponfa, id eft, Chriftus
& Ecclefia omnes homines per Scripcuras & pe^ pradicatores ad pcrci-
pienda prxmia fémpicerna quotidie invitant : Et qui audit, dicat : Veni.
Audiunt autem non folum i l l i , qui divinas fcripturas ineelligune ; fed
& illi qui ea bona fciunt, per qu® falvari poffunu. Multi funt vero qui
audiunt, id e f t , qui divina mandata didicerunt : fed non veniunt; quia
ea opere implcre negligunt. Q u i igitur audit, neccffc eft ut veniat : &
qui jam ccepit venire ad Deum per viam operum bonorum, neceffc habet
ut Se alios fecum admonendo pertrahat. Et q u if itit, veniat: id e f t , qui
fitic vitam æternam, ad earn per viam bonorum operum venire fe debe-
re cognofcac. 6£«i v u l t , accipiat aquam vita gratis. H o c fupcriùs ex»
poli turn eft.
Contefior omni audienti verba prophetia libri hujus : f t quis appofuerit
11 Chrifto in xternum cum ilio regnatura fociabicur, continuo
Angelum adorare Voluit ; conjungìtur namque Ecclefia quotidie Chrifto
per fìdem, ccteraque bona opera, qua per byffum defignantur. C o n -
jungetur vero ei poft re^irrcZionem multo exeelfius atque nobilius,
non jam per partes, ficut modo: fed tota lìmul in xternum cum ilio
manfura, & fine fine regnatura. Igitur Johaunes bis Angelum adorare
voluic ; quia binas corijunZiones Ecclefi® cum Chrifto ei demonftravic.
E t dixit mihi : Ne fignaveris verba prophetia libri hujtu -, tempus enim
prope eft. Signata eft Scriptura illis , à quibus non intelligirur. Prxcipi-
turigitur Johanni nefignet verba propheti® libri hujus, id e ft, ne tacendo
obfeuritates ejus abfeondae , fed exponendo potius omnibus cam
feire volencibus manifeftet ; eo quod dies ju d icii, qui in hoc libro d i-
verfis modis deferibitur, prope f i t , & neceffe habeamus ut periculum,
quod imminer, corde videamus, ne ficut fur incautos occupec, Se per-
dat. Sed cur Johannes fecundùm prxceptum angeli cum obfci
bri hujus exponendo Se deferibendo manifeftare noluit ; prxfercim cùm
propter eafdem obfeuritates quidam in errorem & bxrefim deeiderint, di-
centcs Chriftum poft refurreZionem per mille annorum fpacium cum
omnibus GmZis inAnundo carnaliter effe regnaturum. Yerùm quod non
fecit fcrìbendo, credimus eum feciffe predicando.
igelicum oblcuritatcs li- D ad hac, apponat Deus fuper ilium plagat feriptas in libro ifto : & f i q t '
Q u i nocet, noctat adhuc : & qui in fordibus eft, c fordefeat adhuc :
& fanHus fanHificetur adhuc. Q u i dicic : Q u i nocet, noceat adhuc :
qui in fordibus e ft, fordefeat adhuc; non prxcipiendo, fed comminand
o dixie. Solent quippe homines hoc genere locutionis terrete quqf-
dam libi fubjcZos, iicuc magiftri qui folent dicere pueris vacantibus :
Nolite legere, nolite legere: illi vero intelligences comminationcm effe
h o c , non prohibitionem, flatim incipiunt legere. Hoc etiam modo
domini fervos otio corpentes tenere folent , ut opus fibi in junZu*
d citius expleant.
Ecce vento cito , & merces men mecum eft redder e unicuique fecundum
opera fua. Sxculi homines mercedes , quas fibi fervientibus debent
reddere aut in facculis , aut in horreis, aut in quibufdam terre locis
habent : Chriftus autem premia fervorum fiiorum fecum femper habet \
ab ipfo enim procedic modo omnis bonitas fanZorum, ab ipfo & in
futurum procedei omnis gloria eorum.
Ego fum A & Q. primus & novißimus, principium & finis. Beati qui
lavant ftolas fu a s , ut fit poteftas illis in Ugno v ita , & per portas intrent
in civitatem. Poffumus per ftolas in hoc loco animas noftras intelligcre,
Se quia affidue pcccamus, neccffc eft ut ftolas, id e l i , animas noltras,
orando, vig ilaudo, jejunando, eleemofynas largiendo affidue lavemus.
Per lignum v ira poffumus fapientiam'iutelligcre,, dicence Salomone:
Lignum vita eft i is , qui apprehenderint earn : ©» qui tenuerit earn , bea- - - . --------- , .
tus. Porellatem in ìi^no vie® » id e ft, in fapientia habent fan Z i; quia p randus eft Dominus ; ut Yeniens , paticnciam & tolerantiam nobis
quicumque fapienciam poffidet, potens eft ad omnia vitia extirpanda, • adverlìs tribuac ; ut non vincamur a malo, fed yincamuyn bonó
ad centatióucs dxmonum devinceudas, & ad omnia bona opera pera- ',1:: *"
genda, ficut dicit Salomon : Melior eft patiens viro fo rti, & qui domi-
natur animo fuo expugnatore urbittm. Tales ergo per portas intrant in
civitatem, per illam videlicet portam , qu® dicit in Evangelio : Ego
fum oftium ; per me f i quis introierit, (alvabitur ; (fi- ingredietur , (fi egre-
dietur, (fi pafeuu inven'ut. Poffumus hoc Se ad futurum tempus referre;
per lignum namque v ita Chriftus defiguatur , uc fiepe jam diximus.
Si cut enim ex uno ftipite ligni multi rami prodeunt ; ita & ex uno
Chrifto multitudo fanZorum. Quicumque ergo lavacris fpiritalibus,
id e f t , e bonìs opcribus animas fuas abluere non ceffanc , poteftacem
habebunt inligno vit®; quia ejus membra effeZi per illum magna po-
terunt : nani ficut ex uno ftipite arboris omnis vircus ramorum procc-
dit ; ica & ex uno Chrifto omnis poteftas fanZorum. Per portam auy
. XVIII.
y.xix.
minuerit de verbis libri prophetia hujus, auferat Deus partem ejus de libro
v ita , (fi de civitate[ancia, f i de hit qua (cripta funt in libro ifto. Cùm
fuperiùs precipiac Angelus Johanni, diccns : N e fignaveris verba prophetia
libri hujus ; quid eft quod idem Johannes in hoc loco maledizione
terribili damnat eo s, qui ad fcripturam libri hujes aliqua addiderinc;
maxime cùm in hoc libro multa inveniantur, qu x fecundum Iitteram
inutilia & vana effe videbuntur ", nifi cis fpiritalis intelligèntia adhibea-
tu r, per qu® intcHigancuf ? Yerùm non de expofitoribus , fed de hare-
ticis hoc diZum efle intcllig«c debemus; expòfitor namque nihil addit
aut minuit : fed aut obfciiritates hiftori® exponendo manifeftat, aut
moralem, aut fpiricalem intelligentiam demonftrat. Hxretico s ergo
maledicit, qui in fcripturis divinis ad confirmandam harefim fuam
quxdam felfa appònebant, & quxdam detrahebant, qua comm hxrefi
c videbanrar effe contraria.
Dicit qui teftimonium perhibet iftorum.- Ìt'iam venio cito, amen. Veni domine
h fefit. Chriftus dicit : Venio cito, Johannes petit : Veni domine feftt; 0
& nos adventum Chrifti mulcis modis poftulare debemus. Poftulamus
namque adventum ejus in oiatione Dominica , quotidie dicences :
Adveniat regnum tuum, id eft » tempus quod poft relurreZionem fucu- Metti, e. 101
rum e f t , in quo omnes fanZi cum Chrifto fine fine regnabunt. In pec-*
catis jacemus; neceffe habemus ut poenitcndo, plorando, orando» abfti-
nendo » eleemofynas largiendo , adventum ejus deprecemur ;,uc ad nos
mifericordiam fuam impendendo redeat, à quibus malis noftris irri tatus
difceffcràt. In tenebris ignoranti® pofiti fumus ; deprecandus e il Dominus,
uc veniat, & lumine fapientia fu® corda noftra illuminet. Ab invi-
fibilibus hoftibus impugnamur ; rogandus eft Dominus, ut veniat, &
ab cis invifibili potentia nos defendat. Vifibiles hoftes patimur, implplum.
Sant alii hoftes interiores, Se multo deterìores, à quibus indefi-
neuter debellamur, avaritia v idelicet, gula, libido, invidia, ira, odium»
fuperbia , vana gloria » tumor mentis, defpeZio proximorum, blafphe-
mi®, Se alii multi » quos longum eft poncre. ffti funt itaque hoftes
peffimi, qui ex nobis prodeunt, & nbbifeum morantur-, & jugiter nos
debellane. Habent autem & innumerabilia jacula malarum cogitatio-
n um , quibus affidue nos vulnerant. Si ergo interiores hoftes deeffent ;
i exteriores hoftes nihil nobis nocere ppffent ; id i funt enim proditores
civitatis noftr®, & exteriores hoftes nullo modo ,' nifi^per iftos , civitatem
cordis ìioftri poffuut capere. Rogemus igitur Dominum ut veniat
, & iftos immaniffimos hoftes in nóbis funditus l extinguat, quia
nifi extinguantur, nos falvi elle non poffumus. ,
Gratia domini noftri fe fu Chrifti f i t cum omnibus vobis, amen. S t &
mIT. e,
fanUìis fitnílifict
' e. Edit. Gill.
fust;
: Cur Angelin Domi
. fordefeat adhuc.
¿Pit*
i à Ioham
ixpofnim
adhuc
ahi,,
rjufti, clan
N0« prxcipiendo : cetera ex míT. reditúa
1. Et qui juftuí eft, juftificetur adhuc: &•
íStc . ’ 1
re : Rom fe abluere : m(T . . . animas
, aperietur, quia jtijtol; mil', ¿contrario,
•. w&¡,¡ Ego lefts : edit. Rom. ri
Eoris canes..... &■ fact i. Ego lefts. Vetum tant:
aium mlT reparat auftor..«,. . . . . . .
£. Gin. 1» ■«» - «.«-4» 0- b - * m m M S B 5 z ' f e rims : Rom. veto , Et fptruus & fponfa dicunt : Vent, id eft, Chriftus &c, fed
omnes m(T. nobifcum faciunt. '
Edit, left Chrifte. Dicit : Venio cito : melius mil. ut in contextu.
mice: min
i. EsJem edict exteriores hoftes nullo modo, nifi per
veto, exteriores hoftes nihil nobis nocere icc. .
I Ita mff. Edit, autem, extinguat, & illis extinUu, ptrducttt dtgnt
gaudia vita perpetua. Seguitar: Gratia domini fcc.