juftus jtiflificatjs eum, qui eftex fide Jefit Chrifti. Re ftea ic , A Moyfi, five naturalem , juftificantur ad prxfens ; ne rci
quiaut fit juftus, dedit-quod promifit: hoc autem promi- . fint in prsfenti judicio ; ideo ait : Ex operibus legis fi
f i t , juftificare fe credentes in Chrifto. Dicit autem in Aba- Abraham juftificatus eft , non habet apud Deum gloriam
cuc : Iufltts autem ex fide v i v i t ut dum Dei fidem habet quia qui fecerit, inquit, legem, vivet in ea,id eft, 1
y.» 7- & Chrifti, fit juftus.
V b i eft ergo gloyiatio tua ? Exclufiteft. Per quam legem?
fattorum ? Non, fed per legem fidei. Reddita ratione, ad
eos loquitur , qui agunt Tub lege, quod fine caula glorien-
tu r , blandientes fibi de lege , 8c propter quod genus fint
rietur ut reus : nec tarnen meritum ex hoc habebit apud
Deum, fed fidei caufa.
Quid enim dicit Scriptura ? Credidit Abraham Deo , &
reputatum eft ei ad juftitiam. Manifeftavit non ideo Abraham
gloriam apud Deum habere, quia circumcifus eft, aut
Abrah®, videntes non juftificari hominem apud-Deqm,nifi quia abftinuit le ab iniquitate ; fed quia Deo credidit ,hinc
perfidem. & juftificatus e f t , laudis fu® premium in futuro confe-
Arbitramur enim juftificari hominem per fidem fine operi- quuturus. j
bus legis. Gentilem dicit hominem pro certo haberi, quod ß \Ei autem qui operatur > merces non imputatur fecundum
juftificetur credefis, nulla faciens opera legis , id eft , fine gratiam » fed fecundum debitum. Abfolutum eft ei qui lecircumcifione
, aut neomeniis, aut veneratione fabbati. gi fa&orum, id eft , Moyfi , fubjedtus e ft , aut naturali j
A n Judaorurn Deus tantum ? nonne & gentium i Immo non imputari meritum ad mercedem , ut gloriam habeat
& gentium. Sine dubio omnium Deus unus eft. Nec enim apud Deum. Debitor eft enim facere legem , quia neceflifoli
Judari poifunt fibi vindicare, quod Deus illorum non tas impofita eft per-legem -, ut velit nolit, faciat legem, ne
etiam gentium fit -, cùm relegant ab uno Adam omnium ef- damnetur, ficut alio loco dicit : Qu i autem contemnunt, ipfi
fe originem, 8c nullum advenam volentem ad legem ac- fibi damnationem adquirunt ; quia ad prafens rei fitnt. Creeedere,
prohiberi. Denique aliquanti exierunt cum illis dere autem aut non credere,c voluntatis eft. Nequeenim
a in eremum de Aìgyptiis» quos fufcipere jubentur -, tan- quis cogi poteft ad id , quod manifeftum non e f t , fed intimi
ut circumciderentur, f f pariter cum illis ederent azy- vitatur -, quia non extorquetur , fed fuadetur. Quamobrem
ma vel pafcha : nec non & Cornelium donum Deiaccepiffè adlentiens prxmiis afficiendus eft , ficut 8c Abraham, qui
gentilem non judaizantem, & quod juftificatus f it , divino C quod non vidit, credidit.
teftimonio comprobatum. Ei vero qui non operatur, id e ft, ei qui obnoxius eft pec-
Quoniam quidem unus Deus, qui juftificavit circumcifionem catis •, quia non operatur , quod mandat lex. Credenti auex
fide, & prapatium perfidem. In circumcifione Judíeos tern in eum,qui jufiificat impium, reputatur fides ejus ad juflifignificat,
eo quod ex fide promillionis juftificati funt, ttkm. Hoc dicit, quia fine operibus legis credenti impio,
credentes hunc eile Chriftum , quem in lege promiferat id eft gentili, in Chriftum,reputatur fides ejus ad juftitiam,
Deus. In preputio vero gentiles lignificar per Chrifti ficut & Abrah®. Quomodo ergo Judati per opera legis juftifidem
juftificatos apud Deum. Tam enim gentiles,quam Ju- ficari fe putant juftificatione Abrah® j cùm videant Abrad
®os non aliter quam credentes juftificavit j quia enim ham non per opera legis, led lòia fide juftificatum ? Non
omnium unus eft Deus, una ratione omnes juftificavit. ergo opus eft lex, quando impius per folam fidem juftifica-
Quid ergo prodeft carnis circumcifio, aut quid obeft pre- tur apud Deum.
putium; quando dignità tem& meritum non facit nifi fides; D Secundum propofitum gratia Dei. Sic decretum dicit à
Legem ergo evacuamus per fidem ? Abfit: fed legem fta- Deo, ut collante lege, (i lolam fidem gratia Dei polceret ad
tuimus. Non utique lex exinanitur per fidem , fed aciim-
pletur •, firmatur enim ftätiis ejus, quando quod futurum
dixit, fides iftud advenifle teftatur. Hoc prppter Jud®os,
qui putant fidem Chrifti legi efle iniinicam, ignorantes fen -
fui
C a f . I V .
J . i.
nem dicens circumcifionem fignificavit, quia nihil qu®fivit
Abraham per circumcifionem. Ante enim juftificatus eft ,
quam circumcideretur.
fir .l. Si enim Abraham ex operibus Legis juftificatus eft, habet
b gloriam, fed non apud Deum. Hoc proponentis eft. b Nam
Abraham ex fide juftificatus eft, quod nulli dubium e ftid eo
habet gloriam apud Deum. Sed quia qui legem fervant five
} a: Rom. edit. in cremum ey£gypii, qui fufeipi jubentur.
1>. Cot b. codez, Sc Remig. Nam Abraham habet quidem gloriam apud Deum, fed
ex fide, per qutni j ußificatiu efl ; quia ex operibus Legis nemo juftificatur, ut habeat
glortam afud Deum Et quta firvan,es Legem juflifleantur ad frafens, ait ■-
St „dbraham ex operibus Legis juftificatus eft , habet gloriam , fed non apu
Deum, fed apud mundv.m ; ne pr*fenti lege obnoxius vidcatur. Apud Dem
autem ftdclis habet gratiam. £¡¿¡¡1 enim dicit Scc.
:d. Rom. edi , i ,
e. Corb. codex, & aliqua obfe.
f. Rom. edit. Cum enim uberi a'em gratia Dei
g. Badem edit. Rom. cum mfl'. quibufdam ut
t- 4-
WB
fiilurem.
Sicut & David dicit. Hoc iplum munit exemplo pro-
phetie : Beatitudinem hominis, cui Deus acceptofert juftitiam
fine operibus. Beatos dicic de quibus hoc lanxic Deus , ut
legis. Non ergo evacuar legem, cùm illàm celiare fine laborec 8c aliqua obfervatione, fola fide juftificentur
debere jam docec ; quia tempore fuo re ¿te illam dacam apud Deum. Temporis ergo beatitudinem pradicat, quo
adferit, fed jam agere nön debere. In iplà enim lege die- narus eft Chriftus, ficut iple Dominus ait : M ulti ju ili &
tum eft, tempore exfoluta promiffioiiis legem celfare debe- prophet a cupierunt videre, qua videtis ; & audire, qua audi-
Dan. 9.15. re ; Angelus enim Gabriel Danieli prophet® defiderium tis , & non audiermt.
hujus rei feiend® habenti oftendit, inter 'cetera dicens, ad- . Beati quorum remijfie funt iniquitates , & quorum tetta
veniente Chrifto,chrifma , id eft, undtionem regalem cef- funt peccata. Beatus vir cui non imputavit Dominus peccafare,
qu® poteftas intelligitur. Et judicium, a ir , non eric £ turn. Manifefte beati funt, quibus fine labore vel opere
amplius , quod eft lex , & collétùr facrifìcium meum. Ideo, aliquo remictuntur iniquitates, & peccata teguntur , nulla
inquit, meum, ut feiretur oblationem veterem celfaturam. ab his requifità pcenitenti® opera, nifi tantum ut credant.
lue. ie. iì. Quem lènfum adaperiens Salvator : 'L e x , a ie , & propheta Beatus etiam hic vir e ft , cui non imputavit Dominus pecufque
ad foharntem. Et quia lege Moyfis ceflante, meliora catum. Remittere, Se tegere, & non imputare, una ratio ,
prxcepta daturus erat Deus, Hieremias propheta cecini:, & unus eft lènfus j omnia enim uno modo obtinentur & do-
Hjfr.3i.51. dicens : Ecce dies venient, dicit Dominus, & confummabo nantur.
domui Ifrael,'& domui Juda 7 eftamentumnovum non fecun- Videtur autem quibulHam tripartita ratio in his di ¿bis •
dìim quod dedi patribus eorum. His utique qui venientem quia diverfis propheta ufus eft verbis , & quia à plurali
Manh.j.17. Chriftum ex promillìone receperunt. Ideo Salvator : Non numero ad fingularem defcendic. f Cùm enim verba Dei
veni, a i t , folvere legern aut prophetas, fed adimplere. Et in ubertatem grati®, quia peccati diverlà funt nomina , per
quia domus Dei non tantum in fola Hierofolymd, fcd & in delidborum vocabula enuniferare vult, latius Ioquutus eft ;
zach.11.1. ceteris locis futura erat j ait Zacharias propheta : Ponam unius tarnen form® & . fignificationis funt verba ; quia Se
Hierufalem in omnibus gentibus : qu® eft Ecclefia. ** cùm tegic, remictit : & cùm remittit, non impucat. Ad
laudem enim grati® Dei prolixius loquitur B , ut amplifi-
Q V id ergo dicemus invenijfe Abraham patrem noftrumfe- cet gratiam. Tres enim gradus fecit propter delidfcorum
ctindum carnem ? Pbftqukm oftendit non polle per ope- varietatem : quorum primus gradus eft iniquitas vel imra
legis quemquam juftificari apud Deum , adjecit, nec pietas, dum non agnofeitur Creator : lècundus, in gravium
Abraham potuilfe aliquid merèri lècundum carnem. Car- peccatorum operibus j tercius vero levium ; hos tamen
y - 7-
Tfal. 3,. i.
& fa -
y . s .
omnes in baptifmate obliteran. Tribus his gradibus totius
peccati corpus fignificavit.
Quemadmodum antem ad pcenitentium perlònam poteft
pertinere, cùm dicit : Beati quorum tetta funt peccata -,
cùm conftet pcenitentes labore & gemitu remilfionem pec-
carorum adquirere ? Aut quomodo martyrio congruir, quod
dicit : Beatus v i r , cui non imputavit Dorninus peccatum -,
c. Cod. Gorb. Thuan. Si Remig. voluntatis efl ; quia non extorquetur, fed
fuadetur. Ideo ad meritum profi citi credit enim quod non novit, fed iterai
Ei vero qui non operatur Scc. ' JF
” fola fides grati* Dei profilerei ad falutem.<
quia Scc.
\ dtmim Dei.
I -----------------------
rfmfc.amusglMiaa, & p KÌrUriS ad- A aurea, à ^ o r d i * D e i , p „ ,egcm Iei fe a i
caco ; äc per hoc relmqui vulr legen,, nt ad fidem confo,
giacur , qu® deli¿ba ignofeit-, ut lalvet.
Vbi enim non eft. le x , nec pretvaricatio. Hoc dicit quia
û b acH ra s de poceftace legis, daeâ reniâ, prævaricatio
nulla eft ; juftificati enim funt, qui per pr®varicationem
lepis frieranr nfrrarnVf>c r'oir,. —.• C. a. I . . „
1 'i— r — a1" 11**- 111 “puiiuns c it, quam
Iuit m proohetis,majora proteftatur, qu® ex dono baptif-
matis conteqiiimur 'j quia non folum remilfionem pecqa-
torumacciperenos, led juftificari,& filiosDeifi .iprqfi-
tetur j ut beatitudo hæc perfe¿bam habeat & iècuritatem
8c gloriam.
Beatitudo ergo hac in circumcifione tantum manet, a n B legis fuerant peccatores™ CeiVatTiim' BH ? I■ I ISO beatitudo Ida Abrah’te Z ■ ■ ■ ■ ■ ■ W B È . * I “ on onrnoijivric tamum man et, an &
... Apuno ? Id eft , numquid beatitudo ifta Abrah® tantum
nliis conceflà e f t , an & iis quiincircumcifi funt ? Si
enim ilio tempore non prohibir® funt gentes accedere ad
legem & promilfionem Abrah®, qui fieri poterai, ut tempore
Chrifti prohiberentur a venientes ad gratiam ; quando
Deus gratia piene incitavit?
Dicimus enim, hoc eft, fi fenfu legis Ioquimur;, quia re.
putata efi Abrah a fides ad juftitiam. Ab originé incipit
ut omnem tergiverfationem cavillationis excludat ; quia
qui à capite excluditur, non habet unde incipiat facere
qu®ftionem.
Quomodo ergo reputata eft? citrn in circumcifione ejfet
h praputiù ... r ? Non min ontsumctjione , jre.aj in 4p..r.a _p.u..no. Et
fignurn acccpit circumctfionis fignaculum juftitia fidei , qua efi
in praptttioyut fit pater omnium credent mm per praputtum;
ut reputetur & illis ad juftitiam. Abraham cum ellet in
pneputio , credidit Deo. Quid credidit ? Semen fe habi-
turum, id eft, filium, in quo omnes genres juftificarencur
per fidem in pr®putio, ficut 8c Abraham juftificatus eft.
Nam circumcilionem lignum accepit juftiti® fidei: credens
enim fe filium habiturum , hujus rei quam credidit, lignum
accepit; ut quia credens juftificatus f i t , cerneretur. Non
ergo -circumcifio aliquid habet dignitatis, fed lignum eft
tantilm. Quod lignum ideo accipiebant filii Abrah® ut
fcirenrur pins filii pCTp mil i__................. *
■Bai *“ . vaimi enim ractorum lex, id elt
oblervatio fabbatorum, neomeniarum , circumcifionis efl
carum diferetio, animalis mortui, c aut lànguinis muftel®
obiervatio. : .
Ideo ex fide, ut fecundum gratiam firma f it promi (fio om-
mfemim. Firma eflè non poteft promiflio otnnilemini
hoc e ft, omni homini ex omni gente , nifi fueric ex-fide;
quia origo promilfionis ex fide eft , non ex lege ; quia qui
lub lege fu n t , rei fune : promiflio autem reis dari non po
teft | ac per hoc purificaci fune prius per fidem \ ut digni
nant dici filii D e i , 8c fit firma promiflio. Si enim filios
Dei fe dicane, cùm lìnt re i, hoc eft, fub lege, non eft fir-
mum ; quia filii Dei liberi fune à peccato.d Si ergo qui fub
lege fune, prnpndi rip iìiK Un» ... ter. ■*
‘ T m i i “ 1“ fi'" fonc peecato.4 ereo m Ibb
W B m £ 'Clegefunr,-emend i de fub lege fune,promiffilnem mi-
(toms fignacHlum jujlittafidet, reantur accipere : quanto foaeis qui & b lene non Cm , ,
-..a-. uni tiic,».pi ttcaens u eo noclignum acce-
perat; ut ®muli elTent patern® fidei, & crederencin jelum:
qui promilfus eft Abrah®, cujus in figura natus eft Ilaac.
Nec enim in Ilaac omnes gentes benedicuntur, fed in Chrifto
: Quta non eft aliud nomen datum fitb cdo , in quo opot-
teat falvos fie r i. dicit Petrus apoftolus.
E t fit pater circumcifionis non folum eorum, qui ex circumcifione
funt t fed & eorum qui fequuntur veftigia fidei ,
qua eft in.praputio patris noflri Abraba. jHoc dicit, .quia
credens Abraham, primus fadtus eft pater circumcifionis,
fed cordis, non rantum eorum qui funt ex ejus origine, led
& eorum qui fimiliter credunt ex gentibus. Secundum car
.nem enim Inda’nrnm mrpr /art* ic-.,.-,j.. c j . .
0 , „v. ,uu xwgi. mm, ut promimonem mereantur
accipere j quanto magis qui fub lege non funt i
Non ergo expedic, ut fe mitcat lub lege j uc poflic com-
pendio medelam vulneris invenire.
N o y iq u i ,x. leg. 4 tamum, f i d & « qai ex ( ¡¿ '» J
Abraha. Hoc eft quod fopra dixit: Omni jim in i, tan, Ju.
dxoturn, qui utique ex lege veniebant, quam gentilium ,
qu, bdem fequuntur Abtahae, quam gentilis babuit ■ ut
eilet juftus. Sine lege enim credidit Abraham i, ideoque
magis gentilibus jungitur ; ut fitmafit eis ptomiflio cte-
dentibus e i , cui credidic iple.
Q u i tftpater omnium noßrum.ficu t ficripmm c ß : Qu ia
-............ 8 I ^ ____ 9 J -
■oc eorum B qui i nmuiter l I credunt ex B gentibus. Secundum car- & jufti BBHH ficatum e die ánte eum,1 in quem & genres H crJnnr 1
• nium credentium.
fidem veto om- E diftantia Judsti & ■ H H ___________ OL..., . M . . . bde ; & ptatputio,unun, bunt
Non n im per legern prmifiiogAbraha aut fitmini cjut ,
.tt heres ejfet mundi, fed per juftitiam fidei. Manifeftum eft,
quia neque adhuc Lex data e ra t, neque jam erat circum-
cifio ; quando promiflio jam eft Abrah® credenti, 8c
lemini ejus, quod eft Chriftusb qui hominum peccata ablue-
ret. Unde dicit Johannes Baptiftà : Ecce agnus D e i, ecce
qui tollitpcccatum mundi. Non ergo merito fervac® legis he-
res faétiis, eft mundi, fed fidei : heres adeem mundi heres
eft terr® , quam in filiis confequutus eft : Chriftus autem
heres eft genciutn, ut David canit. : E t dabo tibi gentes hereditatern
tu * m . PO'
. y,. "inni'lem gcmium pojut te. ^onnrmavit exemplo
Legis Abraham omnium pacrem e lfe, fed eorum qui credunt
: 8c fic firmam elle promiflìonem , fi fidei causa re-
cedarur à lege ; quia promiflio regni cælorum juftis depu"
■tata e lt , non peccatoribus. Et qui fub lege funr, fub pRecato
fune i quia omnes peccavecunt, nec polii aliòuem &
fub lege elle, 8c graciam confequi, ficut & a i Galatas
ait : Evacuati eftis à Chrifto, qui in Lege jufttficarnini, a
gratia excidiftis.
Ante eum cui credidifti Deo. Ucunum Deum omnium
doceat, alloquirur gentiles, Abraham ipfi Deo crediMè
& juftificatum « elle ánte eum, in quem & gentes credunt \
ut juftificentur. Ut non fit diftanria Tildo.i si, n : :
ÿ . i 7 .
reditatem tu*m er « tr.tr ‘ ' “ ~ cerac i uc Per hæc non curent neque de prxputio, neque de
L W I i i l i H M i f f l l i — M ■ ■ circumcifione,& Ptomtilint M
enim moriemur & Vivemus cum eo.
*■ . . . . dunt e i. qui vivincat mortuos. n e r a nui
Si enim qui ex lege -, hi fiat beredet, id eft , fi if
qui ex lege vel fob lege-font, heredes ex lege funi, Evacuata
efi fides, abolita efi promijfio. Manifeftum eft, quo-
mam fi ex lege hereditas, promiflio q u i ex fide falba eft
ad Abraham, in irritum venir. Sed non eft pet Legem facta
promiflio , fed per juftitiam fidei. hereditas ; oftendit
enim Apoftqlus quid mali fit hereditärem fperate ex
lege. c .
. t x x enim ir.tm operatur. Uc pciiitiis oftehdat non pofle
juftificari hominem per legem apud Deum, neque promif.
fionem perlegtm lieti potuiire : L e x . a it, ir am operatur \
ad hoc enim data eft, ut reps faceret delihquèrites. Fides
,----— .. ... — . . s a . jw tx i oc cjtæci m
tide j quia iublata circumcifione Se præpurio, unum fiunc
in fl“» & Abraham in præputio credidit &
juftificatus eft. ’
Q u i vivificat mortuoe, & vocat ca quet nan fient, tamquam
ea qua funt. Hoc di¿to ad fidem Abrahæ gentes invitât -
quia cùm eflet in præputio, credens Deo, cujus nunc fides
prædjcatur iii Chrifto , ( vivificatus eft cum fua conjuge.
Ciim (-lient enim obibleta ærate, feniores reviruerunr • ira
ut non diifideret habiturum fe ex Sara filium , quam’ fte-
rilem iciebat, & in qua jam fluxus muíiebris naturæ defe-
cerat} ut per hæc non Curent neque de præputio, neque de
f lr r iln ir ilcn n n Sir n rnm .i fin , W35K t d , _ _
a. Nonnulla mlT. v
rola, quando Dei greitiet
b. Rom. edit, ac pa
c. Cori), cod. uni fa rnupclU • ■
adglor ■. Continuo vero poft , Rom.
vt.vumi.tiiuiK, tv. [tiuuin uut (.ned naem : lecun quia credunt
e i ,qui vivificar mortuos, necaliumelle qui hanchabeat
poteftarem : & cùm voluerit eife, quod non funt, fta-
tim ejus voluntate fubfiftant. Ideo Abraham cùm pater
adhuc non eflèt, vocatus eft pater multarum gentium, &
credidit , fecurus de Dei potentia. U t autem pater Chrifti
idem eflè Deus Crederetur , cui credidit Abraham', tale
fignum datum eft inZacharia & Elizabeth, cùm promiflio
redditur in mundo , imminente Chrifto, quale datum fue-
rat in Abraham & Sara, quando figliata promiflio eft • ut
limili genere emortua corpora feneaute generarent fandum
Johannem, ficut natus fuerat & Ifaac.
Qui coi-trafpern infpcm credidit. Manifeftum eft, quia
dum ipem non haberet generandi Abraham , credidit Deo
t-legc exp, peccata ablnc
- ’ eft. 1
d. MIT. ajiquor , Si
rgo quafi fub lege funt
e. Codex Gorb. effe .
■f. Ita edit. Gill, in ma
icrofT. juftificatus tft, ui
rgo qui fub le , erndiendi funt : nonnulli,