Ají Sermones fan&o Ambrollo 4 7 *
3. Igicur, fratres, vìdete ne & vòbis dfcatur : Suftinui ut A & quia hic vivendo poftea contraxitnùs quod dimicteret;
factret uvam , fecit ’antera fpinas ; hoc eft , ne fpinas quas utdicamus : Et dimitte nobis debita noftra ; docuit nos. T o -
Domino Judxi cruentis impofuerunt manibus , nos iniquis tum mundavit in baptifato, tocum mundavit in renato vilènfibus
apponamus, 8c compungamus eum non afperitate vente : non reliquie mori, non permiteit mori, dico in pecfentium,
fed operum pravitate. Sunt enim fpinx cordis, qus Cato, qua: mors maligna 8c sterna eft : vocatum monet »
Verbum Dei etiam vulnerare confueverunt, de quibus me- inftruit, adjuvat, ignofeit, liberai. Quid retribuam Domino rpa.
minit in Evangelio Salvator, dicens ièminantis fernen ceci- pro omnibus, qua retribuii miki ? Quiddicis homo ? quid vis
diire inter fpinas, & creviflè eas, ac fufFocaire quod fa- retribuere? Quidquid inveneris, ab ilio accepifti.
*um eft. Q u s autem fpins fint, ipfe profequitur, dicens 5. Venimus e rgo , venimus, fi ex fide vivamus5 tunc enim
ntique follicitudines elfe mundanas , q u s cùm crefcunt in jufti erimus, quia juflus ex fide vivit. Veniemus ergo ad Ron
corde hominis, mandata Salvatoris in eo fuffocant. Quis illam mercedem, qus squalis erit omnibus. Pueri credunt,
enim umquam follicitus de mundò,potuit bene follicitus prima hora venerunt adolefcentes credunt, tertia hora
eflè de Chrifto ? Quis dum lucri? domus fu* providet, ß venerunt : juvenes credunt, fexta hora venerunt : graviores
utilitatibus Ecclefis potuit providere ? Undeait Apoftolus : credunt, nona hora venerunt; decrepiti credunt, noviffima
Qu i fine uxore eft , follicitus eft qua funt Domini. quomodo
place at Deo : qui autem cum uxor e eft » follicitus eft qua funt
mundi > quomodo placeat uxori,
4 . E rgo, fratres, videte ne vìnea veftra non uvas , ièd
fpinas raciat : ne vindemia veftra non vinum adferat, fed
acetum. Quifquis enim vindemlam le g it , & pauperibus
non largitur ; ille acetum Colligit, non vinum. Quifquis
meflès recondit, Se indigentibus non miniftrat 3 ifte non
alimonis fruftus rcpofuit, fed teibulos avariti® congrega-
■vit. Nam propterea ait Scriptura de terra noftra : Spinas &
zribnlos germinàbit tibi.
S E R M O LIX.
In natali unius Martyris, five Domini Domitiani.
Hic fermo una cum fubfequenti habetur in codice Floriacenfì
ante annos mille exaratotubi 0 “ fanttoAmbrefioadfignatur.
Verum tamen quod illos, cùm hattenus fuerint inediti > in
■lucem emittimus . id codici t antiquitati datum voluìmus ,
cùm nihil habeant Ambrofianum , ut vel ex prima corniti
letti one quivis agno fiat.
hora venerunt. Diverfis hotis venerunt, & mèrcedem unam
acceperunt. Sic fatti funt noviflìmi primi, & primi noviffi- Utnh.-o.
mi ; quia quod acceperunt primi, hoc acceperunt noviflìmi.
Quid eft ipfe denarius ì V ita sterna. Quare squalis eft omnibus
ì Quia ibi nemo vivit plus, nemo minus. Ad hoc ten-
damus, in Domino confidamits, vitam tentatiohis evada-
mus, vitam felicitatis habeamus.
Item Sermo de uno Mar tyre.
i. f X l e s folemnis , illuftris dies patri®, decore angelico
q JL/nitens,hodiemus effulfit,quem martyris hujus fiorens
corona veftivit. Dum per horas dies evolvitur, dum per
vices dierum ac nottium, & luns crementa decrimenta-
que menfes implentur, dum per qiiadrigam temporum ad
metam fuam rotatis axibus annus auriga pérducitur 3 ref-
plenduit lstus hujus lantti Martyris dies, quo inter ini"
micas acies bellicofus exfultans, cunttos hoftes v ic i t , Se
ad regna libi debita properavit.
1. Eft quidem femper in ancipiti cextamine fulpetta victoria
, cùm in venerandos martyres aur judex f s v i t , aut
carnifex fremir, Sc nunc gladius > nunc fera, nunc fiamma,
nunc tormenta timentur : at ubi loricam fidei virile pettus
D iem celebramus hodie , fratres cariffimi, mortui ^ adfumferit, non ientit animus fortis , quidquid irigeflerit
f ju iufti,f t i . & . . non eft hie : 11 aUtem fcire vultis ubi f i t , mens crudelis: ftat inter inlsfus, inter beftias Sc torinterrogate
lettionem, quam primo audiftis :Juftus f i morie
preoccupai us fuerit, in refrigerio erit. Refrigerium enim
in hoc fs cu lo ,cu i, Unde?ubi plena funt omnia tribulatio-
nibus : & quando tribulationes pafcunt, plena funt temta-
-tionibus. Mundus enim ifte five metuatur five blandia-
iur, timendus eft : fed Deustimeatur,& mundus potius con-
temnatur , & magis fit cavendus. Si ergo volumus in re-
'Irigerio eflè , quando mors prxoccupaverit, jufti fimus.
z. Forte dicit aliquis ; Multum eft ad me. AdtendamUs
ignes i
menta validus fecuribus magis folvitur, quam truncatur.
Sed tunc donee ad profperum finem felicis hors pugna
veniret, hæfitabatur à chriftianis, Ôc funereum fpe&aculum
inter athletam Chrifti Sc miniftros inimici pavidis pe£lori-
bus Sc fu g itifs obtutibus explorabant ■, ne vulneri timidum
martyr ndei daret latus, ne quos impetus fxvientes efni-
geret, ne vel latrantes inter tormenta carnifices teneris
fenfibus exhorreret. Pendebat interim corona de c s lo ,
liliis Angeiorum & rolls de cruce & íknguine Chrifti verenim
quod fcriptum eft ijuftus f i morte praoccupatusfueritt £ nantibus intertexta, ièrtumque eslefte vario decore pi&um.
n refrigerio erit ; Sc cùm quccrimus, quid fit juftus, terret
nos pfalmus : Omnis homo mendax. Audiamus librum la-
pientis : Juftus f i morte praoccupatus fuerit, in refrigerio
erit ; audiamus pfalmum : Ego dixi in excejfu mentis mea ,
•omnis homo mendax. Numquid fan&us Domitianus non
erat homo ? Si ergo homo e r a t , Sc omnis homo mendax >
quomodo juftus e ra t , 11 mendax erat ? aut quomodo in
■refrigerio eft , fi juftus non erat ì
3. Adtendamus ergo, cariffimi > habemus ifta cogitatione
>plena teftibus :: non patvum refrigerium in eo , quod
audimus Apoftolum dicentem : Adhuc enim Chrifius mortuus
tamquam florentis prati divetficolor facies defuper ra-
diabat.
3. Pugnabat igitur miles D e i , & fide non corpore con-
fiigebat. Hinc de vita blandiebatur mundus. hinc de morte
terrebat. Excitabatur in ilio confliótu cscus arens p u l.
v is , fed claudi non potuit oculus confeflòris. Videbatut
utrubique, & quid pararet Deus, Se quid cuperet inimicus*
Scutum illi proteÀionis Chriftus erat : galeam làlutis illi
manus Angeiorum efiècerant : loricam triplicem unus Deus,
una fides , unum illi bàptifma fabricabat : gladius illius
auaimus nponoium aicenrcm nanne 1^nnjms moriuus aSppniruituu»s ìfcauniéeituu^s ceiraavt.. Dxmones jp/uugsnnaaib/aanmt telis fuis , ifte
eft. ut vivorum & mortuorum dominetur ; Sc, five enim vi- p filis : illi nigris , ifte armis fulgentibus confligebat. Tuev.
imus tfive morimur , Domini fitmus. Ille eft juftus, non
perdetfuos: certi fumus quia Chriftus non erat mendax.
Chriftus homo Sc non mendax : quomodo ergo omnis homo
mendax ? Quia Chriftus lie homo , ut non folum homo.
Ille nill Sc Deus Sc homo eflet, mendax eflet. Talis
ergo 8c tantus pro nobis mortuus e ft , 8c mortem timemus ?
-Prsceflk & refurrexit, ejus membra fumus, Sc caput nof-
trum fequimur.
4. Nam Sc ipfe Pfalmus confolatur nos : Quid retribuam
Domino pro omnibus , qua retribuit mihi ? Ille quid dixit:
Ego d ixi in excejfu mentis mea, omnis homo mendax. Homo
mendax gratias agit Domino, 8e non invenit quod illi re-
tribuat pro tantis beneficiis, q u s ab illo accepit. Quid enim
ab illo accipimus cftm qusrimus quid retribuamijs, 8c non
inveniemtis ? Non eramus, Sc creavit nos; non erant pe-
cora, 8c creavit pecora amplius quod ad imaginem fuam
•fecit nos: perieramus, & qusfivit nos; mortem filii fui pig-
nus dedit nobis, Sc vitam filii fui promifit nobis, ab omnibus
peccatis noftris in bapcifmace falutari raundayit nos;
batur clypeo fidei animam fuam, corpus feminabat in ter-
ram 3 tigabat eam fanguine fuo, ut fruftus in refurre&ione
multíplices offérat Deo fuo.
4 .:Qui feminaut, inquit. in lacrymis, in gandió metent. Tfdl.ni.
Emites ibant & flebant, mittentes fiminafuá: venientes autem
venient in exfitltatione, tollentes manípulos fuos. Eflluebanc
tunc > certantibus fanftis, lacrymx fidelium , quas pietas
proYOcabat , doñee incetti eventus periculofi cettaminis
qua vergerent , apparerent. Excutiebat injufts petíécu-
tionis dolor lamentabiles fietus, & unufquifque chriftia- .
no ruin , quod in alio videbat, in fe timebat: Se licee fei-
rent beatis martyribus gloriam in eslis elle paratam , tamen
inter dubios variofque exitus , impendentibus trifti-
bus, animis delicara caritas amaras lacrymas extorquebat.
5. Ibajit martyres eunces, Se flebant tnittentes feminafua.
O quam arda Se anguila v ia , qu s ducit ad vitam ! Ibant
per beftias Se machsras, per anguftias Se preflúras; ora-
tione flentes, fpe gaudentes : protegentes in térra corpora
fuá, quafl Cernina fuá . ex quibus germinayu glotis íege«
473 haítenus adfcripti. 474
«cerna 5 tune «nient m MGirtatione portantes ittanipulos A mi cl.m.t 4 me. Glàtnare igitur diciiilos
, cùm m tefutreftlone recepetmt flores fuos : Juftus tnr fanguis i qui innocens effbfus e f t , non ram voce, quam
quippe 'or falmu ftxrebit , & peut ccdrus in libttm tmlti- causâ. Sic & lànaornm martyrum anim* clamant , dum
pttcabitut. N'elcit enim Umquam in fanilis viridis decor
ille marcorem ; prsfertim cui Deus tamquam perennis flu-
vius continuòs latices & refrigeria larga miniftrat. Eccc
de uno grano corporis Chrifti,quod lepultumeft, quanta
martyrum me lies erupit ? Ecce de primitiva palma quants
exfurreXerunt confeflorum palms vi<Slrices ? O paradifus,
fandiirum animarùm blanda le focietate mifcenti ?
6. Inter hos ifte beatiffimqs martyr hodie valentior fefta
novat. Vicit .enim moriens adverfarium , qui pugnabat j Sc
coronam de c s lo confequutus eft, qu s pendebat. Gaudeant
nunc filii de triumphis martyrum, Sc pofteris tradant annua
v o ta , quorum patres Sc dura fan&orum adlpexere cer-
Mmina, & v incentum Is tati funt de corona.
S E R M O L X.
D e n a ta li fan cto rum M a r ty rum .
In cod. Theod. infcribitur hic firmo in die SS. Alexandri,
EVentii & Theodoli, cùm tamen iidem Martyres in fir mo
nit co nt ex tu nufquam n ornine n tur. Nihilo melius in Rom.
edit, eider» prafigitur : Pro communi unius Martyris
fidem atque innocentiam fuam fenfibus noftris ipfa palfione
commendane.
S E R M O L X I .
De natali Martyrum .
E x hujits firmonis lettione cognofiimus eum poft refurrettionem
Dominicani hàbitum effe : quo etiam tempore in Romano
Breviario recitatur, f id fub Ambrofii nomine. cùm tamen
ab ejus dittione longijfime difirepet. Ferifimilius eft Maximi
ejfe , quandoquidem t efta tur Gennadius eum compofuijfi
generalem omnium martyrum Homiliam : cui addi etiam
poteft eumdem firmonem inveniri in Gail, cod cujus fer-
mones omnes ad eum Prafulem pertinere Mabillonius no fiter
exißimat.
i- T " \ Ignum Sc congtuum eft, fratres, c ut poft lxtitiam
beati pa lch s, quam in Ecclefia celebravimus, gaiidia
noftra cum fanftis martyribus conferamus j & iisanhuntiemus
Dominics refurceilionis gloriam , qui confortes
funt Dominics palfionis. Qui enim focii funt contumelia:,
... r , m n Sc cum omnia ex aquo iute »reterantur ad omnes martyres. * debent partici r pes e f le ls t it a-is ; ità énim dicit beatüs Àpol- / «,». L._.“i i“5-;_ 1 f““ 8M /• «. - . .r -
x-Po,vinti im- ,ft igitur aliorum tdit. inftriptit. fir n ,? " * " fi™ *™ ■ fi
quod m.r-J s vi.i iv i ì i i m . i ni» vi nut mil. mane tu i t . u/triUHU. y em m . . „ / • • „ y-i ■ in illis omnibus, praterquam in Gali. cod.j r Jdntti
c i - tolcrabmus, inquit,, & conregnabimus.1 ■ Qui ergo tolerave-
1 V Ambrofio Ì " ‘ adtribuitur, ll,L 'non r « obfichrus ! ? “ * " error ,n eft , quemadmodum
fune mala pcòpftr Chriftom, debent & g b ? ia o \ a b c re curi
ex ejus Jlylo , nec non ex iis qua Jermoni 5z. a nobis
pramijfia fu n t , poteft intelligi.
Chrifto. . ' ■
z. Annuntiemus, inquam, iàndlis martyribus Dominici
pafchx gratiam; ut dum fepulturs illius prsdicamus relè-
tata clauftra , & horum fepulcra referentur : dum corpus
illius mórcuum dicimus tepentibus venis Cubito viguillè,
horum quoque membra jam frigida immortaiitatis calore
foveantur j eadem enim ratio martyres fufeicat, qus &
Dominum fufdtavir. Nani ficuc viam paflìonis experti fune,
I. C I quantùm me neceflè eft dicere, Sc vos oportet àu-
» 3 dire ; tantum prolèqui corporis mei poflèc infirmicas :
proietto omnes exculàti ellèmus, fcilicet ego inlìnuando
prsceptum , Vos exlèquendo mandatum. Sed quoniam im-
becillitate percellimur, quoiriihus quantum oportet dicere
valeamüs • exculèt nos mentis devotio , quos non excufatj-j ita experientur Se vits ; fcriptum eft enim in plalmo • Notas
prsdicationis oratio , hoc eft , etfi à laudibus Domini lin- mihi fccifti vias vita. Hoe utique in refurrettione ex perfogua
cèflàmus, mirabilia tamen ejus fidei operibus appro- na dicitur Salvatoris , d qui dum poft mortèm ab inferis
bernus : fi non loquimur verbis ejus gloriam, fattisa exlè- redit ad fuperos , incipit nota haberi via vits , q u s ante
quamur ejus gratiam j quoniam dittis fatta priora funt. non habebatur ; ignota enim erat ante Chrifti adventum via
Nam Dominiis in Evangelio ita dicit : Ouifecerit fic, & «
ctterit fiic, magnus vocàbitur in regno calorum. Vides ergo
quoniam prscedit. fattum, lùbfequitur dottrina ; fiqùidem
benefacere prima dottrina eft. Ceflantibus enim verbis,
hoc ipfum docet hominem opus optimum , dum videtur:
quod etfi voce aures non excitat , virtute corda tamen
compungit. Quis enim bonum fattum videns, non gaudeat,
v it s , quia nullius adhuc refurgentis e fuerat trita veftigio;
At ubi Dominus refurrexit, nota fa tta , foleä trita eft plu-
timorum , de quibus fanttus evangelifta a i t : Multorum Corpora
fianttorum fiurrexerunt cum eo, & introierunt in fidnttam
civitatem.
3. Unde cum Dominus in refurrettione fila dixerit:
Notas mihi fecifti vias vita ) poflumus & hos jam dicere
miretut, imitètur, b ac veluti tacito magiftro Utens', ejus ^ Domino : Notas fecifti nobis vi:;s vits 3 iplè enim nobis
exemplo doceatur > Dittis igitur fatta prscedunt, immo
fine rattis ditta nihil prolunt 3 nam ideo 8c Dominus fieri
Voluit, & fic doCeri, ne fine bono opere verborum inutilis
éflét Sc fuperftitiofa jattatio. *
z. Melius ergo docemur fatto , quam'voce : denique
fantti martyres etli voce tacent , fattorum virtute nos
edocent : ecli lingua filent, martyrii palfione perfuadent.
Unde quamvis difercus orator facundia fuá me doceat 3 id
tamen quod utile eft mihi, melius dilco exemplo fänttorum,
quam adfertione verborum. Citius mihi perfuadent oCuli,
quod cernunt, quam auris poflit infinuare, quod prsterit 3
hotas fecit vias v i t s , qiii nobis femicam manifeftavic äd
vitam. Notas enim mihi fecit vias-vicx , cflm me docuit
fidem, mifejricordiam , { juftitiam , caffiitatem ; his enim
pervenitur itineribus ad falutem: Sc licet nos in refolutione
corporis mortis umbra circumdet, iamen greflus fuos vita
non delerit: fed inter iplas medias inferni leges incunttantet
Chrifti virtutibus ambulamus. Unde ait fanttus Propheta: -
Nam etfi ambulavero in medio umbra mortis, non timebo mala
; quoniam tu mecum es. Quod manifeftius Dominus ait de
fideli, dicens : Qui autem credit in me»non morietur in ater-
num. Et licet moriatur, vivet.
ffdl.it. .
auditui enim cito irrepit obiivio , oculotum autem hiftoria p 4 . Ergo, frattes, cùm fanttis mattyribiis palchs Domi-
femper infpicitur. Quis enim non omnibus Iioris momentif- ni gloriam conferamus : conferamUs , inquam, & licet me-
que confpiciat quemadmodum tunc beati nfartyres prop- lius noverine dmnia , tamen nos illis prsdicemus quemad-
tér nomen Chrifti diverfis fubjacuere fuppliciis , & de ipfis modum Dominus de fepulcri gremio refurrexeric ad fupepcenis
quodammodo triumphabant ? Quanto enim plUra ros. Illi nobis revelcnt quo patto de inferni profundo repatiebantur,
tanto iè vittorioflflìmos elle credebanr, Vitto- meaverit ad fepulcrum : nocum , inquam, nobis faciant
ria enim eft martyris judicium pèrfequentis, ficut icriptum qUemadmodum in exanime jam corpus Sc frigidumfele
tfit. j6. t. eft : Et vincas, cam judicaris. Cùm jùdìcatur enim martyr, calor infinuaverit, ipiritus ingeflèrit, languii infuderit, Sc
& condeiiinatur , tunc vincit atque proftermt 3 tali enim gelàtas humore venas priftini vigoris pullus agitaVerit : nojudicio
nOn.eft addittus ad mortem , fed abfolutus aH re- tum, inquam, nobis faciant quemadmodum organum corquiem
: ac per hoc manifeftllfime viciflè e ft , non periflè. poris dilfipatum in priorem llatum nervorum ruflus coapta-
3. Conftat igitur fanttos rhartyres plus palfione ddcere, verit refoluta compago, & harmoniam vilcerum jam filenquàm
voce 3 quamquam ipCimec pallio fine voce non lìti tern in veterem concentum Spiritus vivificans animaverir.
Legimus enim animas eorum de fub ara Dei damare , vel SaCerdotes ergo prxdicent , q u s Salvator poft refurrettio-
Jpoc. è. io. dicere : Quoufique, fanttus & verus, non vindicas Janguinem
noftrum i Nam Sc Deus dicit de fanguine Abel ad Cain ;
nem mirabilia geflerit ad fuperos : martyres revelent, quaq*
ta in i'pfa morte refrigeria operatus fit in defunttis;
*dgiflro !
pdftlu
b. Cod. Lug d.
c< Omnes ed _ ..............
etiam infra1' ubi edit. Domini ex p.ifcb
di Ita mill Vallifd. fic Theod; edit, veto c
mdgißro ficc
ifchtt. Si
s rnÌT. Dominici ptf,. .
I mf, IiUgd fui dum ( R&m.
I111» ) poft mortem.. . . incipiat nt/dm I.
c- Omnes edit, fic codex Lagd. ftterat i
ritd cfl ficc. mil. Vallifd- acTlietfd. ut
f. Codex Vallifd. jujlitidm » fmctitm
HI
I. I I
■i
ll1!
S ] s
Ijal I ! I