y- M
y-i¡~
'pium & graviflimum deli dum eft ; tantum & compenfittio A Nam ideo & Moifes Sodoma: Se Gomorrha: geftà memo-
ejus horrenda, & perfordida paflio eft. ravit . exiciummiP1 non ramìr nr i-ìmnr Am .
Et ficut non prcbaverunt Deum habere in notitia, tradìdit
illos Deus in reprobimi finfium, ut faciant ea qua non conve-
niunt. Propter errores fimulacrorum traditi lune ad turpia
facienda invicem,ficut jam diétum eft. Et quia impunitatem
horum sftimaverunt, incuriofum Deum judicantes, ac per
hoc negligendum. Hinc additum eft , ut magis ac magis
hebetati, ad omnia mala admittenda fierent promtiores ;
ut faóta q u s hominibus non ambigerent difplicere , Deum
crederent non vindicare. Nunc enumerar omnia mala, qua:
illis fuperaddita funt ; ut vel fic converfi ad naturalem intel-
ledum, intelligerent, irato D eo , h sc fibi provenifle.
ravit , exitiumque non tacuit, ut timorem poneret hujus
rei virands. Non ergo hoc vitium & contaminatio de-
honeftats vita; ab eo admittitur
qui un ammo cogitât
Deum.
Sunt quidam qui fe reos non putant,fi non operentur qua
mala iun t, adfentiant autem facientibus. Adfentire autem
eft, fi cììm poifit reprehendere, taceat ; aut audiens has fa-
bulas, aduletur. Sciens enim impurus Se malignus non igno-
rari qua a g i t , Se minime fe v ita r i, fed etiam honori effe,
Sgloriatur Forte le talem : nec confundi poteft in his, quando
videt faveri fibi, Si obfecundari ab iis, qui non funt ta-
les ->(,Sc ita eft, ut qui fomitem' prsbeant deli£tis ‘illorum i
Gtn.
& f i -
p . ' . 0 . . . Â V—í -------. v u , luiimcm UC11C.U5 lllOlUm *
fepletos , a i t , ornnt tniquitate. Hic furmnatim loquutus g ideoque dignum eft ut pari crimine rei habeantur. Sunt
eft, Se fubjicit membra iniquitatis : a M alìtia, impudici-
tia , inqüit, avaritià, nequitia, plenos invidia, homicidiis,
contení tone, dolo, malignitate,fiifnrratores, detrattores, Deo
odibiles, contumeliofos ,fuperbos, elatos, inventores rnalorum.
Caput iniquitatis malitiam dixit, cujus opus fornicatio-
nem pofuit atque avaritiam. H i c fornicatio habet in fe
Se adulterium ; fi enim dixiflèt adulcerium , videbatur exiterum
alii, qui non folum faciunt mala, fed etiam confen-
tiunt facientibusj ut non folum faciant, fed Se talibus con-
fentiant. Duplex ergo horum eft nequitia : non enirrf tam
mali funt, qui faciunt, & facientibus contradicunt; h icien-
tes enim nefaria, non illa vindicant : illi vero tam nequif-
fimi funt, qui Se faciunt, Se confentiunt facientibus, ut
nec Deum timeant ; fed increicere cupientes mala, ideo
cufaile fornicationem, ficut leges Romans : ideo quod h s c minime vindicant, ut fuadeant non ilia efle vitanda
minus eft pofuit, ut quod majus eft , inultum b non poffit
■mMM . . . .. . . ... Vapropter inexcufetbilis es , 0 homo omnis, qui judicas.
Deinde adjecit, nequtua, cujus afFeftus mv.diam pant In quo enim judicas altertm,te ipfum condemn as} eadem
Se homicidia, contentionem ac dolum. Poft hsc fubjecit, enim agis, qua judicas. Quoniam facientem malisna &
maligmtate, qux gigmt fufiurrationes atque detraftiones ; C confentientem facientibus , morte dignos oftendit • ne for
& quoniam h s c Deo non difplicere non poifunt, a i t : Deo te hie qui fec-it, St non con fen tit focientibus , excufare fe
odibiles j & quia nec hominibus placent, contumeliofos , in-
quit, fiupcrbos, elatos, inventores, id eft, au&ores , malorum.
non ergo Temper malum. Ifti autem imitatores fa&i patris
fui diaboli, idololatris malum invenerunt, per quod omnia
vitia in mundo fiint nata, & perditio maxima. Nam diabo-
lus ,quem ai» initio Scriprura peccare teftatur, quamquam
tyrannies prsfumtioni ftudeat, non tamen id aufus eft profited,
ut dicat : Ego fum Deus. Denique inter cetera dixit
ad Dominum : Hac omnia mihi tradita funt, non dicit : A
me funt ; v e l , mea funt. Et in libro Job poteftatem fibi
d.iric expoicit. Quamobrem pejores ifti fiint, qui non tantum
pofle putaret, docet hujuimodi inexcufabilem fore. Non
enim juftum e f t , ut huic impune concedatur; quia per hy-
pocriiin oftendit fe non talem, cum pejor efle deprehen-
datur. Fa Hit enim, ut dum puniendus fit, honore dignus
appareat.
Scirnus autem quoniam judicium Dei eft fecundum veritatem
in eosyqui talia agunt.Hoc eft,non ignoramus Deum judica-
turum de his in veritate, quand© nos ipfi de his judicamus.
Si enim nobis diiplicet, cjuanto magis Deo, qui roagis ju£
tus e f t , Sc opus liium zelatur ? In veritate ergo aim dicic
judicctturum Deum de his, terrorem incut i t ; ut quern hi per-
D fidi incuriofum dicunt, iile malos fecundum veritatem di-
cac judicaturum, hoc eft, veriflime reddere fecundum men-
furam uniuicujuique, Se non parcere.
elementis fed Se figmentis tribuunt deitatem. • .'jjjl
' Parentibus non obedientes. Quanta autem infolentia ar-
repti funt , d ut nec parentes fuos, quos audores in nativitate
habent, agnofcerent, quique fe natos gauderent j illos
tamen per quos effe cceperant, contemnebant ? Hoc eft
Exiftimas autem hoc, 0 homo, qui judicas de iis , qui talia
agunt, & facis ea 'y quia tu effigies- judicium Dei ? ‘ Hoc
e f t , numquid quia tibi examen datum eft poteftacis judi-
candi de malis & ftupris, cum eadem agas, & non eft qui
te ad prsfens judicet , effugies judicium D ei; Non utique •
quia fi judicium Dei in mundo evafifti, quia omnis h sc
poteftas & judicium ab eoeft, infucurum non evades. Per
fe enim judicature eft Deus, apud quern ceflat adulatio &
perfonarum acceptio. Aut certe fi juftum alicui videtur
ut hujuimodi immunis a pcena fit, dicat. Quod fi juftum
effe fine intelletti ,finc caritate, fed D ei -, nam erat in illos
caritas carnis. Hi Dei juftitiam cognoicentes per legem
naturs ( fciverunt enim hsc Deo difplicere, fed in animo
ponere noluerunt, 0 Quoniam qui hac agunt, digni feint morte
) ufque adeo juftitiam Dei cognoverune, ut non negent
h s c omnia , qus faciant, pcenà digna & morte. E t non
folum qui faciunt ea, fed etiam qui confentiunt facientibus.
Adfcenfus enim pardcipatio eft.
^ cum ju ft,a am D ,ic o£ n ,v ifm ,m » im lk x ,rm t,q ü ii- E tBt ut non evadat, credat" Deum iudicamruiiT ut & nuod
■ 9 H B mrnc : & non folum fitciitnt juftum effe judicat, verum fit, & impleatur, & Deum con
in , f id c am eonfommmfa cum i» , H i e omnia mala cor- ditorem mundi proyidenter & curiofe òperis fui meriti
pus eft peccatoium ,cu. m aucpatifaäi ftutpoteftatis ejuC requirere fateatur. Si enim feci. & negliV^ m a L o p f e
dem.ut faciant H * c emm malotum caufai So- dicitur ; quia per id quòd negligit. non boia f ific if fe au®
domitis empta eftpffèufione Dei f,cut fupra didum eft, fe c it . oftendit ; fed quia boluf feciffl ' “ ¿ f n o u l ^ l f t
B S Parrtem B y faos extendit, ( indignum eft. enim & improbabile bon u lf mala feliffe I
i w m m m i m j ü I m H e a l n | neceire & J Ì m ü —
errons & impietatis, quam pnmum condemnat ; ut cdm ejus erit & accufatio ,.fi bonorum à i e fei?orum lieuliceus
B i g B H : quippe ciWejus mutu ac provld“ ^
fuftentetur minifterio elementorum , ficut ipfe Dominus d i,
a t : Q u i folem fee um oriri facit fiuper bonos & males , &
Sublato enim malitis iemirie , nequitis frudtus areicent •
non enim dat arbor frudtus , cujus excifs funt f radices’.
In*'' Iw.,^?nJredit-ci m mfl'-quibufdam ae variis left. edit. Gill, quibufdam
w 1 ?■ a r U ■ n?utatls: vetl acmii. noftti contraaius exhibcnt. Maht,J , foTmcdlionc. Hare formatio 8cc..
b. Vet. edit, ac piures mil. non foffit credi. Et cetera an* manifella viderunr ■
WSiM S i l l mm contention,, dolo , ntalioniut'c
fufnrratorcs, detrafores., Deo odtbtlei , eontnmtliofo, fuotrbo,, clatos inventor,,
¡»feu*tu. cotb.cod.p0ft
■» non obediemes fubjungit, ,nfip,ent,s, incompofitoi , fine afftBu , fine mi fen-
^Hnt ' efioni 'T ^ m D‘l > non intellexcrunt quomodo qui talia
l & I ‘ m° : ¡ U * faciunt ;fed etiam qui confentiunt
{n tcxium n ^ cetera, ut fiipra. Nos varias Gill. lefUones
in tcxium Kom. edit, jam receptas reiinuimus.
jJ : exf?fcit- & in fropbeta Zacharia contradieere f t futat factr-
. ° f i ■ Vlnil“ n‘ foteftatem. ob rem fife.
CU“ * u°Cb- ? Rcmi&'ad fin=m caP“ is conveniunt.
e f 1 cotre&ot hujus fcries, quam exhibcmiis s Vt net parentes fuos
non jaciunt, conftntiuQi facientibus. IJlis enim non horrmibus , nec arglentividet
hon
e fetalen.
impune futura, qua
ieiitiunt ufque ad >
e. Ita mlT. ac v
fine aff,Kone,fine.
eft quibus examen Joteftat is datum eft de
cùm fine tales , cfb-ere. Quia fi decft, i
ejfu^ere tamen judicium Dei non pottris i
¡lis vei nI,pris */>«;IIfinid,
W /m m 8 .m
f . z.
Sluando e
& gloriatur fort
. Umms tamen confcientia novit Dei juftitiam cre'ditam
qua pumenda fiint, operantur. Sfitomodo ergo credun, ilia
ton audent pubhce gerere * Cod. Tiiuan. & Colb. iiiis con-
rba 1 ponere noluerunt : cetera vero exhibent utin textu
t. edit, nifi quod pr*mittunt : Infipiente,, incompofitos
ijencordia; qua: verba cum cod. Flor. Corb. Vind & Rom’
nt. Kcidimus. Reiinuimus veto, yfqueadeo. . . . digna fun, 1 R'°™‘
bni '¿fdcm tr'blrt- ^od- dcfiderantur, quaque in Rom. cdit.refecatis’ alij*
quc ad Qut cum juftitiam D e i, port eumdem Scriptut* tcxtum reiiciunmr
f. Voci radices mil. aliquot adjungunt: De his qui fad,,,,, ^ r
» . W .K c . Similiicr eiiam lo fa p„H ' " k . O . T J‘ ~
rlent,bus, anncftunt. De his ( unus Va bis) qui adfentiu’,,, C.y, : / ..
m hi tituii funt > c marginibus in tcxtum a libratiis incautiuittaiefli^'
shU m p u fiuU .em a k
h. Rom. edit, facientts enim ntfaria, ilia vindicant
malts vel iluhde 7. a..Li. b f
pluit fuptr jttftffr & injuftos. Qui ergo prsftat curam ,non A dehdo fupet iram, injuriam fúam Detim Vindicatitrum fi«
y . 4 *
agit confervare quod fe c it , ut amantes fe remuneret, íper-
nentefque condemnet.
uin divinas bonitatis ejus, & patientia , & longanimita-
tis conttmnis, ignorans quoniam bonitas Dei ad pcenicen-
tiam teprovocat ? H s c dicit, ut non jam fe putet evafifle, fi
nificat. Anguftia vero funt, quibus íententia conftridtus,
tribulabitür in pcena.
Super omntm animmn hominis operantis "malum. In hoc
opere non folum fa día fignificat, íed Se perfidis profeflío-
nemk De incredulo enim dicic • 5 Se ideo fuper animant
ilium bonitas Dei patitur diu peccantem :v nec patientiam dixit, WutÉ KfpmiSrsit ualfe_m__ _p_c_e_n_a_m_ i9nHtellHigas , non cf orporalem j
ejus putet contemnendam,quali non curantemres humanas: quia anima invifibilibus pcenis artabitur.
intelligat autem ideo a fe diflimulari, quia non in hac Vi- " ■ -
ta Judicium Dei promiflum eft futurum , ut in ventura vita
pceniteat ilium judicem Deum a non credidiffe: in poena
enim pofitus fine frudtu pcenitentis, posnitebit; quia
•11011 credidit judicium D e i, quod videt verum. Necefleeft
enim ut acrius emendetur, immo peenis-perennibus cor- B
queatur, quem patientis longanimitas non emendavit. Se-
veriflime loquitur, feiens malignam mentem non poflè nifi
timóre à vitiis facile revocari.
Secundum duritiam autem tuam , & impdenitens cor the-
feturizas tibi iram in die ire.,0 " revelatioms jufti judicii Dei,
qui reddet unicuique fecundum opera fua. Impunitatem ipe-
rans peccatorum, non iblum durat inconvertibilis & in-
tradtabilis manens ; fed adhuc acerbius peccat, fecurus
quod non fit ultio futura, cor habens impcenitens , ignorans
quia iram fibi congregat in die ir s . Necelfe eft enim
isviori pcena ut pledtatur, immo fiammis 'perennibus tor-
Jttdai primum, & Graci. Semper Judsum ahteponit
prsrogativa Patrum, ut aut coronerur primus , aut dam-
netur; quia credens honorificentior eft propter Abraham
diffidens autem pejus traftandus eft j quia donum pro-
miffum Patribus reiutavit.
Gloria autem & honor & pax omni dperan fi bonum , Judtd
primum , & Gretco. Quomodo incredulis tria póenalia pofuit
, fic & fidelibus tria magnifica * ut honorem f habeant
geminum, quafi fìlii Dei ; glòria fit prò immutatione, pax
vero, eo quod bene vivente? quieti erunt in futuro , nulla
perturbatione commoti t quippe quia omnis homo & à con-
trariis fe abftinehs , apud judicemhabetpacem.
Non enim ptrfonarum acceptio eft apud Deum. Quoniam
oftendit Judsum five Grscum non defpìci à Deo, ntamen
credat in Chriftum» fe d accepto ferri ambobus juftitiam
fidei 5 fic iterum non credeiìtes pariter reos eitè , quia magis
oberit circumcifio fine fide, &proderit prsputium per
queatur, qui longa Dei patientia non folum fe emendare C fi^m : a’c per hoc docet perionarum acéeptorem Deum non
noluit ; fed adhuc addens ad contemtum exaggeravit peccata.
Dies ir s eft peccatoribus, quo punientur ; b ideo
ipfis eft ir a , quia fentiunt pcenam in die revelationis jufti
judicii Dei. Revelabitur enim , id eft, agnofeetur , quod
modo futurum negatur $ ideoque cùm oftenditur, quod non
effe creditur 3 revektur. ’His enim oftenditur, qui negant,
' quod credentibus ma nife ft urn eft j ut confiteantur etiam
inviti juftum judicium D e i, cùm unicuique reddet fecundum
opera fua. Numquid c.non h s c fatebuntur jufte fieri,
cùm viderint mala invicem fa&a ulcifci ì 4
Iis qui fecundum patientiam boni operis , gloriam (ir honorem
} àr incorruptionem, quarentibus vi tam aternam. Quoefle.
Nec enim prsrogativam generis fequitur, ut diffi-
dentem fufeipiat cauia patrum, aut credentem abjiciat ä fe
propter indignitatem parentum : fed unumquemque pro-
ptio merito aut temunerat, aut condemnat.
Quicumque enim fine Lege peccavermt, fine Lege & peribunt.
Quomodo poteft fine lege peccari, cüm omnes fi-
mul fubditi fimus legi näturali ? Sed de Moyfis lege dicit,
cui Judsi obnoxii funt, dum non credunt: nec nön & gen-
tile s, fed jam dudum j quia adjungere f e illi noluerunt.
Non credentes ergo gentiles duplici genere fiunt rei; quia
neque legi dats per Moyfen adfenferunt, neque Chrifti
gratiam receperunt \ ideo dignum eft ut pereant. Igitur
niam judicium Dei d juftum pisdicatum eft, quale autem D ficut qui fine lege peccat, peribic j ita Se qui fine lege lebonis
futurum e ft , declaravit : has d ic it , qui patientiam
Dei fcientes, partim ad correptionem, partim ad majorem
ultionem non ie corrigenrium procelari', priorum operum
pceni rentes bene veriantur, freti fiducia hdei ■, ne diu hie
pofiti damnum incurrant piomiffs vits . Dabit ergo eis
gloriam & honorem. Et ne non hoc valde magnum ad com-
parationem prsfentis v its videretur, quia Se hie gloriofi
videntur & honorati, adjecit: Et incorruptionem j ut ex eo
alia gloria & alter honor intelligeretur , quando incor-
ruptio fimul comitabitur. In prsfenti enim honor vel gloria
frequenter amittitur j quia corruptibilis eft, qui dat, Sc
quod.dat, 8c qui accipit, in die enim judicii Dei incoFruptigem
fervaverit,juftificabitur. Juftitiam enim naturaliter fer-
vans, cuftos legis eft. Si enim jufto non eft lexpofitafed in-
juftis ; qui non peccat, amicus legis eft. Huic fola fides
deeft , per quam fiat perfeétus ; quia nihil illi proderit apud
Deum abftinere à contrariis, nifi fìdem in Deum acceperit,
ut fit juftus per utraque j quia illa temporis juftitia eft,hsé
sternitatis.
E t quicumque in Lege peccaverunt, per Legèm h judica-
buntur. Quoniam Jùdsi legem habent, in qua falus illis
promiflà eft 5 non credentes, vel non recipientes promit
fìim , per legem judicabuntur, fub qua vixerunt. Ipià enim
acculante, peenas exíblvent : nam prope gravior Judsorum
bilis jam dabitur honor Se gloria, ut fint c tota sterna : £ cau& apud eos ipfos ,quam gentium. Sicut enim ere-
KhB an im rrlnrifiralsiriir iìjM fanr ia nnarlam immnrarirsni» d en res D r s fem n ru r : ir a S f Clìm rliffidunr npinrpe i n w
Sr. 8.
ipfa enim glorificabitur iubftantia, quadam immutatione
meritorum. Hi ergo qusrunt vitam sternam, qui non iò-
lum bons profeffionis lunt,fed & vits.
I is vero qui ex contentione, dr qui dlffidunt ventati » ohe-
diunt autem iniquitatiy ira dr indignano, tributano Cr anguilla
» hoc e f t , iterata anguftia. Diffidente? de futuro Dei
judicio per Chriftum, ac per hoc & patientiam ejus con-
temnentes , contendunt evacuare illud, cùm fit verum Se
ftabile. Credunt autem iniqui tati ; iniquitas eft enim negare
quod Deus futurum prsdixit. Tria ergo alia pofuit
increduli tati condigna, dicens : Ira dr indignatio, dr anguftia.
Ira eft enim non e i , qui judicat 5 fed illi,q u i judentes
prsferuntur j ita Se cúm diffidunt, pejores ínve-
niuntur : plus enim diíplicet, qui quod habuit, amifit j
quam qui quod non fperavit, confequi non potuit. Ifte
enim ¡ non intravit inregiam, ille foras miflíis eft.
Non enim auditores Legis jufti fttnt apud Deum ,fed faca.
tores Legis juftificabuntur. Hoc dicic, quia non hi jufti funt
qui audiunt Legem, fed qui credunf in Ghriftum , quem
eadem Lex promifit: Se hoc eft facere Legem.Omnis autem
non facit Legem, qui non credit L e g i; dum non recipit, cui
Lex teftimenium perhibet. Qui autem in Lege non videtur
elle ; quia incircumciíus eft carne , credic autem in
Chriftum , hic fecifle Legem dicitur. Et ille qui le dicit
dicatur, dum fit reus. Irafci enim dicitur Deus, ut vin- F in Lege e fle , id eft , Ju d su s, k auditor Legis f it , non fac-
dieaturus credatur; nam Dei natura ab his paífionibus im- tor j quia non credit in Chriftum feriptum in Lege , ficut
muiffs eft. Et ut non folum irafei, fed & vindicare ere- dixit Philippus ad Nathanael: Quem in lege fcripfit Moyfes
datur, adjecit: E t indignatio j indignatio e f t , quam ad- & prophet* , invenimus Jefem
a. Mil'. Remig. Corb. Thuan. 8e Colb. non credidiffe, qui ut terrorem futuri
judicii lui oftendertt , & patientiam non contcmmndam, ait : Tacui, numquid
fempcr taccio i Hujufmodi ergo in judicio pofitus fine ftuBu fanitcbit, videns
indicium Dei, quod nceavit futurum ; ut ncc pudoremhabcat dcprecandi, quia
longanimitatem bonit.ttis Dei ridendam putavit. K'eceffe &c.
b. Rom. edit, ideo lapfis eft ira . qui &c. Scqucnti autem verfu mf. Rcmif.
Be Corb. hxc effort : Manifeftabitur enim quod modo futurum negatur, ut cot -
fiteantur etiam inviti juftum judicium Dei, yidentesreddi unicuique fecundum
opera fua. Iis quidtm qui fecundum patientiam occ.
c. Nonnulli mff. non effabuntur jufte fieri.
d. Rom. edit, juftum pradicavit, nunc quale bonis futurum eft , dcclarat,
e. Omnes edit, ac mil', quidam, tota vita aterna : melius vero in aliis m
vita omittitur. Non autem ita bene quod pro glorificabitur, nonnulli cod. habent
. gloriabit.
f. MlT. haud pauci > ha
tinuo vero poli, ubi vel
quod, nonnulli pax ver.
edit.ac mil', gloria fititi
fi cm
edit, ab adverfario
iquot, judicabuntu,
cn nifi accepcnnt f.
od Deus ¡inni f i t , e,
la noftra. Ita & I,
» recipium Chrifiun
pijnscft enim pro
rofiteri, q
auja .fi, .
eß gentìbuf,
acccpiffe
abßinens. . . . acceptor eß Deus.
Sicut gentiles ac fi legen natura eußodiant
m Chnfii ; major enim caufa eft folum Deum
•m A ceteris abftinere peccatis j hac enim Dei
ti fub lege agentes, ä lege accufati jndicabuh-
» lege fromijjum. Et, ß quotas, major dolor
ffiom m amififfe, quam quod de fperavit, non
k. Codex Corb. & alii nonnulli,
ÿ.rô»
s
ir - i *
i . i i t
i . i f .
¡i '
lohan. i .4f