ilet hunc Legem defendere 8c cüftodire, qui juilitias ejus ,
exfequitur > & mandar um, quod ad viram pettinens datum
e i l, non prxtermittit. a Talis ergo Galacarum excufatio
erat. Hxc d ic it , Ut vel fic incelligant, quia illudebantur
velut fluiti & hebetes, de quorum doloribus gloriarentur.
b Mihi vero abfit gloriati, nifi in croce domini nofiri Jefit
Chrißi, pef quem mihi mundus crucifixus eß ,( f i ego mundo.
Quomodo pfeudoapoiloli tribulationes pro nomine
Chrifti qua fi nihil profuturas per hypocrifin redimebanc,
erubeicentes in his ; ita 8c Apoftolus gloriabatur de his ,
firiens magnani pro iftis fore mercedem : quemadmodum &
coapoftoli ejus , ficut feriptum eil in Attibus apollolorum :
Titnc, inquic> a ß exierunt apoßoli de concilio > gaudentes
quia digni habiti funt pro nomine Chrißi contumeliam pati.
Cujus ergo omnis fpes in Chriilo e i l , hic gloriatur in cru-
ce ejus, huic & mundus crucifixus e i l, certus amorem crucis
Chrifti vitam eile ; mundi vero amorem parere mortem.
Invicem ergo fibi mörtui funt, & mundus Apoilolo,
& Apollolus mundo ; dum nihil concupiicit Apoftolus mundi
, 8c dum nihil habet mundus fuum, quod agnofcat in
Apoilolo , ficut & Dominus ait : Ecce, inquit ,princeps hu-
jus »mudi vcnit, (fi in me invenitt nihil.
In Chrifto enim Jefit neque circumcifio quidquam eß, ncque
praputium ; fed nova creatura, Et quotquot hanc regulam Je-
quuntur, pax fiuper illos (fi mifericordia, & fuper Ifrael Dei. •
Nova creatura eil regeneratio noilra, hxc eil qux dat pro-
fettum permanentibus ; fuper iilos enim eil pax Dei. Qui
■enim cum Deo pacificus e i l, nullius inimicitiam metuit -,
tutus enim e fl protezione & mifericordia 'D e i , qux prò-
miilà eft , & manet fuper Ifrael D e i, non fuper lfrael
Jhòminis ; Judxi enim non credentes lfraelitx funt fecun*.
dum camem. Duas ergo partes figuificavit, fupet quas ma*,
net pax & mifericordia Dei,Judxbrum credentium, & gen-
tilium fidelium.
De cetero nemo mihì molejlus fit. Moleftias fibi noluit de
cecero fieri, ut iterum forte cogeretur fcribere: fed jam cor-
rettiores illos vuk fieri ; ut amputatis erroribus, poil tanta
txdia paufàm haberet. Si autem duriores fé prxftarent*
& inflexibiles in convertendo, ceflàtent ab eo ; ut illis operas
fiias & efficaciam impenderet ; de quibus mércedem aut
lucrum fperaret. Ego enim ftigmata domini Jefu Chrifti in
corpore meo porto. Hoc dicit iratus , quia pailiones quaS
credentium causa patiebatur, ineflficaces in illis videbat ;
c quoniam conilantia & fide dottrina; fuse pro Chrifto pia-
gas 8c vincula pati non timuit : fed pailùs eil amore credentium
cicatrices .plagarum habere fe in corpore ; quo non
minus fideliter eis praticarne, ficut & pfeudoapoftoli, qui
Galacas deceperant. Neminem itaque vult fibi moleilum
e flè , qui huic rei devocus non eil -, iila enim ftigmata, id
eft, cicatrices plagarum teftimonia fiint credentium eorum,
qui patiuntur, quod digni iunt futura promiilìone.
Gratia domini nofiri Jefu Chrifii cum fpiritu veftro,fratres.
Non Legis gratiam dicit, fed domini uoftri Jefu Chrifti
elle cum ipiritu illorùm , quos ipiritales fratres àppellat ■
neque enim penitus omnes fueranr everfi.
a. Codex Vali, cladcs , quidam alii cladis, erge Calai,
IN EP I STOLAM BEATI P A U L I
A num gratix fux eis impertiat, non fecundum merita eorum
, fed fecundum milericordiam iùam. Et ideo dixit :
Qui nos benedixit in benedizione fpiritali; ut oftendere'c
perfettam benedittionem dati cxleftium credentibus in
Chriilo , ut pieni fint gloria cx le fti, fupra poteilates fub-
vetti cxlorum. Quia ubi ego, inqu it, ero , illic & mi-
nifier meus erit.
Sicut clegit nos in tpfio ante mundi conftitutionem ,u t effe-
mus fantli & immaculati coram eo in cantate. Prxfcius
omnium Deus feit qui ereditari eifent in Chriftum, ficut
dicit ad Romanos : Quos prafeiit (ir vocavit nos .*non fe>-
P h e s i o s Apoftolus non fundavit in fide, ièd
H confirmavit, multa mala pro his pailùs à perfidis
, ficut dicit : Sì enim, fecundum hominem ,
ad beftias pugnavi Ephefi, quid mihì prodeft , f i
mortui non refurgunt ? Et quoniam pugnam fuam * non fine
efïèttu perfettionis illorum prævidet, gaudens in e is ,
ad meliora fcriptis hortatur de urbis- Roma; cuftodia ; quia
veniens ab Hierofolymis in cuftodia fub fidejuiTore intelli-
gitur degiife ,manens extra caftra in conduttu fuo.
. , H H M H , » H H lam ex Judxis R fed etiam ex gentibus. Quos ergo Deus
Auhts apojtolus Chrifti Jefit per voluntatem Dei fanttis B vocare dicitur, perfeverant in fide : hi funtquos elegit an-
■™m f, H W $ m | W B n É c~ € ° . » te in chrift* S ut fine incontaminati coram Deo
Solito moie fcribit, apoftolum enim fe eflè Chrifti Jefu
Dei volúntate teftatur. Non folum fidelibus fcribit ,fed &
fanttis ; ut tunc vere fideles fint, fi fuerint fantti in Chriilo
Jefu. Bona enim vita tunc prodeft ac Creditur fantta, fi
iùb nomine Chrifti habeatur : alioqui contaminatio erit •
quia ad injuriam proficit creatoris.
Gratia vobis & pax d Deo Patre noftro , & domino Jefit
Chrifto. Gratiam Dei cum fanttis dicit eflè & fidelibus ,
qnem Patrem noftram appallai : qma ab ipfo foni omffla f iu . Tale pkcitum dicit Deum habuiffe, ut ad laudetn d a l
& condita & reftaurata : Chriftum autem dommum nof- ritatis ejus proficeret gratia data hominibus ; ut falus noftra
H H nm,t Ti T pr? S i M C glori* Del fi'- W«* *« I dica. Fili. M J efiebrifti, q»i Deus nobis gtatiam dedit. propter quodcredidimus in'^Kbm
c irM m , m m bendM «,»' f p m u l , , id e ft . non ntun- lium ejus Chtiflqm jdiligens enim unigenitum fuum amatodana
, fed caletti benedittione : neque corruptifeili , fed ribus ejus divina rimunera largitur
eterna;, qu.a gloria chriftianorum non in terra, fed in calo I n quo habemus redemtionrn per fanguinem ipfius , remi fi
S i i i S i ■ I M I D u p lin , gratiam flagitat■ & S
demit nos ianguine fu o , 8c peccata nobis Chrifto eft j ut fi quis, fpreto Chrifto, benedici fe à Deo non imputavit, id
putet, errare iè iciat. Aliter tamen benedicitur Deu s , &
aliter homines. Unum quidem benedittionis nomen e f t ,
fed pro merito perfona debet intelligi j nam & facere di-
citur Deus , & homines faciunt : fed Deus nutu iòlo im-
paflìbiliter facit -, homines autem manu, conatu , labore
fudore efficiunt. Deus ergo benedicitur, cùm laudibus dig-
«is extollitur : homines autem fic benedicit Deus ut dofed
ien i? “ etUt* nt” fiae ‘^‘ aU fr°f‘ aÌtnÌ‘ 1 Rom- • ■ • ferii.
Rom. edit, prxmiflii duobus primis Apoftoli verfibos ita refumic. Pau-
iu , ¿tfoßoluilcfu Chrifti. Solite mere fcribit.. . . veluntate lefta^r.. SatfRii
e f t , redemit & manumifit.
Secundum divitias gratia fitx, qua fuperabundavit in nobis,
in omni fapientia & prudentia. Addit ad gratiam ; quia
poll fupra memorata beneficia donum accedit fapientia 8c
8a prudentia rerum fpiritualium.
V t noturn nobis faciat myfterium voluntatis fu a , fuxta be-
neptaciturn fuum, quod propofuit in eum, in difpenfationem
omnibus , ?«« f„n t . . . . in Clsrifte lefu. Non folum fidelibuc ft,¡bit.
c. Rom. edit. SeiundUm beneflacitum. . . . clari,atis gratia f i t : vet. ac
mil. inter fe conveniuat , Dili quod horum nonnulli pro claritatii cffeiunt
V .4-’
in cai-itate, hoc e f t , ut amor Dei ianttam illis faciat con-
veriationem. Nemo enim melius alicui obtemperat, quam
qui ex caritate obiequitur.
Pradeftinans nos in adoptionemfiliorum per Jefum Chrifium
in ipfum. Hoc dicit decrevifle Deum , ut credentes in
Chriftum adoptarentur in filios a D eo} ut caput ipforum
fit Chriftus verus Dei Filius.
Secundum placitum voluntatis fua in laudem claritatis f . 6 '
t - 7-
f . 8.
f . f i
f . io.
C om m en ta rla
% i}.
ÿ . i 4 -
% 17.
^.18.
jf.ip.
in E p iilo lam ad E p h efio s.
. i * . >» I M M promi&m i Slmili èuim mojí, H f f ü B H i
HcalBis fPu tHit,H & f qlu a in tetra. Hoc pla.ç-a-i-t- -D---e-o• á, ecluojsu -sf i-itnoanif i--c am« ChrifAtom i frici ut ipfe dídt s Pfai-t.e«r. , :v.<orl„o ætuj Lub .i „ , ‘ , .
m retf ^ arl n° n ; ut oftenderfet in Chrifto myftft. fuero, & himecumfim, & videamgloriam tneam. Hoc prorium
voluntaris fù à tempore, quo feVelari illud Volait in pter mcarnationem Filii D e i , ut etiam homo fattus iup<
- -, — — — .uper
-agnitionem creatura. Voluntas autem ejus hæc fù it , ut
tunc propitius fietet omnibus, qui in errore erant, five in
cielis , five in terris, quando Chriftum manifeftaVie hoc
dotìùrtì eflè credentium, rie illis imputareritur peccata füfcí-
pientibus fidem Chrifti. Omnis ergo creatura in ca;lis &
in terris , dum difeit agnitiòriem Chrifti, reftauratur ad id
quod eft tondita. Clini enim ad unius Dèi fidem imbuitUr,
cògriìtòmyíleííro Sàlviftoris, abérrórequem coeperat, fèft. ............................. ............^ ........ uuiUUu i r * ic i r iu u a
omnes cæros efledicàtur , & fiiper cunttam creaturam iè-
dens ad dextéram Dei, habens nomen Dei per naturnm, noti
per adoptionem ; ut Cognoicarit ilium eflè Filium D e i, qui
illum crucifixerùnt. Honor enim quem illi dedit Pater per
generationem, tuncmanifeftàtus eft, cùm natus homo paf-
fus eft, & v it ta morte refùrrexit, adfeendens undedeicen-
derat, fuper omnes cælos. Unde dittum eft, quia veritas
de terra orta efl. ^uja -enim omne jUdidum Pa'ter Filio de- z
9 9 'CÄW .W * “ cteatdrém fiium unum effe B M M W W B I I i l i i l i i lW B
S s H"d c ,Sc > hfri” es ™ Apó- niquèijsfe dicit à i difcipnlos iV f im modo nihil prnhù io V * 4 E ]
»m iiM im i ( a ia firn * * . V vä t ait J o d æ is jm o - H H W
a g H B B j B S repugnantm piWm dé do tídibitü M ■ fidemm dM W Ê È M —
errorö e i l , partim de ufiirpatrc tyrannidis prarfumtione.
Th quo * & nos Jottiti fumus , pradeflinati fecundum pro-
pofitUm Dei i, qui univerfa credvit fecundum confilium volm-
tdtis fua ; ut firnns in laudem glorix ejus nos, qtti ante fpe-
ravimus in Chrifto. Hoc e i l, quod dicit, quia diipeniario
praidicationis his deefetä eft ä D eo ; qui ex j udans credide-
Dei, & venienfem cum nubibus cali. Ex eo enim quod inno-
tuit, adiri ccepit, & poftulari ,quafi judex.
E t otnnia fitbfecit fub pedibus ejus, & ipfutn dedit caput
fuper omnem Ecclefikm, qua eft corpus & plenitUdo ejus, qui
omnia in omnibus adimpletur.Patrem dicit Filio omném creai,,
«*. s* iru- -ft vi j 11 * . a - HB----- tùram fubjeciflèjut quia omnia per ipfum fecit, ipfe om- ™ in Chriftum Unde nullüs ex gentibus ad apoftola- uium caput fit & Dominus. Tunc illi omnia fubjecit ,quan-
tum n g g H B H emm etat ex bis el^i H H g do fllum dnte omnia genuit'iut per ipfum f i c a i . q i ? non
fateem , ¿piz lllis promilfi eratc toabt. Omnem Eidefiam dkens, fimmàtim to t ffi compte
in Chriftó.
ln quo & Vos, cùm audtffetis verbum verìtdùs Evangelii
fitlutis veftra, crtderites figliati eftis Spiri tu pr orniffi ortis fanttò,
■hendit, quod in cario eft & in tetra ; ut in novum hominem
membra ejus efficiantur, dum confitemur hunc eflè , per
• A • , 1 ^ O j S / JJ ---- J .... quem rfuabttrii Hà VDCeVo tfuiilnl it.. LSubjiciuwur enim illi quafi càpiti
¿fui eftpignUs hereditatis noftra, in redemtionem adqmfitiotiis membra, ex quo trainine originem} ut omnia m omnibus
*”s laT m . glo™ y fmu Ì àuS # onX De}. eft> ? c? m m.u,ti adimpleantur. ( ùiri enim regreffi fuerint ad confeflìonem
adquiruntur àd fidem , ficut gloria medici eft, fi multos
curet. Ideòqùe ad ‘glòriatn Dei pertinet, quia gences vo cavit
; ut falutis fuai medelam conièquerentur per fidem
unius D e i, flettentes genu Chrifto, adimpletur in omnibus
Ut fit omnia -, quia ab ipfo funt : ac per hoc ipfe in eis eft,
quia virrute ejus iùbfiftunt ; recedentes enim à Deo , eva!
coare illum videntur. Ùnde alio locò dicit iV t crefcani ColoSf-
omnia in incrementum Dèi.
pròmiflàrti Jtìidàris, fignùm habéritès rédemtioriis atque he-
feditàris fùturie, SpiritUm fanttum datum poft baptiimum.
Redémti ènim heredès defignati fu h t, fi ih regenèrationé
g i t e . « s ut fifcs prima yehiam , f in t e Veto cònverfatioD V* f v U cb* i f 't i j f i r n » dolilHs & biccatii hollrii , in
pferdurans cbm. n d e , còVobam mereatur. V O M m m ìm lM M m m m K m m lm
Propterea dr ego, audita fide veftra in domino Jefit, (fi dì- Jr 1 '— -
leZiotre in omnes fbrìZos, non ceffo gratids agendo pro vobis ,
comhremoratiònein T/eftri facere in orationibus meis. Quoniam
juxta. decretùm D e i , quo ftatuit géntes participes
fier i pròmiifiònis judxorum., àudito Ephefii vei bo Dei,
fufcépetuht fidém Chrifti, diligentes omnes fanttos , ficut
manda vit Domintri • hac caula Deo gratia s àgit pro con-
vérfione & càritàtè eortnri, qui dignatus eft gentes con-
eorpòràre Judxis.
V t Deus domini tioftri Jefu Chrifti , Pater claritatis , det
vobis fpiritum fapientia & reveldtionis in agnitiòne ejusfilludz.
Mortuos dicit,quia errores iaculi fequuntur jquidquid
ènim ab unius Dei profeilìone rfecedit, mórtuum habetur •
quia hón manet in radice, ex qua tràhit origihem. Secun-
dùm principem poteftatis aeris hujut , Jpiritum qui nùncope-
ratur in filiis aiffidentia. Principem poteftatis , id eft, dia-
bolum, fignificat Acculi intelligentiam corrupiife ; ut ab uno
Deo recederent, multorurn deorum opinionem fuicipientesi
Utfocios illos fua: conÌpirationiseificeret,dumin eadem im-
pietate inveniuntur, negantes unum Deum. Principem ergo
hunc erroris ideo aeris dicit ipiritum, ut oftendat quià hanc
I . ' . j . . . . . . O ’ J Ip-a--r--t-e--m--- fib i u fiirpp-a---v--i-t- --à--d--e--x--e--r--c--e--n--d---a--m---d---o--m---i-n---a--t-i--o--r-i--e--m---.- --AXIlIiIud
mtnatos habere oculos cordis Veftrr,ad hoc utfciatis qua fit fpes E eft enim aer b & aliud princeps: led quiä in mundo vel
i/okattonis ejus,&qua diviiii hereditatis gloriaejus inJanZis. ---- dominatur,3 * : fpiritus ^ aeris ’ •appellatur.
• •'*7 '
Manifeftum eft quia ideo fe otäre dicit pro e is , ut fidei fux
fpem cognofeant in reihuneratione cariefti; quia cum plen6
icierint qüi fruttüs eft credehtium, propenfiores fient circa
excolendam religiohem. Jam ehim in hujufmodi profettus
fore videtur, quia fi anteqiiäm feiänt promiflionis gloriam,
tarn devoti funt; propenfiores fientneceflario,« ci\m cogno-
verint. Claritatis tamen Patrem vocat Deum, 8c Chrifti
Deum , cftm verus Pater Chrifti fit Deus, & Deus creatu-
rx. Sed 8t ipfe Dorhihus eadeih dicit : Fado ad Patrem
ffieum & Patrem veftrum, Deum meum & Deum veftrum. Toaere
In quibus & nos aliquando converfati fumus in defidcriis
carnts noftra , facientes d voluntatem cdmis & confiliorum
ejus : & eramus natura filii ira , ficut & ctteri. Perfidiam
fignificat, dum dcfideria carriis memorat. Voluntas enim
carnis eft vifibilibus obledlari, ut elementa qux Deus gu-
bernacula mundi inilituit, deos appellet ;'cum hoc nomen
uni Deo debeatur, ex qiio funt omnia ; ut ficut nullum •
participem habet ex his in virtiite, ita nullum habeat con-
fortem in nomine. Chrifto autem idcirco hoc nomen noh
_ , . _» . I . _ J - ----- ----- -n—eg atu—r), qIu—i—a —fi cu*t c--o--m---m---u- nis ei s —nat ura e f t,, iittaa et.1r1i1t u&t 1lit,
tius ergo claritatis Parer eft ; quia ab ipfo eft omnis clari- F men. Hoc tamen inter Pattern & Filium intereft quia Patrài
ss., & poteftas, ò&r ddìiigrnnìirtsacs . CEfftt Ä&r DPaiPtepri- CPhUrrilflltii , /f¿e.dJ aliter . . . . \ II- I. . . . . . . . . B H
quia hic verus Filius e f t , 8c Deus omnium , ièd non ita
Chrifti Deus eft. Sic éhim Deus Chrifti eft ; quia Deus de
Deo Chriftus eft : ceterorum aUtem Deus eft causa terroris,
ficut ipfe dicit in Malachia propheta ; Si Detis ego fum , vbi
efl timor meus.
E t qua efl excelfa magnitudo vìrtutis ejus in vos, qui ere-
ditis, ficundutn operdtionem potentia fortitudinis ejus, quam
operatus efl in Chrifto, fùfeitans illum a mortuis, & collocavit
ad dexteram fibi in caleflibus fuper omnem Principatum &
Poteftatem, (fi Virtuttm , (fi Dominationem, (fi ómne nomen,
quod nominatur fiorì folìtm in hoc faculo, fed & in futuro.
Exemplum falutis credentium 8c glorix in refurrettiòne Salvatori?
confiftere profitetur, ut e ì ea cognofeartt fideles ,
ter à nullo fioc accèpit : Filius autem per géneratiohém omnia
Patris accepit ; ut in virtute 8c ÌUbftantia 8c riomihé nihil
diftet Filius à Patre. Unde dicit : Omnia qua habet Pa-
ter,mea funt, (fi me a Patris. Non ergo indigriUni neque cqn-
t-rarium eft, fi 8c Chriftus Deus dicatur , fed de Deb Patre-
ut unius Dei auttoritas confervètùr. Nairn fi qui£ àliud pu-
tat lignificare, cùm voluntatem carnis flagitat, iciat & Aptìf-
tolum mundam vitatn habuiflè ; qiaià fecuiidiim jùftitiam Le-
gis cóhverfàtus 'eft fine querèla. Sèd quia pèrfequutus eft
fidem Chrifti, idcirco converfati, inquit ; fiìmus in defide
riis carnis noftra. Othne enim peccatum caro dicitur, maxime
perfidia, qux éft totiuS feeléris màtèr. Nulli opèra bona
& caftitas proderit, fi fit perfidus ; perfidia enim hxc omnia
macular. Hinc eft, quód fubdidit : Et eramus naturafilH
■ Vet. edit. & miT. non pinci,. voluftatet
s folemne effe , ut vqfciiuatem & yoluptss
¡croci admonuimus.