religionis non excederet-, quia ubi ce (Ili , ad hoc cedit, uc A indiligentes Se dubitantes d de Dei promiflione fuerunt ,
proheeretet : nec aliti.i tede , quam Lex manda vie. prbftratos elle in defèrto -y ut ideo fernet ipfum aftligere fe
Omnia autem facio propter Evangelium , ut particeps ejus’ oftenderet, ne in illorum numero inveniretur: proinde elafìtim.
Hoc e i l ,. omnia Ìupradièla facio , ut voluritatis borandum , ut fui imitatores exifterent.
evangelica particeps efficiar., quam habet cicca filutem Hsc autem in figura noftrifatla funt, ut non fimus defiieiiunianam.
. rantes mala , fìcut -y illi defideravermi t. Isiènfus & ratio
Nefcìtis quoniam qui in fiadio currunt, omnes quidem cur- e i l, quam fnpra memoravi; Nequcfirnulacris jervientcs,
rum, unus autem accipit palmata? Nunc aliud vult expo- ficut quidam illorum Nunc hos tangit, qui in idolio recum-
nere : itaque hoc exemplo oilendit quanta fic utilkas legis béntes putabant non effe peccatum. Sicut fcripium e fi;
noftrx, in qua non uni, fed omnibus pr-oniiila eil palma. Sre Sedit popultts manducare & bibere, & fìtrrexerunt ludere :
turrite, ut comprehendatis. Sollicite vult curri ad promiilìo- ante idolum utique ; ut non fe credetene immunes à crinenvquia
magna eft. . mine , qui ili idolio epiilabantur. Nam Moyié in monte
Omnis autem qui in agone contendit ab omnibus fe abfiinet : B polito apud Deum, iìmulacro vituli faéto, poli oblationem
ab his omnibus qus vitanda eadem tradir difeiplina, cùm dedicationis causa : Sedit .popu/us manducare & bibere, &
feiant unum coronandum ; quanto magis nobis ®bfervati- fumxtrunt ludere. Hx c luxuria e i l , quia femper obieèladum
eil, quia omnibus promiila eil felas ? Et illiquidem ut t i, in Dèi rebus infìdeles inventi funt. c-Ideoque inftruic ,
corruptibilem coronata accipiam : nos autem incorruptam. ne in hanc diSidentiam per adfenfum luxurix in idolio in-
Et in hoc multum difpar donum e i l , ac per hoc diligentio- cidàmus.
rcsnos elle debere , quibus non terrenis & marceicentibus Ncque forn'cemur , ficut quidam illorum fornicati .fun t,
floribus, fed seernis confetta gemmis in modum regalis dia-, & ceciderunt una die viginti tria milita hominum. Hoc illis
dematis ipiritalis corona fervatur.
Sic curro,non quafi iti incertum. Magna fpe.currere le pro-
fitetur, certum habens quid fit promiiuim.. Sic pugna, non
quafi aerern cadens. Hoc eli , non verbis magis , fed de
rebus contendo.
. Sed cafligo corpus tnettm, & ferait ut i fubjicio. Caftigare <
corpus eli jejuniis a illud angere : & illa ei dare, quæ ad vita
m proficiant, non ad luxum. Servitud vero fubjicitur -,
dum non I tiara perficit, fed fpkitus voluntaxem. Ne forte
aliis prsdicans, ipfe reprobas invernar. -Ideo le refrænare
corpus fuum oilendit, ut remunetatione, quam aliis prsdi-
ca t, etiam ipfe dignus habeatur ; ne aliis curatis, ipfe re-
.mañeree in vulnere. Ratam ergo ipem prsdicationis fus
affirmât, quando geílis id fe profequi, quod docet, oilendit
; quia qui -aliter agit quam prædicat, fufpeôtos facit au-
dientes, ut de promiffis dubitent. Suo itaque exemplo non
- magis verbis, quam operibus exercendum hor tarar.
N Olo enim vos ignorare , fratres, quia patres noftri om-
nes fub nube fuerunt, & omnes mare tranfitrunt, &
omnes in Aioyfe baptizjiti funt in nube & in mari. Judæo-
rum exemplo, qui negligencia fua offènderunr, follicitos
nos vult elle ; ideoque fub nube dicit illos fuilfe, quia omnia
quæ geila funt., b in figura noftri fa èia itine ; ut ver-i-
tatis noilræ il li ha bue tint, imaginem. Conteéli enim nube,
Se ab adverferiis fuis turi prs ftiti, dum à morte liberati
funt, baptizati dicuntur, Illis enim, id e ft , Ægyptiis in
-mari mortuis, dum hi duce Moyfe, feliciter tranleunt, e-ref
ici funt à morte : .quod prællat baptifmum. Non enim il-
_is præterita mala imputata funt, fed per mare & per nu-
bem purificati, præparati iunt ad accipiendam Legem , &
’.formam futuri iacramenti noilri.
E t omnes eatndem efeam fpiritalem ederttnt, <¿r omnes eum-
dtm potum fpiritalem biberunt j bibebAnt entra de feqitente eos
fpiritali pietra : pctra autem erat Cbrifius. Manna & aquam
quæ fluxit de petra , dicit fpiriralia -, quia non mundi lege
parata funt , -fed Dei virtute fine elementorum commix-
tione ad tempus creata, habentia in fe figuram futuri myi-
teni,quod nunc nos iumimus in commemorationem Chrifli
domini. Ideo & panis Angelorum diólus eil, quia virtute
qua. Angeli fubfiilunt, -crearus eil : hoc fignificans, quia de
cælis ventutus erat , qui ipiritaliter pafeeret. Unde & manna
prinnim Dominico die venir de cælo ad faturitatem pò-
,puli;fequens tamen petra dièta e i l , quæ inrelligitur Chrif-
tus, Ubi enim deficiebat humanum eis fuffragium , aderac
Chriilus ; ideo fequebatur , ut ubi defecilfet, ille fubveni-
ret. Nec enim petra aquam dedit, fed Chriilus.
Sed non in pturibus eorum bene fenfit Deus. Ideo hoc
d ixit, quia acceprum beneficium non intellexexunc. Profirati
enim funt in deferto. Dignum e i l, ut qui magna con-
fequurus , in parvis diffidens eil ¿ non folum c hæc non adi-
piicatur , verum etiam amittat & illa. Quoniam ergo fupe-
riùs horratus eli ad meliora, fe etiam dicit id elaborare,
ut ad promiffionem dignus occurrat • nunc ut iilud exempli
terrore conilringat ac fuadeat, Judæos cune limili modo
dicit donum Dei & gratiam forticos , ficut Se nos : Se quia
a. Vet. edic. ac plures ralT. jejuniis illud ugere : mclius carnea Rom. edir.
cum aliis mil.. •. ungere.
b. Mf. Corb- rara noftri faefu funt.
c. Idem cod. Corb. non dcfgiciat, verum etiam ftndeat ¡atorare , ut ad J
retributuiM e li, quando curri Madiariitis mnlieribus le com-
macularunt ; ira enim Dei exilitit contra illos , qùx x nu-
latione Phinees facerdotis habentis zeìum Dei ,fopita e il,
ne plu-res morerentur.
Neque tentcmus Cbriftum, ficut quidam eorum tentaveritnt,
■ & d ferpentibus perierunt. Detrahentes de Deo Chriilum
tentaile dicuntur^ quia Chriilus erat,qui ad Moyfen loque-
batur. Denique ne nos- in eadem caula inveniamur, com-
monec ne diabolo tradamur 9 cujus ferpentes habent figuram.
Neque murmuraveritts, ficut quidam ex ipfis marmara-
verunt. Murmurare eil fallo ad invicem de prrepoiìtis Se
reéloribus queri, quantum ad mentem loci pertinec ; quia
folet murmur fieri & juila ex caufa. E t perierunt ab exter-
minatore. Hoc e i l, in locum Judse concellèrunt, anticipan-
tes illum; quia rradens Chriilum ,exterminatus.eil de numero
apoilolorum à judice Deo. Per hxc ¿xerripla ad
) correèliorem nos vitam provocar^ ut monitis ejus aiit prre-
mium, fi obedientes fuerimiis , aut propenfiorem pcenam
mereamur inobedientes. Non eil enim ambiguum illos peo.
cantes plus fubjiciendos tormenti«, quibus peccantium p a na:
ad hoc telata: funt, ne peccarent.
fitte autem omnia in figura contingebant illis : fcripta funt
viro adcorreptionem nofiram, in quos finis fitculorum deve-
nerunt. Fines fieculorum nos fumus 5 quia tunc harc ideo
faéla nofeuntur circa retributioriem illorum , ut nobis efe
fent exemplo, qui poilremo faculo futuri eramus in fide
Chrifli. Pro militate enim noilra getta fiirit-, ut fi terrore
horum in Dei timore manferimus/gloriam illis promillàm
E accipiamus : fi quominus ,geminabitur nobis pcena illorum ;
quia major notitia legis plus fàcit reiun.
Propterea & qui fe putat flare , videat ne cadat. Hoc ad
cos loquitur , qui prarfiimentes de feientia, qua licitum eft
omnia edere , infirmis fratribus fcandalo erant : Se putàn-
tes aliquid fe proficere doèlrina pfeudoapoftolorum ^deteriora
verant -, 8c judicabant Apoftolum , cùm ipfi eflènt rei.
Superbiam ergo amputar, ne per hanc centencur, ficut Ju-
da: i tentaci fune, & perierunt.
Tentatio vos non apprehendat, nifi humana.. Ac per hoc
detrahentes Apoftolo , Dominimi tentare videntur -, quia
Se tunc cùm Moyfi detraherent, Se dubitarent de eo, Deum
F tentaile dicuntur. Omne enim quod probatum non habeturi
tentatur ; ideo ut hxc ternario-convellatur , admonet cùm
terrore. Uc autem humana tentaiio illos apprehendat, hor-
tacur : humana enim tentatio eft propter fpem Dei diffide-
re de homine, quia vana fpes in homine •, ut in neceffitate
aut preifura nen defperetde Deo, humanum àuxilium re-
quirendo , ficut Se Judari qui dubitantes de Deo , idolornni
adminicula exorabant. Hoc eft humanum auxilinm ; quia
dii paganorum terra fimt, Se culturam illorum luimanus.
error invenit. Propter Chriilum ergo pati humana tentaiio
e ft , per quam profìcitur apud Deum.
Fidelis autem Deus , qui non patietur vos ternari fupra
quampotefiis : fed faci et cum tenta rione e tiaraproventurn - ut
pojfitis toterare. Ideo fidelém dicit Deum, qui non patietur
vos ternari fupra quarn poiefiìs ; quia datimmi fe promjiìt'
! promrfjìonem dignus occurrat , ubi non pauca prxtcrmii.unci.r.
I il. Nonnulli mll’. de Ver fnyifionc J aerimi.
I e. Cod. Corb. folus, ideoque deftruit : at idem cod. cum aliis quibufilam ,
I luxuri* idoli incidamut.
Deus
Deus diligentibus fe regna ca:Ieftia : Se ut det neceilè eft ;
quia fidelis eft. Propterea ergo tribulatis pro fe aderit, nec
patietur tantum irrogari ,quod tolerati non poifint :.fed fa-
c iet, ut aut cito celfec tentatio ; aut fi prolixa fuerit ; det to-
lerandi virtutem :alioquin non dabit, quod promi fit j quia
vincetur, qui patitur. Homo eft enim infirmirati iubjeèlus,
Se non erit* qui accipiat :fed quia fidelis.eft Deu s,.qui
promifit, fubvenit, ut impleat,quod promi fit. Denique bre-
viatos vult effe dies Dominus ,uc falventur eleèli, Se poifint
confequi regnum Dei. Quomodo tamen a Deo adjuvatuc, fi tantum,b permittatur tentàri .quantum poteft ?Adjuvatur
plane, dum non plus petmittitut ei imponi, quam feitur
ferre poife jut quatto die pari non permittatur , qui feitur
ultra non. p offe quam triduo tolerare.
Quapropter, carifilmi ,fagite ab idolorum cultura. Hor-.
tatur etiam nunc, uc abilineant fe ab omni focietate idolo-
la trite , tic non folum fpes, fed Se animus inde tollatur, ne
per hoc.nafcatur in Deum tentatio. Nemo enim aifiduus
in idolio nihil fperat de eo j hinc enim iperare dubitare
de Deo eft, ficut Se Saul relièto Deo, qui ei fuerat delièli
caufa iratus , ad idololatriàm .fe contulit, aliquid fperans
de ea. Cui quidem. & in prariènti obfuic, Se in futurum ge-
hennam ultricem providit.
Quafiprudentes vos judicate quod dico. Exempla fubji-
c i t , ut facilius fuadeat -, q.uia cui vetba fatis non faciunt,
folent exempla fùadere.
Calix bcnedtiltoms quem benedicimus , nonne communica-
tio Jdn£uinis Domini eft? Panis quemfrangimus , nonne com-
municatio corporis Domini eft ? Quia unus panis ,mum corpus
multi fumus ; omnes enim de uno pane &. de uno calice
participamus. Quoniam unum fumus, alter alterius membra
, unum nos fentire debere dicit ; ut fides una unum ha-
beat fenfum Se opus.
Videte Ifirael fecundum carnem : hoc e f t , difeite homines
videntes Deum, quemadmodum fe habent carnalia, id
eft.,. idolplattia. Nonne qui edunt hoftias ,participes funt al-
taris? Sicut enim nos de lino .pane & de uno calice perci-
pientes , participes & conibrtes fumus. corporis Domini :
ita Se qui edunt hoftias, participes funt altaris erroris.
Quid ergo dico, quia fimulacro immolatimi aliquid eft ì
Non quia fimulacrum e f i aliquidi fed qua facrificant, damo-
rnoniis irnmolant. Simulacrum vere nihil. eft \ quia imago
videtur rei mortila: : fed fub tegmine fimulacrorum diabo-
lus colitur.
Nolo vos participes fieri damoniorum. Oilendit illis.
hoc effe tantum,d quod videtur in idolio : fed ette occul-
tum iniquitatis myfterium, quod ut unius Dèi fidem cor-'
rumperet, fatanas adinvenit. Unde & Johannes apoftolus
in epiftola fiia dicit : Ad hoc venit Filius D e i, ut folveret
opera diaboli.
Non poteft is calicem Domini"bibert, efr calìe cm damonio-
rum ino» poteft is menft Domini, communicare » & men fa da-
moniorum. Siciit Se Dominus ait : Non poteftis Deo fervi-
r e, & mammona \ quìa qui calicem da?moniorum bibit, calici
Domini infultat : Se cum menfa: dzmoniorum commu-
n ica t, menfx Domini, id e ft , altari obftrepit, Se Domini
corpus crucifìgir. Idcirco enim Chriilus « crucifixus e f t ,
ut diflplyeret opera diaboli. Qui ergo facit opera diaboli,
Chrifto repugnat. .
jiu t Amulamar dominum Jefum ? Numquid fortiores ilio
fumus ì Yix fit ut humilis. zeletur potentem j icit enim non ■
libi competere, in quo illi poteft invideri ; fed aut squali
inviderai, aut pròpe squali. Ideo .Apoftolus non poffe
dixit homines smulari dominum Jefum, propterea quia ilium
feiunt Dominum : fi quominus, non videbitut eis dignus
eife vocari Dominus , quem zelantur, ne Dominus fit.
Zelo enim fiitanas idololatriam invenit,ut homines negando
Deum dominum, idolis ferviant quafi diis & dominis..
Omnia mihi licent, fed non omnia expediunt. Omnia dicit
licere fecundum legem natura ; omnia enim munda iunt.
De efeis enim agebatur , Se carne idolis immolata. "Nam
q u s prohibita Se inrerdièla funt , quomodo dici poiiunt
licere, cùro hlc etiam ip ia , qus concefla iunt, fignificet
a. Rom. idir. fola, qui eripimt.
b. MIT. aliquot, permittilar tentati, quantum feitur ftrre pojfe ? At locus
integer à yo c ib u s ¡¡iiomodt tamen ufquc ad Quapropttr tariffimi, omittitut
In mf. Corb. ' ' -
c. Edit. Rom. in idolio aliquid fperet de eo: vet. autem ac mlT; eo tantum-
diferepant, quod ili« habent etiam , fperet t Se illorum nonuulli pro de eo.
Jjglinr de Deo.
d. Rom. edit, fola, quod videtur in idolo.
A aliquando non expedire ?{ ficut dicit apoftolus Petrus : Si
hoc eft caufa viri cum uxore, non expedit nubere.
Omnia mihi licent, fed non omnia adificant. Idem fenili s
eft , quia licet omnia edere : fed quod idolis immolatur, non
sdificat ; quia feandalum facit fratri, ficut fupra dièlum eft:
ideoque à licitis aliquando temperandum e f t , ut proiìc.
Hinc eft unde fumtus ab iis, cùm ei Jiceret, noluit acci-
, pere, feiens non expedire. .
g Nemo quod fùttm eft, quarat > fed quod alterius. Verum
eft quod dum unufquifque in idolio recumbit, voluntati
fu s fatisfacit, & fratri confeientia infirmo feandalum po-
nit. Quapropter feftinandum eft pro caritate Domini noA
3 tri Jefu Chrifti ; ut Se magis q u s iunt fàluti proximi necef-
faria prohibeamus , quam noftrs voluntati, ficut, idem
Apoftolus , yas eléètionis, & medicus ipiritalis aie : Non
quarens quod. mihi utile eft, fed quod multis.
Omne quod in macello venit, edite, h nihil interrogates
propter confitenti am •, Domini eft enim terra & pieni tudo ejus.
U t omnia munda oftenderet, exemplo piàlmi vige fimi tetti!
hoc roboravit -, quia non pofeft immundum eife, quod
Domini eft. Et quoniam fuperiùs de. efeis ait : Omnia licent
, ftatim. fiibfequutus eft : Omne quod in macello venit,
edite, nihil interrogates propter confiientiam. Hoc autem
ideo fiibjecit, ut libera fit confciencia ; licet enim aliquid
C pollutum fit per accidentiam, id eft, oblationem idoli.j cùm
ho.c tamen nefeie, qui emit, nullum patitur ferupulum , &
apud Deum immunis eft.
S i quis vocat vos ex infidelibus ad ccenam, & itis ; omne
quod appofitum vobis fueriti edite, nihil difquirentes, Hoc
eft, fimpliciter manducate quod apponimi, non interrogan-
tes unde fit.
Si vero aliquis dixerit : Hoc immolatitium eft, nolite manducare
propter illum, qui indicavit, & propter confiientiam.
Confiientiam autem dico, non tuam, fed alterius. Hoc pet-
feèlis loquitur y. qui poifunt contemnences idololatriam ,
D quia nihil eft manducare de fàcrificio , certi "quia quod
iub Dei creatoris nomine editur, non poteft polluere : fed
quia alius, qui idolis fetvit, gloriabirar, te edente de fa-
crificatis , quafi venereris idola ; ideo non debet edi. Apud
confeientiam enim ille lstabitur iuarn, quia videt te liben-
ter appetere, quod idolis immolatum e f t/
ZJt quid enim libertas me a judicatur ab alia confiientia ?
Hoc d icit, quia cùm ab idoli devotione confeientia fit liber
a , quid opus e f t ,u t putetut quia venerationis causa edac
idolis immolata ,? Judicatur enim non dittare ab eo , qui
colit idola ; quando non horret.qued oblatum eft fimulacro.
Si ergo gratia particeps fùm, quid blafphcmor pro quo ego
: gratias ago ? Id eft, fi ego gratis Dei communico 5 quia in
ipfius nomine edo : quid opus eft arbitrari, hoc aliquem,
quia ego idolo devotus funi, dum. non horteo, qus oblata
iunt idolo , hoc e f t, blafphemor ? Et me ergo blafphemat,
Se ille in idolio fuo gaudet ; dum me putat patticipem,
habet occafionem permanendi in errore, & fratribus malum.
datur exemplum. Nam fi prsceptum eft in Lege, ut
luci Se a r s Se tirali & ipfe idola confringancur j vide fi
non peccatum eft >’ non folum hsc non iacere, fed Se in-
tereife epulis hujufinodi j propterea de fectifìcatis non éx-
pedit edere.
Sive igitur e diti s, five bibitis, five quid facitis, omnia in
gloriam Dei. Per h sc fubjeèla declaravit in idolio edere,
quavis licet confeièntia, inimicum effe Deo ; ad opprobrium,
enim Dei unius hsc diabolo dedicantur. Nam in gloriam
Dei edere & bibere & aliquid facere, hoc e ft, ut fub invocatane
Creatoris cum modeftia convivium celebretur ; in
gloriam enim Dei aliquid f it , cùm in aèlibus Se converfa-
tione chriftiani Deus laudatur, vel cùm filiorum procteatio
à Deo fperarar.
Sine offenfione eftote Judais & Gracis » & Ecclefts. Dei. Sic
temperandam converfetionem noftram docec, ut nullus in
ea feandalum patiacur. Offenfio ergo Judsis f it, cùm ido-
la,qus illi abominantur , chriftianum, qui fe dicit Legem 8c
prephetas accipere , vident. non horrete. Qrscis v e to , id
et Nonnulli mfl". crucifixm eft, quia dijf.l-.it »pera diaboli.
f. Rom, edit. Simt die un, upottoli. ) ^ .
g. Hic textus npoftoli atquè ilfiut espoiìiio ,è cod. Coib/tcìlituitur, cùffi
abfit in aliis , ficut Se in cunftis edic.
li. Mf. Corb.-flihil difctTUtntcj.
i. Idem cod. Qoib. nen folum l>*( fucere , fed. f de fucrifitut’is nen «5«
pedit edere.
Multi). ip.H
ir. ij.
y.H *
g
ir.iq.
ir? 16.'
T>f4 . ii. ù
ir. 17.
ir. 2.8.
ir. 19.
ì o.
JI