lililí
incarnati«« ; ut quod fupra dixerat, finnarec, quia fi pritì- A fenfum fuum in terram deprimit; ideoque non adfecjuitu r
cipes hujus Acculi Deum hominem fedtum non intellexe- nifi qua: videt : nec putat aliquid poflè neri, quam quomoiim
t , quanto magis homines? Sedfi verba offòndiculum dofcir. Ideo quidquid aliter audit, quam novit, ftultum
l fcandalum faciebant ; virtutibus tamen Se fignis fides judicat •, nihil enim exiftimat pólle fieri fine eommixtione.
non debuerat denegari. Infirmitati enim & ignoranti« bu- Unde ridetaudiens Deum Filium genuiflè , quem feit fimmana:
virtus debuerat preponi, Se credi quod humana? ra* plicem Se incorporeum : Se Virginem peperiflè, Se refolù-
•tioni impoffibile videbatur s, ideoque diligentibus Deum, id ta corpora rurium revocari ad vitam > cùm h sc magis ad
eft , credencibus preparavit donum hoc. laudem Dei proficiant , ut credatur feciflè , cujus operis
Nobis vero revelavit Deus per Spiritimi fuum. Et quia ratio inveftigari non poflit ; Deus eft enim, qui fecit. Imprindpes
fxcuii hoc ignorabanc , Deus hoc per Spiricum becillitas enim humana - ftultum putat, quod feientia fu i
fuum revelavit credentibus ; quia res Dei non poteft fine non concludi!; cùm hoc magis ftultum deberet habere , &
Spiritu Dei addila. Nam non folùrn hominibus fecramen- illud prudens, quod quia Dei fa&um dicitur, non poteft
•mm jftud miflum fe dicit dedarare, fed Se principibus Se comprehendi.
poteftatibus in cadeftibus, qui Dominum ctucifixerunt ; ut B E t non potefi feire ; quoniam fpiritaliter judicatur. Hu-
hoc predicante in terris, difeaut qui fune in carnalibus c e - ma nam traditionetn fequentes, dum unius Dei fidem abne-.
lis , qui deguntfub elementis firmamenti. Hic ergo fingu- g an t, fpiricualiter fe&um eft , quod ratione carnis inflati
laris apoftolus eft, qui hanc gratiam confequutus eft ; quia putant neri non poflè : Se fic reprobi adnotati, fpiritaliter
Trinitatis myfterium à nullo fic potuit explanari : unde Se condemnati funt.
leftionis divino judicio vocitatus eft.
Spiritus enim omnia firutatur, etiam profundst Dei. Quia
•enim de Deo eft hic Spiritus, omnia novit. Dei profundst
au rem ideo a it , quia omnem virtutem Se prefeientiam ejus
n ovit: quod omnino creaturae impoilibile eft.
a Quis enim feit hotninum ca, qua funt hominis , niß fpiritus
hominis, qui in ipfe eft ? Manifeftum eft cogitationes
Spiritalis vero dijudicat omnia, & ipfe a nemine judica.
tur. Quoniam vera ratio fpiritualium eft, id eft, creden-
tium ; hoc enim quis nuucupatur , quod credit : ideo ipfi
omnia judicant. Ipforum enim exemplo infidelitas dijudi-
cabirur : ipfi autem à nemine judicabuntur. Quis enim-
condemnet vera dicemtem. Cùm enim conftet omnes ini—
micos fidei falla tenere prò veris , accufetio illorum in irriy
. IÇ.
noftras à nullo feiri, nifi ab animo noftro, quem fpiwtum C tum jam deduóta eft,veri judieio condemnata j quia qui non
dixit. Denique in Evangelio inter cetera fic ait : Et fpiritus credìderic, inquit Dominus , jam judicatus eft.
efus revtrjus eft std illstm.
■Sic & qua Dei fìtnt,nemo novità nifi Spiritus Dei. Hic Spiritus
Dei docuicnos, b quod feit naturaliter, non doólus ;
& docuit nos de myfterio C lui iti > quia non folum Spiritus
Dei e ft , lèd & Chrifti.
Nos autem non fpiritutn hujus mundi accepimus ; fed Spili
qui ex Deo eft. Hinc feimus quia Spirkum,qui de Deo
Quis enim cognovit fenfum Domini? quis inftruxit eum?
Senfus Dei eft, quod hæc fpiritaliter juflìt fieri, per qua:
mundi fepientia ftulta probaretur, negans poflè fieri quod
fe&um eft. Quem fenfum nullus e ft , qui cognoverit, Se
difpliceat illi, ut emendet confilium Dei ; quia qui cognovit
, laudat potentiam D e i, quem qui omnia negat poflè,
nec mundum credit feciflè. Quid enim magnum e ft , ut de
f . 16.
eft, accepimus , quia mundi Ipiritus non poteft feire, qu<e lè credatur generafle, qui nou ambigitur cunóta ex nihilo
ab hoc nobis iniìnuata flint. Spiritus tamen mundi hic eft, feciflè ? quippe cùm dicajt Salvator : Apud Deum autem omper
quem arripiuntur phanatici, qui fine Deo lunt ; eft nia poftì bilia funt.
enim inter mundanos fpiritus potior ; unde folet conje&u- Nos autem fenfum Domini habemus. Hoc dicit, f quia
■ris, qua mundi lunt divinare, quem pythonctn appellant.^ credentes parcicipes fiimu-s ejufdem di vinse fententia:.
Hic eft qui per veri Umilia fallitut & fa flit : hic eft qui per
Sibyllam loquutus e ft , fenfum noltrum lèquutus, locum
volens inter ca:leftes habere.
Ut feiamus qua a Deo donata funt nobis. Quia enim Dei
Spiritus datus eli nobis, feimus qua: à Deo donata flint nobis.
-Non enim hxc poflemus feire, fi mundi fpiricum ha-
beremus ; quia c non poteft mundi lcire ipiritus. Senfum
eniin Dei nemo novit, nifi qui de Deo eft, Spiritus Dei
ET ego, fratres. non potui vobis loqui quafi fpir itali bus,
fed quafi carnalibus. Nunc his loquitur, qui proptereà
quod fieculi adhuc voluptatibus lèrviebant, carnales erant.
Quamvis jam baptizad eflènt, Se Spiricum fanótum acce-
piflènt ; tamen quia poli baptifmum ftatim ad veterem
hominem fuerant reverfi, cui abrenunciaverant, dicuntur-
carnales. Spiritus enim landtus tunc penna-net in e o , cui
inferiora énim non poifunt fuperiorum feire confilium, ne- lè infuderat, fi.permaneat in propalilo regeneradonis : fi:
C a p . III.
ir. 9
que creatura conditoris lui dignofeere voluntatem.
Qua & loquimur. U t hinc manifeftum fic lcire nos qua:
à Deo nobis donata funt ; quia ha:c Se loquimur, ut & alii
difcanc per dodldnam fpintalem. Prardicatoribus enim , idE
eft, àpoftolis infinuata divinitus flint, qux rraderent popu-
hs , Se addifcereiit principes hujus fa:culi quid admififlent
•mali;
d Non in dottrina verborum humana fapientia, fed indoc-
trina fpiritus ; verba enim humana: fapientise hunc lèn-
fum non vident, neque litteraturae ftudiis apprehenditur : fed
per fidem fpiritali ratione concipitur, dicente Efaia pro-
pheca : Nifi credideritis, neque intelligetis. Naturali enim
magis leg e, quàm curfu fyaerum, Se calculis fignorum ,
qua: in firmamento denocantur, addifeitur. Denique credentes
non humanis verbis, fed natura: fine vident congrue-
re , quod credunt ; opus enim agnolcit opificem : ideoque p
Evangeliiun animis noftris loquitur fpiritalia, excicans ilios
ad-cogilitionem fuiCreatoris.
Symtalibus fpiritalia compar antes. Hoc eft, iis qui mun-
danam prudentiam rcfutanc,fpiritalem elficaciam traderei
qua myfterio fidei concinetur, ad illuminandum ienfus bé-
•nevolorum hominum; credentes enim qua: mundi fapientia
ftulta judicat, Ipiritales fune.
e Animali* autem homo non perei pit ea, qua funt Spiritus
Dei-nefeit > fluititi a enim eft illi. Pecocibus .enim iìmilis
a. R-ora. edit. ac mlT.-non nulli ,§fuìi enim homi
et. autem edit. & mfl’. fteyuentiiTimi, ut in conci
b. Rom. edit. c-um paucis mi!'. q«os fch natnr
c refi, magno numero, //»¡od feit naturaliter non
c. Ita vet. edit. ac mfl’. longe plurimi :at Re
ufi’, no» fottìi ea qua funt Dei feire mundi ffirj
d. Kob», edit. cum mfl'. uno vel altero : No» ir
a' fiondila,
quominus, abfcedit ; ita tamen ut fi fe reformaverit homo,
redeat ad illum. Sempet enim paratus ad bonum e f t , dili-
gens pcenitentiam.
Quafi parvulis in Gbrifto lac vobis potum dedi, non efe
cam. Quamvis renati ellènt in Chrifto, tamen non fuic
dignum tradi fpiritualia; accepta enim fide, qua; eft vplue
fernen ipiritale, nullum iruftum Deo dignum fecerunt, uc
perfeélionis verba mererentur addifeere : lèd quafi parvuli
imperfeitionis lènlìbus ftudebant. Apoftolus autem vir di-
vinus, Se medicus ipiritalis , unicuique lècundum vite« fuas
tradebat ; he per imperfe&ionem Se imperitiam quis de rebus
fpiricalibus Icandalum pateretur.
Nondum enim poteratis. Oftendit aperte non illos debuif-
lè audire , qua; confirmatis dicenda umt.
Sed neque nunepoteftis ; adhuc enim càrnales eftis. H ic
valde arguir temeritatem illorum, qui querebantur dudum
lè non audiflè ipiritalia ; cùm adhuc indigni eflènt audire.-
Pièudoapoftóli enim promifeue omnibus uno atque eodem
genere tradebant, nullius perfonam dilbementes ; ut ac-
ceptabiles fierent per hypocrifin commendati : cùm conftet
Dominum Se au&orem noftrum Chriftum aliter populis,
dicer dilcipulis incerfacum, & intet ipfbs apoftolos fuiflè
d-.ftantiam ; tribus etenim difeipulis gloriai« luam in monte
oftendit, dicens iTlis ut tacercnt vifum, quamdiu à mor-
tuis refurgerec.
fed in ojienfione fpiritus . . . neque lilterarum fludiitMfrebendfSur. AH* edit.
& mfl. imer fe confentiunt > nifi'quod pro.littcraturte fi udii/, mfl. aliuuat, ac
vet. edit. legunt, litteralurafiudiii. forte Urterà ac fiudiii.
e. Rom. edit. fic mfl'. nonnuH-i : minimalit enim homo qua funt Spiritus
Dei > ntfeitfy jiultitia tfi illi. voi. edit. ac rcliqui mfl'. nobilumi faciunt.
£ Ita mi. plures, j otio.refljur, à qu.buj hoc fylo dificrmu vet. tdit ouod
babent, id eft, divina feientia: Rom. autem edit. & quidam miT. quia qui
-udentes funt : t, ejufdem , id cfi, divina feientia fenfum habtrnut..
- i l '4 -.'
ir. 6.
A 8 - - . 4- ’
A S .ió .4-
u
ÿ . 8.
io.
Metth.^.
y . I I .
Cùm enim in vobis amtilattoncs ■& content iòne s fi'it, nonne
carnales eftis, & fecundùm hominem ambulatis ? Indigni-
tatis caufam oftendit j quia qui de homioeipeiat auxilium,
carnali« eft. Qui autem fpreta humanitate, de Deo Ipcrar,
Ijùritalis eft ; quia Deus fpiritus eft.
Cum enim quis dicat : Ego fitm Potili ; alias autem : Ego
Apollo ; nonne homines- eftis ? Sicht enim gloriantes in Deo,
Se de iplò omnem “ gratiam iperantes, dii dicuntur, à Deo
adoptati ; ita Se in homine gloriantes, Se homines Se carnales
dicuntur, lèntentia Dei concilili, qui ait : Ego d ixi »
dii eftis : vos autem ficut homines mortemi ni. A fila ergo
periona -incipit ; ne forte putarefur -per invidiam magis
perfonas illorum deftruere, oftendens magnum errorem Se
ad Dei contumeliam per-tinere, quando Deo predicato,
gloria datur hominibus. Quid ergo-minus eft à genrilitate,
dum adhuc aliquid de hominibus fperatur ?
Quid igiiar eft Appello ? Quid vero-Paulus ? Miniftri
ejus , cui ctedìdiftis. Ut quia miniftri funt, ipes in his non
fit, lèd in Deo,cujus miniftri funt. Illi enim gradami« adtio
deferenda g i i , cujus donum eft ; hi vero fervi, quos etiam
invitos oportet dilpenlàre. N-umquid non Moyfes cpaÄys
.eft ire ad Pharaonem ; & Jonas in virus miflùs eft predicare
Ninivitis, Se Ananias contradicens mifius eft Saulo ma-
nujn imponete ?'
Et unicuique ficut Dominus dedit : id eft , ficut vo lu k , Se
•feivit, divifit ' fingulis officia minifterii.
Ego piantavi, Apollo rigavit : fed Deus incrementum de-
dii.'Plantare eft evangelizare, Se ad fidem adcrahere : rigare
vero baptizare lolemnibus verbis : peccata autem dimit-
tere , & Spiricum dare,-Dei (olius. Si ergo effeilum fa,
iutis Deus dat, nulla gloria iii hac re hominis eft. Scimuis
enim & Spiritum famftum fine manus impofitione datum à
Deo , Se non baptizacum confequutum remillìonem peccatomi
«.’ Niimquid non hic invifibilicer baptizatus eft ;
quando donum baptifmatis confequucus eft ?
Jtaque neque qui piantai, eft aliquid • neque qui rigat :
fed qui incrementum dat Deus. Et piantata enim folent
émori, Se rigata ad eifè&um foscunditatis minime pervenire,
nifi dèt Deus vegetam vitam. Quancum ergo ad ho*
norificèntiam D e i pertinet, nihil eft nomo : quamùm au-
tèm a:d minifterium pertinet, neceflarius eft ; ut honorifi-
cecUr quali ‘ferViis, non ut aliquid de ilio fperetur ad inju-
riam‘ Dei.
Qui enim plantàt » & qui rigat, unum funt. Unuin funt,
b quia ambo mercenarii lunt ; quamvis diverfa fint illorum
officia; Unufqui/que autem propriam mercedem accipiet /£-
.cundùm fuum laborem. Quamvis énim ununi fine, led quia
major eft, qui evangelizat, quam qui bapcizàt; ideo difi
cievic mercedes illorum ; Se non Iblùm ad hoc, fed ad doc-
trina: fincericatem pertinet ; ut majorì mercede fic dignus,
qui invioiatam tradic dodlrinam.
Dei enim fismus c operis participes : Dei cultura, Dei adà~
ficatio eftis. Hoc ad apoftotomm perfonam pertinet, quos
conftat Dei elle adjatores * quia vicarii funt Chrifti.
Secundum gratiam Dei, qua data eft mihi 3 ut fàpiens ar~
chiteilus fundamentum pofui. Gratiam libi datam dicit, ut
dignus eflèc predicare Evangelium ; ut & hoc Dei eflè of-
renderet, non hominis. Secundum hanc itaque gratiam,
uc fapientem archicedlum -fundamentum fe dicit pofuiflè.
Sapiens architeélus eft, qui juxta difoiplinam audloris collocar
fundamentum, id eft, qui lècundum traditionem Sal-
vatoris évangelizat.
Alius autem fapéradificat. Superedificja fuijt, qux poli
predicaoionem apoftolorum à fupervenientibus traduntur
aut malis aut bonis dodloribus. •
Vnufquifque autem videat, d qucmadmodnm Juperadificet,
id eft, ut fuperedificia congruanc fundamenco ; ne li obliqua
fuerint Se frivola, minarci faciant, manente incolumi
fundamenco ; quia fi male docueric, Chrifti nomen permaner
, quod eli fundamentum : doctrina autem mala peri-
b it , ficut dicit Dominus : Omnis plant at io, quam non pianta
v i Pater meus calefiis , eradteabitur.
Fundamentum enim aliud nemo poteft pojterè prater id quod
a. MIT. aliquot , gloriata fperanltt. f.t rucfus pro fenltntia Dei ctnclufi.
non pauci mfl. habent, fententia Dei eencludit, unus , qu»d uno verbo Dei,
Sententi» concludit.
b; Nonnulli miT. - quia ambo ntceffarii funt. I
c. Ira vet. edit, ac mljj. longc plurimi : ac Rom. edit. Se mlT. nonnulli, j
d. Corb. cod. quomodo fuperadificet. ¿¿uamvìi diverfa fint illorum officia,
ncceffi ut fuperadaficia & c.
A pofitum eft, quod eft Chriftus jefits. Ideo nemo poteft pd-
nere aliud fundamentum, quia quamvis haeretici hnt aliqui,
non tamen docent, nifi fub Chriili nomine. Aliier enim
comraenta erroris commendare non ppffiuit, nifi incerpofi-
to Salvatoris nomine predicent*«ut res oontrarias & abfur-
das nominis dignitas faciat acceptabiles.
S i quis autem fuperadificat fupra fundamentum hoc, au- -ft. tu
rum, argentum, lapides pretiofos. Lapides pretiofi funt,
quos non corrumpit ignis. Tria genera pofuit predara in
mundo, in quibus bonam dotftrinam fighificavit. Ligna,
-fanum , ftipulam : tria alia genera pofuit, fed fiiivpla. In
his corrupta & vana dodtriua defignata ? dignofeitur. =
Quifacit hoc opus,tnanifeftus erit i dies enitn declarabit,qui4 y . 13,
B in igne revelabitur. Hoc e f t , mala do&rina in -igne omnibus
appareb.itnunc enim quolHam fallit. Et unsafeujuftjue opus
quale f i t , ignis probabit. Quia enim per ignetp examina-
tiofiec, li in aliquo non invenerit, quod exurat, iBanifeftat
ilium bonum foifle dowftorem ; mala enim £1 adultera doc-
trina idoircoin iigno,faeno, Se ftipula fighificaca eft, uc
oftenderetuc ignis efleefea.
Si cujus opus manferit-t quod fuperadiftcaverit , mercedem y . 14.»
accipiet. Ciim enim nihil inillo ibrdis -inventum-fuerit prä-
V2 dodlrinx, ut in bono m m j ica erit ut ties -fratres in y-13*
camino jgojs, mercedem vitam secernam cum gloria accep-
turus • quia ficut aurum & argentum, & lapides I quos
ignis non eonfiimic : ita Se bonus raagifter incorruptibilis
Cpermanebit.
Si cujus opus arferit, detrimentumpatietwr. Opus quod ^ ,I5*
ardere dicicur, mala dodlrina eft, qua: inceribit. Cun eta
enim mala peribunc, ficut iter impiorum ; quia non funt
fubftnntix, fed adfeverationes perverfs. Damnum autem
pad eft pcenas perpeti. Quis enim in poena poficus , jac*
turam non fecit ?
Ipfe autem falvus e rit, fic tamen quafi per ignem. Sat-
vum ilium futurum dixit ; quia non interjbic fnbftantia,
qua conftat, ficut Se do&rina mala peribic ; quia acci-
dens caufe eft. Ideo autem dixit: Sic tamen quafi per ignem\
üt falus ha:c non fine po:na f it , quia non dixit : Salvus
erit per ignem ; uc merit© fuo f ab igpi non combuftus, (
> felvus fiat ex^minatus per ignem ; fed cdm d icit: Sic tamen
quafi perfgnem , oftendic felvum ilium quidem futurum,
fed pcenas ignis pafliinu« ; uc per ignem purgatus
fiat felvus, Se non ficut perfidi xtcttio igne in perperuiim
torqueatur: ut ex aliqua parte operaepretium tic credidif-
fe in Chriftum. Semper enim erubefeat necefle eft , qui fe
yidet felfum defendifle pro vero : & fimili modo femper
fiduciam habebit'Dei, qui abje&o falfo, fequutus eft verum
; Se fpreta impiecate, fuccubuit piecaci. 8 Extra catho- g
licam enim quidquid e f t , concrarium eft.
Nefeitis quia templum Dei eftis, & Spiritus Dei habt- y. lS.
tat in vobis ? Templum ‘Dei nos efle d icit, ut Deum in no-
bis habitare fciamus ; in templo enihi fuo habitet necefle
eft. Et quia Spiricum Dei dicit habitare in nöbis, Deum
fignificac inreliigendum Spiritum fan6lum.
Si quis templum Dei violaverit, differdet eum Deus; tern- 17.
plum enim Dei fanflum eft, quod eftis vos. H z c idcirco prs-
mifit, ut illos compungat, qui turpicer vivemes, corpora
fua -v-iolando corruperant ; maxime ilium qui uxorem
patris habebat; ut ante elfet -reus, quam caufe illius in
medium prorumperet. Denique fimili, immo eodem modo
, ci\m caufam illius judicac , loquitur dicens : A n -hefci- i- Cor.e.,9.
tis quia corpora veftra templum funt Spiritus fantti , qui in
vobis eft , quem habetis a Deo Supernis templum Dei di- h
xit; hoc autem loco templum Spiritus fanfti.-Quis hic du-
' bitet, quia Spiritum fandlum Deum fignificavic?
Nemo fe feducat: id eft , nemo proprio , vel hamano -A 1§>
Conlilio purer fe fibi prodefle. Ad fupeciorem fenfum re-
d i t : Si quis videtur fapiens ejfe inter vos in hoc ftculo ,ftui-
tus fia t, ut fit fapiens. Hoc dicit, quia fi quis -intelligit
felutem promiflam , Se myfterium ihcarnationis domini
noftri Jefu Chrifti, ftultus fiat,id eft , fapientiam mundi
fugiat, ut ftultus ab ea judicetur , & tunc erit prudens;
quia ftultus faeculo prudens eft D e o , dum credit Deum
e. Rom. edit. & pauci m(T dirnofcitur. Cnjufcumque opttt manifefinm erit.
f. Codex Vail, ab igne combuftus.
• g. Rom. edit. Extra catholicum : all* . ac mfT. Extra catholicam -, ubi fup.
plcndum eft, Ecclcfiam , quam vocera expritnit foius-mf. Corb. hoc modo: Extra
catholicam enim Ecclcfiam quiquid eft, impium eft & funefittm.
h. Ita yet. edit, ac miT. ac Rom. edit, flc .immucavit -. Hic templum Dei
dicit, infra vcro templum See.