ir. S.
ÿr.ts
v¿áf. if. X.
f . 7 -
b
f . * .
f 'V -
num teneretur » Salvator óbtulit ie volenti diabolo ;ut illu- /
dens euni poteftate virtutis fu x ( accipere enim volòìc ,
quem detinere non potuit ) auferret e i , qua: maio jure te-
•nebat obnoxia. Exfpoliatis itaque infer i s , crophteum ammarimi
pertulit ad Patrem, ex quo fune omnia ;quod Lex
•utique tacere non potuit. Quamquam profutura data fit ,
-nobis tamen peccantibus converfa eft , ut fieret inimica ;
& cccpit occidere , non vivificare. Ghriftus autem donans
delida , non folum vivificavit nos , fed & fibi fociavit ; ut
-fìlii Dei vocemur1 fa ¿li per fidem. Quantus ergo error eft
poft gratiam reverti fub Lege , hoc eft , poft acceptam libertärem
welle fervire ; ut ereptus gladio immemor bene-
ificii denuo fe vendat lanifta: ? Accufator eft enim emtoris , I
qui relitto eo , rucfiim ad priorem dominum redit. D t liberarti
nos deprsfentifsculo maligno. Hoc dicit, quia ideo
morti conceffit ie Dominus, ut nos ab errore ßeculi li-
beratet ,id e f t , ut ab intelligentia hujus fs cu li, quod cur-
riculis fenefeente state devergit in finem , alieni fa ó t i, futuri
farculi quod occafum neleit, partici pes fimus infenfu
unius Dei. Prarlentis enim fieculi h sc eft malignitas, quia
non reddit congruam reverentiam creatori Deo , & reftau-
ratori Chrifto ; dum multos fibi deos confingit error hu-
manus , aut dum Chrifto à credentibus debita honorifi-
centia non refervatur. L
Se cun dum voluntatem Dei & Patris noftri, cui gloria in
ftjjilafeculorum. Amen. Utfirmum fit & plenum au&orita-
t e , quod dicit quia Chriftus nos liberavit j addit quia
iftud Patris fecerit cum voluntate.
Mirer quod fic tarn cito transferimini ab eo, qui vocavit
vos per gratiam Chrifti in alitid evangelium. Evangelium
bonum nuntium eft, ac per hoc & lex vetus Evangelium eft
a excepta Lege fa ¿torum : fed hoc potius in quo. quod ptomi
ifum e ft , lolutum eft, per quod peccatores ad indulgen-
tiaui convocantur. Mirari ergo ideo iè d ic it , quia de op-
timo & maximo beneficio decidentes , manciparunt fe Leg
i fadtorum j ut perderent quod fuerant confequuti, lit deD
accepta liberiate ruerent in fervitutem , cito everfi : ciim
mos fit ut paulatim aliquis de malo tranfeat ad bonum,
hi autem de bono facile tradii ¿li funt ad opera carnis ,
qua: funt gravia. Raro enim contingit, ut quis de lxtitia
-confugiat ad exitia : ac per hoc admiratur hebetudinem il-
lorum , qui in fecuritate politi, labori ie fubjecerunt inani.
Tale e ft , fi nauta iniànus ftans in portu,de tempeftate fe-
•curus.laxet navim in altumj ut perturbetur diverfis procellis :
ita Se hi per ftultitiam fubjecerunt fe ; ut dolotes pateren-
tur pudoris defedti, & jugum fervitutis Legis fufeiperene,
nulla hujus rei ipe predicata.In aliud ergo evangelium vo-
cati fuerant, quam quod hi pnedicabant, qui eos fubvette- £
rant \ non tamen aliud abeo , quod apoftoli annuncia bant,-
quod hi pièudoapoftoli aliud elle adlèrebant ad invidiam
Apoftoli, qui. eos inftruxerat. Et ut Galatas per hanc fai-'
Iaciam circumvenirent, neceflè erat ut Evangelium Apoftoli
aliud eflè dicerent,quam quod ratio Salvatoris docebat:
hoc autem eflè verum , quod ab eis cum legis veteris concordia
prsdicabatur. Hi funt qui qusftiones fecerunt Paulo
& Barnaba: de hac re,ficu t contineturin Aèlibus apof*
tolorum j ifti enim docebant ex gentibus credentes quia
nifi circumciderentur more Moylis , Se judaizarent, ialvi
elle non poflènt.
Quod non eft aliud, nifi aliqui fu n t, qui contur bant vos, F
b & volunt convertere Evangelium Chrifti. Apertum eft
quia hoc agebant, ut converterent Evangelium Chrifti im-
mutantes ttaditiones ; ut fub nomine Chrifti eflènc Judsi:
& hoc eft convertere Evangelium Chrifti in Legem.
Sed & f i vos, aut Angelus de calo evangelizaverit vobis .
pr ster quam quod evangelizavimus, anathema fit , ficut prs-
diximus, & nunc iternm dico : Si quis vobis evangelizaverit,
prsterquarn quod accepiflis , anathema fit. Nemo mifetur
Apoftolum ,'qui ferita tern morum •manfuetabat, fic elle
commotum ; pro Galatarum enim lalute indignatur adver-
fus inimicos difciplins chriftians. Indignano enim hxc
•oftendit non leve peccatum elle poft acceptam fidem converti
ad Legem : nam tam firmum atque verum Evangelium,
quod eis prxdicaverat, adferit -, ut etiath fe iplos, id eft ,
apoftolos, immutati forte aliter prsdicarent, non audiri
doceret, quorum utique fama quod elfent apoftoli Chrifti j
peragraverat omnem locum. Aut fi forte diabolus Angclum
a. Omnes edit. 6c noQnuIli mil', accepta lege faSorum. Non redtc.
b. Rom. edit. 0 * volnnt ¡»venere. £t infra . ut invcrttrtnt Evangelium. \
[ Dei fe fingens , ut facile poffit audiri, de cadis appareret
contra hate prredicans, feiretur eflè contrarium , & ut abominano
haberetur- Si ergo apoftolos Chrifti , quorum-tam
preclara opinio in fignis & prodigiis erat faciendis, Se An-
gelum de cado , quem pofllt fpiriralis ratio commendare,
aliter docentes, quam ab apoftolo Paulo edo¿H erant, ana-
thematizati prxcepit j quanto magis quos nullum teftimo-
nium ad feducendum poteft commendare ì Ideo autem ite-
rat conteftationem, ut confirmet eos in prima tiaditione j
iterata enim lex follicitiores reddit negligentes.
Modo enim hominibus fati fa c to , aut Deo ? hoc e f t , num-
quid hominibus fatisfacio, fuadendo vobis reverti ad gra.
; tiam Chrifti, an Deo ; Non hominibus utique, fed Deo *
lit per làtisia&ionem revertantur ad Deum.quem fpreverant.
Denique ftatim lubjecit : A ut qiuro hominibus piacere ? Si
adhuc hominibus placerem, fervus Chrifti non ejfern. Significar
igitur hos à quibus fuerant everfi, non D e o , lèd hominibus
piacere in Galatarum fubverfione , ficut Sc ièmet ip-
fum jamdudum, quando Ecdefiam , ut Patrum traditionem
vindicaret, peflèquebatur. U t enim àjudads laudari pof-
fent, lècundum voluntatem illorum, Legem fervandam dice-
bant > né fi verum Evangelium Chrifti prxdicarent, inimicos
eos facerent. Hic autem apoftolus Paulus, qui omni
■ devotione Deo piacere docebat, non tfrnebat homines offendere
, dummodo Dei gloriam tommendaret ; omnia enim
rxfentia poftponens futuris , c fe commendabat Ipeu
s , ut Chrifti idoneus lèrvus : idonei autem fervi eflè
non poflunt, qui fub nomine domini propriis lucris ftudenr.
Sed forte contra aliquis dicat : Ergo qui Legem prxdica-
bant > quam Deus dicitur dediflè , hominibus lèrviebant.
Quomodo ergo idonea Lex eflè dicitur , cujus prxdicatio
fecundum heminum voluntates narratur temperata ? Ante
adventum Domini Lex juxta Dei voluntatem prxdica-
batur ; tempus enim ei debebatur , ut fervaretur : at ubi
venit Dominus promiflus in Leg e, celiare oportuit Legem,
juxta pratdiéfam lèntenfiam prophetarum. Unde dicit Dominus
: Le x & prophets, ufque ad Johannem ; nec enim di-
gnum erat ut pia:lènte Domino Legis auiftoritas lèrvaretur.
Ideoque fi quis de cetero Legem fervandam putat, jam non
Domini voluntati obtemperat, lèd repugnat j fimilibus enim
fuis fatisfacit.
Dotum autem vobis facioyf ratres, Evangelium, quod prudi-
catum eft a me . quia non eft fecundum hominem ; neqne enim
ego ab homine accepi illud , aut didici : fed per revelationem
Jefit Chrifti. Nunc principia epiftola: aperit j iplum enim
iènfum vult manifeftare, quia ea qua: docebat, non ab homine
didicerat ; ne forte dubiraretur de iis , qux docebat.
Neque lècundum humanum judicium aptata erat ejus prx-
dicatio ; ut indigna divinà au¿toritate videretur : fèd à Dei
Filio dicit fedidiciflè per revelationem, cùm>jam poft refur-
reèlionem eflèt in cxlis , ficut prarmemoravi ;, & ea qua:
didicit, convenire voluntati majeftatique ejus , à qi*o le
didicillè teftatur. Spiritalia enim fun t, qua: lèrvata meri-
tum collocane apud Deum : illa enim carnalia lime, qua:
tempore fuo lèrvata, nec meritum nec immeritum prxftite-
runt apud Deum : non fervata obfuerunt ; quia & qui non
fecerant Legem, fub maledico erant : & qui fecerant, non
juftificabantur apud Deum > quia juftus ex fide vivit. Il la
enim ut oneri eflènt, fervanda mandata funt, non dignitari.
Audiftis enim converfationem me am alt quando in Judaifeno,
quia fupra modum perfequebar Ecclefiam D e i. & expugna-
bam earn, & profìciebam in judaifino fuper multos coataneos
meos in genere meo, abundantius emulator exiftens patema-
rum mearum tradìtionum. Propofitum fiium , quo prius
juxta carnem v igeb a t, repugnans Ecclefiz , breviter memorar
: lèd ut famulus Chrifti eflèt, hoc fe reliquillè dicit.
Magis enim fe devotum, quam illos in vindicand© Legem
fuifle defignat ; non tamen propter hominum favorem, lèd
hoc putans utile apud Deum. Per ignorantiam enim, cùm
humanitati piacerne, Deo le fèrvire putabat, liberam ha-
bens confcientiam j nefeiebatenim d jam tempus adlerendaj
Legis non elle, doèlrinam fequutus patrum, a ut in errore
, aut in malevolenza conftitutorum -, Se omni induftria
Se fervore mentis id agebat, ut ceteris coxqualibus fibi
a:mulatione Legis prxftantiof videretur, fic infaniens contra
difciplinam Chrifti, ut nulli hominum parceret fidei foc-
deca adfequuto. Sed cùm Dei revelatione laborem hunc
b. MIT. nonnulli,/( commtniUbat ffccìcbus.
a- Rum. edii- jam timfus adft> vanita legij tic.
inanem efle didiciflet, Sc magis conträrium j deftitifle ab A in L e g t , & prophets, invenifhus Jefitm a Nazareth, ft"
e o , & ie fidei gratis fubdidiflfc; ut pirofeiftus ei eilet apud lium jofeph. Hoc ergo modo di&us eft Dominus frater Ja"
Deum, memorac. Si ergo hic qui Ifraelita eft, &.qui digni- cobi Sc ceterorum, qüo Sc filius nuncupabatur Jofeph. Qui"
täte doftoris fültus erat apud Judsps,eruditus ä Gamaliele, dam enim dudli infaniä hös veros Domini feeres de Maria
viro prudentiifimoi locümfiabens cum optimis vita homi- nacos, impia adlertione conffcndunt, cün* Jofeph npn verurfi
nibiis-5Reliquie Legem ; quanto magis ii j qui extra Legem ejüs patrem dicant appellatumi Si enim hi veri eränt feeres
erant, Legi fe fubjicere pon debuerant ? Et fi hic gaudet ejus, & Jofeph erit verus pater; quia qui-dixit patrem ejus
pxifle ie de fub jugo lervirutis , quid.eft ut libertatem fiiam Jbleph, idem dixit & fratres ejus Jacpbum Sc ceteros.
obligaverint vincùlis Legis
Citta autem placuit e i , qui me fegregavìt de utero matris
me a , & vocavit per gratiam fitam revelare filium fuum in
ut evangelizarem cura in gentibus continuo non adquie-
Q m autem feribo vobis, ecce coram Dìo, quia non mentior,
Quod ad commendationem ejus pertinet lòquiiturus, teftenl
Deum dar, quia ita le habent, quæ di¿turuseft, ne forte videretur
compofitum ; cùm perfons ejus non conveniat alivi
carni & fangtfÌYii. Cùm in Lege haberec fiduciam , B fingere. Sed cùm fe commendar, hos vult proficere j
infeius jam tempus Legis lervands non efle,& omni avidita-
te contenderet , putans Dei fe vpluntate hoc agere, ut re-
fifteret Evahgeiio. Chrifti; videns Deus smulationem ejus
bonam , fed lcientiam ei deelle, placüic ei vocare illum ad
gratiam fuam , iciens jam idopeum hunc eile ad prsdican-
durn Evangelium Filii ejus- in gentibus; quia 11 in re minima
tam velox & fidus erat audacia confcientis j npn adula-
tione cujufquarn ; quapto magis in prsdicando dono Dei
Futurus eilet conftahtior fpe promiffi prjcmii.? Prajfcien-
eft macris f u eft,ancommendatio
epim hæc iftis proficít i ut fçi^nt e a , quæ ab
hoc dicuntur, eflè verilîîma.
Deinde veni in regiones Syria & Cilicia. Eram autem ignotas
facie Ecclefiis Jtídaa, qua erant in Çhrifio e felummodô,
audiebant, quia qui perfequebatur nos aliquandò ,nunc pradi-*
cat fidem, quam aliquando expugnabat •• & in trie magnifica-
bant Deum. Hoc dicit ^ quia cùm judaiimum deftnderec
contra fidem, flçut & hi à quibus GaUtæ fuerant everfi j 4
Deo ele¿lus eft, &, doâus dilfihiülare à Judaifmo, & no-
vam Legem predicare : ita ut gaudetent ria ergo Dei legregatus elt de utero matris lu s , id eit, an- jLegem praticare gauacicnc iinn ecoo eexx Jjuuadææiiss eeriee--1-
teqiiam naíceretut, ve! ftatim natuni icivic Deus futurum dentes, qups ptidem perfequebatur , Deo agentes gratiàs ,
bonum , ficut dicit ad H ieremiain prophetam : Prius quam Q qui de perlècutore fe’cit defenfoçem j ut perinde icircnt Ga
fe formartm in utero,novi te.&c. ita Se apoftolum Paulum,
iciens quis eflèt futurus, prs venit eum •, ut antequam con-
verteretur, vecaret eum , quia erat neceflàrius. Denique
ftatim lulcepit difpenfationem doni Dei , Omni poftponta
cura carnali j nec enim confilium cujufquam petiit, aut ad
aliquem tetulit quid eflèt adburus : fed protinus prsdicavit
Chfiftum,quia hic eft Filius Dei. Nani ficut futuri mali
freq.uenter ante funt boni; ita & folent futuri boni prius
èlle mali.
Neque veni fiìerofolymam ad prscejfores meós apoftolos,
Jed abii in Arabiam , & iternm regreffus fum Damafc.
lata circumventos le , ut fub nomine Chrifti Judaros lè
ptofiterentur , circumtidentes carnem prsputii ‘ fui , cùm
Chrifti lex aliud imperec , quam Jiidaifinils j illic enim cir-
cumcifio carnis eft, hic.cordis : ijlic fub elementis lèrvituc
neomeniis &. làbbato ,h ic foli Deo in ipiritu -, quia corde
creditur : illic eónditio eft caula peccati, hic libertas ex re-
miflìone peccatortim. Multa itaque diftantia eft.
D Binde poft ànnàs quatuòidècim itefum adfeendi Hierdt
folymàm cum Barnaba, adjhmto & Tito. Adfeendi
autem fecundum rivelationem •' b C7* eStpofui illis Evangeliumt
Non fuiflè dicit peceflìtate eleèfcum te à Deo pergendi adD ejH01^ prsdico in gentibus ,fecreto autem : bis qui aliquid effe
prs.ceflores fuos apoftolos , ut aliqpid forte difeeret ab eis 5
quia Deus ei revelavit per Filium lùum quomò.do doceret.
Hoc ideo lóqùitur , ut oftendat non aliud tenendum elle ,
quam quod doèet : nec hominibus credi, lèd Deo , à quo
iè didiciflè teftatur ; ac per hoc e o s , qui illos in Legem
induxerant, eflè do ¿lores falfos ; quia non à Deo traditum
erat, quoddoCebant, A Damafco ergo in Arabiam profec-
tus eft, ad pr$dkandum,, ubi nullus erat apoftolorum ; ut
iplè illic fundaret Ecclefias, a ne fubrepentibus plèiidoapof-
tolis, judaifmus lèminaretur. Et inde irerum regreflùs eft
Damalcum, ut vificaret quibuis rudis prsdicaverat Evan-
lium gratis Dei.
Deifide poft annoi tres adfeendi Hierofólymam vidire Pe-
C a p . ï I,
f . i . '
»
videbantur ; ne forte in vacuàru currerem , aut cttcurriffem.
Quoniam multo tempore c fama ejus cfebrefcèbac apud
omnes Judsos , facie aurem non videbatur , perambula-
bat enim fundare & roborare Ecclefiam fólitS Conftantià
inter genres : à Judaris autem causa Legis mala illi fiebat
opinio, quali dilcordaret à prsdicatione ceterorum apof.
tolorum 3 & hinc fiebat multis fcrupulus , ita ut genres
poflent perturbar!, ne ih aliòd inducepencur ab eo , quam
rradebanc apoftoli, qui cum Domino fuerant. Nam ipla oc-
cafiene lùbverfi funt Galars à Judsis^ dicentibus quiaàliud
tradebat Petrus, quam Paulùs ; hinc fa£lum eft , ut admo-
E nitus revelatione Domini adlcendèret Hietòfolymam curii
teftibus prxdicationis f u s , id eft, Barnaba & T ito , uno ex
trum, ó" manfì apud Ofim dies quindeçim. Dignum fuit ut Judæo, & altero ex gentili ¿ut lì qui de eo haberent icartcuperejt
videjre Petrum ; quia primus erat inter apoftolos, cui
deìegaverat Salvator curam Ecclefiarùm : non utique ut ali—
quid ab eo difeeret quia jam ab aurore didicerat, à quo
& iplè Petrus fuerar inftruiftus : fed pröpeer affè¿lum
apoftolarus , Se ut firiret I?etrus hanc illi datam licentiam,
quam Se iplè acceperat. Veniens ergò ad eum, holpitio
receprus eft , Se apud cum manfit dies quindecim , quali
ùnanimus coapoftolus. H s c ideo manjfeftat, ut oftendat
concordiam lè cum apollolis hapuiflè , nec in aliquo diflendalum,
horum teftimonio tolleretur, adaperiens illis iènr
fum prsdicarionis fu s. Cum apollolis vero lècreto cöntu-
lit ; ut (cirent non illum difeordare à regula evangelica, hoc
eft, neputarent ilium in vacuum currere aut cucurriflè, ficut
sftimabant aliquanri ex Judsis credentibus. Nec enim
aliquid ab eis difeere poterat ; quia à Deo fùerat.iriftruc-
tüs : led propter concordiam Se pacem Dei nuru faèlum eft ¡
ut tolleretur fiarupulus àut fufpicio fratribiis & fcoapoftolis
ejus, Se ut gentibus proficeret, cognofcentibus quia concorr
fiflè, ficut fuliirrabani: de eo pièudoapoftoli 3 ut eum apud F dabat Evangelium ejus cum apoftôlis. Præterea d cùm 1er ¿
¿ . a — • — „ — i ■ r i- • -i t . u c r _____ 1 „ n__ : K B . Écclelìas gentium defotmarent, & fua mala fimplicioribus
infereren.t, dicehjcès ea convenire cum do&rina apoftolorum
majorum.
Iter urn rever fits fum Damafcum, aliam autem ex apoftplis v idi
neminem , nife Jacobum fratrem Domini. Tacobum vidit
Hierofolyms •, quia illic erat conftiturus ab apollolis. epif-
coDUS,qui Se ipfe prius fuerat incredulus, ficuf dicjt Evangeli
ft a : Quia nec fra tres ejus, inquit, adhuc .credebattf in
eum. Hic Jacobus filius fuit Jolèph , qui ideo frajer Domini
appellatus e ft , quia Se Jolèph pater ejus, etiam Dp-
gem dediilènt non moleftari eós,qiii ex gentibus credebantij
fed ut ab his tantum oblèryarent, id e ft, à fanguine Se fori-
nitatione Se idololatria. Nunc dicant lòphifts Grarcorum ,
qui libi peritiam vindicant, fubtilitate ingenii fe naturali,,
ter vigere, qu.se tradita funt» gentibus oblèrvanda ? Qua:
ignòrabant, an quæ fciebant?.Sed quomodo fieri poteft, ut
aliquis e a d ife t , quafe novit ? Ergo hsc ìllicita eflè oftenlà
funt gentibus, q o s putabant licere : ac per hoc non utique
ab hómicidio ptohibiri funt,cùm iubenjtur « à lànguine oblèr- e
-Vare. Sed hoc aeceperunt, quod Noe à Deo didicerat, ut Gcn.p.
obfervarent lè à fanguine edendo .cum farne. Nam quomotuus
mini pater nuncupatus eft. Sic enim dicit Maria ad Jefijm .. w
in Luca* Evangelio. Quid fecifti nobis , fili ? Ego1 & pater do fieri poterat ut Roipahis legibus imbuti »quorum rane?
/ì • ■/, f H m H p n i .1.’- in A ru an r lic i^lr I nPlCirfinr nn tnii'i.
mcefti & trifles qusrebamut te. Et in Evangelio Johan-
fais dicit Philippiis ad Nathanael ; Quem Moyfes
auiftoritas in lervandis mandatis eft , nelcirent homicir
diurn non elle faciendum ; quippe cùm adúlteros Se homi*
a. MíT. nonnulli, ht fubripientibm ffcudoaiiaflolii.
b- Rom. edit. & centufi cum illis Evangclium.
‘ ,e. Eadem edit. fama ^fioftoll percrtbrcftcbat. ... -paje á
lalur ■.. ■ fundando (y roborando Ectlcfidt. >d f x ’i íañ^L
¡dolot^yto.
Icfcforun,