C om m en ta rla
«das , Siïalfos « f te s .& fares, & maléficos, & cn a o nm KimroipSo, *m m fiUfu fa u ru . Quid iam fon ai, nifi quia
-malorum adm.ffoces f umant leges Romana * Denique ceffi, ad horam p í o p c e / f u b i n c S a o s l Z fra.re ? K
■tria hæc mandata ab aooftolis Rr .frninriku« Am hxc apoftolis & iènioribus data reperiun- _ r f ■ natre!» -__J1
tur , qua: ignorant leges Romana:, id eft ., ut abftineant fe
ab idololacria, & Ìànguine, ic u t N o e , & fornicatione.
Q u x fophiftx Grxcorum non inrelligentes, Icientes tajnen
à -fanguine abftinendum, adulterarunt Scripturam, quartum
mandatimi addentes , Se à lu {focato obfervandum : quod„
puto, nunc Dei nmu intelleéturi iùnt -t quia jam fupra dictum
e ra t, quod addiderunt.
Sed ncque Ettas, qui me cunt eratSf hoc eft, ilio ipfo tempore
, quo fui inquit, Hierofolymis , 77/«/, qui mecurn erat )
quominus , quomodo verba aut íenfus fequerentur ? Ti-
tuni certe negac compulfum circumcidi : propter fiibin-
trodmftos autem falfos fratres, quid fonat, nifi quiacef-
írt ? Si autem propter íubintrodudos fallos fratres non
ceffit , non volúntate non cellít ¿ nam ceffiirum Ce fig-
nificavit , fi hoc eft : íéd propter íubintrodu ¿tos' fallos
fratres non ceffit. Si ergo cedendum non fuit, qua-
re fallí fratres dicüntur , quorum beneficio non fec it,
quod faciendum non erar ? Icaque íi hoc eft , beneficium
McomnuIftiic B nonH ¿n- H 1 fi ' HI1 ■ • WEmnWlimg a' : pr rfxf tite,rIUu,n t AApPQoof1tCo»ol1o0 ¡ gi; q¡q¿uu»iiaa w hhBoorruu—mm ccaauuss aa¿ ¡nnaoo.nn ücceefflfiitt ,,(qq¡‘uuhoooddc
facete nolebanc, quod fefturus erat : fed procree
¡ ■ H n D l B H fubuudhBtur, Ifto» non fecit ! Si autem non etat fafturus , f iJ - d S ,»
E M S B H i M f f i i \ H T r a b a P°ftol¡s > P“ >Pter H m ¡ I B H non eil. Litter* enim hoc
fed H H iH Ü É IH H I H f l “ O»»“ 4 8 “ dìcant, quia ceifit, &hiftotia faflum exclamar. Quemo-
ProDttr a fu!) ' r !/ ;; 1 us ' . ,r . . r , do enim ad itoram negarét fe eeffiife, cfim probetur prop-
P n pm JU,m rod ua„ m e n f f l f i t f r a tm , r , f i i - terJfudæos Timòtheunv drcjmcidilTe, quod eft ad hora.it
habemus ceflillè^ Sc fecundum Legem.purificatum in templum ad-
$ -S '
irttraverunt explorare libertatem noftram, quam ,
in Chrifto Jefu , ut nos in fervitutem fubjicerent, ad horam
ceffimus fubjettioni ; ut ventas Evangelii ptrmaneat
apttd vos. Titum , quia Gra:cus erar fícut G alatx, ne-
gat circumciílim. Quo di¿to , hos argüir, qui pate-
rentur fe circumcidi, ciim ellént Gratci; Sed. ne forte
--— punheatum in templum ad-
Icendifle ? lile enim poilet dicere nec ad hóram Le ceílifíe, L
qui numquam invenirecur ceílifíe. Aut enim celliirus ,
propter falfos fratres non ceífic :auc non ceflnrus, proprer
fratres falfos ceflit. Unum ergo è duobus accipite.
■ Fällig fratres autem dicuntur, qui credences judaizabanc.
oppmieretur e i , quia ipfe ciccu^cidetatTimotheum ; nunc C Ab h>7 m n p i * ,
caufas exponic cur fecerit, quod faciendum negabac, di- fuerunt. nihiL mp* ittu vß Ml............... " • •
cens : Propter fubintroduElos autem falfos fratres , qui fubin-
traverunt explorare libertatem nojlram, quam habemus in
Chrifio Jefu, ut nos in fervitutem fubjicerent, ad horam cefi
Jtrniìs fubjettioni, ut veritas Evangelii apud vos permaneat.
Gneci è contra dicunr : Nec ad horam ceflimus , & hoc
aiuiu convenire caufk ; quia qui fieri prohibebat, non
opoitebac, inquiunt, dicere fé feciilè ; ne probarec effe faciendum.
Sed apoftolus vir divinus feiens polle hoc oppdni
■ipfe illud proponit, ut pratveniat calumniofos : & reddic
caulas, quibus compulfus eft facere, quod nolebat. Propter
ML u. i
&f‘ ifuerunt,
nihil mea interefl, Dens per fon,un hominis non accìpit. Deh’.,ò.
Hoc lignincac, quia apoftoli prius limplices homines erant
& imperiti nullius dignitatis in Lege,led hoc non obellè.
Quis enim acculèc eum, quem Deus excufat ì Quia non
quxritur, quis quid fuerit : fed quid lir.> .Preterita enim
** nec condemnant nec vindicant. Sed tarnen vult intelligi
quia & peritus erat in Lege, & dar us vita : ac per hoc &c b
difpenfatione Evangelii pracipuus miniftex. Mihi enim, qui
exifiimantur aliquid efie, nihil contulermt. Nihii dicit fe ab
apoftolis conlèquutum, lèd à Deo ; quia qui imperitis ièn-
fum tribuic difciplinz chriftiana , ipfe Se mihi, inquit, cùm
I I B B h H H m m I M S B h B H D f,fcm k g 'fPCIit'l s , digmms eft'impettiti fenfum rarionis
cùm — H H I oftendeMf fe ^ alres ■. bujufiuodi. Qoomodo ergo fieri potitat., ut hic ab ■
ccuumm eellileènntt iinniimmiiccii.. QQuuii ffuubbimnttrraavveerruunnt t,, hhoocc eeflti ,, qquuii .diicf'*p __ r .
cum humilitate incravèrunt fingentes amiciciam. Explorare
libertatem mftram , quam habemus in Chrifto Jefu ,
«í nos in fervitutem fubjicerent. Explorare eft lie intrare, ut
adiud fingac, Se aliud quatrat. Quo pollènc acculare liberta-
tem nofiram, quam habemus in Chrifio Jefu. Libertas in
Chrifto Jefu ha:c eft, non fubjici Legi. V t nos in fervitudifcerec,
quem pcricum inveniens, peritiorem fecit gratia
•Chrifti. 6 .
Sed e contra, cum vidiffent quod creditum eft mihi Evan-
geltum prsputti, ficut Petro circumcifionis -, qui enim operat
e eft Petro in apoflolatum circumcifionisioperatus eft & in
me adgentes. Petrum folum nominat, ôc libi comparai ;
quia primatum ipfe acceperac ad fundandam Ecclefiam : fe
f - 7-
f . i .
W S S M S H H K ^ m & e a . I M pari M M B B Ü H B B i
lacia , tu nnftmm hbertatem M fubjlcetent, cogentes dandis gentium E®äfiis :ita tarnen, w .fcP etra s gentibus
9 h ^ L S‘ “ cump,io“ s- . M pradicarec, fi canfa InilTet, & Paulus ju d t is , Nam me“
10c eft , ad horamnosfiibjecitnus feEvicHtl, hümfiian- j. que inyenitut utrumque fecilfe : fed tarnen plena «ofto
teSjUosL||||^citci^ncifoTimotheo,ceilaretdolus&fcan- ritas P etro ,in jndaifci pradieatiöne data d&nofeitur ‘
dalum Judxorum. Parati enim erant, licut datur intellig1i ,I Ar P a u li nn efnAa _... 1 • •
commovere illi tumultum & (editionem. Fuit enim caufi,
qüomodo haberent aditum calumniie facienda: j Timotheus
enim erat, matte quidem Juda:a, patre autem Grxco runde
faduin e f t , iit lecundum Legem circumcilus infans non eil
iet. Volens autem'Apoftolus eum adlumere , ut ordinaret
illum epiieopum, ficut fecit ( quia teftimoniumei, inquit,
& Pauli perfeäa auffcoritas in prædicatione gentium
invenitur. Unde & magiftrum le gentium vocat in fide
& veritate j Unufquifque enim pro viribus fuis difpen- a
lationem fortitus eft. Difficilius enim fuit eos qui longe
a Deo erant, ad fidem fuam adtrahere & fuadece , quam
proximos.
Efficientes gratiam Dei, qua data eft mihi,Petrus & Jabonum
perhtbebant omnes ïo e .fitus ) mfidins paffuseft
Jndæorum. Explorabant enim fi filmm Jude* incncumci- rmt m ih i& Bm tb * emmummis\mw, L m t c , ip K v i
b h b h W B s q?iafide S 9 9 " I B M I I ,amum „ M M tradicebat non elfe crcumctdendos ficut & epiftoia ab F <#■ CHr7 i hoc ip f r j f j c r c . A ^ p Ä qui
npoftolis de hac r= fnerat dnta, ,e l fi|,os Iftael dtenmeidi L r io re i intet cereros e r a n í f q u í s T f i tm L ü s S á ?ol
Itimnac annnlUr nuicu.a SH r\ _ : . p H n .
y - 9-
jr .} o.
non vetaret ; quia nihil de his in epiftoia eadem fignificave-
rant apoftoli : ex cujus audoritate plus infeviebant cre-
dentesjudæi j quia non proMbebat Judæos filios fuos cir-
cumcidereipfa epiftoia. T u n c , inquit, accipiens eum cir-
cumcidit propter Judæos , qui erant in locis illis. JDe gen-
rilibus autem fcandalun^ non habebant,unde Titus non eft
compul&is circumcidi. Ad horam ergo cefllt j ut veritas
Evangelii permaneat apud gentes, cum non fubjiciunt fe
circumcifioni. Apudjudæos autem non erat veritas Evangelii
j quia credenres circumcidebant filios fuos ; in Chrifto
enim Jefu neque prxputium , neque circumcifio ^liquid
valet : fed fides per dileiftionem operans. Nam non
folum hiftoria., fed & litteræ hoc indicant, quia ceffit.
Nam fupra dicit Titum , ciim effet Græcus, non ell^
compulfum circumcidi ; & fubjicit ,dicens ; Propter fuba.
Mil' non pauci, conftanter hic ic. infra fcribunt, fubinduih
lurnnas appeliat, quique cum. Domino Temper in fecretii
fuerant, gloriam ejus digni in monte relpicere: ab his itaque kUtth.ii.-..
probatum dicit donum, quod accepitä Deo 5 uc dignus eilet
habere primatum in prxdicatione gentium., ficut & habebac
Petrus in prxdicatione circumcinonis. Ec ficuc dat Petro
focios viros egregios inter apoftolos : ita & fibi jungit
Barnabam , qui divino judicio ei adjundus eft j gratiam
tarnen primatus fibi ioli vindicat concellam a Deo, ficut & ¿ a ,, -
foli Petro concefTa eft irjter apoftolos : ita uc apoftoli circumcifionis
dextAs porrigerent apoftolis gentium ad con-
cordiam focietatis demonftrandam ; uc utrique feientes
perfedtionis ipiricum in difpenfatione Evangelii fe a D o mino
confequutos, in nullo fe invicem legere oftenderenr.
Hoc folftm tarnen inter fe convenille; ut quod non ex prat-l
cepro vel dono Domini fueranc inftruiäi 5 quia fiicile erat
j 1 b. Codex YalJ. n»c ctndtmrunt , »ec judiunt.
-hoc ex Lege cognofcere , hos qbibus ¡radicaban!, patt- A ex fide jaftificati funt, ficut Abraham & ITaac Sc Taiob &
•perum memores, ellee Jjü1berent i ut mifericordiam , per ceteri fandti.
•quam a Deo redemti fun t, colerent. Idcirco igitur ha:c,
S i autem quarentes jufttficari in Chrifto , invenimur &
qua inter le & apoftolos fadta funt, manifeftat j ut feiant
Galata quia quod ab eo acceperant, hoc verum eft Sc
probatum.
ipfi peccaiores num ergo Cbriftus peccati minifter eft ?
jibftt. Quomodo Cbriftus peccati minifter poteft e lle , qui
donar peccata? Ideo, abfit, inquit., Sed fi juftificari volen-
Cìtm autem venijfet Petrus Antiochiam , in faciem illi tes per fidem Chrifti , Legi fervimus , fub peccato nos elîè
reflii ittii .} quia reprehenfus erat. Po ft concorth' am fmotcBiBeKtamtSisi , __ ................ •I r , ° r _ . .
& honorificentiam primatus, quam fibi invicèm per gra-
tiam Dei detulerunt ; nunc interveniente caula negligencia
-vel erroris., diflìdere inter fe videntur apoftoli, non in prò-
pria caufa , fed in follicitudine Ecclefia. In faciem, inquit,
profitemur; quia fides extrahit hominem á Lege, uc juftus
fit. Ergo fi damus nos L e g i, peccatores invenimur; quia
qui fub Lege fiinc, íiib maledidto funt.
Si enim qua deftruxi , hac iterum readifico, pravaricato-
rem v>e conftituo. Abfolutum eft 0 quia accedens ad Chrifc
■itti reftiti. Quid eft hoc, nifi in prafentia ei contradixi ? Er B rum , relinquic Legem ; de fervo enim fit liber. Quod fi itequa
caulà fubjunxit dicens : Quia reprthenftts erat ? Re- ~J— - J ¥---- ? • -
prehenfibilis inique ab evangelica veritate, cui hoe fadtum
adverlkbatur. Nam quis eorum auderec Petro primo apof-
to lo , cui claves regni caelorum Dominus dedic j refiftere :
nifi alius talis ,qui fiducia eledbionis fua iciens le non imparerò,
conftanter improbarer, quod ille fine eonfilio fe-
cerat.
rùm redeat ad Legem, ipfe fui accufator exiftic j quia factum
fuum condemnat.
Ego enim per Legem Legi mortuus fum\ ut Deo vivam.
Hoc dicit, quia per legem fidei mortuus eft legi Moyfis ;
moritur enim le g i, quiliberatur ab ea : & vivit D eo , cujus
fit fervus emeus à Chrifto. Chrifto confixus fum ertici. Hic
cruci configitur Chrifto, qui amulus veftigiorum ejus, nulla
Prius enim quam venijpnt quidam a Jacobo, cum gentibus mundi concupifcentia capitur; uc Deo vivens , mundo n.v..-
•edcbat : cum autem venijfent I fnbtrahebat & ftgregabat f e , tuns videacur. Qui enim non agit qua mundi fu n t , vel er-
•timtns eos qui erant ex circUmcifione. E t firnulaverunt cum roris, mortuus eft mundo.
illo & ceteri Judai , ita ut & Barnabas confenttret pmula- Vivo autem, jam non ego. fed v iv it , qui in me eft,Chriftus.
tioni eorum. Hi omnes Judai, qui confenlerunt fimularionip Non eft ambiguum,in eo, qui per fidem liberatur a morte'
Pecii & Barnaba , bona fidei fuerunt: fed propter fcanda- Chriftum vivere ; morte enim digno dum donat peccata*
lum illorum, qui veniebant ab Jacobo ( erant enim amiiia- ipfe Vivit in illo, ejus enim prafidio ereptus eft morti. Quod
tores Legis, qui Sc Legem Sc Chriftum aquo jure venera- vero nunc vivo in came, in fide vivo Filii Dei, qui dile* it me,
rentur: quod contra fidei difciplinam eft ) prtefentibus eis & tradidit fe pro me. Non fum ingratus gratia Dei. Quonon
commifcebantur gentibus. Timebanc enim impecum niam futura vita piomilia eft chriftianis, jdeo qui nunc in
audacia eorum , qui amulabantur Legem. Quod fi folum hac vita auxiliis Dei inunitus vivit , in fide vita promilfa
fuillet, non erat reprehenfibile :fed in quo erratum eft, in vivit. Hic enim imaginem ejus contemplatur, quad pignus
fubjedris oftendit. Nam Sc ipfe utique ceffit animofitati habens v ita futura, qua per Dei nutum Chrifti amoreno-
& audacia Judaorum, timens ne per hoc quod facile e ft , bis quafita eft. Hic ergo non eft ingratus Chrifto, qui in
fubreperet lcandalum , quod difficile fedaretur ; quia Sc fe- fide ejus perdurac, feiens nullius fe habere beneficium, nifi
cundum Legem piirificavit le coadbus , Sc Timocheum cir- hujus : Sc ad concumeliam ejus proficere, fi alterum ei comcumcidic
invitus. v £) 'paret, cujus auxilium habere non pptuic.
Sed cum vidiftem quod non reEla via incedertnt adveri- Si enim per Legem juftitia, ergo Chriftusgratis mortuus eft.
tatem Evangelii, dixi Petro coram omnibus. Ideo in fo- Nihil tarn apertum ; quia fi per Legem potujilet homo jufti-
luna Petrum invehitur , ut in eo qui primus e f t , difcerent ficari-, Chriftum non oportuerat mori. Sed quia Lex dare
ceteri. Si tu cum fis Judaus, gentiliter vivis , quomodo remiflxonem peccatorum non poterat , neque (ecundam
gentes cogis Judatz&re ? Nunc aperic caufam reprehenfio- mortem detriumphans ’exfpoliare captivos, quos tenebat
causa peccati; idcirco Chriftus mortuus e f t, utea prxfta-
ret, qua: Lex non poterat : ac per hoc non gratis mqftuus
eft j mors enim ejus juftificatio peccatorum eft.
Inftnfati Galata J quit vos fafcinavit ? Irafcencis cum
jiis j non enim aliquidfuillet erroris, fi prxfentibus Ju-
daris, difllmulaílét ágentilibus , rimens (candalum : íed hic
tota caufa reprehenfionis eft ; quia advenientibus Judxis ab
Jacobo ,nqn folum íegregábat te ab eis, cum quibus gentiliter
vixerat, fed & compellebat eos Judaizare, causa ti-
moris illorum, uc quid horum verum ellet, ignorarent gen- O miraculo verba fune ; quia fie fuerant depravati,
riles. Sciebant enim ipfum fecum non quali Judxum vi- ut nec fe agnofcerent circumventos.b Procemio ulus eftjomxille
: poft autera audientes ab eo quia Judxorum inftar fe- E nis enim qui fafcinatiir, de bono tranfit in. malum , ficu^Sc
quendum e ra t, hxfitabant utique quid ellet verum. Si enim hi de libertate Sc lecuritate ad fervitium & follicitudinem
hoc verum erat ut Judaizärent, ipfum prxvaricatorem te- tranfierunt. Quorum ante oculos Chriftus Jefus profcriptus
nebant; quia gentiliter vixerat: fi autem illud melius erat eft, & in vobis crucifixus. Manifeftum eft quia ftultorum
Sc verum , ut fimpliciter vivererit , everfio erat genti- oculis Chriftus profcriptus videtur, id eft , exfpoliatus vel
hum per ejus ignaviam, quibus ademro bono , res laborio- condemnatus : prudentium vero oculis Sc fenfibus non folk
& inefiicax tradebatur. Apoftoliis aucem Paulus quan- lum non condemnatus, fed iple mortem cruce fiia damnafdo
ad horam cellit,non hoc Sc fuafit j fed rem fe fuper- ie videtur; paflio enim Domini vita noftra e f t , Sc deftrucfluam
Sc inanem facere clamitavir, propter furorem Judxo- tio mortis. Sed quia hi indigne cceperant fentire tranfiati
rum. Cui quidem rei non iuccubuillec, nifi caula inter- ad Legem, idcirco mentibus eorum Chriftum condemnafuillet,
qua audacia Judxorum plurimorum fe ja<ftaret.rErat turn videri conqueritur j ideoque fubjecit: In vobis cruciautem
Timotheus filius mulieris Judxx •,patre autem Grx- fixus. Hoc eft, fenfu veftro crucifixus e f t , quail homo ; in
eo*, unde fadkum eft , ur infans lecundum Legem minime F quo enim fpes plena non eft, homo eft. Ideo hi non putacircumcideretur.
Infidiabantur ergo , explorantes fi eum , banc plenam ialutem efle in Chrifto, quia Legem illi xquaqui
Judxus natus era t, incircumcifum adfumerer : quod
illicitum putabanc generi Judxorum , occafionem quxren-
tes, qua eum everforem tenerent Legis j hac caufa ad horam
ceffit furori eorum.
Nos natura Judai, & non ex gentibus peccatores. Sc ten tes
autem quia non juftificatur homo ex operibus Legis , nifi per
fidem Jefu Chrifti ; & nos in Chriftum Jefttm credimus , ut
juftificernur ex fide Chrifti, & non ex operibus Legis. Mani-
fefta ratione circumventos eòs oftendit, ut fervacene Legem
*, in qua nemo juftificatur apud Deum j quippe cimi
ni ipfi qui natura Judxi funt, volentes juftificari, reli&a
L e g e , confugiant ad fidem Chrifti. Quoniarn ex operibus
Legis non juftificatur omnis caro. Nullum hominem juftifi-
catum dicit ex operibus Legis ; quicumque enim jufti funt,
a. Sic edit. Ametbl 8e mfl! plures : Eraf. autem Sc f.q. edit, cum míT. non- j
nullis, qui enim tccedtnt.. . . de fervo fit liber.
bant. In his vero qui congrue intelligunt Chriftum , vivit
in eis Chriftus,in Photino crucifixus eft. Hic enim vere mor*
tuus eft, in quo Chriftus dicitur crucifixus j quia iftud loco
accufationis- o'Bjicitur.
Hoc folum volo difcere a vobis : E x operibus Legis Spi-
ritum accepiftis, an ex auditu fidei ? Sic fine intelleflu eft is f
Adhuc cum ftomacho loquitur ; doler enim valde fuper errore
eorum , quia fabricam fuam , qua eos pet Evangelium
xdificaverat, videbat elle deftruókam. Non fic de Co-
rinthiis motus eft , quiaquamvis carnales eos appellet :non
tarnen ufque adeo fuerant mente capti, ut circumcidi le pa-
terentur. Ideo & hi ftulti Sc fine intellc&u elle dicuntur}
quia nec dolori carnis fu» copfulere valuerunt. Ufque ad
hoc enim folet quis induci, quod dele d a t , lu t dolorem non
1 Ultime edit. Pat if. 'Parami* ¡¡fu, eß. Non male, fi qua nifi', fide niü
17.
jr .™ .
jr. ai.
C a p . I I L
jr. i.
jr.1 .