4 9S Precationes duæ 49 6
í Poft bee reftac ventri s ingluvies , q u i à neceffitatc A negâtionem apoftqlams gtatiam 1U, i'U ll IliCb LCIVdl V en u la UJ£IUTi\,a , nvvwm«*«' recuperaffe intueor. Sed
¡quidem incipit, fed modus necemtacis excedens, ad volup-
tatem pertranfic *, dumque à licitis ad iüicita pervcnerit,
mox ineptam lxti tiara, ìcumlicatem, immunditiam, miilti-
loquium, fenfufque hebetudinem cifca incelligentiam par-
turic : cujus mortiferura virus tunc utcumque vacuatur,
cùm non qualitas , fed libido in efcis prxcavetur. Prima
enim mulier non exquificarum dapum , fèd fola pomi de-
ledadone mortem mundo induxit : Se antiquus hoftis regem
hoftrum non de carne, ièd de pane tentavit : & Sodoma ìd-
circo igne & fulphure periir -, quia inter cerera mala panera
in iàturitate comedie.
rogo-, ineftàbilis pietas, ut cui de tantis exemplis prxfu-
mere donarti, gemitus publicani,confeffionem latronis, la-
crymas meretricis , fletufque negantis apoftoli concedas.
Quia fi flagello temporali feelera mea vindicanda provide-
ris, lacrymofus imploro ; ut dum contra hxc iratus defxvis,
dèmper in ira mifericordix recorderis : Quem enim'diligis,
corripis, flagellàs autem omnem filium, quem recipis. Qui- '
bus nimirum verbis b et fi virga percufioris minatur , pater-
nus tamen pietatis affèdus monftatur. Da ergo Domine ,
inter flagella tolerantiam, ne murmuradoras notam , ut
raalus fèrvus incurrara : fed magis quali bonus filius, graficut
ir. Quaproptet clementiam tuam > Deus , imploro,ut ß darum adiones rependam.
xger ad medicinara , fie ad fumendas dapes accedam ;
nequáquam feilieet in eis voluptatem appetens, fed neceffi-
-rati fubveniens. Aufer à me propter magnam mifericordiam
:tuam omne ciborum noxium defiderium , congruamque
fervo tuo efearum propitius tribue abftinentiam ; ut inter
• neceftàrium modum proprium temperem appetitum, remo-
: taque à me omni prorfus crapula & ebrietà te , feiam in v irsute
tua abundare, feiam & penuriam p a ti, noverim quoque
in quibns mihi iufficiens elle poflim. I ta , Domine > ita
Pater bone, noxiis gaftrimargix fuccis arefadis inepta Ix-
•titia vel fcurrilitas non pullulabit, qux illos maxime ad in-
TZxod. j t .'6.
Lue. 6. if .
GM t. j. 14,
Iohan. i<. •-<
15. Illud etiam magnopere peto , ut diem obitus , diem
extremi judicii, damnationem sterni fupplicii, beatitudi-
nemque regni futuri ièmper meminerim : quod nemo ihde-
finenter poteft, nifi qui ad vitám preordinaras eftxternàm.
Indefinenter , Domine, recolenda eft diés illa , in qua lux
cum tenebris pugnat, mifericordia cum crudelitare defudàr,
in qua adverfarius nofter mala que fecimus, loquuci fumas,
vel cogitavimus, violentiifimus acclifator retexet, ju(titiara
tuam ad hxc punienda depoicet. Ubi quid finn , Domine ,
nifi tu qui jufte judicas , etiam mifericorditer defendas ?
Recordare, qux fo, quia advocaras meus es ipfe, qui judifaniam
perducit, in quibus crapula Sc ebrietas dominium q cas. Quod fi etiam in ilio 'adirne fxculo aliquid in me vin.
fumit : Sedit enim populus manducare & bibere, & furrexe-
runt ludere. Contra quos illa fententia venir, qua dicitur :
Va vobis diviribus, qui habetis confolationem vcftram ! E t va
vobis , qui ridetis nunc» quia p! or ab iris & fiebitis ! Quod
contra ii.qui carnem fiuam cruci fixerunt cum vitiis & con-
cupifcentiis ejus audiunt : Mundus gaudebit, vos vero con-
triftabimini ; fed trißitia veftra vertetur in gaudium » & gau-
dium veßrum nemo tollet d vobis. Et rurfiim : Beati qui Itt-
gent, quoniam ipfe confelabuntur. Immunditia quoque qua;
juxca Apoftolum quibufdam regni cxleftis aditum claudit,
-igilantem numquam, dormientem vero tardius iùa collu-
dicandum refervas, peto.ne me poteftati dxmonum tradas,
dum fcelus meum purgatoria peena detergis.
16. Numquam, Domine, oblivioni tradenda eft dies ilia,
de qua dixit propheta : Dies, inquit, ira, dies i lia , dies tri-
Sofil’on.t,
bulationis & anguftia , dies calamit'atis & miferia , dies te-
nebrarum & caliginis, e dies nebula & turbinis» dies tuba & c
clangoris: in qua, celi,s & terris ardentibus, exibunt Angeliy ij.
(¿T feparabunt mat os de-medio juftorum y & mittent cos in
caminum ignis : in qua meilores colie£ta zizania alligabunt
in faiciculos ad comburendum. In qua a finiftris ponti au-
dient impii: Difcedite a me, malediSli , in ignem atermtm , M-i/tfc.ij.
-vione feedabit. Multiloquium inedia preflum filebit : hebe- qui praparatus efi diabolo , & angelis ejus. In qua jam ob.
tudi o fre..n.f riu..s. cir_c_a: _in_t_eIlIli:g__en(ptii-aamrie fpviirrai»tu aialinsn aicc umruimni s inrgiennitii«o: lam n a d ik iic Íl-níra» xrir
"cedet, quod fanfta-parcimonia in mente propagabitj ven-
ter enim abftinentia contra¿tus humanos in alrum elevac
fenfius.L
uxuria gaftrimargiam fequitar , quse dum licentix
feratis vitæ januis cum extimftis larripadibus ftultæ vir-
gines à thalamo exclufie plorabunt, dominationemque ingementes
clamabunt : Domine, domine, aperi nobis ; & tune ibidem. 1:
dices illis : Nefcio vos. In qua.etiam qui miraculis coruf-
caverunt , fimiliter lamentabuntur repulfi , & dicent:
metas excedit, mox de fe cxcitatem mentis , inconfidera- Domine, domine, nonne in nomine tuo propbetavimus, &
r ' nomine tuo damonia ejecimus, & in tuo nomine virtutes mullas
fecimus ? Et tunc confiteberis etiam iftis quia numquam
tionem , incdnftanqam , præcipitationem , amorem fui,
••odium D e i, affe ¿tum præffeennit is læculi., horrorem autem vel
defperatioriem gignit futuri. Sed peto, Domine , ut qui ab
ipio pubertatis tempore à complexu carnalis copula àlie-
¡num me eiìè voluifti , a dele¿tationis ejus confenfu non
tangar. Quid enim prodeft , domine Deus, virginem elle
novifti éos , fubjicienS : Difcedite d me omnes qui operami
pi iniquitutem. à Quis hæc, domine Deus, terribilis in con-
filiis , mirabilis in majeftatibus , fiicienfque prodigia : quis,
inquam , hæc non pavear, & à fundo cordis non contrecorpore
, fi corttingat mente effe cqrruptum ? Qui enim E mifeat -, cùm etiam illos damnari audiàt, quos in hac vita
viderit mulierem ad concupifcendum eam , jam moechatus efi
eam in corde fuo. Huic profedto needam caftitatem profelïo,
juxta Apoftolum melius eft nubere , qùam uri": fed obfecro,
Domine, ut cui non licet nubere, nec Contingat aduri.
ij. Ecce dum pro me follicitus talia poftulo, meminifle
-caritatis debeo j ut etiam pro aliis éxorem. T e igitur ama-
torem Ecclefiæ tuæ deprecor, Deus, pro iàcerdoribus ejus ;
ut verbis fimul & meritis vitæ populum fibi crediram ad
•cæleftem patriam invitent. Pro regibus, ducibus, & iis qui
in fublimitate pofiti funt ; ut patres orphanorum & judices
viduarum femet ipfos exhibeant, miferiis inopum , & gecontigit
miraculis corufeare. Ad qua; nimirum valet illa fen-
•tentia, qua dicitar : Nefcit homo utrum amore an odio dignus eulef. >.
f it y fed omnia refervantur in futurum incerta. In quoetfi
juftus vix falvabitur, peccator & impius ubi parebunt?
17. Etiam, domine Deus, indefinenter meditandum sterna:
damnationis fupplicium , in quo quidquid pcenarum
nunc exeogitari poteft, quidquid etiam non poteft, femper
adeft. Cujus vermis immortalis, ignis inextinguibilis, fee-
tor intolerabilis eft : cujus terra tenebrala , Se mortis caligine
cooperta, terra miferix Se tenebrarum eft ; cujus tor-
TlUUaJLUill LUIIWI. J lil- .V . .. . p picem co nv er t—un- tur,, —Se -h--u--m---u--s-- - .i.n. fulphur, arde-]
mitibus pauperum cdhdoleant, nihil nifi quod juftum e ft , bitque in fempiternum j cujus lacus fanguine, igneque perin
judicio quærant ; ficque adminiftrent præfentia, neamit-
tant bona futura. Pro vir-ginibus , continentibus, ac mundo
■renuntiantibus ; ut præfentia defpiciant, futura requirant,
nec fe negotiis fiecularibus implicenr, ut tibi militantes plamixtus
eft, Se quofeumque fufeipit, demergit fimul Se exu-
rit. O quam horrenda ! ô quam ftupenda funt ifta !
18. Sed major erit, Domine, cruciatus, amilfio tuæ cla-
riratis. Sufficit enim ad plenam miferiam tua non pecfrui
■ceant, cui fé probaverunt. Pro conjugatis, ut fic fibi invi- beatitudine, in qua jufti receptis corporibus , fanffcorum-
cem carnis dèbitum folvant, ne à defiderio patriæ cæleftis que Angelorum celfitudini « coæquati, in æternam lucem
exorbkent.
14. Sed quid ago , Domine ? Quali oblitus peccatorum
•meorum pro aliis exorare prxfumo. O quam in ]multis
•offèndi atque offèndo ! Sed tamen non fubrepit defperatio,
cùm publicanum in tempio juftificatum adtendo , cùm
latronem in cruce confitentem , Se de cruce ad Paradi-
fum tranfeuntem adfpicio, cùm Mariam poft multas criminum
maculas fonte pietatis ablutam , cùm PetrumJ>oft
adfpicientes , ficut fol refulge bunt. Ñec immerito fole Se
luna non indigebunt ; quia te perenne lumen habebunr.
Non efurient, neque fitient, non laborabunt, neque deficient,
non mærebunt,- neqUe lugebunt ; quia quidquid fa-
tietatis, quidquid quietis, quidquid gaudii e f t , tua vifitatio
præftabit, quæ in omnibus omnia erit. Nec tempus jam
illis accedet, quia totum æternitas poffidebit : nec timebunt
ultra jam m ori, qui meruerint beata immortalitate veli ici.
a. Omnes «Hit. dilccfittionii
b. Hadem edit, elfi -virga ferendomi.
c . D in ncbul* ty turbinìi, Se mf, tefticutum eftd
d. Edit. SuU hic.
C- Regius codex, ¿eguali t internala lucein Scc(
4 9 7 haitenus Ambrofio adtributx. 4 9 S
Quid autem de hac beatitudine ra.ifer ego homo ampli us d i-A poft partum virgo manerec. Àpoftòlomm intercéffionem
cere valeo ? qui de illa quidquid dixero, illà fententià re- imploro, qui beatiffimam Mediatoris paupertatem, ejufque
primor , quam per prophetam Se Apoftolum didtam intelli- paflìqnes v effigio infequentes , ad tantum celfitud’inis cul-
gò : Quod oculus non v id it, nec auris aùdivit, nec in cor ho~ men pervenerunt ; ut quxeumque ligarent fuper terram*
minis adfcendemnt , qua praparavit d Deus h is , qui diligunt ertene ligaca Se in cxlo : Se qua: folverent fupet terram
eum. Erunt certe in illa beata vita hxc bona qux prxmifi, effenc foluca Se in cado : atque in extremis fede. enc fuper
fèd ineffàbili, Seoiobis adhucincomprehenfibili modo. Hu- -duodecim thronos , judicantes duodecim tribus Ifrael. x\4arius
defiderio, domine Deus, formator Se reformator meus, tyrum preces depofeo , qui pro veritate non dubitarunt
hujus amore peragam quidquid in hac vita prxcipisucagam: fanguinem fundere , nec dilexerunr animas fuas üfque ad
nec fit ultra timor in caritate, fed perfeóla caritas foras mortem, ut mortis fupetarent audtorem. Confefiòrum oraraittat
timorem. tiones expoftulo, qui bella tentantis inimici, dum pie vive-
19* Et ut efficax hxc mea fit deprecatio, beats Marix rent incatholica pace, vel etiam hxreticorum conflidfatiovirginis
fuffragia peto, quam tanti meriti effe fecifti, ut nem diuturno certa mine pertulerunt, atque , ut verum diprima
inter mulieres novum munus offèrret, Se nulla prx- „ cam , longioris occultique martyrii palmas acceperunt. T a ter
ipfam tam novum accip.eret : novum feilieet munus pri- lium, Deus meus , preces nunquam fpernas, fi ut pro me
ma offèrret, c ut puerpera virgo perfeveraret : nulla prx- exorent, ipfe infpir averis, qui in xternitate perenni vivis
ter ipfam tam novum acciperec, ut Deum virgo pareret, Se Se regnas cunóta per fx c u la , Se in omnibus fsculis, amen.
a. Ita mf. edic. veto, Deus diligenlibus fe. i l b- Mf.codex, ut fucila virgo ferfeverartu
IN E X P O S I T I O N E M A P O C A L Y P S I S
A D M O N I T I O .
HVjtu Commentarli exemplar in quo fanSli Ambrofii nomen infcriptum trat, natius è biblioteca monaßerii cujufdam
Cuthebenus Tonfi alltu Dunelmenps epifeopus , illud ita publici juris facere confiituit, ut fimul etiam Dottori noftro ipfum
vindicare propria prafatiunculd conaretur. Non tamen dijfimulatlocum unum in e0 reperiti, qui Gregorium Romanum epif-
copum & yerbis & fenfu prxferat :/ed nihil efeidem refpondet, cur Ambrofium in hoc imitati non potuerit fanttus Gregorius.
E x hac Tonfialli editione, qua anno 1548. prodiit Parifiis, hac Commentarla in appendicem fra Ambrofianorum Ope-
rum editionis Gìllotius admifit: quod fimiliter a Romanis fattitatum efi. Dubitari porro minime potè f i quin hoc ipfrm opus è
manufcriptovalde mutilo vulgatum fuerity quandoquidem nomina a Hilarii, Augufiini, Prudent i i , Hteronymi, & ipfiufmet
Ambrofii , ac demum Gregorii-, qui fexties, ut minimum, citatifqut nonnumquam ipfius verbis ibi allegaturypratermijfr fune
in editionibus : qua nos non ficus oc firequentijfimas alias lacunas manufiriptprum optimorum frbfidio reftituimus.
Verum tamen quantumvis imperfetta fuerint eadem frperiores editiones, idonea tamen argumenta frppeditarunt, unde critici
emnes adulterinum feetum Ambrofio frppofitum fuijfe agnofierent. Eo inducebant ficripti elocutio majefiate Ambrofiana multo
inferior yignorantia gracarum litterarum, denique poteftatis b Longobardorum quafì jam deleta fatta mentio. Et fane hoc ultimum
fufficiebat, ut frnttum Antifiitem demonflraret ejus commentationis auttorem dici haudquaquam pojfe , quam poft annum
7 1 4. quo eadem gens, extintto rege fio Defiderio , frb ditionem Caroli Magni redatta fr it ycompofitam effe dubium non eft.
Quid vero f i hue addamus iftum auttorem de Gregorio pont. max. tamquam inter fanttos & Ecclefia dottorts Cum Hicronymo
atque aliis jam tunc recepto firmonem habere, atque c ex Athanafti fymbolo quafì pro regulafidei per univerfim chriftianum orbem
jam decantari folito frequentia ufirpare teftimonia , & ad poftremum^ archidiaconorum avaritìam, qua Jynodorum Parifìenfis,
Cabilontnfìs, & Aquifgranenfis nono ficulo celebratarum canonibus coercita efi,graviter & cum fiomacho infettati.
Tempus ighur, quo hunc auttorem floruijfe necejfe eft, deprehenfrm habemus -, de nomine ejufdem nunc quarendum eft. Ne-
que vero Vjfirius Armachanus , e ut hallucinatus eft in eo, quod illum recentem effe exiftimavit, ita etiam in hue erravit, quod
afftrmavitBerengaudum fuijfe appellatum.Etenim hoc ipfìum-nomen in codicibus omnibus-,Gemeticenfi tantum excépto,aut -in fronte
praferiptum legitur ; aut frltem in conclusione , qua in editionibus pratermijfa eft , his verbis indicatur : Quifquis nomen
audoris feire defideras, litteras Expofitionum in capitibus v i i . Vifionum primas adtende. Numerus quatuor voca-
lium, qux defunt, fi grxcas pofueris, eft i x x x i . Verum quoniam forte obfeura & anigmatica vi deri pojfrnt hac ipfe ver-
ba , eorum txpofitionem in Regio ac Sagienft codice ante 600. annos & eadem manu qua ipfemet Commemarius fcriptam
hic frbjicimus.
Au dor hujus libri Berengaudus appellatur, fi diligenter, quomodo inveniendum nomen fuum ipfè doceat, adtenda-
tur. Primx enim litterx Expofitionum in capitibus fèptem Vifionumj quas adrendere jubetjills fiunc, B. R. N . G. V . D. S .
Quatuor autem grxcx vocales, qux his adjiingendx funt, exprimentes numerum i x x x i . i f t x funt,E , brevis , q. item E ,
brevis, j . A , 1 . & 0 , 70. Junge ergo fimul numerum , quem fingulx vocales iftx continent, & habehfs fine dubio
x x x x 1. nifi vero, E, ut prsnotatum eft bis adfumferis , in aliis omnino diverfis vocalibus numerus ifte tibi nonvpccurrer.
Confer itaque has quatuor vocales fuperioribus fèptem confonanribus, & fyllabas ex his compone hoc modo Beregaudos.
Habes igitur Berengaudos. Sed hxc grxca terminano eft : latina autem terminatio eft Berengaudus. Quod enim apud
Grxcos in o s , apud Latinos terminatur in us ,u t Petros Petrus,Paulos Paulus. Quod fi ordinem prsdidarum vocalium,
ininveniendo hoc nomine tenere malueris, & prius ponendo A.ceteras per confonantes ita difponere, ut dicas B a ren -
g u e d o s , non tibi quidem in hoc prxfcripta vocalium ratio adverfatur : fèd barbarum nimis Se omnimodo inufitatum hominis
nomen inde formatut. Melius ergo eft, & multo redius ut, ficut prxicriptum eft, Berengaudus non Barenguedus
vocetur , quia hoc ufitatum & magis elegans ; illud vero & inuficatum Se minime elegans hominis nomen videtur.
Jam verofi quis aveatfeire quodnam fuerit auttoris ejufdem inftitutum ac vita genus , tarnet f i nihil omnino exploratum de hoc
fuppetat, eum tamen monafticam Benedettina familia inflitutionem fiquutum effe hinc conjicimus, quod f de vitiis qua fibi aditum
in monafteria turn temporis fecerant, tamquam ocularis teftis frbinde dijferat, g & locosplures pajftm infer at è Regula beati
Beneditti ad verbum exprejfos. Qua tamen ratio f i non probetur , negati frltem minime poterit viri Ec^1 fiafticis liteeris,
ut Regius codexinipfo capite praferiptum habet, optime eruditi hoc opus effe. Non aliud judicium jan. .tm de ìlio tulerat
Dionyfius Chartuftanus > & recenti memoria id ipfrm finfit erudìtifftmus, ac de catholica religione 'time meritus Dominus
Benignus Bojfuet Meldenßum prafrl, cujus frffragio hic non adfenriri ne fas ducimus.
Bi
jippcitdix Tom, I A