S I
y.*..
u m
contra illos eft , -qui per potentiam fortes fu iît , auc qui ab A initio dilexillet, iniquitas interris non eflèr ; exordium
aliquo deprehendi fe pofl'e non credunt, & per hoc ilki-
:nim iniufticix difcordia eft. Ideoque d iniquitatis dilectio
■-dere fe legem putanr; oftendit his Dei efle legem , & non
'evafuros judicium D ei, qui ad cempus aliquo paüo eva-
■dunt. Qui atttem refiftunt, ipfi Jibi damnationcm adquirnnt.
Manifeftum eft, quia unufquiique operibus fuis aut jufti-
ficabitur , aut conaeronabitür. Qui, enim audiences Legem ,
peccant, inexcufabiles funt.
iniquitas eft ; quia quod malo malum e f t , bono bo-
num eft.
Dileiiio proximi malum non operator-, plenitude enim Legis
eft dileiiio. Malum non operatur, quia bona eft dile&io,
e nec peccare poteft ilia , qua Legis eft perfeitio. Per Le-
gis verba ad fenfum evangelicum vulc pervenire. Ideo
Nam qui principantur, a non funt timori bonis operibus , enim quod fummum eft Legis , memorar -, ut huic Evaiigefed
malis. Principes hos reges dicit, qui propter corri- lium iòciet, oftendens unius eflè fenfum audtoris. Sedquia
•gendam vitam, Se prohibenda adverfa creantur, Dei ha- tempore Chrifti addere aliquid opportuit , non folum
bentes imaginem, tu fub uno fint cereri, f'ts auttm non proximos,fed inimicos diligi prxcepic. Unde iubditur: Matti,
timerc pottftatem ì Bonum facito . ,& habebis laudem ex illa. B Plenitudo Legis eft dileiiio : ut juftitia fic diligere proxi-
Laus ex poteftate tunc furgit,cum quis innocens invenitur. mum, abundans vero & perfetta juftitia edam inimicos di-
Dei enim tninifter eft tibi in bonum. Manifeftum eft ideo
referes datos, ne malum fìat. S i autem rnalefeceris, time ;
non enim fine caufa gladium portât. Hoc eft , ideo commi-
natur, ut fi fuerit contemtus, vindicet. Dei enim minifter
eft, vìndex in ir am, in eum qui male agit. Quoniam futurum
judicium Deus ftacuit, & nullum perire v u lt , hoc in fie-
culo rectores ordinavit; ut terrore interpolilo, omnibus velue
pxdagogi fint, erudientes illos quid fervent, ne in pce-
nam incidane futuri-judicii.
b Ideoque fubditi eftote , non folum propter tram, fed etiam
ligere. Inimicum autem diligere quid aliud eft, quam optare
definere illuni ab odio, & nihil afperum petere adverfus
illuni ? H oc eft amare illuni, ea illi exoptare per qua:Deum
habeat propitium : hxc cxleftis juftitia, hxc Deo Patri fimi-
les facit, qui non colencibus fe annua dona largitur. Nam
& Dominus in cruce po ficus poftulacpro inimicis ; ut pleni-
tudinem juftitia: quam docuecat, demonftraréc.
E t hoc ficientes tempus, quoniam bora eft jani nos de firn-
no Jurgere. Tempus elle dicit, quo ad meritum proficere
debeamus. Hoc e ft , de fomno fitrgere , operari bonum ,
propter conjcientiam. Re¿fce dicit fubjeäos eflè debere non C quafi in die , hoc e f t , palam; illicita enim rio&e, id eft, in
lòlum propter iram, id eft, ukionem prxicncem ; parit enim abicondito fìunr. Jam enim in manifeftatione politi,f quod
ira vindi¿tam : íed & propter fucurum judiciufn ; quia fi hic
-evaferint, illic eos pcenaexípe¿tac, ubi accufante confcien-
tia ipfa punientur.
Nam idcirco tributa penditis ; miniftri enim Dei funt > in
hoc ipfum fervientes. Ideo dicit tributa prxftari, vel qux di»
cuntur fifealia, ut fubjedtionem prxftent, per quam feiant Manifeftum eft, quia poft lavacrum bene viventes, & carinon
le efle liberos, fed fub poceftate agere, qux ex Deo eft ; tati ftudentes , non longe funt a merico refurredtionis
principi enim fuo, qui vicem Dei ag it, licut Deo fiibjiciiin- promiflx. Bona enim vita chriftiani fignum eft S falutis
tur , ficut dicit Daniel propheta ; Dei eft enim, inquic ,re- -ruturx.
gnurn , & cui vu lt, dabit illud. Unde & Dominus: Reddite, -Nox pracejßt, dies autem appropinquavit. No£tem veteinquit,
qua JUnt Cafaris, Cafari. Huic ergo lubjiciendi funtp) rem hominem»fignificavic , qui per baptifmum fnnovatus
ficut Deo, cujus fubjeftionis probatio hxc eft, ciim illi pen- eft Hunc prxceffifle dicit qüafi nodtem, diem aurem h apf
dunt tributa.
Reddite ergo omnibus debita. Reddi vult ab omnibus debita;
quia & potentes fune debirores minoríbus ,ut reipon-
eft in notidaDei, agnoílentes quid fequi debeamus,dare
operam debemus,uc pure vi ventes ad promiflum præmium,
veniamus , excuflo fonino , id e ft , ignorantia five negligentia.
Propior enim eft nunc noftra falus, quam cum credidimus'.
deant meritis illorum. Cui tributum,tributum: cui veiligal,
veiligal. -Primum ca qux funt poteftari regia: debita exl’ol-
vi jubet; quia major in his caula aut necemcas eft. Cui tL
rrem, timotem. T .morena poteftati exhibendum ; qi ’
-mor prohibet peccatum : deinde aut parenti, auc domino • minus : Tallite. illum ; & ligatis manibus & pedibus, mit tue
terreno-, ut gtatias agat in Elio auc fervo chriftiano. Cui in tenebrasexteriores. Induere vero arma liicis geftafunt bo-
honorem, honorem. Poteft hic honor edam circa eos eflè, qui na ; quia ficut mali àétus tenebris deputantur, quia occulte
-fublimes videntur inmundo ; ut videntes humilitatem fervo- E fiunt ab iis , qui nule agunt : ita & qui bene agunt, palam
rum Chrifti, laudent magis quàm viruperenc evangelicam agunt ; quia non veremur, fed gaudenr. Boni ergo a ¿tus
difciplinam. arma lucís funt,•impugnantes tenebras, quæ fune viti* càrnis.
Uomini quidquam debeatis , nifi ut invicem diligatis. Pa- Siene in die honefts ambulemus.Vetum eft ; ut quia publice
cem-vulc nos habere, fi fieri poteft, cum omnibus, dilec- non peccatur, fic agamus quomodo, agitur publice ; nihil
tionem vero c cum fcàtribus , 8c harfe tarnen, honore fer- enim tarn publicum , quam veritas,
varo. Idcirco autem debicores dicit ; quia homini, qui di- Non in comejfationibus & ebrietatibus. Comcflàtiones
gnus honore e ft, five prælènti, five futuro , dignum eft & funt luxurioia convivia, quæ aut colla rione omnium cele-
debitum inclinati. Illi enim quis inclinacur, à quo honorem brantur, auc vicibus fo.ent à contubernalibus exhiberi ; ut
accepit ; ideo debitor dicicur. Si enim non hoc feceris prin- neminem k illic pudeac aliquid inhonefte dicere aut facere •
c i pi tuo, fuperbus es j aut enim merito quis, aut serate ho- quia unufquifqueprxfumit., quod fuum convivium fit. So-
norandus eft. ' lent enim in aliena menta pudore coerceri., fed hìc ad hoc
Qui enim diligit proximum, Legem implevit. Legem da- p convenicur, ut feeda illic gerantur copia vin i, 8c incitetur
tam à Moyfe implet, qui diligit proximum ; nam nova: libidinis diverià voluptas. idcirco evitanda præcipit hujuflegis
mandatum eft etiam inimicos diligere. Nam noti adulterai
is , non occides > non furaberis , non concupifees. Hoc
Moyfes fcriptum accepit à Deo ad reformationem lcg.is
mturalis. E t f i quod eft aliudmavdatum, in hoc verbo con-
Jmnmatur : Dtliges proximum tmm ficut te ipfum ; hoc fcri-
ptum eft in Levicico. Manencibus icaque lupradickis inan-
datis , in diledtione impleri Legem figniììcat, ficut dixit : ac
fi fint alia mandata, quæ »une tacuit ; tamen prò omnibus
mandatis dileflio lacisfacir. Nani fi iè humanum gcnus ab
fum fed
b. Mit. aliquot : ... 7_
Noauulli mH', cxm fra,
in loco fuo officium cxb,
f. 3¡i¡
m mil- alii
bonum eft, bonum eft : ¿r m
tati, dileeli ‘ '
& \uid Tí
U-m eft-, nonnulli cti; eft, fed qu
«ft, bono ion«» eft.
-c. C.ill. Se Rom.edit, cum uno vcl altero mf. nec peccar, poteft per illa»
gtlicumpervenit : Ametb. & Eraf. cum paucis mil’, nec pcctari ( Etaf. p
t .fljlLc . . . . cvangtlicum pervenit -. alii mil’, (requemes Ut in texti
mfignifica
. n .
propinquallè, cujus lumine veritas nobis apparuic; ut fc»~
remus quid agere debeamus. Prius enim ignorantes ChriC.
tum , in tenebris eramus : at ubi didicimus , lux in nobis
orta eft ; tranfivimus enim à fallo ad verum.
jlb)iciamus ergo opera tentbrarum, & indttamur arma lu-
cis. Tenebrarum opera funt ì vita carnalis , quæ illectbris
agirur fæcularibus : hæc digna eft tenebris, licut dicic Domcdi
convivia.
Non in cubilibus & impndicitiis. Poft-luxutiolum convivium
& ebrietacem hoc fubjecit, quod fequitur , id eft ,
concubitus impudicus ; 1 hic enirn^ hujus lafcivitatis eft
ifrudtus.
Non in contentione & amulatione. Redte ab his coer.ceri
monec ; quia ornnis concenrio & zelus inimicitiam parir,
quas tenebras vocat ; quia ad lucis premium .pervenire non
.pofliinr.
f. Mil. aliquot , quod eft innocentia Dei.
g. Maud paucimlT. vocibus , fainti futura lubtexunt : Cum baptiratur 'erro
Tm lu lllr^ u " " 'T J i t * a urn e ^ ¡dam T i lm * add
. h. Nonnulli mil', appropinquate, d eft, Solem juftttia, ■
i. Iia vet. edit. Sc mil', nor.uulli, dquibus non rccedir Rom. cdir. nili quod
cffcrt, vitia car,lit: alii aucev.. mfl'. fads l'rcquer.tes, vitia carnal,a, qiia ille-
ccbri, agunt Jacularibuj ,- bac tc,:cb,is ,ligna funt.
k. Rom. edit, illic congcratnr cop in vini.
I. Ametb. Eraf. 8c mif. non oauci, l,oc genus hujm lafcivitatii : Gill. Sc
Rom. edit, cftm alik nafl'. hic er.im Imjus Ufcivitaiii, Rom. Inf.ivia.
b
C A PU
X IV .
f . I .
Gen. i. }i.
íd' 5*
m 5*
ir. <T.
Sed induite dominum Jefum Chriftum, & earnis curam ne A viveret aliquis, fi non àgeret fub Lege : at qui fhetìo Le-
feceritis in concupifeentiis. Curam carnis prohibet, id eft gis gubernatur, non libi utique v iv it, fed Deo qui Lewem
voluptatem ; ut omne quod prohibetur per Legem , non de- dedit, ut fecundum voluntatem ejus vivat. Et qui moritiir,
fideretur, aut certe defideratum vincatur. Ipfa funt enim limili modo Deo moritur , quo judice aut coronabitur aüt
opera carnis ; ut his éxuti induant dominum Jefum Chrif- condemnabitur.
tum , id eft, innovati per Chriftum , ab his malis le reti- 1 Sive enim vivimus, Domino vivimus -,five morimur , Do-
neant. Hic enim induit Chriftum, qui le ab omni errore Sc . mino morimur. Idem eft fenfus. Sive ergo vivimus, five mori-
turpitudine feparaveric ; a ne in convivio nuptiarum fine mur Domini fitmus. Verum eft omnes nos Domini eflè quali
i- vefte nova inveniatur, turpiterque abjetäus tenebris man- fervos in conditione & Redemtoris dominio, & unum-
cipetur : fi quominus, non funt induci Jefum Chriftum quemque pro merito fuo tramati,
dominum , fuper cujus novam veftem veteres pann.os -in- . ln hoc enim Chriftus mortuus eft, & refurrexit j ut & moraduunt
; exutis enim véterem hominem b in no vitate vita: tuorum & vivorum domine tur. Per Chriftum dominum
manendum eft* eft creatura, quie per peccatum alienata eft ab auólob
r e , faifta captiya : quam Deus Pater, ne opusej us perirei ;
- T dffirmum auttm in fide adfumite, non in difieptatione co- miflò Filio .fuo de caslis ad terras , docuic quid faciendo
Xjfitatiomim. Quoniam ex Judaris erant, qui Romanos c ad . manus piratarum efFugeret. Propter quod & occidi lè paf-
nomen Chrifti adfumferant,admixta Lege,ficut in primordio, fus eft ab inimicis ; ut defcendens ad inferos, quia inno-
epiftola: memoravi; ideo quibulHam videbacuu prohibitam cens erat occilus ,reum faceret peccatum;ut quos tenebat
carnem édere non debere : aliquibus autem qui fine Lege apud inferos ,amitteret. Quoniam ergo vivis oftendir viam
Chriftum ièquebantur, videbatur contra Legem licere ede-. iàlutis, ac fe óbtulit pro eis, mortuos vero liberavit de inre.
Et per hòc ipfum diiceptationes erant inter eos , quas ferno, tam vivorum quam morcuorum dominatur • ex per-
Apoftolus concordia; & faluti ftudens, divina difputatione ditis enim iterum reforma vie fibi illos in fervos. ’
aufert, oftendens neque edenti prodeflè apud Deum, neque Tu autem quid judicas fratrem tmm 6 in non edendo ?
non edemi obeftè. Infirmumefle dicit, qui própterea quod aut tu quare fpernis fratrem tuum in edendo f Omnes enim
Judaei prohibiti funt, timet edere. Hunc ergo vulc remitei ' ftabimus ante tribunal Chrifti. Docet non oportere judicare
judicio fu o , ne fcandalum paflus , à caricate, qux .quali in hac re ; tum quia non continetur in Lege, prxcerea
mater èft animarum, recedat cum mencis. perturbatione ; C cum Deumjudicem exfpeétemus.
cùm chriftiani pacifici debeant eflè & quieti, , Scriptum eft enim : Vìvo ego, dicit Dominus , quia mihi
Alias enim credit edere omnia. Hic fiducia l'eétionis non flettetur omne gemi, & confiiebitur omnìs lingua Deo Hoc
»
f . IO.
dubitac omnia edenda , qua: data fune humanis ulibus.
Legit enim in Genefi omnia bona valde efle, qux creavic,
Deus ; ideo nihil rejiciendum, quia neque Enoch, qui primus
Dèo placuit : neque N o e , qui in diluvio folus juftus.
inventus efl : neque Abraham il le amicus D e i, auc Ilàac,
aut Jacob jufti Se Dei amici:, inter quos & Lot fu it , aut
ceteri jufti ab his abftinuiflè legumùr.
Is vero qui infìrmus eft, olerà manducet. Igitur quia hoc
putat, ut ille olerà edae: ideo fuadendum non eft, uc carnem
edat, ne cum icrupulò edat, Se videatur peccare ; quia
propoli tum fuum non cuftodir.
Icaque qui edit, non edentem non fpernat : & qui non edit,
edentem non judicet. Quia voluntatis eft .edere-, aut non
edere ; ac per hoc quxlfio hinc fieri non debec. Ad hoc
enimfadta lunt omnia,ut voluntatì.fubjaceant; quia dominio
humano fubjedta funt.
Deus enim illum adfumfìt. Adfumtus eft à Deo’ , dum
ad gratiam vocatus eft.
Tu qùis ex , qui judicas alienum fervami Suo domino aut
fia t , aut cadit. Manifeftum eft fervum non debere con-
Efaia fcriptum eft; quia omnis lingua cònfitebicur Deo in
fide Chrifti. h Nani quia occifus reiurrexic futurus judex,
re¿te ait : Vivo ego , dicit Dminus'-, Se non folum vivo
fed & judicaturus fum , » & inimici ftupebunc in me Se
genu fle<ftenc, cognofcentes me Deum de Deo. ’
Itaque unufquifque noftrum pro fe rationem reddet Deo.
Quoniam, inquit, jios pro nobis invicem reddituri fumus
rationem, non nos in hac parte, qux fupra /cripta eft, alter»
utrum eondemnemus.
Non ergo qtnplius invicem judicemus, id eft , (cienres'hoc
D -Ceflèmus à dilcordia. Sed in hoc judicate magis, ne ponatis
offendiculum fratri, vel fcandalum. In éo judicandum monec -
k quod profit, quod poteft dcauftoricate legis defendi .-nulli
aucem fratrum carnem edenti aut non edenti fiat fcandalum.
Scio & confidò in Domino quia nihil commune per ipfum.
Manifeftum eft quia Salvatoris beneficio omnia munda
fiunt, qui de fub jugo Legis eruens homines & juftificans ,
reddidit ftaturn priftinx Tibertatis ; ut digni fine uri torà
creatura , ficut Se veteres fàn<£ti. Qui autem adhuc fub Le-
ge funt, non licet illis uri auc edere, qux prohibet Lex ;
ièrvi voluntatem judicare, cui lex in hac parte.tradita non quiaindulgentiam datam fpernunc. Non enim lècundum
eft; riam qua conlcientià edar , aut.non edat, Deus judex naturam luam ,lèd cum contra edi¿tum eduntur, immuiieft,
cujus fervus eft. da. funt. Denique in: Lege air : Erunt immunda vobis, See. ' >.
Stabit autem\potens efl enim Deus flatutre illum. Stabir, E Et piane qui exifiimat aliquid effe commune, illi commune
inquit, domino fuo , própterea quia neque fi edat, reus efl. Sive qui ex judXo chriltianus e f t , five gentilis fideiis
erit ; neque fi non edat, culpabilis ; fi tamen devotione hoc putat eflè aliquid tale vitandum , ipfe eft 1 quem fupra
agat, non evitans hanc velùt contrariam. . infùmum dicit ; dubitando enim eft itìfirmus. Apud illum
Nam alius quìdem judicat diem inter diem : hoc eft, alicui immundum eft , quod putat non edehdum : & quia non
y . :
Ï ÏM ,
placet interpolitis diebus edere. Nani funt quidam, d qui
quarta feria carnem non edendam ftacuerunc, lunt qui lab-
batis , fune iterum qui à ’ pafcha ufque ad pentecoften
edanr. '
Alius autem judicat omnem diem. Hic omnem diem judicat,
qui numquam edit ..Unufquifque in fuo fenfu abundet :
hòc e ft , unulquilque fuo confilio remiccatur.
•qui non edit, Domino non ed it , & gratias agit Deo. Gra.
tias agit,dum fatetur Dei efle creaturam, e Sc bonam crea-
tam; led le diffimulare ab ea , non condemnare.
Nemo enim noftrum fibi v iv i t , & ntrno fibi moritur. Sibi
a. Tta ralT. plurcs ac potiores: alii auccm, Sc edit, nc in tonvi-vio nuplic-
tum , Rom. edit, cxltftium nupliarnm, fine vefle cjus inventus , tmpiter *b-
ftilu, Stc. .. „
, b. Rom. edit, in novilnli vit.c ambulxndtim eft.
c. Eadem Rom. edit, ad fidtm Chrifti. _ •
d. Mf- Cam. Sc alii aliquot qui tc'rtid feria. Et paucis interjeftis , pro
ufqut ad pcnlcceften non tdant , mf. Corb. legit, ufque ad quinquageftmam
:. Omncs edit.
Apptodix Tom 1 1 .
lelius tamen alii nonnulli,
t. 8c multi mil', fed fe diffi-
« tendemnari commodius
f. I-Iic rextus in col.,bene n ult:s dclideratur. Infra quoqu
c mil', aliquot Clmftus & vixit , & martinis eft i Rom. cdi
iff. expungit, -» (¡r vixit. (
g. Voces in wen edendo, Sc infra, in edendo in edi
h. Corb. cod. Nam qui occifuS eft, refurrexit,
i. Omnes edit. Sc mff. aliquot, & inimicifatebum
eteri qui Sc probations nobis adllipulantur.
k. Mff. nonnulli, quod prodit.
■ 1. Edit, ac pauci mff. quem Scriptura infirmum dicit.
to. Mff. aliquot. propter caritatem fuam, qua diltxitnos, miftrtui eft
Rom.ijugulat* funt.
' me, nonnulli in mi
G ij
^ . ij.
f - M
hoc fuperftirione facit , fed timore , fuo judicio remit-
tendum.
Nam f i propter efeamf rater tuus contriftatur , jam non fie- '
cundum caritatem ambulas. In alia epiftola dicit : Efca
ventri, & venter eficis -, & hunc & has Deus deflruet.
Quia non de efca aut placet quis Deo autdifplicet ; ideo >
caritatem feòtandam monet, qua nos Deus liberare dignày
. i
Qui fapit diem , Domino fapit. Veruni eft , quia qui F tus eft; fie enim ait -: Deus autem propter m caritatem
femper abftinens eft , Deo piacere le putat. E t qui edit, miam mifertus eft noftri. Q d ergo hujus beneficii memor
Domino edit. Domino edit; quia gratias agit Creatori. E t e ft, hanc excolit, nec illi aliquid antcponit : fed prxter-
— (•Jsa-si.i*.TÌ.A- Cm rnittit maxima, qux feie promilllonem non parare apud
Deum. . r
Noli cibo tuo perdere ilium, pro quo Chriftus mortuus efl. .
Quantum valeat falus fratris, ex morte Chrifti cownofci- ■