427 Sermones fanZo Ambrofio 428
jsoftea htfmilis fa ¿tus, & ad cor réverfùs, dicens : Quanti A fi hx c omnia cùm legeris, facîas^rit pet obfidientiam tuam
mercenarii in domo y a tris mei abundant panibus , ego autern & humilitatem, gratiam confequaris : fi poenitentiam de,
hic famé pereo ? Surgam trgo, & vadam ad patrtm meum, & toto corde egeris , fi Dooriiuim pr-æ oculis nabueris.fi mifla
dicam : Fdc méfient nnutn ex mercenariis tuis. Ad patrem voragine poculi veneni, calicem falutis accipias , fi die ac
àccedens , & coram eo'fe profternensyfuit ab eo læranter noZe in lege Domirii meditaberis, fi omnem follicitudinem
àcceptus yimmo occidit pro eo vitulum faginatum. tuam in ilhim projeceris, tune gàudebis & exfultabis in
4. Memorare itaque quia & pro te Chriftus occifus'èft, ' Domino, quia vicifti malignum :tunc erit merces tua in
qui ante fuit 'vitulus iaginatus. -Quia vero alter filius ejus cario 3 quia taliter laborafti : tunc erit Dominus adjutor tuus
contriftatus eft, quoniam occifus eft Chriftus, qui ante fuit indie judicii •: tune ftabis in magna fiducia, tune ftabis ad
. vitulus faginatlis, pater refpondit, dicens : F i li , tu mecum dexteram Dei cum Tandis fins, Se dicetur tibi : Fenite, befemper
es , & omnia me a tua fetnt : gaudtre autern te oportet nediBi Patris mei, accipite regnum perp'etuum ,quod vobis
quia hic filius meus mort misfuerat, & revixit : perierat, & paravit Pater meus cæleftis. Injuftis autem & peccatoriinventm
eft. O quam beatum populum, pro quo Chriftus B bus dicetur ï Jte in ignem aternum■, quem prxparavit Patet ibidem 4,.
ôcciditur ! quale gaudium portât Pater ,quandoquod mot- vefter diabolo. Tunc ibunt impii in ignem aternum , jufti ibidem
' autern in vitam aternam, ad quam nos perducat dominus
nofter Jefus Chriftus , qui cum Pâtre & Spiritu fando Yi-
vit & régnât in fiecula fæeulorum> amen.
tuum fuerat, revivifcit : & quod perierac, invenitur ! cui
tunc dicitur, ut fcriptum eft : Ecce Janus fattus es ¡jam noli
peccare , ne tibi deterius aliquid contingat.
5. Adtende ergo unde excideras ,& piange, pcenitentiam
'•a<*e : fi quominixs ,veniet tibi Dominus c ito , & movebit
candelabrum tuum de loco iuo. Memorare, fili, Chriftum
xeliquillè nonaginta & novem juftos, perquififle hominem
peccàtorem, & -inventum eum in invio humeris fuis repor-
tallè : vel illam mulierem, hoc e ft , Eeclefiam , qux perditi
erat drachmam , hoc e f t , hominem peccatorem, accen- g
diflè lucernam , hoc eft , Chriftum qui eft lumen juftitix :
■8c inventa eà in pulvere, vocaflè arnicas & vicinas Eccle-
-fix ; ut congratularentur fuper inventum hominem peccatorem
: & à ftercore eredum eum collocafle cum.prin-
•cipibus populi fu i, hoc e f t , cum apoftolis & prophetis.
•Ecce quid facit pcenitentia homini peccatori, qui dum in
dercore jacet, cum principibus fublimatur.
• ■<;. Pcenitentem hominem dico, qui plangit, quod pecca-
verat -, & rogat Dominum, ut non iterum faciat, quod ad-
miferat. Pcenitentem hominem dico, qui diebus ac nodi-
bus ingemifeit, & cum Propheta dicit': Lavabo per fingulas
noBes le cium meum lairymis meis. Pcenitentem hominem q
dico , qui repellit, quod male fecerat ; & rogat Dominum,
ut veniam confequatur. Pcenitentem hominem dico , qui
S E R M O X X V I r.
D e jejunio Domini in deierto ,
D e Quadragefima XI.
E x hujus fermonis leBiene cagnofcìmns > & illum per qua-
dragefimam habitum ejfe , & ejus auBorem fapius confcen-
dijfe J'acrurn fuggeftum. Cum porro fermonis à fe anteriore
Dominicapronunciati materies in fermone 50. Jàpra fejec-
torum trattata reperidtur, eumdem fermonem hìc indicari
credibile eft, acque adeo utrumque effe Maximi. Huc adde
quod idem fanStus exordia huic fimilid folet adhibere,
quodque Hom.i. in hoc ipfum Evangelium nonnulla trac-
tat, qua cum hoc noftro fermone apte concinant. Falde etiam
verifimile eft-, hoc fermane habito de prima Chrifti tentatio-
ne, alios ab autlore de fecunda & de tertia ejfe adjetlos t
& de ter eia quidem fermonem jam non exftare : de fecunda
. vero eum ipjùm ejfe, qui ii.fitpra exhibetur. Sed veterum
edit. ac mjf. ordinem hic retinemus.
1. Eminiflè debet veftra diledio hoc me anteriore!
X V J l Dominica prsdicalfe , poft concupifcentiam fuam non vadit, & voluptatibus iuis & dedillè rationem cur Dofe
privar. Pcenitentem hominem dico, qui diligie, quod an- minus quadragefimam jejunaverit, vel cur ipia jejunia in
te neglexit quod fecerat mali, deferir. Adhæreant ergo deferto tranfegerit. Diximus enim hæc omnia obfervallè
tibi quæ bona funt, 8c quæ mala deleantur. eum , non juftificationis fuæ causâ ,qui erat virgo per om-
‘ | 7. Si pcenitentiam non egeris, incides in manus Domi- nia , ièd noftræfalutis gratià;ur quorum generatio per intiebr.
to. 51.
•P/tl-li-ts.
Ecclcf. f. 4.
Ibidim 8-
w - w
Ecc/.j. 4
ni iècundum ièveritatem judicii ejus, quod cavere debemus
■nam dicit Apoftoiùs : Horrendum eft incidere in manus Dei
viventis. Diverte ergo a malo, & fac bonum : inquire pacem,
temperantiam peccaverae,per abftinentiam fanaretur.
2. Videamus igirur quid ilio in .tempore vel in ipià
litudine geftum fic 5 dicit enim evangelica adfuiffè ibi dia-
& fequere illam, ficut fcriptum eft. Die ergo : Commifi bolum, & Salvatorem ejus verfutia fuiftè tentatum. Aie
mala, 8c recreavi bona. Fac etiam dignos frudus pceniten- Dnamque facra ledio efuriille Dominum, 8c dixiftè illi dia-
tix , 8c ne dixeris : Peccavi, quid fattum eft mihi trifte?. . . . bolum : Si filius Dei e s , die lapidi huic, ut fiat panis. V i- tue
tir non adjicias peccatum fuper peccatami & nedicas \Mi- dete artem Dbmini, qua adverfarium fraude circumvenit.
Jiraiio Dei multa eft -, feito enim quia mifericordia & ira Poft multa jejunia efurifiè fe fimulat, ut diabolum quem
ab ilio. Revertere igitur ad Dominum, & piange. Dicito jejunando jam vicerat, iterum efuriendo iòllicitet j fpem
autem : Tibi f i l i peccavi, & mal um coram te feci, & : Delitla enim illi. congrediendi ex infirmitate famis quodammedo
’ juventutis mea & ignorantìas meas ne memineris , Domine
Se : Ne aver tas factem tuam à me, ne declines in ira à fervo
tuo. Ecce pcenitentia hominis ie humiliantis : quomodo
non veniam habebit, qui talia ingemifeit? quis audiat il-
' lum, & non moveatür? Qui enim/ë humiliât, exaltabitur ;
ficut & qui fe exaltat, humiliabitur. Nam icriptum eft :
Quidgloriaris in malitia , qui potens es in iniquitate ?
7 . Pcenitere pollicituses, & adhuc carnis opera perficis
tribuit, ut dum veluti contra imbecillem congreditur, glo-
riofus fuperetur. Hxc enim eft vera v id o r ia , ut qui Adam
immortalerò, gloriofum & epulantem fubverterat j nunc ab
homine mortali, humili atque efuriente vincatur. Cernens
enim efurientem diabolus Dominum , hominem putat •
dubitai Salvatorem ; & ideo aie : Si filius Dei es , die
£ lapidi huic, utfiat panis. O miièra fatane & extrema con-
greifio ! Diabolus in defèrto a tentationis folita arma non
Nefcis quia fcriptum eft : Multo melius eft non vovere t e , invenit : deeft illi de paradifo amoenitas arborum, deeft illi
quam vovijfe t e , & non reddere. Peccatum non definit do- confiliatrix Èva , deeft illi pomorum fpecioia deceptio ; 8c
minati tibi -, 8c tu dicis quod pcenites, 8c oras. Nefcis quod quia non invenit cibum, quem ofièrat efurienti, poftulat
fcriptum eft : Peccatori autem dixit Deus : Quare tu enarras in cibum fàxa murari.
juftitias 7mas, & adfumis teftamentum meum per os tuum ? 3. Undique exclufus , undique defraudatus, ad pavimen-
Ecce qualem comminationem Domini in omnem peccato- ta fé conferì j iàtis enim manifefte oftendit vaftitatem fibi
rem. Quid dicis tu, qui te adfèris pcenitentem ? Ubi eft eremi reftitillè, cùm.putat propter inopiam rerum etiam
pcenitentia tua ì Exclufa eft fuperbix a:ftu : dum carnis de- dementa polle converri. Poftulat igitur in panem lapides
fideria ièqui conaris , Dominum prastermittis. Audi ergo , commutari. Verfutus 8e callidus feit quid petat, novit d e fili
, retrahepedem tuum à fxculo , cui jam pridem renun- tum elTequod dicit j meminit enim in veteri Teftamento ExeJ,l7‘ s'
ciaveras, ut ndelis amodo inveniaris. Quid quxris à fiecu- fitientibus aquam de lapide profluxilTe, vult etiam hìc efulo
, cui jam renuntiafti ? Posniteas ergo de omni pompa ini- rienti cibum de lapide miniftrari ; retinet enim ibi duritiam
quitatis : apptehende fidem, quam ante maculaveras ; quia petrx in liquorem fontium refolucam, cupit etiam hìc alpecónfènièras
diabolo tenebrarum, & Dominum qui eft lu- ritatem iaxi in panis dulcedinem ttansformari. Sufpicabamen,
poft dorfum tuum reliqueras. tur enim ipfum eflè Chriftum , qui hxc operari foleat de
8. Memorare, fili, quia fcriptum eft : Quid eft, miferi- natura iàxorum, ficut aie apoftoìus Paulus : Bibebant de yCtr. it. ’r
cordiam volo, & non facrificiurn ? Miiètebitur tibi Dominus, Jpiritali confequenti eos petra, petra autem erat Chriftus.
a. Omncs edir. ttnuihnis Jtlida arma : icitius mlT. tentai ioni j folita arma.
449 badfenus adferipti.
ÌSufpicabatur, inqtìàm, ipfunì elle Chriftum , cum poftula- A
bat ut de lapide panes faceret ; fed putabat tantummodo fo-
lum hominem -, càm efiirientem videret.
4. Salvator autem verfutiam ejus mira refponfione con-
demnat : nec facit cjuod dicit diabolus j ne videatur pro arbitrio
adverfarii virtutis fux gloriam declarare : nec tarnen
refpondet non poflè fieri, quia negare non poterai,
quod fxpe jam fecerat. Igitur nec-adcjuiefcit petenti,nec
denegac exploranci j ac per hoc & potentiam virtutis fux
fuo refermât arbitrio , 8c verfutiam adverfarii divino con-
ih/m-4- futat eloquio. Refpondit ergo ìlli : Non in folo pane vivit
homo, fed in omni verbo Dei ; hoc eft \ non in pane terreno,
non in cibo materiali, quo Adam primum hominem dece- n
pifti : fed in verbo D e i, in quo funt v itx alimenta cxleftis.
Ver bum autem Dei Chriftus eft Dominus , ficut eyange-
yn.u <• lifta dicit : In principio erat Ferbum , & Ferbttm erat apud
Deum. Quifquis ergo verbo Chrifti pafeitur , terrenum pabulum
non requirit 5 nec enim poteft fxculi panem cupere,
qui pane refìcitur Salvatoris. Habet enim Dominus fuum
panem, immo panis ipfe Salvator eft, ficut docuit dicens :
Un. fi. 4’- Ego fum panis, qui de calo defeendì. De quo pane dicit Pro-
»1.103. i j. pheta : Et panis cor hominis confirmât.
j . Quo ergo mihi panem , quem offert diabolus , cùm
habeam panem, quem Chriftus impartit ? Quo mihi cibum,
propter quentf protoplaftum deje&um memini, Eiau primi-ç
tivis fraudatimi vidi,Judam Ifcarioth proditionis fcelere denotatum
? Adam enim per efeam paradifum perdidit, Efau
per lenrem honorem primatus amifit , Judas per bucellam
apoftolatus fiiblime depofuit ; ex quo enim bucellam fum-
fit , non jam apoftolus coepit eile, fed proditor. Sic enim
'm. 15. vir., fcriptum habes , dicente Domino : Cui intinüum panem dede-
ro , ipfe me tradet. Et continuo poft bucellam intravit in illum
Jatanas. Non bonus cibus , poft quem negatür Dominus,
.poft quem ingreditur inimicus : non bonus cibus , poft
quem Chriftus refpuitur , devoratur antichriftus. Non bo- '
^nus cibus , qui.benedizione caret , maledizione comple-
tur. Illa ergp efca.nobis necellàtia eft, qux vitam prxftat,j-v
iqux animara pafeit, poft quam fèquituc Chriftus , inimicus
excluditur. Illam efeam accipere debemus , quam Salvator
, non diabolus fubfèquaturj qux perceptione fui con-
feÌlorem faciat., non proditorem.
6. Quam bene autem jejuniotum tempore Vetbum Dei
dixit eflè, quod reficir, ut oftenderet jejunia noftra non debere
fxculi aZibus occupari ., fed facris litteris exerceri ?
Negligit .enim famem corporis, qui pabulo leZionis in-
kendit ; nec ventris curam habere poterit , qui alimentum
verbi cxleftis adquirit. Ipfa eft enim refeZio , qux faginat
'animam , qux impinguar vifeera j cùm de divinis fcripturis
tibum eloquii perennis aecipimus. Ipià eft efea, qux vitam P
xternam tribuit , & infidias à nobis diabolicx tentationis
excludit. Quod. autem facrarum litterarum leZio vita fic,.
UiS. 6n~. Dominus tèltacur dicens : Ferba qua ego loquutus fum vobis,
fpiritus & vita funt,
S E R M O X X V 1 11»
D e iànZa Quadragefima X I I .
E x primis* verbis fermonis hujus colligi poteft ejus auBorem
non felum Dominicis ,fed & aliis quoque diebus in quadra-
gefima concionare felitum ejfe. Quod autem de qualitate
tempeftatis , qua jejunium illud incidit, & de unici diei
violat/one hic dijferitur , videtur cùm nonnullis anteceden- £
tium fermonum habere quiddarn cognationis : at hoc parum
eft, ut fidem illi ab eodem auElorc fcripti dicantur. Forte
id majus habeatur.ut hic ultimus adjudicetur fanBo Ma-
. ximo , quod ejus nomine in codé Remig. & duo bus Germi
. inferìptusfueriti
ì. A Ncedies devotionem iànZd* qùadragefimx prxdi-
± \ . cantes, facrarum litterarum exempla .protulimus ,
quibus approbaremus hunc quadragenari um numerum non
eflè ab liominibus conftitüciim, fèd divinitus confècratum :
a nec terrena a cogitatione inventum s fed cælefti majellate
ptxceptum» Atque ideo qui conftitutum numerum una die
. a.- Tres-mll*. cogitati
b. Vec.edic. ut tliBt
mfin, : Rom. nt diftnm numerum ad die,
fine labore : omncs veto m(T. dìBu
c. Omncs edit, hìc Se infra corijunäii
:ribunt indi&a : mif. autem partit
conjungunc, partim dividunt eamdem yoccm.
d. Nunnulli mfl". fact interim mortua : quidam etiam ,fpcs interini mortua.
e. Omncs edit, cum aid. duobus ab inferii : md". aliquot.; ab inferioribits : alii
4 3 0
manducando prxteric -, non ùt ûnïus diei violator, àccufitur',
fed ut totius qùadragefimx tranfgreiTor arguitur. Ùnde bonum
eft hòmini b ut ad diem fine labore jejunet, 8c totiuS
qùadragefimx cónfequatur paricer fanZicarem. Hxc auceni
non cam façerdotum prxcepta , quam Dei fune.' Atque.
ideo qui hxc fpernit, non facerdotem fpernit, fed Chriftùm,
.'qui in fuo loquitur facerdote.
1. Videamus igitur quo tempore hanc óbfervantiam nobis
indixerir Dominus , fi non veluti per iftam devótiónem
cunZa elementa voiuerit habere profeZum. Ecce enim c p
in diZa quadragefima,conftriZa hyemali gelu terra refol-
vitur, & aquarum fluenta meatus fù o s, glacie liquefaZa,
recipiunt j fic quòque corponim nofteorum hoc eodem tempore
contra Z a icelcribus peccata folvuntur, & vitæ noftrx
purior curfus , liquefaZo rigore diaboli, meatum fuum
priftinum recognofcit. Terra , inquam, in di Z a quadragefima
afperitatem deponit h/emis , ego in diZa quadrage-
fitha afperitatem tejicio deliZorum. Iila terra aratris fcin-
ditur, ut mundanis fit congrua frugibus : mea terra jejuniis
exaratur, ut cxleftibus fit apta feminibus. Si'cut enim re-
dicitm uberiorem capir , qui fre'quentius vexando, exercec
campum j ita 8c majorem gratiam percipit , qui exercec
corporis fui campum fxpius jejunando.
3. Ecce enim abftinentix tempore, heirba fe^etum revivifcit
in meilècn , furculus arboris conatur in fruticem ^
palmes vinex pubefcit in gemmam, & omnia de inferiori-
bus ad altiora iè iübrigunt : ita hoc eodem tempore homi-
num d fpes intermorciia revivifcit inpofterum, fides perdita
répara tur in gloriam , temporalis vita proficic in xternam
, & onine genus humanum ad cxleftia fé fubrigens ,
e ab infimis ad altiora confurgit. Modo ferrum geftans
agricola farmenta deputar vineatum ; ita & nunc Evangelium
traZans epifeopus , fòrdes amputat populorum, 8c
ifto quadragenario curricuto univerfx hoc agunt cceaturx,
quatenus depofitis fuperfluis , ornatx vel comtx in pafcha
procédant.
4. Modo omnia funt in partu , ut tunc reperiantur in
fruZu 3 tunc enim contra naturæ ipeciem ipina profère -ros
iam , calamus flagrar lilium , fuavitatem arida virgulta de-
promunt : & ita cunZa floribus adornantur , ut feftivita-
tem diei magni creatura ipfk nitore fui celebrare credatur;
Igitur & nos hoc eodem jejutiiorum tempore producamus
de fpinis noftris rofas, hoc e f t, de peccatis jufticiam , de
feveritate mifericoçdiam, de avaricia largitatem. Iftx enim
f£inx funt corporis noftri , qux prxfocant animam, de
quibus àie Scriptura : Spinas & tribulos tibi germinabit ter- (
ra -, germinac enim mibi terra.mea fpinas , fi me corporalis
libidinis ticilktione eompungit : generai ttìihi tribulos, cùm
me divitiarum fxcularium cupiditate difcruciat. Spina enim
chriftiano avaritix fux radix eft : fpina viro bono honoris
ambirio eft j videntur enim fpecie apud fuos grata eflè fed
lxdunt.
5. His ergo nifi vigilando 8c jejunando carere non poflìi-
mus j quin potius per abftinentiam ipix ipinx vertentur iri
rofam. Producit enioi jejunando libido caftimoniam, fuper-
,bia humilitatem , f ebrietas parcitatem ; hi enim funt flores
v itx noftrx , qui iùave Chrifto redolent, qui odorem bonum
Deo fpirant. Unde aie Apoftolus.: Quoniam Chrifti -
bonus odor Jùmus Deo. Haiic ergo quadragefimam lar-
gitus' eft nobis Dominus * ut hujus temporis ipatio in
morem totius ereaturx S nuiic concipiamus virtutum germinai
ut in die pafchx fruZum juftitix proferamùs.
6. Hoc autem quadragenario numero iè ipfe dominus
Chriftus exercuit, non ut profeZum ipiè caperet, fed ut
profeZum falutis nobis oftenderet. Nec enim erat in ilici
mina peccati , qux verteretur in florem j ipfe enim erat
flos natus noti de fpina, fèd de virga , ficut ait propheta :
Ex iit virgd de radice Jejfe , & flos de radice ejus adfeendet » £
virga enim erat Maria , nitida * fubtilis & virgo, qux
Chriftum velut florem integritate fili corpòris germinavi!.
7* Continuatis ergo quadraginta diebus h & noZibus,
hxc jejunia non efuriens Dominus procuravit : fèd dicit
illum evangelifta eiùriflè poftea, Quomodo ergb poteft
fieri i ut qui tantorum dierum numero famem fitimque nòli
In ajorinumeto, ab infimis:
f. Ita rail, plurcs ac potiores : nonnulli vero 8c omnes edit, fobrìetas parti-
tatem, ablurdo fenfu'. - r
I 8- Vet* eJit* «c mff. nonnülli, riuac concupifcamns : Rom. & alii, nunc co»-
I j r ’i lD cunöis abetat < & ntBibus : fed in nullis cod. rnanu exatatjl
I B i
S S )