öws.W i7>
n rf'Zfï*
Rom.i. i¡.
TiUfaM.
loca fufcipiunt : quoniam aá requiem non nifi per laborem, A tiones feriatim Moyfes recenferet. Denique Dephcha fa-
& Sr ad - a gaudia, «non irni nifi nifi ™per »r rriO-triftia ia nprvpnimr pervenite. V Venit e n i r dodu-popu
nicas Perfe¿ta aucem anima; lanicas eft qua
las ad palmas : fed prius Ægyptiorum plurimas fuftinuit
anguftias. Venit ad toutes y fed prius trium dierum fitim ,
& aquarum amaritudines pailas ¿ft. Neo tamen in his ad-
huc finis eft itineris, nec ultima laborum requies ; quia 8c
nitas intefpretatur. Perfeda autem anima ianicas eit qui
non poteft peccare, ficut perfetta corporis fanitas eft qua
non contingit agrotare : quod non nifi in refurredione fuc-
cedit : tunc enim, ficut dicit Efaias Propheta : In capite co-
rum laus & Utitia apprehcndet eos : fugtet dolor mceror &
. . • i • ■ ' H M . . . f .n .____ c : i : : A a. graviora manent ; Sed cundorum difpenfator Deu s, qui gemitus. Vides igitur ordinem profeduum. Filii Ifrael da
omnia fuaviter difponit, interfèrit in ipfo eciam itinere re- oda va manfione aflèquuntur Dephcha : & nos a relurrediofrigeria
quxdam, ut iis refota , vique reparata anima ne perfedam animx 8c corporis adipifcimur famtatem, ut
promtior ad reliquos redeat labores. Denique obfervan- Johannes Apoftolus in Apocalypfi tcftatur, dicens : Et
dum eft quod Elim interpretatur Arietes. Arietes vero abfterget Deus omnem lacrymam ab oculis eorum & mors ulduces
funt ovium. Ideo duodecim fontes , & feptuagi'nta tra non erit, ncque luQus , ncque clamor, ncque dolor erit
palma: delbmant Chriftiani gregis dudores : nempe duo- B ultra.Sed quia anima? languor peccatum eft'unde dixit Prodecim
Apoftolos, de quibus ita fcribit Lucas : Elegit duo~ pheta : Sana animam meam , quia peccavi tibi languor anidecim
ex ipfis , quos Apoftolos nommavit , Se fepcuaginta ma: noftrx fuperbi* eft,ira eft,avaritiaeft:ideounufquifque
Difcipulos quos fandus Lucas alibi meminit, dicens : De- noftrum cordis 8c corporis genua fledens oret Dominum
fignavit Dominus Cr alios feptuaginta , & mißt illos binos npftrum Jefum Chriftum » qui fanat omnes infirmixates
ante faciem fuam. Quorum diftindionem ponit Apoftolus, noftras : Sc cum Propheta dicat : Sana me, Domine , & faagens
de Domini poft ejus refurredionem apparicionibus. nabor \falvame,& falvabor. Dicat Sc cum David : Sana
Inquit enim ad Corinthios : Ftfus eft Cepha , & poft hoc me, Domine, quoniam conturbata funt omnia ojfa mea.
- ■ * - f - Decima man fio Halus eft : ad quam à Dephcha profedifunt
filii ifrael.Ideo dicit : E t profelli de Dephcha > caf-
tramctati funt in Halus : In Exodo nec ifta maniio diftinde
nomina tur j led comprehenditur fub manfionibus à defèrto
■Pfal.i o l.j,
Hut. 17. 14
Pfui. S. j.
Orig. />om.i7.
Zrf.7 *f!x
undecim » & deinde vifus eft Apoftolis omnibus. Qui tanjen
omnes duces & magiftri iunt gregis Dominici. Quare de
iis fcriptum eft : Qui vos audit , me audit : & qui vos
fpernii, me Jpernit. Hauriamus igitur nos de uberrimis hu- , ,
jufmodi fontibus, & bibamus : carpamus quoque de folidis Q Sin ufque ad Raphidim. Dum enim dicit : Et profella eft
harum vidorise palmarum frudibus , & manducemus ala- omnis congregati« filiorum 1 frati ex deferì0 Sin per caftra fita,
criter i ut talibus cibo potuque refed i, validiores ad reli- fecundum verbum Domini ; innuit quod plures tuerint caftra-
quas manfiones peragendas inveniamur.
Septima manfio eft juxca mare rubrum : Nam tranfito
• mari rubro, & Marah & Elim manfionibus peragratis, oc-
currit iterum filiis Ifrael finus quidam ipfius maris. Et
quia ibi applicuerunt, tentoriaque crexecunt, ideo nunc
ad mare caftrametari dicuntur. Dicit enim : Et profeEli ex
Elim, caftrametati funt fuper mare rubrum. Sed obferva
merationes & hofpitia. Tria in hac manfione geruntur.
Primo populus Dei gloriam intuetur : nam feriptum eft in
Exodo : E t gloria Domini apparuit in nube. Deinde pafci-
tur carnibus : FaSlum eft vefpere , ut ibi legitur , & adfcen-
dit coturnix, & coopérait caftra Tertio cibatur manna de
cælo : Sic enim Moyfes populum alloquicur : Hic eft panis
tjÊÊÊ I H H H ............................................ _ _ quem dédit vobis Dominas ad manducandum : hoc eft verquod’vident
mare, non tamen illud intrant , nam fiifficit bum quod conftituit Dominus. Per quæ monemur quod
femel tantum intralïè 8c pertranfiflè , quoniam illud mare qui in décima quiefeit manfione, id eft in obfervarione le-
baptifmi noftri figura fuit, ut Apoftolus ad Corinthios feri- D gis » Per denarium enim numerum lex fignificatur, quæ in
Zxtd.16. 1
Ibidem i
bu dicens: Quia patres noftri omnes baptiz.ati funt in nube
& in mari : Sed baptifmus eoruep in ngura fu it , noftrum
autem in veritate. Et quia baptifmus iterandus non eft ,
cum icriptum f it : Vnus Deus , una fides, unum baptifina ,
ficut femel baptizari oportuit, ica & iemel mare intralle
fiatis fuit. Nunc igitur pergenti ad promifläm hereditärem
populo iterum mare occurrit, ut illud videns , illiufque
undas afpiciens , cautius incedat, ne deterius aliquid ei
contingat.
Ofta va manfio eft defertum Sin. Ideo dicit: EtprofeEli
a mari rubro> caslrametati funt in defertum Sin -* Sea obier.
decern verbis confiftit, ut feriptum e ft : E t feripfit Moyfes
verba hac decem in tabulis foederis ; Dei gloriam confpicit.
Quace iciicitanti Prophetx, quis habitaturus in Dei tabernáculo
, 8c quis in monte iänfto ejus requieturus eilet,
refpondecur quod fedulus obfervator legis, dum dicitur :
Qui ingreditur fine macula, & operatur juftitiam : qui loquitur
vtritatem in corde fite> Scc. Et idem carne & manna ca:-
lefti paicitur, hoc eft, pretiofo domini noftri Jefu Chrifti
corpore. Cujus corpus eft vera ca ro , dicente J ohanne
Apoftolo: Caro mea vere eft cibus, 8c verum eft manna,
non in typo, fed in veritate: Ego furn, inquit, panis vivus
vandum quod tota hæc folitudo à mari rubro , ufque ad £ qui de calo defeendi. Eft vera caro propter veram humanimontem
Sinai appellatur Sin. In qua fi ii Ifrael quinque
habuerunt manfiones : nempe mare rubrum, ut fupra,
hanc de qua agimus , & tres ièquentes. Hate autem ipe-
cialis eft ; licet communi nomine appelletur delèrtum Sin ,
ex nomine totius deferti : ficut & Moab nomen eft civitatis
8c provincia. Verum quia Sin. interpretatur rubus -,
tatem : eft panis. vivus propter divinitatem. Cum igitur
Chrifti corpus manducamus , divinitatem 8c humanitatem
participamus, ut Apoftolus ad Corinthios icribit. Merito
autem beneficia ha:c potiora in hoc loco pra:ftantur: Nam
Halus interpretatur labo^ Laboranti autem coiagruum eft
ut Domini appareat gloria , quo pra:mii vifione alacrius
f f ii. «4.
& fei-
Ibidem jr.
I. Cor. h.
fignificat nobis quod ficut oftava manfione venimus ad Sin, labores fuftineat. Congrpum eft etiam ut fubminiftretur
hoc eft ad rubum, in quo a&um eft deliberatione filiorum cibus , quo refe&us inchoatum fortius profequatur iter.
Ifrael à fervi tu te Ægypti : ita in refurredione, quæ per Undecima manfio peragitur in Raphidim : Ibi enim
o&avam intelligitur , veniemus ad rubum , in quo agerur populus duro fatigatus itifiere, refrigerium fumfit. Ideo
de liberatione noftra à fervitute corruptionis : quam ex- fequitur: Et proferii ex Halus. caftrametati funt in Raphifpe&
amus ,u t Apoftolus dicit: Et ipfi intra nos gemimus » p dim : & non er at illic aqua ad bibendum. Eadem manfio
adoptionem filiorum exfpeBantes ,redemtionem corporis noftri. icribitur etiam in Exodo: Et caftrametati funt, inquit
Et alibi : Salvatorem èxfpettamus Dominimi noftrum Jefi
Chrislum > qui reformabit corpus humilitatis noftra configura-
tura corpori claritudinis fua. Et tunc videbimus rubum ardere
8c non comburi ; quia corpus humanicatis noftra: mo-
rietur ; fed non confumetur -, immo refurget ad majorem
claritatem. Dicit Apoftolus ; Seminaturin ignobilitate. furati
in gloria : feminatur in infirmiate , furget in virtute.
Oremus igitur Deum ut ad o&avam manfionem venire
valeamus, vel potius ipfà ad nos cito veniat.
Nona manfio dicitur Dephcha : qua: in manfionibus defèrti
Sin tertia computatur : recedentes enim filii Ifrael à
manfione qu x à communi nomine, defertum appellatur, ve-
nerunt ad hanc. Quare fubjungit : Et, profecli de deferto Sin»
caftrametati funt in Dephcha. Ha:c manfio in Exodo non
habetur : fed à deferto ad Raphidim tantum profe&io fcri-
bitur. Sub filentio igitur prxteritur ha:c & fequens manfioj
quia non ille erat locus in quo per verbum D e i profec-
Raphidim » non erat autem aqua populo ad bibendum. Hxc
manfio trium admirabilium operum prerogativa maxime
decoratur. Primo, mirabili eduzione aqua: è petra : Nan\
populus montium afperitace 8c longitudine via: feffus, magno
fitis ardore flagmbat. Veniens autem Raphidim, vifo-
que loco arido, aquifque carente, adverfus Moyièn iratus
tumultuari ccepit. Unde locus jurgii in Scriptura nuncupa-
tus eft. A t ille accepta virga, petram Domini mandato
percuffit : illa vero percuflà ram largam aquarum effudit
copiam , ut populus ac iumenta omnem ficim exftinguere
pollènt. Quod admirans David Propheta, in hxc proru-
pit verba : Quoniam percujftt petram . & fluxerunt aqua &
torrentes inundaverunt. Secando, memoranda contra Ama-
lechitas viófcoria : Nam populo fuam hic ftationem agen*
te , Amalechitarum gentes ei obfiftere,eum vexare , eum-
que valido comparato exercitu oppugnare cceperunt. At
Moyfes, confideratis populi virious lungi itineris defati-
T r a ita tu s . 10
gatione jam Fraäis, 8c ad tepellendam hoftium andaciam A num quintum ac vigefimum, in quo flos jüventutis oboriuon
fatis aptis, ad divinum confugete decrevit auxilium.
Unde & tefiftendi hofti, 8c belli gerendi toto negotio penes
Jofue reliftojipfe Deum oraturus in collem feceifit.
Sed o mira orationis potentia! dum Moyfes palmas ten-
debat ad cxlum , prevalebat Ifrael: dum vero rerhittebat,
fuccumbebat. Aaron autem & Hur manus ejus ufque ad
fblis occafum fuftentancibus, adeptus eft Jofue vidtoriam,
ut Scriptura d icit: Fugavit Amalech & omnem populum ejus
in eccifionegladii. T e r tio , prudenti colifilio in moderandis
rebus publicis Jethro : Nam cernens Jethro Moyfen ejus
generum in audiendis vulgi caufis diutius quam par eilet
T/oh loj.j.
Nim. t . 1,
e fa :
Trw. ji. 4
Cr Í- ,
tur , nifi ipla contra unumquemque. vitiorum bella fignifi-
canturiÉt quid per cjuinquagenarium, in quo Jubirei ra-
tione, etiam térra quiefeit, nifi «eterna requies edomira
bello mentís Cx-primirur ? Quid per vafa tabernaculi, nifi
fidelium animx figurantur 1 L e vk x ergo ab anno vigefimo
8c quintó tabernáculo ferviunt, 8c á quinquágénario cuf-
todes vaíbrum fiunt, ut videlicet qui adhuc impugnantium
Vitiorum certamina per confenfum deleitationis admittunt,
aliorum curam fuícipere non ptsfumant. Cum autem ten-
tantium bella fubegerint, cñm apud fe jam de intima tran-
quillitate íecuri probabiliter xftim intur , tune animarum
occupati, 8c à diluculo ufque ad vefperum in his tempuS B cuftodix deputari porerunt : Sed quis hxc prxlia fibi peromne
confumi : confuluit ut judices, tribunos, 8c alios
belli pacifque prefeitos inftitueret, qui populum jud.careni,
caufas audirent , lites dirimerent oc breviter levia
cimila abfolverent, rebus tantum gravibus ejus judicie re-,
ièrvatis. Cui Moyfès adfenfit. Ideo fcriptun? eft : Audivit
autem Moyfès vocem feceri fu i , & fecit quacumque d ixit ei.
Et quia Raphidim laus judicii interpretatur , merito in
cjus manfione petra exhibet aquam : quia petra Chriftus
cuftodienti judicium fux aquam gratix exhibet : Nam fcrip-
tum eft : Beati qui cnftodinnt judicium ! vinci:ut Amalech -
quia judicio damnatur diabolus : docetur reità populi àdfeite
fuperare poteft , cüm Paulus dicat : Fideo ali am legem
in membris me is rtpugnantem legi menti>' mea ì Sed
aliud eft bella förtiter perpeti, aliud bellis enervi ter e x -
pugnari. In illis èxercitatur vir’tus, ne quis extolli debeat,
in nis omnino extinguitur, ne fubfiftat. Prxcepit dehinc
lex Levitas omnes pilos carnis radere : quia hi qui obfèquiis
divinis adfumuntar, debent ante Dei oculos à cunitis carnis
cogitacionibus mundi apparerete illicitas cogitationes mens
proferat ; & pulcram animx fpeciem quafi pilis exerefeenti-
bus deformem reddant Poft hxc jubentur etiam fieri dux
tu b x , quarum clangore populi moverentur ad prxlium.
miniftratio ; quia icriptum eft : Judex fapiens docet popu- ç Sic enim icriptum eft de his ad Moyièn : F ac ttbi duas
lum fuurn : hic eft qui judicat omnia , & ipfe à nemine
judicatur.
Duodecima manfio habita eft in defèrto Sinai. Ideo fubjungit
ì E t profelli ex ' Raphidim , caftrametati funt in deferto
Sinai. Celebratiflìma eft manfio hxc ubi Deus def-
cendit in igne,in montem , & Moyfès purificato populo,
Dei mandato in verticem montis adfeendir, & cum eo lo-
quutus e f t , 8c accepit prxcepta decàlogi. Ibi oftenditur
exemplar fabricx rabernacùli, ibi prxcipitur vi£timarum
multiplicitas , vaforum diftinélio , indumenta Pontifìcis,
Sacerdotum & Levitarum cxremonix. Ibi numerus poputubas
argenteas dutliles : 8c paulo poft : Et cum concifius
clangor increpuerit, movtbmtur caftra. Per duas enim tu«
bas exercitus ducitur, quia per duo Teftamenta , live per
duo prxcepsa caritatis ad prxlium fidei populus vocatur,
qux idcirco argentex fieri prxcipiuntur, ut PrXdicatorum
verba eloquii nitore refulgeant, & auditorum mentes nulla
fui obfcuratione confundant ; idcirco autem duiftiles, quia
necellè eft ut hi qui venturam vitam prxdicant, tabulano,
num prxfèntiutp tunfione crefcant. Bene autem dicirur :
Cum concifus clangor increpuerit » movebuntur caftra ", q.uia
nimirum cum fuotilfór ac minutior prxdicationis fermo
Num. 10.1.
Ibidem 5.
lorum Levitarumque, 8c per fingulas tribus populi dillri- p traélatur , auditorum mentes contra tentationum Certa-
butio : oblationes quoque Principum in hac manfione def- mina ardentius excitantur. Jam ab hinc promoventur Filii
criptx funt. Dux quoque argentex tubx ad promovenda Ifrael de monte Sina, & tranfèunt in Sepulcra concupifcaftra
ibidem fieri jubentur, ibique prxcipitur immundis eentix.
fuper anima hominis, qui primo menfc Pafchx interefle Decima tertia manfio habetur in Sepulcris concupif-
non potuiflènt, ut menfe fecundo eonvenirent : & qui lon- eentix. Ideo inquit ? E t proferii de deferto Sinai, caftra-
gius habita bant, vel immundi fuerant, in fècundo menfe me tati funt in Sepulcris concupifeentia. Hx c manfio ab
Pafcha juffi funt facere. Quod nimirum in tvpum incelli— eventu nomen accepit : Nam populus manna pertxfus ,
gitur populi gentium, qux cììm dxmoniis fornicare fuerint, carnes, pifees , pepones, 8c alia qux apud «Egyptios erant
immundx videbantur in ànima'falubri vero fidei confeffio- gulx incitamenta concupivi:, 8c adverfus Moyfèn tumul-
ne in fecunda nativitate, quafi in fecundo menfe purificari tum cxcitavit. Quare iratus pominus, mifit coturnicum
prxcipiuntur. Jubetur quoque in hac manfione N aza rxis, prope terram volantium innumerabilem copiam , quibus
ut vinum & ficeram non bibant, nec acetum quideni è vi- £ eorum gulam poflènt explere : Sed dicit Scriptura : Carnes
no vel ficera : nec uvam fecentem comedant, nec uvas adhuc erant in dentibus eorum ; hoc eft, antequam digerequidem
paftas j quod 8c in Proverbiis prxcipitur : Brinci- rentur, percuffit Dominus populum plaga magna valde :
pes qui iracundi fun t, vinum non bibant ; ne cum bibcrint. E t hinc > inquit ,vocatum eft nomen loci itlius » fepulcra con•
XIII. Manlio,
Sepulcra
concupifcenofrtivifcantur
fapientia. Quid ergo Nazarxorum nomine,
nifi abftinentium continentiumque vita fignificatur ; quibus
in vino luxuria prohibetur , in ficera omnis voluptas
terrena ? Sicera enim ex diverfo conficitur genere, ficut
voluptas ex diverfà vitiorum oritur colluvie. Unde illi vi-
hum bibere dicuntur , qui ad decipiendos homines umbras
quafdam & imagines fé fimulanr habere virtutum. Uva
palla illi vefeuntur, qui propter humanos oculos abftinencupifcentia
: quia ibi fepelierunt populum defideratorem. Ex
quibus docemur , ut qui converfationem reliquimus fxculi,
& ifgyptias ollas id eft camalium defideriorum fervorés
contemfìmus, non debere murmurare contra cxleftem pa-
nem ,nec virulenta Ægyptiorum appetere, qux funt mag-
narum carnium ; fed fimplicem mannx ciburn, id e ft , pu-
ram & cxleftem vitam quxrere. Alioquin fi poft prxcepta,
Angelicam efeam, mannaque cxleftis vitx , fivedoétrinx
Ibidem J4.
Hier.tf J17.
pallore inficiuntur, utgloriam capiant ab hominibus. F rurfus carnes Ægyptias , qux funt carnales liujus fxculi
Acetum autem hi bibunt, qui poft vit.r fan&itatem in prx.
teritis relabuntur vitiis , & corruptione veteris nequitix
deleàantur. Prxcepit itaque Deus, ut qui fànàitatis in-
duerint titulum , cunitis careant vitiis, nullamque hujuf-
modi perturba tionem qux ita tum mentis evertat, appelant.
In hac manfione ièparantur de caftris lepre fi , femi-
niflui, 8c immundi : leprofi doitrina, fèminifiui cogitatione
, immundi opere,id e ft, hxretici, fchifmatici & luxuriofi :
..hi tamquam contagiofi 8c morbidi à caftris ejiciuntur, ne
. contagione perfìdix vel morum fuorum , vitam polluant
innoèentum. Denique ab anno vigefimo Se fupra annumerante
populi qui ad prxlium apri inveniuntur : Sed
c e ab anno vigefimo , nifi quia hac xtate contra unumquemque
vitiorum bella naicuntur. Ideoque *d pugnam
eliguntur, ut habeant contra libidinem confliitam, nec luxuria
fuperentur. Hic etiam ab anno vigefimo 8c quinto
■ Levitis in Tabernaculo fèrvire mandate, & à quinquagenario
cuftodes vaforum conftituuntur : Quid enim per anvoluptates,
& vetuftorum concupifcentias vitiorum appetere
voluerimus , ftatim ira Domini percqffi torquebimur,
defideria noftra vertentur in tumulos , ut fimus fepulcra
dealbata, qux foris apparent hominibus fpeciofa , intus
vero plena funt omni fpecitia. In hac manfione Moyfes
roandato Dei fepttiaginta viros feniores ex populo delegk,
qui ad regendam plebem ei adjutores forent: Et fuftine-
bunt, inquit, tecum impetum populi» & non feres illos tu fo.
Ins. Super quos poftea Spiritus defeendif, & prophetave-
runt. Quod in typo. faftum eft : quoniam Spiritus fajnftus
in die Pentecoftes Apoftolis fe infudit,ut 8c ad fundandam
Ecclefiam fapientes eflent, 8c ad regendam fortes: Adtefi-
dite, inquit, ut in a&ibus Apoftolorum le g it e , vobis &
univerfo gregi, in quo pofuit vos Spiritus fanilus Epifcopos
regere Ecclefiam Dei. Donum itaque virtutis cxleftis quod
olim in Moyfe & in Prophetis exftitit,fuper Apoftolos vi-
fibiliter apparuir.
Decima quarta manfio in Aieroth confummate: Nam 3
A iij