8 7 C ommenta r la 88
ereditar Ad juftitidm , ere Autem confeffio f i t ad falutem. A dens qua itur in pace ad Deum, qùam primum Johannes
Quacumque iiiperiìis loquutus eft, hic illa manifeftavit ,
hanc eflè regulam fidei, credere Dominum effe Jefum, &
non erubeicere profiteri quia Deus illum ex mortuis re-
ducens, deduxit illum in cxlum cum corpore,unde venerar
incarnandus ; ne incurrat fententiam Evangelicam dicen-
tem : M u lti, inquit, ex principi bus credidermt in Jefum,
fed p alani non profttebantur propter Judaos. Maluerunt enim
gloriam hominum magis , quam gloriavi Dei.
Dicit enim Scriptum per Efaiata • Omnis qui credit in illum
, non confundetur. Dum enim examen esperie fieri omnium
rerum in die judicii, Se omnia falla commenta vel
Baptifta venerar pweparare. H x c pax e i t , ad quam fefti-
nant credentes in Chriftum. Denique lan&us Simeon, quia
in mundo difcordia eft, Ixtus in orru Salvatoris: N unc,
ait» Domine, dimitte fervum tuum in pace j quia regnum
Dei pax eft. Omni enim amputata difcordia, omnes uni
Deo genu fleitenr. Denique Hieruialem fuperior civitas
vifio pacis interpretatur, qua: eft mater noftra.
Sed non omnes obediunt Evangelio. Verum eft, quia quam-
vis illuftretur mundus iplendore difciplinx Dominica: lunt
tarnen qui repugnent, qui lumen tenebras vocent. Horum
enim iic errore acies obtula eft mentis, ut nec veri luminis
denies tripudiabunt , videntes omnibus manifeftari qHia
quod crediderunt, verum eft: & prudens, quod ftulrum
putabatur. Adfpicient enim inter ceteros fe iolos glorio-
fos & prudentes, qui xftimati fuerant contemtibiles Sc
ftulti. Illic eft enim vera approbatio, ubi remuneratio 8c
condemnatio.
Non enimefi diftinSlioJudai, dr Graci. Generaliter omnes
aut confundi propter diffidentiam dicit, aut fublimari
caufa credulitatis3 quia line Ghrifto apud Deum nulla fa-
lus e ft, imnio pcena eft, aut mors. Nec enim Judaos com-
mendare poterit przrogativa Patrum ; aut enim legiflatio,
ti nemo vivit apud Deum. Cum ergo omnium Dominus
l i t , conientiente Petro apoftolo, & dicente : Hic eft, in-
quit , omnium Dominus; dives tamen non eft, nili in iis qui
invocant ilium , quia ipli accipient remunerationem. Perfi-
dis vero non eft dives j quia participes non funt bonorum
ejus j neque enim accipent, quod daturum ilium non crediderunt.
Et tamen non dixit Deum divitem credentibus, fed]) tarum virtutum in Aigypco ad omnes gentes, tefte Rhaab
invocantibus illum ; ut poftquam credidit,non delinat animus
id poftulare , quod a Deo Temper do&us eft poftu-
landum , a fieut in Evangelio fecundum Luca: tenetur fcri-
ptum propter adverfarium, quia fubtilis 8c verfutus eft ,
lemper orandum effe.: credentibus autem Tola datur remif-
fio peccatorum. Sequitur autem ut precibus deditus like-,
retur a malo, & poflit confequi quod promiiit Deus toto
corde vigilantibus.
Omnis enim quicumque invocaverit nomen Domini, falvus
erit. b In Michxa didtum eft. Ipleenim Deus, qui vifus eft
M o y li, dicit: Nomen mi hi Dominus eft, Hic eftFilius Dei,
qui ideo & Angelus & Deus elle didtus e ft; ut non iple eile, E
ut fit fiducia poftulandi. Au t quomodo credent ei , quern non
audierunt / Apertum eft non polle credi i l l i , cui obedientia
denegatur. Quomodo autem audient fine eradicante ? Nec
hoc oblcurum eft ; quj$ qui predicanti reliftit, audtorem
ejus non recipit.
A u t quomodo pradicabunt, nifi mittantur / Neque iftud
recipit quxftionem j quia non erunt veri apoftoli, nifi à
Chrifto mittantur, nec poterunt predicare line audtore \
nulla enim. his ligna virtùtum pernibent teftimonium.
Sicut fcriptum eft : Quam Jpeciofi pedes evangeliz.antium
pacem, evAngeliz.antium bona / Hoc propheta dicit Nahum.
Pedes dicendo adventum lignificar apoftolorum circumeun-
tium mundum, d 8c regnum Dei adventare preJicantiu n j
adventus enim iplòrum illùminabat homines, viam oftena.
Ita m(T. plurcs ac probatiores ;-ilii vero ¿¿ omnes edit, quia in Evanre
li» Luca dicit propter adverfarium Sic.
b. Rom. edit. H»c in l»cl dicium eft. Sed quimvis in eo propheta
citatus locus inrenigtur, (syneaAuftoris vctba cu n i a nsyis preftat
dulitatis, quia grave peccatum eft. Nam lemper in iram
mila excruciantur , quando audiunt Legem & prophetas ad
nos pertinere, qui Chriftum credimus.
Efaias audet, dr dicit: PalamfaSlusfum non quarentibus
me. dr inventus fum inter eoi , qui me non interrogabant.
Quoniam fupra verbis Moyfi ufus eft de exclufionejudeo-
rum , ad hoc quoque Elaie prophete exemplum fubdidit ■,
ut de ejus profecutione apertius doceret Deum, expullìs
Judeis , ultro gentibus' gratiam obtuliffe ad opprobrium
& necem Judeorum. Hxc enim Efaias propheta ex perfo-
na Chrifti teftatur.
A d Ifrael autem quia dicit : Tota die expandi manus meas
ad populum non crtdentem , dr contradicentern. Hic Ifrael
carnalis e ft, hoc eft, Abrahi filli, fed non fecundum fìdem ;
■jdnge- I I bete, quam line excmplariotum auAoritate correi
I C. Corb. code* , erte Chriftum n»n credunt.
a. at. I l 4. m(T. Cotb. Et regnum Dei adventus eft fra
cjthi. I i e. Corb. eedex, inventi funi. In ludait, (y
f . 16.
dogmata in confuhonem deduci ¿ tunc in Chriftum ere- B recipiant Iplendorem. Quos accufat Evangelium, dicens :
Lu x in tenebris lucet, & tenebra e am non comprehenderunt.
Efaias enim dicit : Domine, quis credidit auditui noftro ?
Hoc eft ,quis credidit que audivimus abs te, & loquimur ?
Firmavit exemplo prophetico Judeos elle contradiélores
Evangelice veritatis. Lex enim Judeos increpat; quiaiìcut
fuit apud veteres, ita 8c nunc eft. Hunc enim numerum
non tangit, qui fidem non recipit.
Ergo fides ex auditu, auditus autem per vtrbum Chrifti.
Manifeftum eft , quia nifi dicatur aliquid, nec audiri po-
teft, nec ctedi. Sed dico, Numquid non audierunt / Hoc
e ft , audierunt, & credere noluerunt. Quamvis enim fides
Iehan.'x. f.
wÊÊÊ
f - 17.
f . 18.
qui meritum & promiflionem Patrum , non receperunt. Q ex auditu l i t ; funt tamen qui audientes non credunt. Au-
Gentes autem nullum habent teftimonium , quo vel fecun- diunt enim, & non intelligent •, quia malevolentia obceca-
dtim carnem commendentur, nili credant in Chriftum. turn eft cor illorum.
Nam idem Dominus omnium > dives in omnibus, qui invo- Et quidem in omnem terrain exiit Jonus eorum, & ufque ad
cant illum. Manifeftum eft ad omnes hoc pertinere , five fines orbis terra verba illorum» Ulque adeo predicationem
Judeos five Grecos ; quia fine invocatione domini Chrif- Dei a Judeis auditam elle teftatur, ut etiam impletum orbem
divina annuntiatione pronuntiet -, ipla enim fabrica
mundi predicat Creatorem Quod enim Píalmographus de
creatura dixit, hoc Apoftolus de evangeliftis, quia ubique
audita eft, & pervenir in omnem locum predicatio nominis
Chrifti. Ubi enim prefentia hominis predicantis defuir j
fonus tamen & fama pervenir, ficut pervenerat opinio facmeretrice.
Si enim in omnem locum pervenit, non potue-
runt non audire Judei apoftolicam predicationem ; ut nemo
ex his excufatus lit à crimine diftidentie.
Sed dico : Numquid Ifrael non cognovit ? Hoc eft, cogno-
vitne ? quia per fupradidta teftimonia genus llrael incredu-
licatis causa arguir, cum dolore de omnibus Ifraelicis queri
videretur :non negat Ifrael cognoviffe & adlèquutum elle,
quod illi promiflùm fuerat in Lege : fed eum qui lpiritu
magis llrael eft quàm carne,quem 8c Deus prefcierat credi-
turum. Omnes enim audierunt, 8c non omnes crediderunt
; ideo ;
Primus Moyfes dicit ; in cantico Deuteronomii : Ego ad
y .iy .
à quo funt omnia , putaretur : lèd hic elle per quem funt amulationem vos adducam in nongentem, in gentem infipienomnia,
ut ad id pertineat, quia Deus di&us eft, quod unum tem, in ir am vos mittam. Indignantis verba lun t, propter
funt Pater & Filius : Angelus autem ad hoc, quia nun- quod ièmper diffidentes e inventi funt Judei : 8c omnibus
tius promille lalutis eft millus a Patre. Et miilus ideo dici- malis unam adlìgnat generationem 8c caufam j dum prer
tur, ut non ipfe Pater effe credatur , ied ab eo genitus. Ideo- fentes increpat, ibidem tangit magis futuros , ad quos hoc
que quicumque invocaverit nomen Domini , falvus erit. pertinet. Omnium ertimi horum una damnatio eft, li perma-
Hoc fenfu & Moylès loquutus eft : Quicumque, ait, non au- nent in dilli lentia. i£mulatio ergo illis nata eft invidentie,
dierit prophetam illum , exterminabitur de plebe. Si ipfe eft dum vident gentem, que prius quia fine Deo fu i t , fenfu
omnium Dominus , iplè invocatur à fervis. Et qi/ia verum bruta era t, Deum fuum appellare, qui fuerat Judeorum ;
e ft , adjecit : 8c donum illis promillum eilè adfequutam ,per quam zelum
Quomodo ergo invocabttnt, in quem non crediderunt ì c Cer- palli iraeundia diftenderentur, ut malitie & incredulitatis
te Chrifto non credunt Judei ipli, quem dixit Dominum. p lue mercedes exfòlverent. Nulla enim res Ile confumit ho-
Hoc fequitur, quod fupra dixi, quia priiìs credendum eft, minem, ut zelus , quem ideo Deus ultorem pofuit increitr.
io.
Efal. ff j . ,,
^-.21.
Ib,u,m i.
8 9 in E p ifto lam ad R om a n o s . ço
Cat. XI.
jr. i Di
e ft , filios Abrahe, quos fideles fibi futuros icivit. Nec
enim promitteret eis regnum, fi feiret nullum ex iis credicu-
rum.Hereditas ergo Domini juxta Legem Filii funt Abrahe,
fed credentes.
Nam & ego Iftraelita fum , ex femine Abraha, de tribù
Benjamin. Exemplo fuo docet partem Ifrael falvatam, quam
prefeivit Deus lalvandam , aut adhuc polle lai vari : & par-
■jr. i .
ifnam
Ifrael vems & ftirituslis eft qui credendo videi Deum. A <jueum,&m in fimJtlun, ,& in n n ìlm im m
m i m m i ■
; r r
E B ! & “ * qu‘ perc ’ & in menli fele ra li IJeródis Lrienmt maligni . in
W m to l H B PIOpEi v * “ *edw«e» « a n i, ut caput Johaunis prcmheté. M f e u f u s e f t duotum prophe- W S tM
P tarum de Imjufmodihominibus .qui ab iiiitiofidei de repù'.
r a. ™ , r -J ,• « . I gnantes inventi lunt hòftes bonorum. Sed aliqui illorum
E gH I jjS I U B y h B ) j l i"m ! emenda ti funt & cotreifti, licer tarde : quidam veto in per
ne M l i i l i B B M mcredulum oftendlt, timo tinacia manente! , fevéritatenvièntentie non evaferunt in
drffidentem pntatetur, oftendit non B perpetuum curvati, ■ e f t e x c ic a t i • ne de cererò pof-
« puhre Deum hereditatenr fuam . a quam pradayit, id fini ventati! viamadfpicete f quam malevdlenris
n fuerant ,declinantes ab ea ) & ad falutis | gratiam per- f
venire. Qui enim cilm intellexillèt, credere noluit, id de-
bet confequi quód vu lt} ne de cererò poflìt fidem récipere,
8c falvari. Exempla igftur prophetarum fupradi&a dupli-
cem continent iènlìim j duobus enim modis decreta lunt, 8c
fcripta. Duo etenim genera hominum hic continentur.
* t rr3«i — ' j ’ i " j i r - Unum eft quod malevolenris fue causi excoccatur in fem-
tamm P P , 8em H S perditiom depu- pitemum, ne falvetur j fuut etenim peffime Voluntatis, uf-
»T * ... y- , , I que adeo ut intelligentcs dicant fe neicire quod audiunt DemiÌS
i f ‘ Hócèft, nique dicebant de Salvatore : r.S«»..o..v
M M B l B i H B B B q“ os A , k * « « .F *n < t * « r e Ifrael eft , contradiceÉatIHI
E H ■ afium eft, ficut praticmr Deus fiiturum. monium potefi ctcorum octìldt Aperire ì Dum ir.videb.int
J tnm fim s ,n & '» ?<’ * Schptura, qmmcdii poftu- ergo Salvatori, nolebant videri mtelligere q u s audiebant •
U t Deum « m lfiu ehDm m e . praphep», tms K c iie rm t. ut dum à legifperitis Se phari&is non intelligi videtat rei
al,ureu.ua effUemu: & ero r'UBu, fum fila , & quarunt abfurdas, & qW o . t r * L em effent, Ioqui putatetù“ qu“
anmummeum. Sidquiddectt elle refpanfim divinami Re- tea etiamalios à fide poffic avertere. Unde audiunt à Sai
hqu, m h t feptem meli,a v ermm, qut mn cmvuvermt reuuu vatore : P ii babeti, clavtm [eternit,, & neuue voi iutruti, , '*■
unte Saul. Aperta funt h i c ¡oftendlt emm non folum neque aliai [miài iutriirt. Qui! enim hon Imiim, fed paui
n ^ 0 ’ ° ° V do“ » « i‘ idola: lo graviorum, legifpetitorum & pharifieorum confilium Se
fed & multo , qui m fide Dei permanferunt, ficut Se ex fententiam non (equereraf, Se qui viderentut Làpis defén
Ju d a s non pane. Crediderunt. Huic rei & hiftoria con- forca ! Deniqueiiaqdi v tte I fra e lin fu n r , dixeriift
H f l j S f “ " ru ,funt propterbl quid aliquis g ex principibus credidit in illum l ut inde *
jufte viderentur non credidiiTe, fi multos confpirationisfue
focios fedffent} quia quod à paucis defenditur, folet non
probatum videri. Ideo excecati funt, ne de cetero polline
credere , & falvari. In voluntate ergo fua adjuti funt • ut
quoniam feientes verum, dicebant effe falium, de cetero
£ non intelligerent quod eft verum ; ut verum haberent fai- h
f . 6.
t - 7 .
f. 8.
T'fai.a. tj.
^.ì>.
yAchab regem Samàrie, & Jefabel uxorem ejus, qui pTeu-
doprophetis credentes, Dei prophetas perfequebantur, &
populum ad idololatriam hortabantur.
Sic igiiur & in hoc tempore reliquia fecundum eleSUònem
gratia falvafaElafunt. Hoc eft , i t a , inquit, & nunc hi
remanferunt in Légis promilTione , recedentibus multis,
«jnosantc ptrfcivit Deus. Qui enim fufcepenmt Chriftum -Ìum, quod voiebant. Alterum genus eft, qüod eftm'ififti^
quali m Lege promiflùm, u in Lege fteterunt : qm autem tias Legis fedVatur, juftitiam Chrifti non recipit • ex quo
nomllom reCepetnnt a: Lege receifenmt. Ideo credente! re- jam non per invidiam mate voluntatis hoc agir, fed «mre
llquix dicunmr hoc e f t , temanentea m Lege. xmnlandoStaditionem Patrnm, cxcantut ad teipns ■ quia
H T J Z H ' T . m M B B Manifeftum eft deberent magaalibua Chrifti addifeerehunc non polTéfalle.
qma gratia donum Bei e f t , non debita metces operibus , re , cujus tam magnifica virtù!in rebus geftis apParét Se
fed gratmta ranone , mifeilcordia interveniente, concefià. E pnedicatioùem ejus teftamentoiloVo Promiflb per oroo’he
Aleoqmn grana jab, non eft grolla. Verum e f t , quia fi ras comparare, & exinde profiteri hunc elle,quipromiifiià
metces eft non eft grana : fed quia merces non eft, fine eft ; neglìgeutevontra Deum , & Ir tn to ih i’ a d f e S S
dubio grarn eft ; quia vemam dare peccantibus b non eft inventi fùnt. Prgpterea ergo ca an rù r , ut admifeentìbus fé
aliud quam i t a t u t i e us qui non requirnnt, fed oflìrtur ad promiflionem eorum ipfàl'mulationé.dum invìdent gen
l “ ls ’ ut cret[ant*j DuP|.ex er§ ° § rat,a eft> quia hoc competit tibus, revertantur ad fidem Dei.
Ì ÌcJ retUJ abundat m,rerIcordl* I UB & requirat, quosgra- Dicoergo: Numquidfic ofenderunt.ut caderent ? Ab fu . Ho<ì
n - j ' u j . 1 Tr r ' 1 H i dicit, quod fupra memoravi, quia non fre diffideiunt, ut
Qutd go . quod quartina 1fr a t i , hoc non eft adfequutusi numquam jam crederent, id e l i , non ita propter improbi
eletto autem confequuraeft f Ifraehte 11 carnales funt, qui t.uem fuam cecati funt, ut curari non poffent ficut & diaex
°peribus Legis iuftificari fe putantes , non fune adèpti, bolum legimus cecidiiTè, dicente Efaia propheta • Ouomodo
ut julh effent per 6dem apud Deum. Propterea aim om- cecidit de calo Lucifer ? cafum & apoftafiam f iS c T n T ^
nes rei fint per Legem j quia maledtOus omnis qut non per- Non ergo hos fic offendiffedicit, ut caderent, fed ofcnfionis
manfertt tn omnibus , qua fcrtpta funt in libro Legis, ut cfa - F fua: caufa ad tempus obtuiòs.
ctateam. Qm autem per fidem juffificari fe crediderunt, Sed illorum delibo falus gentibus , ut illos amulentur.
Hoc eft quod d ixit, quia propter peccatum illorum genti*
bus làlus data eft. Quia enim dtmum Dei recufaverunt Judxi,
franila turn eft hoc ad gentes 3 ut xmulatione zeli accenlì Ju-
dsi converterentur i ad Chriftum, zelantes promiilìonem
Patrum.
Quod f i deliShtm illorum divitia funt mundi, & diminuito
eorum divitia gér.tium 5 quanto magis plenitudo illorum ì
e. Rom. edit, fola , in cafut Iohannii Baftift*.
f. Rom. edit. CoU,gratiam ¿'Ugnantes pervenire. Infra vero eadea edif.
cum Cill. poft , & falvari, fubjunxit , qnam feiem frudenfan, abnnit.
g. Voci ex fptncifibui adjecit Rom. edic. ant ex fharifitis.
b. Sic Amerb. cum mff. i quibus non diffident Eraf. & Gill, nifi quod verbo
haberent,^ fubdunt, fed falfum : at Rom. edit, hoc modo >ocum infinutavit.
ntn intelligerent verum , quod haberent ¡fed falfum. quod valebant.
i. Corb. codex, ad Chriftum. frtmißiem Mraha. S u o i ft &c.
j r . II.
confequuti funt eleiftiônem, ut juftificati filii Dei fièrent ',
memores Scripturx dicentis : Qma juffus ex f i de vivit,iàcü.i
non ex Lege.
Ceteri vero excacati fu n t , ficut fcriptum eft 3 hoc lubjec-
tuni in Efaia legitut : <* Dédit illis Deus fpiritum compunc-
tionis, oculos ut non videant, & aures ut non audiant ufque in
hotüermtm diem. E t David dicit : Fiat menfa eorum in la-
3. Corb. mf. quam fromifit Abral
b. Rom. edic. non aliud quam gra.
trgo gratia eft, & hoc compel,i Deo, i
fiiirat See. vet. autem edit, ac rail' ut
c. Corb. codex . ut facial ta.
#1* requirunt. . . Duplex
mifericordia , 0- ut rent
in omnibuf Scrip tur it.